ولایت در فرهنگ اسلام (کتاب)
| ولایت در فرهنگ اسلام مفاهیم، انواع و پیامدهای سیاسی، اجتماعی آن | |
|---|---|
 | |
| زبان | فارسی |
| نویسنده | محمد حسین اسکندری |
| موضوع | ولایت، ولایت در اسلام |
| مذهب | شیعه |
| ناشر | انتشارات پژوهشگاه حوزه و دانشگاه |
| محل نشر | قم، ایران |
| سال نشر | ۱۳۹۸ ش |
| تعداد صفحه | ۲۴۶ |
| شابک | ۹۷۸-۶۰۰-۲۹۸-۲۶۲-۹ |
| شماره ملی | ۵۷۲۶۷۵۰ |
ولایت در فرهنگ اسلام: (مفاهیم، انواع و پیامدهای سیاسی، اجتماعی آن)، کتابی است که با زبان فارسی به بررسی مباحثی پیرامون موضوع ولایت می‌پردازد. این کتاب به قلم محمد حسین اسکندری نگاشته شده است و انتشارات پژوهشگاه حوزه و دانشگاه نشر این اثر را به عهده داشته است.
دربارهٔ کتاب
در معرفی این کتاب آمده است: «"ولایت" مهم‌ترین مفهومی است که به یک پدیده اجتماعی فراگیر اطلاق می‌‌شود، جنبه تضایفی دارد و آثار و نتایج مثبت و یا منفی برجسته ای در همه ابعاد زندگی برای تک تک افراد و کلیّت جامعه در پی می‌‌آورد. ولایت حقیقتی است پیچیده، دارای وجوه حقیقی و اعتباری و ابعاد روان شناختی و جامعه شناختی، تا آنجا که به یک لحاظ جلوه عمیقی از محبت و نوع دوستی است، به لحاظ دیگر تجلّی عظیم قدرت و اقتدار اجتماعی؛ از یک جهت زیباترین چهره مصلحت سنجی است و از جهت دیگر والاترین مظهر عبادت و خداپرستی یا برجسته‌ترین نوع استکبار و قدرت پرستی. ولایت در عمومی‌ترین مفهوم خود، دو چهره دارد:
- ولایت تکوینی؛ که مبدأ هستی موجودات و منشأ اظهار قدرت به دست انبیا برای هدایت یافتن و باور معجزات و زمینه ساز معاد است برای نیکوکاران و گنهکاران به منظور اجرای عدالت و دادن پاداش‌ها و عقوبات؛
- ولایت تشریعی که در شکل "ولایت‌های متعارض" و "ولایت‌های متقابل" و "ولایت‌های متوافق" ظاهر می‌‌شود؛ تا هم ابعاد سیاسی ملّی و بین‌المللی، تقنینی، اجرایی و قضایی را رهبری کند، به این امید که نظم، امنیّت، عدالت و آرامش همگانی را در پی داشته باشد و زمینه رشد به بالاترین حدّ کمال و برجسته‌ترین قلّه سعادت برای همه فراهم گردد».
فهرست کتاب
- چکیده
- مقدمه
بخش نخست: چشم‌اندازی از تحلیل کلی واژه ولایت
- مقدمه بخش نخست
- ولایت در بعد سیاست
فصل اول: کلیات
- ۱. مفهوم ولایت
- ۲. حقیقت ولایت
- بعد طبیعی و روان‌شناختی ولایت
- بعد اعتباری و جامعه‌شناختی ولایت
- ۳. اصلی‌ترین عناصر ولایت
- اشارات قرآنی به عناصر ولایت
- دو نکته در دو آیه اخیر
- ۴. جدال درباره مفهوم ولایت
فصل دوم: کاربردهای مختلف ولایت در قرآن
- مقدمه
- ۱. اقسام و مصادیق گوناگون ولایت
- ۲. بررسی مقایسه‌ای ولایت‌ها
- ۱-۲. ولایت‌های متعارض
- ۲-۲. ولایت‌های متقابل
- ۱-۲-۲. ولایت‌های هم‌سطح و غیرهم‌سطح
- ۳-۲. ولایت‌های متوافق (همسو)
- نتیجه
بخش دوم: تحلیل ولایت‌های متعارض در پرتو قرآن کریم
- مقدمه
- قرآن و ولایت‌های متعارض
فصل اول: ولایت‌های متعارض در ابعاد روان‌شناختی
- مقدمه
- ۱. ولایت الله
- ۲. ولایت شیطان
فصل دوم: ولایت‌های متعارض در ابعاد جامعه‌شناختی
- مقدمه
- ۱. ولایت رسول خدا و جانشینان او
- ۲. ولایت طاغوت
- ۱-۲. تعارض سیاسی
- ۲-۲. نکات کلیدی در آیات طاغوت
- ٣. ولایت کفار
- نکاتی درباره ولایت کفار
فصل سوم: عوامل و زیرساخت‌های ولایت‌های متعارض
- ۱. نقش انسان در تحقق ولایت‌های متعارض
- تولی در قرآن
- ۲. زیرساخت‌ها و عوامل تحقق ولایت و حاکمیت
- علل و عوامل ولایت و حاکمیت دینی
- ٣. توضیح عوامل حاکمیت دینی
- ۱-۳. دسته نخست (مبانی واقعی حاکمیت ذاتی خداوند)
- ۲-۳. دسته دوم (ملاک‌های لازم در ولایت‌های اعتباری)
- ۳-۳. دسته سوم (شرایط لازم در شهروندان)
بخش سوم: قرآن و ولایت‌های متقابل
- مقدمه
- تنوع در ولایت‌های متقابل
- اختلاف آثار در ولایت‌های متقابل
- توضیح بیشتر
فصل اول: ولایت‌های متقابل در رابطه خدا و خلق
- چکیده
- مقدمه
- ١. مهم‌ترین امتیاز ولایت الهی بر ولایت‌های دیگر
- بند اول
- بند دوم
- ۲. آثار و پیامدهای ولایت الهی
- ولایت رحمانیه خداوند به انسان
- نکته
- ولایت متقابل انسان به خدا
- ولایت رحیمیه خداوند به انسان
- ژرفای ولایت الهی در انسان
- نکات کلیدی
- ٣. آثار سیاسی ولایت الهی در انسان
- ۴. چرا خداوند برای خود ولی می‌گیرد؟
- ۵. اختلاف درجات اولیای الهی
- نتیجه
فصل دوم: ولایت‌های متقابل در روابط اجتماعی
- چکیده
- مقدمه
- ١. قرآن و ولایت‌های متقابل اجتماعی
- ۱-۱. دلالت‌های آیه ۷۱ سوره توبه بر تقابل ولایت‌ها
- ۲-۱. جامع‌ترین آیات ولایت‌های متقابل
- ۳-۱. خلاصه‌ای از تقابل ولایت‌های دینی
- ۴-۱. گویاترین آیات ولایت سیاسی
- ۲. تنوع در ولایت‌های متقابل اجتماعی
- ۳. اختلاف آثار در ولایت‌های متقابل اجتماعی
- ۴. رابطه ولایت‌های اجتماعی با ولایت الهی
- نکته کلیدی
- ۵. ولایت اولیای هم‌سطح
- ۱-۵. شواهدی از آیات و روایات بر ولایت اولیای هم‌سطح
- ۲-۵. تنوع در ولایت اولیای هم‌سطح
- ۳-۵. حقیقت ولایت در اولیای هم‌سطح
- الف) لایه روان‌شناختی ولایت
- ب) لایه اعتباری ولایت
- ۴-۵. مهم‌ترین پیامد ولایت در اولیای هم‌سطح
- هشدار آیات درباره اختلاط با کفار
- ۵-۵. ولایت الهی و جامعه اسلامی
- ۶. ولایت اولیای غیرهم‌سطح
- ۱-۶. ولایت اولیای غیرهم‌سطح در جامعه
- ۲-۶. اشاره به چند نکته کلیدی در خطبه ۲۱۶ نهج البلاغه
- ۳-۶. تحول تدریجی در ساختار جامعه سیاسی
- ۴-۶. حقوق متقابل والی و رعیت
- الف) حقوق والی بر رعیت
- ب) حقوق رعیت بر والی
- نتیجه
بخش چهارم: تبیین ولایت‌های متوافق در پرتو قرآن کریم
- چکیده
- مقدمه
فصل اول: قرآن و ولایت‌های متوافق
- ۱. جمع بین آیات به ظاهر متعارض
- ۲. ضرورت ولایت‌های انسانی در جامعه
- ۳. عمیق‌ترین بنیاد جامعه دینی
فصل دوم: ولایت‌های ذاتی و عرضی
- ۱. فرق اصلی ولایت‌های ذاتی و عرضی
- ۲. دیگر ویژگی‌های ولایت عرضی (اعتباری)
- ۱-۲. محدودیت‌های نوع نخست (ولایت تشریعی)
- ۲-۲. محدودیت‌های نوع دوم (ولایت اعتباری)
فصل سوم: قرآن و اعتبار ولایت‌های انسانی
- ۱. کیفیت دلالت آیات بر ولایت‌های انسانی
- ۲. ولایت معصوم در قرآن
- ۳. ولایت در غیرمعصوم
- ۴. اصلی‌ترین مبنای حکومت دینی
- فصل چهارم: ویژگی حاکمان در عصر غیبت
- مقدمه
- ۱. بعد فکری و نظریه‌پردازی در حاکمان دینی
- ۲. بعد عملی و رفتاری در حاکمان دینی
- ۳. بعد ارتباطات و موقعیت اجتماعی در حاکمان دینی
- فصل پنجم: تعامل حکومت با دیدگاه‌های مردمی و تحولات اجتماعی
- ۱. آزادی در افتا و اظهار نظر در دولت اسلامی
- ۲. تحولات تاریخی و اجتماعی در دولت اسلامی
- فصل ششم: عناصر پویایی در سیستم قانون‌گذاری اسلام
- مقدمه
- ۱. نقش اثباتی عقل (از ادله اربعه) در ابلاغ قوانین اجتماعی
- ٢. نقش مبنایی مصالح و مفاسد در انعقاد قوانین اجتماعی
- خلاصه و نتیجه
- ۳. نقش اجتهاد در توسعه قوانین اجتماعی
- ۴. نقش علی‌البدل احکام ثانوی
- ۵. نقش احکام حکومتی در پر کردن خلأ قانونی
- فصل هفتم: جمع انحصار ولایت با وجود ولایت‌های دیگر در آیات
- مقدمه
- ۱. ولایت‌های متعارض و انحصار
- ۲. ولایت‌های متقابل و انحصار
- ٣. ولایت‌های متوافق و انحصار
- ۴. ولایت‌های هم‌سطح و انحصار
- فهرست منابع
- نمایه‌ها
- نمایه آیات
- نمایه روایات
- نمایه اشخاص
- نمایه اصطلاحات
دربارهٔ پدیدآورنده
