کارکرد علم غیب معصوم در هدایت تشریعی چیست؟ (پرسش)
| کارکرد علم غیب معصوم در هدایت تشریعی چیست؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ علم غیب |
| مدخل اصلی | علم غیب |
| تعداد پاسخ | ۱ پاسخ |
کارکرد علم غیب معصوم در هدایت تشریعی چیست؟ یکی از سؤال‌های مصداقی پرسشی تحت عنوان «کارکردهای علم غیب در وظایف معصومان چیست؟» است. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی علم غیب مراجعه شود.
پاسخ نخست
حجت الاسلام و المسلمین سید محمود جزائری در پایان‌نامه کارشناسی ارشد خود با عنوان «کارکردهای علم غیب امامان معصوم در شئون ایشان» در این‌باره گفته است:
- «اثبات نبوت و امامت خویش برای مردم توسط نبی و امام، از ابتدایی‌ترین انواع هدایت تشریعی است زیرا قابل سرپیچی است، در حالی که هدایت تکوینی تخلف‌ناپذیر می‌باشد. بر اساس منابع دینی یکی از مهمترین معجزات انبیا و ائمه (ع) که با آن نبوت یا امامت خود را به اثبات می‌رساندند علوم غیبی ایشان بوده است. و کتاب‌هایی مانند: بصائرالدرجات صفار قمی، الکافی شیخ کلینی، کمال‌الدین شیخ صدوق، ارشاد شیخ مفید، الغیبة شیخ طوسی، الخرائج و الجرائح راوندی، مناقب آل أبی طالب (ع) از ابن شهرآشوب، دلائل الامامة طبری شیعه، نوادر المعجزات فی مناقب الأئمة الهداة (ع) اثر طبری شیعه، إعلام الوری بأعلام الهدی از فضل بن حسن طبرسی، الثاقب فی المناقب تألیف ابن حمزه طوسی، مدینة معاجز الأئمة الإثنی عشر نگاشته سید هاشم بحرانی، بحار الأنوار علامه مجلسی و إثبات الهداة بالنصوص و المعجزات از شیخ حر عاملی هر یک بخشی از این موارد را ذکر نموده‌اند. به‌طور مثال مرحوم کلینی در کتاب شریف کافی در تاریخ امام موسی بن جعفر (ع) جریان مسلمان و شیعه شدن یک نصرانی را آورده است که علوم غیبی آن امام او را هدایت به دین حق و پذیرش امامت آن حضرت نمود.[۱] همچنین حِمیری قمی، از یاران امام حسن عسکری (ع) و از فقها و روات بزرگ شیعه در قرن سوم هجری، جریان اثبات نبوت پیامبر (ص) برای ازید بن قیس و اسلام آوردن وی به برکت علم غیب آن حضرت به مسئله‌ای از گذشته او که مخفیانه اتفاق افتاده بود را در قرب الإسناد مکتوب نموده است. قطب الدین راوندی نیز داستان اثبات امامت علی (ع) و تشیع یک یهودی بخاطر علم غیب ایشان را در کتابش یاد کرده است.[۲] در قضیه دیگری فردی به نام عیسی شلقان تصمیم گرفت از امام صادق (ع) درباره ابی الخطاب (از سرکرده‌های غالیان) سؤال کند، پیش از آنکه لب به سخن باز کند، حضرت جهت اثبات امامت فرزندشان او را به موسی بن جعفر (ع) راهنمایی نمودند. همین که نزد آن حضرت رفت، ابتدا شروع به پاسخ نمودند و ابی الخطاب را فردی مسلوب الایمان معرفی نمودند. جناب شلقان که از علم آن حضرت به سؤال در ذهنش لذت برده بود پیشانی ایشان را بوسید و به محضر امام صادق (ع) بازگشت و اعلان کرد که فرزندتان از تمام سؤالاتی که در ذهن داشتم، قبل از پرسش من پاسخ گفت و از همین جا امامت ایشان بر من ثابت گردید.[۳]
- علم غیب و هدایت تشریعی جهت تشخیص حق و باطل در زمان فتنه: گاهی اهل بیت (ع) از آینده و وضعیت افراد در آن زمان خبر می‌دادند تا مردم در آن زمان تحث تأثیر فتنه ها حق را گم نکنند. از آن جمله سخن امام علی (ع) در راه صفین است که وقتی به کربلا رسیدند و خبر از شهادت امام حسین (ع) و اصحابشان در آنجا دادند، فرمودند: هَذَا کَرْبَلَاءُ، یُقْتَلُ فِیهِ قَوْمٌ یَدْخُلُونَ الْجَنَّهَ … بِغَیْرِ حِسابٍ[۴]. که یکی از کارکردهای این پیشگویی حضرت آن است که مردم در زمان شهادت امام حسین (ع) و پس از آن متذکر این سخن شده، فریب تبلیغات بنی امیه را نخورده و بدانند که حسین (ع) بر حق بوده و جایگاهش در بهشت است؛ نه آنکه ایشان بدلیل خروج بر یزید محکوم باشد.
نمونه دیگر حدیث صحیح متواتر پیامبر (ص) به عمار است که فرمودند: تقتلک الفئة الباغیة[۵] و قاتل عمار فی النار. [۶] و از آنجا که عمار در جنگ با معاویه به شهادت رسید ضلالت و باطل بودن معاویه و یارانش با این سخن پیامبر (ص) برای تاریخ روشن می‌گردد.
- علم غیب امام و هدایت‌های فقهی: گاه علم غیب ائمه (ع) در هدایت‌های فقهی مردم استفاده می‌شد. مثلا روزی حجاج بن یوسف خدمت حضرت امام حسن عسکری (ع) رسید و پرسشی از معاملات کرد. حضرت در پاسخ یکی از راه‌های فرار از ربا را به او آموزش دادند؛ ابو هاشم که در آنجا حضور داشت با خود گفت: این که شبیه کار رباخواران است. حضرت به او رو کرده و فرمودند: اضافهای که ربا است آن طوری است که تو خیال کردی ولی وقتی از حد ربا خارج شد و با آن فرق داشت اشکالی ندارد»[۷] در مواردی نیز ائمه (ع) برای جلوگیری از زنا در مورد خاصی، علم غیب خویش را ابراز می‌نمودند. از نمونه‌های آن دو جریان است که امام صادق (ع) حکم به جدایی دو مرد از همسرشان نمودند و ابراز داشتند که او پیش از ازدواج با همسرش با مادر او مخفیانه نزدیکی کرده است»[۸].
پرسش‌های مصداقی همطراز
- کارکرد علم غیب معصوم در تربیت و اخلاق امت چیست؟ (پرسش)
- کارکرد علم غیب معصوم در تعیین وظایف امت چیست؟ (پرسش)
- کارکرد علم غیب معصوم در افزایش معرفت امت به امام چیست؟ (پرسش)
- کارکرد علم غیب معصوم در بیان دین و شریعت الهی چیست؟ (پرسش)
- کارکرد علم غیب معصوم در حفظ دین و شریعت الهی چیست؟ (پرسش)
- کارکرد علم غیب معصوم در رفع اختلافات مردم در فهم دین چیست؟ (پرسش)
- کارکرد علم غیب معصوم در اجرای عدالت چیست؟ (پرسش)
- کارکرد علم غیب معصوم در اعجاز و ولایت تکوینی چیست؟ (پرسش)
پرسش‌های وابسته
منبع‌شناسی جامع علم غیب معصوم
پانویس
- ↑ کلینی، محمد، الکافی، ج۱، ص۴۷۸ تا ۴۸۱، باب مولد أبی الحسن موسى بن جعفر (ع)
- ↑ راوندی، قطب الدین، الخرائج و الجرائح، ج۱، ص۱۹۴، الباب الثانی فی معجزات أمیرالمؤمنین علی بن أبی طالب (ع).
- ↑ محمد طبری، دلائل الإمامة، ص۳۳۰، ذکر معجزاته (ع).
- ↑ مفید، محمد، الإرشاد فی معرفة حجج الله على العباد، ج۱، ص۳۳۲، فی إخباره (ع) عن کربلاء و مصرع الحسین.
- ↑ نصر بن مزاحم، وقعة صفین، ص۳۲۴، ما جاء من الحدیث فی عمار؛ خزاز رازى، على بن محمد، کفایة الأثر فی النص على الأئمة الإثنی عشر، ص ۱۲۲، باب ما جاء عن عمار؛ امینی، عبدالحسین،الغدیر، ج۱، ص۳۲۲، به نقل از تهذیب التهذیب، ج۷، ص ۴۰۹، و الإصابة ج۲، ص۵۱۲.
- ↑ عبدالحسین امینی، الغدیر، ج۱، ص۳۳۱، به نقل از الحافظ أبو نعیم وابن عساکر و الحافظ أبو یعلى.
- ↑ همو، الخرائج و الجرائح، ج۲، ص۶۸۹، فصل فی أعلام الحسن بن علی العسکری (ع).
- ↑ کارکردهای علم غیب امامان معصوم در شئون ایشان، ص۱۱۶_۱۲۱.