راههای شناخت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
راههای شناخت امام مهدی چیست؟ | |
---|---|
![]() | |
موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت |
مدخل بالاتر | مهدویت |
مدخل اصلی | راههای شناخت امام مهدی |
تعداد پاسخ | ۶ پاسخ |
راههای شناخت امام مهدی چیست؟ یکی از پرسشهای مرتبط به بحث مهدویت است که میتوان با عبارتهای متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤالهای مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.
پاسخ نخست
![](https://commons.imamatpedia.com/w/images/thumb/7/74/769540432.jpg/100px-769540432.jpg)
آیتالله عبدالله جوادی آملی، در کتاب «امام مهدی موجود موعود» در اینباره گفته است:
«انسان برای باریافتن به شناخت خداوند، گاه از نشانههای آفاقی و گاه از آیات انفسی بهره میبرد و در مرتبهای دیگر بر اساس «اعْرِفُوا اللّهَ بِاللّهِ»[۱]، «بِكَ عَرَفْتُكَ وَ اَنْتَ دَلَلْتَنى عَلَیْكَ»[۲]، «يَا مَنْ دَلَّ عَلَى ذَاتِهِ بِذَاتِهِ»[۳] خداوند را از راه وجود مبارکش میشناسد و شاهدانه در مییابد که ﴿اَو لَم یکفِ بِرَبک اَنهُ عَلی کل شیءٍ شَهید﴾[۴]. چنین کسی به آنان که در پی آیات آفاقی و انفسیاند به زبان حال میگوید که چرا ذات حق را غائب میپندارید و با جستوجو در آفاق و انفس، راهی به سوی او میجویید، در حالی که پیش از آن دو، خدا مشهود شماست. ابتدا فرمود: ﴿سَنُرِيهِمْ آيَاتِنَا فِي الآفَاقِ وَفِي أَنفُسِهِمْ حَتَّى يَتَبَيَّنَ لَهُمْ أَنَّهُ الْحَقُّ﴾[۵]؛ آنگاه کفایت خداوند برای شناختش و بینیازی از آیات آفاقی و انفسی را در اینباره یادآور شد: ﴿أَوَلَمْ يَكْفِ بِرَبِّكَ﴾[۶] و سپس دلیل کفایت وجود مبارک حق را برای شناخت او چنین بیان کرد: ﴿أَنَّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ شَهِيدٌ﴾[۷].
هرچه را انسان بخواهد مشاهده کند، نخست خدا را میبیند. قبل از آنکه دلیل، فهم دلیل، بلکه خود را که مستدل است ادراک کند، خدا را میفهمد. "شهید" در آیه یاد شده بر وزن فعیل و به معنای مفعول است نه فاعل[۸]، زیرا اگر فاعل و به معنای شاهد باشد یعنی خداوند شاهد همه جا و همه چیز است[۹]، پس به نشانههای آفاقی و انفسی نیازی ندارد؛ این استدلال نسبت به مدعای آیه، برهان تمامی نیست، چون ادعای آیه آن است که شناسنده ذات اقدس حق از نشانههای آفاقی و انفسی بینیاز است، بنابراین واژه شهید در آیه باید به معنی مشهود باشد تا برهان بدینگونه تمام شود: شما برای شناخت ذات حق به آیات آفاق و انفس نیاز ندارید، زیرا حق در بالاترین مرتبه ظهور و شهود است و اقتضای شدت در این وصف، آن است که قبل از شهود هر چیزی، او مشهود گردد.
خدا که فی الأشیاء علی غیرممازجة[۱۰] است و حضوری نامتناهی دارد، از آن جهت که ﴿يَحُولُ بَيْنَ الْمَرْءِ وَقَلْبِهِ﴾[۱۱] است، نیاز ندارد او را از بیگانه جویا شویم: ﴿أَوَلَمْ يَكْفِ بِرَبِّكَ أَنَّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ شَهِيدٌ﴾[۱۲]. چنین شناختی سودمندترین شناختها و برای همگان شدنی است. این راه، همان راه قلب است که پیمودنش به دانستن اصطلاحات فلسفی، کلامی یا درسهای حوزوی و دانشگاهی نیاز ندارد و هدایتی همگانی و همیشگی است. نبی مکرم اسلام (ص) و ائمه طاهرین (ع)، مظاهر تام اسما و صفات ذات اقدس خداوند و بالاترین نشانههای اویند و همانگونه که خدای تعالی اصالتاً دارای بالاترین مرتبه ظهور و مشهودیت است، مظاهر تمامنمای ذات اقدسش نیز تبعاً از رتبهای پایینتر از مشهودیت حق و برتر از غیر او برخوردارند.
طبق آنچه گذشت، بهترین راه شناخت رسول خدا و امامان هدایت، همان راه قلب و فهم شاهدانه الوهیت، نبوت و امامت است»[۱۳].
پاسخها و دیدگاههای متفرقه
1.حجت الاسلام و المسلمین سلیمیان |
---|
2.حجت الاسلام و المسلمین موسوینسب |
---|
3. حجت الاسلام و المسلمین رضایی اصفهانی؛ |
---|
4. آقای دکتر شفیعی سروستانی؛ |
---|
5. نویسندگان کتاب آفتاب مهر؛ |
---|
پانویس
- ↑ الکافی، ج ۱، ص ۸۵؛ التوحید، صدوق، ص ۲۸۶.
- ↑ اقبال الاعمال، ص ۳۳۵؛ البلد الامین، ص۲۰۵، «دعای ابیحمزه ثمالی در سحر».
- ↑ بحار الانوار، ج ۸۴، ص ۳۳۹، «نافله فجر».
- ↑ سوره فصلت، آیه ۵۳.
- ↑ سوره فصلت، آیه ۵۳.
- ↑ سوره فصلت، آیه ۵۳.
- ↑ سوره فصلت، آیه ۵۳.
- ↑ ر.ک: تفسیر البحر المحیط، ج۷، ص۴۸۲؛ مجمع البیان، ج ۹ ـ ۱۰، ص۳۰.
- ↑ التفسیر المنیر، ج۲۵، ص۱۵.
- ↑ التوحید، صدوق، ص ۳۰۶.
- ↑ سوره انفال، آیه ۲۴.
- ↑ سوره فصلت، آیه ۵۳.
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، امام مهدی موجود موعود، ص ۶۴-۷۰.
- ↑ ر.ک: صافی گلپایگانی، لطف الله، پیرامون معرفت امام (ع)، صص ۷۷- ۷۸.
- ↑ محمد بن یعقوب کلینی، کافی، ج ۱، ص ۲۰۱.
- ↑ این روایت مفصل است که علاقهمندان میتوانند به متن کامل آن مراجعه میکنند.
- ↑ یکی از راههای شناخت امام مراجعه به متن ارزشمند«زیارت جامعه» است که به حق اوصاف بلندی از امام در آن ذکر شده است.
- ↑ سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ص ۲۶ - ۲۷.
- ↑ محمد بن یعقوب کلینى، اصول کافى، سید جواد مصطفوى، انتشارات مسجد چهارده معصوم، ج ۲، ص ۲۰۸ و ۲۰۹، ح ۳.
- ↑ ابو طالب تجلیل، من هو المهدى، مؤسسه نشر اسلامى، سال ۱۴۰۹ ه.ق، ص ۹، به نقل از «تاریخ آل محمد» علامه افندى.
- ↑ صافى گلپایگانى، منتخب الاثر فى امام الثانى عشر، مؤسسه حضرت معصومه (س)، سپهر قم، سال ۱۴۱۹ﻫ.ق، ص ۶۲۵.
- ↑ صافى گلپایگانى، همان؛ و ابو طالب تجلیل، همان، ص ۶۲-۶۸.
- ↑ شیخ صدوق، علل الشرایع، انتشارات الداورى، ج ۱، ص ۱۲۲، باب ۱۰۰.
- ↑ برگرفته از کتاب «سلسله مباحث امامت و مهدویت» حضرت آیة اللّه صافى گلپایگانى، قم، حضرت معصومه (س)، سال ۱۳۵۷، ج ۸، ص ۹۰.
- ↑ مسند احمد بن حنبل، مؤسسه الرسالة، تحقیق از شعیب الأرنووط، ج ۲۸، ص ۸۸، ح ۱۶۸۷۶؛ هیثمى، مجمع الزوائد، دارالکتاب العربى، چاپ سوم، ۱۴۰۲ ه، ج ۵، ص ۲۲۵؛ مسند ابن یعلى موصلى، دار المأمون للتراث، تحقیق حسین سلیم اسد، ج ۱۳، ص ۳۶۶، ح ۷۳۷۵.
- ↑ ابو جعفر احمد بن خالد البراقى، المحاسن، دارالکتب الاسلامیة، ج ۱، ص ۱۵۳، ح ۷۸.
- ↑ دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ص۴۹-۵۳.
- ↑ مترجم: سید مهدی، حائری قزوینی، ناشر مهر قائم اصفهان میباشد.
- ↑ «"أَسْأَلُكَ أَنْ تُدْخِلَنِي فِي جُمْلَةِ الْعَارِفِينَ بِهِمْ وَ بِحَقِّهِمْ"»؛ مفاتیحالجنان فرازی از زیارت جامعه کبیره.
- ↑ رضایی اصفهانی، محمد علی، مهدویت، ص ۱۱۰-۱۱۷.
- ↑ از جمله آنها به کتابهای زیر میتوان اشاره کرد: الکافی، ج۱، کتاب الحجة، ص۱۶۸ - ۴۳۸؛ الهدایة، ص۵۰ - ۳۰؛ ابو جعفر محمد بن حسن صفار قمی، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد (ع)، چاپ اول: قم، مکتبة آیة الله العظمی المرعشی النجفی، ۱۴۰۴ ه. ق؛ لطف الله صافی گلپایگانی، معرفت حجت خدا (شرح دعای اللهم عرفنی نفسک)، چاپ اول: قم، حضرت معصومه، ۱۳۷۵؛ سید محمد بنیهاشمی، معرفت امام عصر (ع)، چاپ اول: تهران، نیک معارف، ۱۳۷۵؛ سیدحسن میرجهانی طباطبایی، ولایت کلیه، تحقیق و تصحیح: سیدمحمد لولاکی، چاپ اول: قم، الهادی، ۱۳۸۲؛ «جایگاه امام معصوم (ع) در نسبت با کل هستی»؛ گفتوگو با آیت الله محمدعلی گرامی، موعود، سال اول، ش۲، خرداد و تیر ۱۳۷۶ و ش۱۳، مرداد و شهریور ۱۳۷۶؛ سیدمحمدمهدی میرباقری، «معرفت الله، معرفت ولی خداست»، موعود، سال پانزدهم، ش۷۰، آذر ۱۳۸۵؛ «معرفت امام عصر (ع): اقتراح با حضور حجج الاسلام و المسلمین محمدباقر تحریری، سیدمحمدمهدی میرباقری و دکتر ابراهیم شفیعی سروستانی»، موعود، سال دوازدهم، ش۸۶ و ۸۷، فروردین و اردیبهشت ۱۳۸۶.
- ↑ برخی از شرحهای زیارت جامعه کبیره که علاقهمندان را در درک مفاهیم بلند مطرح شده در این زیارت یاری میکند، به شرح زیر است: سیدحسین همدانی درودآبادی، الشموس الطالعة فی شرح الزیارة الجامعة، تهران، مصطفوی، ۱۳۷۸ه.ق؛ احمد زمردیان، مقام ولایت در شرح زیارت جامعه کبیره، چاپ سوم: تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۶۶؛ عبدالعلی گویا، علی و زیارت جامعه کبیره، چاپ اول: تهران، زرارة، ۱۳۷۸؛ عبدالله جوادی آملی (آیت الله)، ادب فنای مقربان: شرح زیارت جامعه کبیره، تحقیق و تنظیم محمد صفایی، چاپ اول: قم، مرکز نشر اسراء، ۱۳۸۱؛ محمدباقر تحریری، جلوههای لاهوتی: شرح زیارت جامعه کبیره، ۳ج، چاپ اول: تهران، دارالمعارف، ۱۳۸۴.
- ↑ برای آشنایی با نشانههای ظهور میتوان به کتابهای زیر مراجعه کرد: سیدحسن میرجهانی، نوائب الدهور فی علایم الظهور، دو جلد در چهار مجلد، کتابخانه صدر، ۱۳۶۹؛ علی کورانی، عصر ظهور، ترجمه کتاب عصر الظهور، ترجمه: عباس جلالی، چاپ پنجم: تهران، سازمان تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۱؛ کامل سلیمان، روزگار رهایی (یوم الخلاص)، ترجمه: علیاکبر مهدیپور، چاپ سوم: تهران، آفاق، ۱۳۷۶، ج۲، ص۸۱۷-۸۸۷؛ محمد خادمی شیرازی، نشانههای ظهور او، قم، مسجد مقدس جمکران، ۱۳۷۸. برای آشنایی بیشتر با منابع مطالعاتی موضوع نشانههای ظهور، ر.ک: ابراهیم شفیعی سروستانی، «آخرالزمانشناسی در آثار اسلامی» مندرج در کتاب پیشگوییها و آخرالزمان (مجموعه مقالات).
- ↑ «ای مؤمنان! اگر از خداوند پروا کنید در شما نیروی شناخت درستی از نادرستی مینهد» سوره انفال، آیه ۲۹.
- ↑ «سخن پاک به سوی او بالا میرود و کردار نیکو آن را فرا میبرد» سوره فاطر، آیه ۱۰.
- ↑ سید محمدحسین طباطبایی، تفسیر المیزان، ترجمه: سید محمدباقر موسوی همدانی، چاپ اول: تهران، بنیاد علمی و فکری علامه طباطبایی با همکاری مرکز نشر فرهنگی رجاء، ۱۳۶۳، ج۱۷، ص۲۹.
- ↑ سید محمدحسین طباطبایی، تفسیر المیزان، ترجمه: سید محمدباقر موسوی همدانی، چاپ اول: تهران، بنیاد علمی و فکری علامه طباطبایی با همکاری مرکز نشر فرهنگی رجاء، ۱۳۶۳، ج۱۷، ص۲۹.
- ↑ بحار الأنوار، ج۷۵، ص۱۸۹، ح۴۴.
- ↑ الکافی، ج۱، ص۱۹۴، ح۱.
- ↑ شفیعی سروستانی؛ ابراهیم، معرفت امام زمان و تکلیف منتظران، ص ۸۱-۸۲.
- ↑ و (یاد کن) آنگاه را که پروردگار ابراهیم، او را با کلماتی آزمود و او آنها را به انجام رسانید؛ فرمود: من تو را پیشوای مردم میگمارم. (ابراهیم) گفت: و از فرزندانم (چه کس را)؟ فرمود: پیمان من به ستمکاران نمیرسد؛ سوره بقره، آیه: ۱۲۴.
- ↑ آفتاب مهر، ج۲، ص ۱۱۳ - ۱۱۴.