تفسیر مالکیه
مقدمه
تفسیر مالکیه یعنی تفسیری که پیروان مذهب مالکی از مذاهب چهارگانه اهل‌سنت بر اساس مبانی فقهی خود نگاشته‌اند.
مؤسس این فرقه، ابوعبدالله مالک بن انس بن مالک اصبحی حمیری است.
مالک در اجتهاد خویش به قرآن‌کریم و حدیث اعتماد می‌کرد و خبر واحد صحیح را می‌پذیرفت و اگر نصی نمی‌یافت به قیاس مراجعه می‌کرد.
مذهب مالکیه هم‌اکنون در مراکش، الجزایر، تونس، لیبی، مصر، سودان و... پیروانی دارد.
مالکیه نیز مانند دیگر فرقه‌های اسلامی می‌کوشند تا در تفسیر قرآن به‌ویژه تفسیر آیات فقهی، قرآن کریم را مؤیدی بر اعتقادات خویش قرار دهند[۱].[۲]
مفسّران مالكيه
برخی از علمای مالکی مذهب که به تفسیر قرآن پرداخته‌اند و کتاب تفسیری دارند عبارتند از:
- ابومحمد عبدالحق بن غالب بن عبدالرحمن بن غالب محاربى مشهور به ابن عطیه اندلسی صاحب المحرر الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز؛ در شانزده جلد و به زبان عربی
- ابوبكر محمد بن عبدالله اشبيلى معروف به ابن العربی صاحب احکام القرآن؛ در چهار جلد و به زبان عربی
- محمد بن احمد بن جزی صاحب التسهیل لعلوم التنزیل؛ در دو جلد و به زبان عربی
- ابوعبدالله محمد بن احمد بن ابوبکر بن فرح انصاری خزرجی اندلسی مشهور به محمد بن احمد قرطبی صاحب الجامع لاحکام القرآن؛ در بیست جلد و به زبان عربی؛
- عبدالرحمان بن مخلوف ثعالبی مؤلف جواهر الحسان فی تفسیر القرآن؛ در چهار جلد و به زبان عربی
- احمد بن محمد صاوی مالکی صاحب حاشیة الصاوی علی تفسیر الجلالین؛ در شش جلد و به زبان عربی (حاشیه‌ای است بر تفسیر جلالین)
- محمد مکی ناصری مالکی، نویسنده التیسیر فی احادیث التفسیر؛ در شش جلد و به زبان عربی
- محمد طاهر بن محمد بن محمد طاهر بن عاشور تونسی مشهور به ابن عاشور مؤلف التحریر و التنویر من التفسیر؛ در پانزده جلد و به زبان عربی
- محمد بن یوسف بن علی بن الحیان مشهور به ابوحیان اندلسی نویسنده البحر المحیط فی التفسیر؛ در هشت جلد و به زبان عربی
- محمد امین بن محمد مختار جکنی شنقیطی صاحب اضواء البیان فی ایضاح القرآن بالقرآن؛ به زبان عربی و در نُه جلد[۳].[۴]
جستارهای وابسته
- تفاسیر تابعین تابعین
- تفاسیر تک نگار
- تفاسیر عصر جدید
- تفاسیر عصر کهن
- تفسیر اجتهادی
- تفسیر اجمالی قرآن
- تفسیر اِعراب
- تفسیر باطنی
- تفسیر پلورالیستی قرآن
- تفسیر تبیینی قرآن
- تفسیر تحلیلی
- تفسیر تدبری قرآن
- تفسیر تمسکی قرآن
- تفسیر در عصر تابعین
- تفسیر در عصر تدوین
- تفسیر در عصر پیامبر خاتم
- تفسیر درایی
- تفسیر زبدة البیان
- تفسیر سکولاریستی قرآن
- تفسیر سیستمی
- تفسیر عبدالله بن عباس
- تفسیر قرآن به قرآن
- تفسیر لفظی قرآن
- تفسیر لیبرالیستی قرآن
- تفسیر مأثور
- تفسیر مجمل به مبین
- تفسیر مطلق به مقید
- تفسیر معتزلیان جدید
- تفسیر معنا
- تفسیر معنوی قرآن
- تفسیر موضوع
- تفسیر وجوه قرآن
- تفسیر ترتیبی
- تفسیر مزجی
- تفسیر موضوعی
- تفسیر اهل بیت
- تفسیر پیامبر خاتم
- تفسیر تابعین
- تفسیر دوران نهضت‌های اصلاحی
- تفسیر صحابه
- تفسیر عصر جدید
- تفسیر باطن قرآن
- تفسیر ظاهر قرآن
- تفسیر اهل‌سنت
- تفسیر باطنیه
- تفسیر خوارج
- تفسیر شیعه
- تفسیر متصوفه
- تفسیر اجتماعی
- تفسیر اخلاقی
- تفسیر ادبی
- تفسیر اشاری
- تفسیر به رأی
- تفسیر بیانی
- تفسیر پوزیتیویستی
- تفسیر تاریخی
- تفسیر تربیتی
- تفسیر رمزی
- تفسیر عرفانی
- تفسیر علمی
- تفسیر فقهی
- تفسیر فلسفی
- تفسیر کلامی
- آداب تفسیر قرآن
- آراء تفسیری
- اسرائیلیات در تفسیر
- اقطاب اسرائیلیات
- اقطاب وضّاعین
- اولین مدون تفسیر
- تأویل قرآن
- تدوین تفسیر قرآن
- تفاسیر قرآن
- تفسیر پذیری قرآن
- تفسیر نگاری
- تنزیل قرآن
- توقیفیت تفسیر قرآن
- جری و تطبیق
- روایات تفسیری
- روش‌های تفسیری
- سیاق عام
- شرافت تفسیر قرآن
- طرق تفسیری
- غرایب تفسیر
- فضیلت تفسیر قرآن
- قواعد تفسیر
- مبادی تفسیر
- مدارس تفسیر قرآن
- مراتب تفسیر
- مراحل تفسیر
- مصادر نقلی تفسیر
- مفسران
- مقدمات تفسیر
- مکاتب تفسیری
- منابع تفسیر
- تأویل قرآن
منابع
پانویس
- ↑ مشکور، محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، صفحه ۳۸۴؛ ابو زهره، محمد، تاریخ مذاهب اسلامی، صفحه (۳۶۶-۴۰۵)
- ↑ فرهنگ نامه علوم قرآنی، ج۱، ص۱۸۳۰.
- ↑ ایازی، محمد علی، المفسرون حیاتهم ومنهجهم، صفحه ۸۳۴؛ ذهبی، محمد حسین، التفسیروالمفسرون، جلد۲،صفحه (۴۹۰-۵۰۰)
- ↑ فرهنگ نامه علوم قرآنی، ج۱، ص۴۵۳۵.