کارکرد علم غیب معصوم در اعجاز و ولایت تکوینی چیست؟ (پرسش)
| کارکرد علم غیب معصوم در اعجاز و ولایت تکوینی چیست؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ علم غیب |
| مدخل اصلی | علم غیب |
| تعداد پاسخ | ۱ پاسخ |
کارکرد علم غیب معصوم در اعجاز و ولایت تکوینی چیست؟ یکی از سؤال‌های مصداقی پرسشی تحت عنوان «کارکردهای علم غیب در وظایف معصومان چیست؟» است. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی علم غیب مراجعه شود.
پاسخ نخست
حجت الاسلام و المسلمین سید محمود جزائری در پایان‌نامه کارشناسی ارشد خود با عنوان «کارکردهای علم غیب امامان معصوم در شئون ایشان» در این‌باره گفته است:
«"معجزه" از ریشه "عجز" گرفته شده، و در لغت از میان معانی مختلفی که برای آن بیان شده، آنچه متناسب با مقام است معنای "ضعیف کننده دیگری" می‌باشد[۱] این واژه در اصطلاح کلامی و حدیثی شیعه به معنای "امر خارق العادهای است که از شخص مدعی نبوت یا امامت ظاهر شود و نشانه صدق ادعای وی باشد".[۲] در قرآن کریم به جای لفظ "معجزه"، از عناوین "آیه"، "بینه"، "برهان" و "سلطان" یاد شده است. در میراث روایی امامیه، برای کارهای خارق‌العاده همه حجج الهی از لفظ اعجاز استفاده شده است. به‌طور مثال ابوبصیر از امام صادق (ع) نقل نموده که: " معجزه علامتی است برای خدا که آن را تنها به أنبیاء و رسولان و حجت‌های خویش اعطا می‌کند تا صدق آنان از کذب مدعیان دروغین شناخته شود"[۳] و در روایت دیگری، آوردن معجزه را یکی از صفات ده‌گانه امام بر شمرده‌اند[۴] البته معجزه غیر از اثبات صدق ادعای نبوت یا امامت کاربردهای دیگری نظیر تقویت ایمان مومنی نیز دارد؛ چنانچه در زنده نمودن چهار پرنده پس از احضار معجزه‌آسای آنها و کشتن و مخلوط کردن گوشتشان، توسط امام صادق (ع) برای چهار نفر از اصحاب و شیعیان شاهدیم.[۵] واژه " ولایت تکوینی" هر چند با این ترکیب، پیشینه چندان طولانی نداشته و در قرن‌های اخیر مطرح گردیده است، اما مفهوم و مصادیق آن ریشه در قرآن و متون روایی[۶] دارد؛ و در واقع منشأ اعجاز است و معجزه از آثار آن می‌باشد. در تعریف ولایت تکوینی برخی تسلط و احاطه تام بر پدیده‌های آفرینش و موجودات امکانی و بعضی اطلاع خلیفة اللّه از استعداد ذاتی و ماهیت جمیع موجودات و اعطای حق و مطلوب هر صاحب استعدادی به اندازه استعدادش، را برگزیده‌اند؛ [۷] برخی دیگر قدرت بر تصرف در شئون کون و تکوین را [۸] و بعضی سرپرستی موجودات جهان و عالم خارج و تصرف عینی داشتن در آنها را انتخاب کرده‌اند[۹] اما هر تعریفی که برای آن ارائه دهیم، اولا ولایت تکوینی حقیقی و ذاتی، تنها از آنِ پروردگار متعال بوده و هیچ کس با او در آن شریک نیست: 
فَاللَّهُ هُوَ الْوَلِيُّ
[۱۰]؛ و ولایت تکوینی اولیای الهی و حضرات ائمه (ع)، اعتباری و مظهر ولایت خداوند است و بر حسب مراتب آنها متفاوت می‌گردد[۱۱] و ثانیا منشأ این ولایت، علم حقیقی به حقیقت اسماء الله و "الکتاب" و بعبارت دیگر راه یافتن به مقام اسم اعظم است که از علوم غیبی می‌باشد. و قرآن در این زمینه منشأ قدرت عاصف بن برخیا در انتقال لحظه‌ای تخت بالقیس از یمن به فلسطین را چنین علمی می‌داند.[۱۲] و در روایتی امام علی (ع) بدین مضمون فرمودند: اگر عاصف چنین قدرت‌نمایی کرد بدلیل آن بود که یک حرف از اسم اعظم الله را داشت، در حالی که ما اهل بیت هفتاد و دو حرف از آن اسم را داریم.[۱۳] از اینجا ارتباط معجزات و کرامات ائمه (ع) با علم غیب روشن می‌گردد. زیرا علم غیب به اسم اعظم منشأ ولایت تکوینی می‌باشد و ولایت تکوینی منشأ معجزه و کرامت. از این رو بر این باوریم که امامت و بسیاری از شئون آن وابسته به علم غیب است»[۱۴].
پرسش‌های مصداقی همطراز
- کارکرد علم غیب معصوم در تربیت و اخلاق امت چیست؟ (پرسش)
- کارکرد علم غیب معصوم در هدایت تشریعی چیست؟ (پرسش)
- کارکرد علم غیب معصوم در افزایش معرفت امت به امام چیست؟ (پرسش)
- کارکرد علم غیب معصوم در بیان دین و شریعت الهی چیست؟ (پرسش)
- کارکرد علم غیب معصوم در حفظ دین و شریعت الهی چیست؟ (پرسش)
- کارکرد علم غیب معصوم در رفع اختلافات مردم در فهم دین چیست؟ (پرسش)
- کارکرد علم غیب معصوم در تعیین وظایف امت چیست؟ (پرسش)
- کارکرد علم غیب معصوم در اجرای عدالت چیست؟ (پرسش)
پرسش‌های وابسته
منبع‌شناسی جامع علم غیب معصوم
پانویس
- ↑ این معنا، از عبارت: " و هو (عجز)، ضدّ القدرة و أَعْجَزْتُ فلاناً: جعلته عَاجِزاً." اخذ شده است: همو، مفردات ألفاظ القرآن، ص۵۴۷.
- ↑ ر.ک: محمد مفید، أوائل المقالات فی المذاهب و المختارات، ص۴۰، باب۳؛ الخصال، ج۲، ص۴۲۸؛ محمد علی رضایی، پژوهشی در اعجاز علمی قرآن، ص۵۹ تا ۶۳.
- ↑ محمد ابن بابویه، علل الشرایع، ج۱، ص۱۲۲، ۱۰۰ باب علة المعجزة.
- ↑ الخصال، ج۲، ص۴۲۸، عشر خصال من صفات الإمام (ع).
- ↑ محمد بن علی ابن حمزه طوسی، الثاقب فی المناقب، ص ۱۳۹.
- ↑ سید علی عاشور، الولایة التکوینیة لآل محمد (ص)؛ سید کمال حیدری، الولایة التکوینیة حقیقتها و مظاهرها.
- ↑ الکربلائی، جواد بن عباس، الأنوار الساطعة فی شرح زیارة الجامعة، ج۱؛ ص۳۰۴.
- ↑ علی عباس خان، مقاله ولایت تکوینی ائمه (ع)، مجله کوثر معارف، ص ۱۲۱.
- ↑ عبدالله جوادی آملی، ولایت فقیه، ص۱۲۳.
- ↑ شوری، آیه۹.
- ↑ عبدالله جوادی آملی، ولایت فقیه، ص۱۳۱ و ۱۳۲.
- ↑ نمل، آیه ۴۰؛ عبدالله جوادی آملی، تسنیم، ج۲، ص۷۹.
- ↑ محمد بن حسین شریف الرضی، خصائص الأئمة (ع) خصائص أمیر المؤمنین (ع) ص۴۷.
- ↑ کارکردهای علم غیب امامان معصوم در شئون ایشان، ص۱۴۰-۱۴۲.