دلایل نقلی حراست امام از دین چیست؟ (پرسش)

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
دلایل نقلی حراست امام از دین چیست؟
موضوع اصلیبانک جامع پرسش و پاسخ امامت
مدخل اصلیامامت
تعداد پاسخ۱ پاسخ

دلایل نقلی حراست امام از دین چیست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث امامت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی امامت مراجعه شود.

پاسخ نخست

عبدالمجید زهادت

حجت الاسلام و المسلمین عبدالمجید زهادت در کتاب «معارف و عقاید ۵ ج۱» در این‌باره گفته‌ است:

«مسؤولیت امام و پیشوای امت اسلامی در برابر هجوم عقائد و باورهای نادرست و کج‌فهمی‌‌ها و برداشت‌های غلط، از سخنان رسول خدا (ص) و امامان (ع) قابل استنباط است: از رسول خدا (ص) نقل است که فرمودند: «إِذَا ظَهَرَتِ الْبِدَعُ فِي أُمَّتِي، فَلْيُظْهِرِ الْعَالِمُ عِلْمَهُ، فَمَنْ لَمْ يَفْعَلْ، فَعَلَيْهِ لَعْنَةُ اللَّهِ»[۱]. امام و پیشوای امت اسلامی به عنوان جانشین رسول خدا (ص) یکی از مخاطبان اصلی این فرمان مهم و حیات بخش نبوی است. این دستور پیامبر اسلام، در سخنان جانشینان آن حضرت نیز دیده می‌شود. یونس بن عبدالرحمن از اصحاب ائمه (ع) می‌گوید: «أَنَّهُمْ قَالُوا إِذَا ظَهَرَتِ الْبِدَعُ فَعَلَى الْعَالِمِ أَنْ يُظْهِرَ عِلْمَهُ فَإِنْ لَمْ يَفْعَلْ سُلِبَ مِنْهُ نُورُ الْإِيمَانِ»[۲].

امیرالمؤمنین علی (ع) در ضمن خطبه‌ای روشن‌گر وظیفه مهم امام و حاکم اسلامی را در مبارزه با بدعت‌ها و انحرافات واحیای سنت‌های اسلامی گوشزد می‌فرمایند:خدایا تو می‌دانی که آنچه را ما (در امر حکومت) انجام دادیم نه به خاطر به دست آوردن سلطنت و مقام بود و نه برای نیل به متاع پست دنیا، بلکه به خاطر این بود که نشانه‌های محو شده دینت را بازگردانیم[۳]. و نیز در اهمیت احیای سنت بوسیله امام، تعطیل سنت رسول مکرم (ص) را سبب هلاکت می‌شمارد: «وَ قَدْ عَلِمْتُمْ أَنَّهُ لَا يَنْبَغِي أَنْ يَكُونَ الْوَالِي عَلَى الْفُرُوجِ وَ الدِّمَاءِ وَ الْمَغَانِمِ وَ الْأَحْكَامِ وَ إِمَامَةِ الْمُسْلِمِينَ الْبَخِيلُ... وَ لَا الْمُعَطِّلُ لِلسُّنَّةِ فَيُهْلِكَ الْأُمَّةَ»[۴].

امام امیرالمؤمنین (ع) در توصیف پیشوا و زمامدار دادگر و برحق و توبیخ پیشوای ستمگر وظیفه مهم احیای سنت‌های پسندیده و از بین بردن بدعت‌های ناپسند را مطرح می‌فرمایند: بدان، برترین بندگان نزد خدا پیشوای عادلی است که خود، هدایت شده و دیگران را هدایت می‌کند؛ سنت‌های شناخته شده را بر پا می‌دارد و بدعت‌های ناشناخته را می‌میراند. بدترین مردم نزد خداوند پیشوای ستمگری است که هم خود، گمراه است و هم مردم به وسیله او گمراه می‌شوند؛ کسی که سنت‌های مقبول را از میان برده و بدعت‌های متروک را زنده کرده است[۵].

حضرت امام رضا (ع) در ضمن خطبه مفصلی که در جامع مرو درباره امامت ایراد فرمودند یکی از وظائف و شئون امام را دفاع از حریم دین برمی‌شمارند: امام حلال خدا را حلال، و حرام خدا را حرام می‌کند، و حدود او را جاری می‌نماید و از دین خدا دفاع می‌نماید. امام امین خدا در زمین و حجت او بر بندگان است، او خلیفه خدا در کشور اوست، امام دعوت کننده‌ مردم به سوی خدا و مدافع حرمت‌های الهی است[۶].

اسحاق بن عمار از امام صادق (ع) نقل می‌کند: امام صادق می‌فرمود: همانا زمین در هیچ حالی از امام خالی نگردد برای آنکه اگر مؤمنین چیزی (در اصول یا فروع دین) افزودند آنها را برگرداند و اگر چیزی کم کردند برای آنها تکمیل کند[۷]. از امام صادق (ع) نقل است که فرمود: «فَإِنَّ فِينَا أَهْلَ الْبَيْتِ فِي كُلِّ خَلَفٍ عُدُولًا يَنْفُونَ عَنْهُ تَحْرِيفَ الْغَالِينَ وَ انْتِحَالَ الْمُبْطِلِينَ وَ تَأْوِيلَ الْجَاهِلِينَ»[۸]. یادآوری این نکته لازم است که نظیر این سخن در منابع اهل سنت از رسول خدا (ص) نقل شده است[۹].

پیشوایان و هادیان الهی در مقام عمل نیز به این وظیفه خطیر حفظ دین از انحرافات به خوبی عمل کرده‌اند و تاریخ زندگی پرافتخار و عظمت امامان هدایت از اهل‌ بیت عصمت و طهارت (ع) گویای مبارزه بی‌امان با انحرافات اعتقادی نظیر غلو، جبر و تفویض، تجسیم و تشبیه، رویت باری تعالی و افکار باطل گروه‌هایی مانند مرجئه و باطنی‌گرایی و سایر برداشت‌های نادرست و انحرافات و خرافات و بدعت‌هاست[۱۰]»[۱۱]

پرسش‌های وابسته

  1. امامت چیست؟ (پرسش)
  2. امامت در لغت و اصطلاح به چه معناست؟ (پرسش)
  3. امامت در قرآن و حدیث به چه معنا به کار رفته است؟ (پرسش)
  4. قرآن در مورد امامت چه آیاتی دارد؟ (پرسش)
  5. چه احادیثی در مورد امامت وجود دارد؟ (پرسش)
  6. امام کیست؟ (پرسش)
  7. امام در لغت و اصطلاح به چه معناست؟ (پرسش)
  8. امام در قرآن و حدیث به چه معنا به کار رفته است؟ (پرسش)
  9. قرآن در مورد امام چه آیاتی دارد؟ (پرسش)
  10. چه احادیثی در مورد امام وجود دارد؟ (پرسش)
  11. امامت چه کاربردهایی دارد؟ (پرسش)
  12. بحث از امامت چه اهمیت یا ضرورتی دارد؟ (پرسش)
  13. دیدگاه‌های مذاهب اسلامی در باره امامت چیست؟ (پرسش)
  14. موارد اختلافی امامیه و اهل سنت در مورد امامت چیست؟ (پرسش)
  15. نظر امامیه در مورد تعیین تکلیف بر خداوند بر وجوب امامت چیست؟ (پرسش)
  16. آیا وجوب تعیین امام بدعت‌آمیز است؟ (پرسش)
  17. آیا کلامی‌انگاری امامت بدعت‌آمیز است؟ (پرسش)
  18. آیا مخالفان امامت کافراند؟ (پرسش)
  19. آیا امامت موروثی است؟ (پرسش)
  20. آیا امامت از دوران کودکی امکان‌پذیر است؟ (پرسش)
  21. آیا مقام امامت بر مقام نبوت برتری دارد؟ (پرسش)
  22. آیا امامان شیعه بر دیگر پیامبران برتری دارند؟ (پرسش)
  23. آیا می‌توان به مقام امامت بدون مقام نبوت رسید؟ (پرسش)
  24. آیا امامت با دموکراسی ناسازگار است؟ (پرسش)
  25. آیا غیبت امام با فلسفه ضرورت امامت ناسازگار است؟ (پرسش)
  26. آیا امامت با اصل خاتمیت ناسازگار است؟ (پرسش)

پانویس

  1. کافی ج۱، ص ۵۴.
  2. عیون أخبار الرضا (ع)، ج ۱، ص ۱۱۳.
  3. «اللَّهُمَّ إِنَّكَ تَعْلَمُ أَنَّهُ لَمْ يَكُنِ الَّذِي كَانَ مِنَّا مُنَافَسَةً فِي سُلْطَانٍ وَ لَا الْتِمَاسَ شَيْ‏ءٍ مِنْ فُضُولِ الْحُطَامِ وَ لَكِنْ لِنَرِدَ الْمَعَالِمَ مِنْ دِينِكَ».
  4. نهج‌البلاغة خطبه ۱۳۱.
  5. نهج البلاغة خطبه ۱۶۴.
  6. عیون اخبارالرضا (ع)؛ ج۱، ص ۲۱۸.
  7. کافی ج۱، ص ۱۷۸ باب ان الارض لاتخلو من حجه ح۲.
  8. کافی، ج ۱، ص ۳۲ باب صفه العلم و فضله ح۲. و ر.ک: شرح اصول الکافی- مولی محمد صالح المازندرانی ج۲، ص ۲۷.
  9. ر.ک: المستدرک علی الصحیحین، ج ۴، ص ۵۲۲ و المعجم الکبیر طبرانی ج۶، ص ۳۲۴.
  10. ر.ک: نقش امامان در احیای دین نوشته مرتضی عسکری و درمباحث امامت خاصه و به مواردی اشاره می‌شود.
  11. زهادت، عبدالمجید، معارف و عقاید ۵ ج۱؛ ج5، ص41-43.