بنی عمرو بن جشم بن حاشد
مقدمه
این طایفه، مردمانی از اعراب قحطانی[۱] و در شمار طوایف بنی حاشد بن همدان هستند که نسب از عمرو بن بن جُشَم بن حاشد می‌برند[۲]. شراحیل، عبد و ناجیه را در شمار فرزندان عمرو بن جشم گفته‌اند[۳]. از شراحیل، کعب معروف به «صائد» متولد شد که سرشاخه طایفه معروف «بنی صائد» به شمار می‌رود[۴]. بنی ناجیة بن عمرو بن جشم[۵] و یریم بن عبد بن کعب (صائد)[۶] نیز از دیگر شعب و طوایف بنی عمرو بن جشم بن حاشد به شمار رفته‌اند.
خاستگاه این قوم یمن بود لیکن در پی ظهور اسلام و پس از انجام فتوحات اسلامی جمعی از آنان به مناطق مختلف از جمله کوفه کوچیدند[۷]. بنی عمرو که در پی ارسال نامه رسول خدا(ص) ایمان پذیرفته بودند[۸]، نقش‌آفرین برخی از وقایع مهم سده نخست اسلامی بودند که از مهمترین این حوادث، علاوه بر همراهی برخی از ایشان با امام علی(ع) و حضور در جنگ نهروان[۹]، می‌توان به حضور برخی از آنان در هر دو سوی میدان کارزار کربلا اشاره کرد. چهره بارز آنها در این حادثه، ابو ثمامه زیاد بن عمرو بن عریب بن حنظلة بن دارم بن عبدالله بن کعب صائدی بود[۱۰]. ابوثمامه از اهالی کوفه و مردی شجاع، محترم و صاحب نفوذ در کوفه و از شخصیت‌های سرشناس شیعه در این شهر به شمار می‌رفت[۱۱]. ابوثمامه از جمله شیعیانی بود که پس از مرگ معاویه، به امام حسین(ع) نامه نوشته بود و او را به کوفه دعوت کرد[۱۲]. با ورود سفیر امام حسین(ع) - مسلم بن عقیل - با او بیعت کرد مسلم بن عقیل او را مسؤول امور مالی خود قرار داد و با توجه به شناختی که او در امر سلاح داشت، به او تکلیف نموده بود تا جهت رویارویی با ابن زیاد سلاح فراهم آورد[۱۳]. پس از شهادت مسلم او تحت تعقیب مأموران ابن زیاد قرار گرفت از این‌رو مدتی مخفی شد؛ اما سرانجام موفق شد از کوفه خارج شود به سوی امام(ع) حرکت کند. در بین راه با نافع بن هلال بجلی برخورد کرد و با هم به کاروان امام(ع) ملحق شدند[۱۴]. او در بعد از ظهر عاشورا، قدم به میدان رزم نهاد و نبردی سخت انجام داد تا این که به شدت مجروح شد. در این هنگام پسر عموی ابوثمامه - قیس بن عبدالله صائدی - که در سپاه ابن‌سعد بود و با او سابقه دشمنی داشت پیش رفت و او را به شهادت رساند[۱۵].[۱۶] قیس بن عبدالله علاوه بر به شهادت رساندن پسر عموی خود – ابوثمامه ائدی - در تعقیب ضحاک بن عبداللَّه مشرقی نیز نقش داشت[۱۷]. مشارکت در قیام مختار بن ابوعبیده ثقفی در سال ۶۶ هجری هم از دیگر حوادث بزرگ تاریخی است که حضور مردان طایفه بنی صائد بن شرحبیل در آن به ثبت و ضبط رسیده است[۱۸].
علاوه بر نام ابوثمامه صائدی و پسر عمویش قیس بن عبدالله صائدی، -که در متن به نامشان پرداخته شد،- از پدر ابوثمامه یعنی عمرو بن عریب بن حنظلة بن دارم - از بزرگان بنی صائد -[۱۹]، عبد خیر بن یحمد بن خولی (حولی) بن عبد عمرو بن عبد یغوث بن کعب صائدی[۲۰] و از شرکت‌کنندگان و همراهان امام علی(ع) در جنگ با خوارج در نهروان[۲۱]، و نیز از اصحاب و یاران محمد بن حنفیه و از همراهان قیام مختار بن ابوعبیده ثقفی[۲۲]، و پسرش معقل بن عبد خیر بن خولی از شعرای این قوم[۲۳]، محمد بن یزید بن مرعل بن عبدود بن أفد بن کعب صائدی از اصحاب و یاران محمد بن حنفیه و از همراهان قیام مختار بن ابوعبیده ثقفی[۲۴] و عبدالرحمن بن عبد رب الکعبه صائدی از محدثان و رجال حدیثی بنی صائد[۲۵] نام برد.[۲۶].
منابع
حسینی ایمنی، سید علی اکبر، مکاتبه اختصاصی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت
پانویس
- ↑ عمر رضا کحاله، معجم قبائل العرب، ج۲، ص۸۳۰. نیز ر.ک: ابن‌حزم، جمهرة انساب العرب، ص۳۹۲.
- ↑ هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۲، ص۵۲۲؛ حسن بن احمد همدانی، الإکلیل من أخبار الیمن و أنساب حمیر، ص۲۲.
- ↑ هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۲، ص۵۲۲؛ حسن بن احمد همدانی، الإکلیل من أخبار الیمن و أنساب حمیر، ص۲۲.
- ↑ هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۲، ص۵۲۲؛ حسن بن احمد همدانی، الإکلیل من أخبار الیمن و أنساب حمیر، ص۲۲.
- ↑ ابن حبیب بغدادی، مختلف القبائل و مؤتلفها، ج۱، ص۶۹.
- ↑ حسن بن احمد همدانی، الإکلیل من أخبار الیمن و أنساب حمیر، ص۲۲.
- ↑ ر.ک: خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج۱۱، ص۱۲۷؛ سمعانی، الانساب، ج۸، ص۲۶۵؛ ابن اثیر، اللباب فی تهذیب الأنساب، ج۲، ص۲۳۲.
- ↑ ر.ک: خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج۱۱، ص۱۲۷؛ سمعانی، الانساب، ج۸، ص۲۶۵.
- ↑ خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج۱۱، ص۱۲۷.
- ↑ هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۲، ص۵۲۲؛ ابن‌حزم، جمهرة انساب العرب، ص۳۹۵؛ حسن بن احمد همدانی، الإکلیل من أخبار الیمن و أنساب حمیر، ص۲۲.
- ↑ محمد السماوی، ابصار العین فی انصار الحسین(ع)، ص۱۱۹.
- ↑ محمد السماوی، ابصار العین فی انصار الحسین(ع)، ص۱۱۹.
- ↑ شیخ مفید، الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج۲، ص۴۶؛ عبدالرزاق موسوی مقرم، مقتل الحسین(ع)، ص۱۵۴.
- ↑ محمد السماوی، ابصار العین فی انصار الحسین(ع)، صص۱۱۹- ۱۲۰.
- ↑ محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۵، ص۴۴۱؛ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۴، ص۷۱؛ ابن‌کثیر، البدایه و النهایه، ج۸، ص۱۸۴.
- ↑ حسینی ایمنی، سید علی اکبر، مقاله «قاتلان امام حسین(ع)، ش۱»، پایگاه پژوهه.
- ↑ از ضحاک بن عبدالله نقل شده که می‌گفت: «همین که امام(ع) به من اجازه رفتن داد اسب خود را از خیمه بیرون آوردم و بر آن نشستم و بر سپاه عمر بن سعد حمله‌ور شدم و از میانشان راهی باز کرده گریختم. پانزده نفر از کوفیان، پیاده به تعقیبم پرداختند. من به سرعت می‌تاختم اما آنان در کنار دهکده‌ای نزدیک ساحل فرات به من رسیدند چاره‌ای جز جنگ نداشتم پس خواستم به آنان حمله برم. در این هنگام کثیر بن عبداللَّه شعبی و ایوب بن مشرح خیوانی و قیس بن عبداللَّه صائدی که جزء آن پانزده نفر بودند مرا شناختند و گفتند: «این ضحاک بن عبداللَّه مشرقی است، این پسر عموی ماست شما را به خدا او را رها کنید». در این هنگام سه نفر دیگر آنها که از بنی‌تمیم بودند نیز گفتند: «باشد ما شفاعت برادران و هم‌پیمانان خود را می‌پذیریم و از کشتن خویشاوندشان خودداری می‌کنیم». با این سخن دیگران نیز از تصمیم خود منصرف شدند و رهایم کردند». (محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۵، ص۴۴۵).
- ↑ هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۲، ص۵۲۲؛ حسن بن احمد همدانی، الإکلیل من أخبار الیمن و أنساب حمیر، ص۲۲.
- ↑ ابن حجر عسقلانی، الاصابه فی تمییز الصحابه، ج۵، ص۱۱۵.
- ↑ هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۲، ص۵۲۲؛ حسن بن احمد همدانی، الإکلیل من أخبار الیمن و أنساب حمیر، ص۲۲. برخی مصادر نیز، به نقلی او را «عبدخیر بن یزید» و به نقلی دیگر «عبدخیر بن محمد بن حولی» ذکر کرده‌اند. (خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج۱۱، ص۱۲۶؛ سمعانی، الانساب، ج۸، ص۲۶۵؛ ابن اثیر، اللباب فی تهذیب الأنساب، ج۲، ص۲۳۲).
- ↑ خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج۱۱، ص۱۲۷.
- ↑ حسن بن احمد همدانی، الإکلیل من أخبار الیمن و أنساب حمیر، ص۲۲.
- ↑ هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۲، ص۵۲۲؛ ابن‌حزم، جمهرة انساب العرب، ص۳۹۵؛ حسن بن احمد همدانی، الإکلیل من أخبار الیمن و أنساب حمیر، ص۲۲. کنیه او با اختلاف، ابوالحریدق (حسن بن احمد همدانی، الإکلیل من أخبار الیمن و أنساب حمیر، ص۲۲)، ابوالجرنعق (هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۲، ص۵۲۲) و ابو الجرندق (ابن‌حزم، جمهرة انساب العرب، ص۳۹۵؛ عوتبی صحاری، الانساب، ج۲، ص۴۹۳) ذکر شده است.
- ↑ هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۲، ص۵۲۲.
- ↑ سمعانی، الانساب، ج۸، ص۲۶۴؛ ابن اثیر، اللباب فی تهذیب الأنساب، ج۲، ص۲۳۲.
- ↑ حسینی ایمنی، سید علی اکبر، مکاتبه اختصاصی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت.