مهدویت‌پژوهی (کتاب)
| مهدویت‌پژوهی مسئله‌شناسی، معرفت‌شناسی، مبانی‌شناسی | |
|---|---|
 | |
| نویسنده | حسین الهی‌نژاد |
| زیر نظر | پژوهشکده مهدویت و آینده‌پژوهی |
| موضوع | امامت، مهدویت |
| مذهب | شیعه |
| ناشر | انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی |
| محل نشر | قم، ایران |
| سال نشر | ۱۳۹۵ ش |
| تعداد صفحه | ۴۸۸ |
| شابک | ۹۷۸-۶۰۰-۱۹۵-۲۵۹-۳ |
| شماره ملی | ۴۳۵۸۸۳۷ |
مهدویت‌پژوهی؛ مسئله‌شناسی، معرفت‌شناسی، مبانی‌شناسی کتابی است به زبان فارسی که به بررسی مسائل مهدویت، نظام معرفتی مهدویت‌پژوهی و مبانی مهدویت می‌پردازد. این کتاب به قلم حسین الهی‌نژاد نوشته شده و توسط انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی به چاپ رسیده‌است.[۱]
دربارهٔ کتاب
در معرفی این کتاب آمده است: «نویسنده در کتاب حاضر، به مسئله مهدویت از دیدگاه پژوهشی و تحقیقی پرداخته است. کتاب در سه بخش مسئله‌شناسی مهدویت‌پژوهی، معرفت‌شناسی مهدویت‌پژوهی و مبانی‌شناسی مهدویت تبیین شده است. در بخش اول ابتدا به کلیات و مفاهیم مهدویت پرداخته و در ادامه موضوع و مسائل مهدویت را مورد توجه قرار داده است. در بخش دوم پس از بیان کلیات و مفاهیم، ساختار نظام معرفتی مهدویت‌پژوهی را با توجه به آیات و روایات بررسی کرده است. سپس به بیان مبانی مهدویت می‌پردازد و هدف تاریخ بشر را تشکیل نهضت جهانی مهدویت می‌داند».
فهرست کتاب
- سخنی با خواننده
- مدخل
بخش اول: مسئله‌شناسی مهدویت‌پژوهی فصل اول: کلیات و مفاهیم
- پیشگفتار
- مفهوم‌شناس واژگان
- مسئله
- مهدویت
- مهدویت‌پژوهی
- تبار مسئله
- روشگان مسئله
- اهداف و ضرورت بحث
فصل دوم: موضوع و مسائل مهدویت‌پژوهی
- ۱. موضوع مهدویت‌پژوهی
- نقد و بررسی
- ۲. مسائل مهدویت‌پژوهی
- رابطه موضوع مهدویت‌پژوهی با موضوع مسائل آن
- اشکال و رفع آن
فصل سوم: الگوی نظام مسائل مهدویت‌پژوهی
- ضرورت گونه‌شناسی مسائل مهدویت‌پژوهی
- الف) گونه‌شناسی مسائل بر اساس الگوی روش‌شناختی
- روشگان عقلی
- مفهوم‌شناسی پیشینی و پسینی
- شاخصه‌های پیشینی
- فطرت و شهود: توجیه‌گر مسائل پیشینی مهدویت‌پژوهی
- شاخصه‌های امور فطری
- تقسیمات امور فطری
- تبیین و تحلیل
- فطرت و انتظار موعود
- ۱. انتظار به عنوان یک ارزش انسانی
- گونه‌های مختلف فطرت
- ۱. انتظار: فطرت گرایشی و شناختی
- ۲. انتظار: فطرت عالی و روحانی
- ۳. انتظار: فطرت مخموره
- ۴. انتظار: فطرت تبعی
- نکته مهم و پایانی
- قرآن و فطری بودن دین
- حس مذهبی و فطری بودن دین
- نتیجه بحث
- ب) گونه‌شناسی مسائل بر اساس الگوی ماهیت‌شناختی
- مسائل مهدویت‌پژوی بر اساس الگوی ماهیت‌شناختی
- ۱. مسائل هستی‌شناختی مهدویت‌پژوهی
- ۲. مسائل روان‌شناختی مهدویت‌پژوهی
- ۳. مسائل معرفت‌شناختی مهدویت‌پژوهی
- ج) گونه‌شناسی مسائل بر اساس الگوی تبارشناختی
- گونه‌شناسی بر اساس موضوع مسائل مهدویت‌پژوهی
- مسائل (...) مهدویت‌پژوهی
- مسائل چند (...) مهدویت‌پژوهی
- خلاصه و نتیجه بحث
بخش دوم: معرفت‌شناسی مهدویت‌پژوهی فصل اول: کلیات و مفاهیم
- مقدمه
- مفهوم‌شناسی واژگان کلیدی
- معرفت
- معرفت‌شناسی
- مبناگرایی
- انسجام‌گرایی
- معرفت‌شناسی مهدویت‌پژوهی
- ضرورت بحث معرفت‌شناسی مهدویت‌پژوهی
- چیستی معرفت در معرفت‌شناسی مهدویت‌پژوهی
- معرفت حضوری و کاربرد آن در معرفت‌شناسی مهدویت‌پژوهی
- کاربرد معرفت تصوری در معرفت‌شناسی مهدویت‌پژوهی
- معرفت تصدیقی و گزاره‌ای
- مقید بودن معرفت‌شناسی در حوزه مهدویت‌پژوهی
- نمودار انواع معرفت‌شناسی از نظر مسائل
- عام بودن معرفت در حوزه معرفت‌شناسی مهدویت‌پژوهی
- نمودار اقسام معرفت از نظر عام و خاص
فصل دوم: ساخت نظام معرفتی مهدویت‌پژوهی
- مبناگرایی معیار شناخت قضایای مهدویت‌پژوهی
- نکته مهم
- نصوص دینی
- آیات
- تطبیق و تحلیل
- روایات
- گونه‌های مختلف روایات مهدویت
- تطبیق و تحلیل
- ۳. روایات رمزی و اشاره‌ای
فصل سوم: جایگاه معرفت و ابزار آن در نظام جهانی مهدوی
- تعالی علوم در پرتو ظهور
- چند نکته
- کمال عقل و عقلانیت در پرتو ظهور
- عقل نظری و رشد آن در نظام جهانی مهدوی
- عقل عملی و رشد آن در نظام جهانی مهدوی
- (...) ترک گناه و معصیت
- معرفت‌های یقینی: رهاورد ظهور
- مفهوم‌شناسی و ماهیت‌شناسی (...) حکمت
- انواع و قلمرو حکمت
- رشد حکمت نظری در نظام جهانی مهدوی
- رشد حکمت عملی در نظام جهانی مهدوی
- خلاصه سخن
بخش سوم: مبانی‌شناسی مهدویت
- مقدمه
- هدف و ضرورت بحث
- مفهوم‌شناسی واژگان
- معناشناختی مبادی
- چیستی اصول متعارفه
- چیستی اصول موضوعه
- معناشناسی مبانی
- معناشناسی اصول
- مبانی مهدویت و گوناگونی آنها
- گفتار اول: مبانی فلسفی و هستی‌شناختی مهدویت
- چیستی مبانی فلسفی و هستی‌شناختی مهدویت
- ضرورت هستی‌شناختی مهدویت در احادیث
- مبانی هستی‌شناختی مهدویت
فصل اول: آینده‌نگری و مهدویت
- آینده‌نگری یعنی مهندسی آینده
- امکان آینده‌نگری
- اهداف آینده‌نگری
- مهدویت و تنوع آینده‌نگری
- ۱. تنوع در متعلق
- ۲. تنوع در رویکرد
- آینده‌نگری آرمانشهری
- آینده‌نگری سیاسی
- آینده‌نگری علمی ـ تجربی
- آینده‌نگری قدسی و دینی
- ۳. تنوع در نگرش
- آینده‌نگری مثبت
- آینده‌نگری منفی
- آینده‌نگری هم‌اکنونی
- آینده‌نگری مثبت و مهدویت
- خلاصه و نتیجه بحث
فصل دوم: قاعده قسر و مهدویت
- مقدمه
- مفهوم‌شناسی لغوی قسر
- قسر در اصطلاح
- مهدویت و عوامل امتناع قسر
- قسر و حکمت الهی
- بیان مطلب
- قسر و هدفمندی آفرینش
- قسر و نظام احسن
- محال بودن قسر نوعیه
- فطرت: حلقه مفقوده قاعده قسر و مهدویت
- نتیجه
- مقدمه
- مفهوم‌شناسی لطف
- وجوب لطف و ارتباط آن با مهدویت
- اقسام لطف و مهدویت
- لطف محصل و مهدویت
- لطف مقرب و مهدویت
- الف) اعجاز فراگیر
- ب) میراث‌داری انبیا
- ج) فراگیری عدالت
- د) تکامل عقل نظری و عقل عملی
- هـ) فراگیری عبادت و بندگی
- نتیجه
فصل چهارم: مهدویت و ربوبیت الهی
گفتار دوم: مبانی (...) شناختی مهدویت
- مفهوم‌شناسی خاتمیت
- رابطه مهدویت با جامعیت و کمال دین
- رابطه مهدویت با ابدیت و جاودانگی دین
- مفهوم‌شناسی جاودانگی و ابدیت اسلام
- جاودانگی و ابدیت اسلام؛ ضرورت‌بخش مهدویت
- رابطه مهدویت و جاودانگی با دو رویکرد درونی و بیرونی
- جاودانگی و جهانی بودن مهدویت با رویکرد درونی
- جاودانگی و مهدویت با رویکرد بیرونی
- رابطه خاتمیت با مهدویت
- خاتمیت علت فاعلی مهدویت
- مهدویت؛ علت غایی خاتمیت
- خاتمیت علت عینی مهدویت و مهدویت علت علمی خاتمیت
- نتیجه
فصل دوم: امامت و مهدویت
- مقدمه
- مفهوم‌شناسی امامت و مهدویت
- ضرورت امامت و مهدویت
- ضرورت عقلی امامت
- ضرورت نقلی امامت
- ابعاد امامت و نسبت آن با مهدویت
- ۱. امامت و رهبری سیاسی
- ۲. امامت و مرجعیت دینی
- الف) مفهوم‌شناسی انسداد و انفتاح باب علم
- ب) گستره‌شناسی مهدویت
- مرجعیت دینی در عصر غیبت صغرا
- توقیع؛ راه ارتباطی با امام زمان (ع)
- نایبان خاص؛ واسطه میان مردم و امام زمان (ع)
- مرجعیت دینی در عصر غیبت کبرا
- مفهوم‌شناسی اجماع
- اجماع و گونه‌های آن
- مقبولیت و حجیت اجماع
- مهدویت؛ تحقق‌بخش اهداف امامت
- نتیجه و خلاصه سخن
فصل سوم: حتمیت سنن‌الهی (استخلاف و تدافع حق و باطل)
- شاخصه‌های سنت‌الهی
- ۱. تغییرناپذیر و تخلف ناپذیر
- ۲. عمومیت و فراگیری
- ۳. ابدی و جاودانگی
- استخلاف؛ سنت (...) الهی
- ارتباط استخلاف با مهدویت
- استخلاف خاص از منظر قرآن
- آیه نخست
- آیه دوم
- آیه سوم
- آیه چهارم
- غیبت و استخلاف
- غیبت؛ بسترساز شرایط استخلاف
- وظیفه مهم منتظران
- فلسفه غیبت؛ توجیه‌گر استخلاف
- رابطه فلسفه غیبت با استخلاف
- نتیجه و خلاصه بحث
- قسم دوم: مهدویت و تنازع حق و باطل
- مقدمه
- مفهوم‌شناسی حق، باطل و تدافع حق بر باطل
- آینده‌نگری حق‌محور در منابع زرتشت
- آینده‌نگری حق محور در منابع یهود
- آینده‌نگری حق‌محور در منابع مسیحیت
- آینده‌نگری مثبت در کتاب‌های مقدس هندی
- آینده‌نگری حق‌محور در منابع اسلامی
- نمونه‌های آینده‌نگری حق‌محور در قرآن
- نمونه‌های آینده‌نگری حق‌محور در احادیث
- ژرف‌نگری انسان‌های آخرالزمان
- تکامل عقل نظری در آخرالزمان
- تکامل عقل عملی در آخرالزمان
- رشد علوم در آخرالزمان
- حق‌محوری تاریخ با رویکرد فلسفه تاریخ
- حق‌محوری تاریخ در دیدگاه نوابغ و نخبگان علمی
- طبیعت انسان (بُعد نفسانی انسان)
- جهان‌بینی مادی انسان
- آغازین نزاع حق و باطل
- (...) نزاع حق و باطل
- مهدویت؛ هدف (...) بشر
- اهداف اصلی و فرعی (...) جهانی مهدوی
- ۱. اهداف کوتاه‌مدت
- ۲. اهداف درازمدت
دربارهٔ پدیدآورنده
