صلوات در صحیفه سجادیه: تفاوت میان نسخه‌ها

افزودن پیوند
از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
دیداریویکی‌متن
جز (جایگزینی متن - 'خلاء' به 'خلأ')
 
(۳ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد)
خط ۱۴: خط ۱۴:
* [[امام سجاد]] {{ع}} در دعای چهل‌وهفتم و در عبارت پنجاه‌ و دوم آن، [[صلوات]] را مایه [[خشنودی]] [[پیامبر]] {{صل}} معرفی کرده، می‌فرمایند: "ای [[پروردگار]]، بر [[محمد]] و آل او [[درود]] فرست درودی که او را [[خشنود]] گرداند و بر [[خشنودی]] او بیفزاید؛ و بر او [[درود]] فرست درودی که تو را [[خشنود]] نماید و بر [[خشنودی]] تو برای آن [[حضرت]] بیفزاید، و بر او [[درود]] فرست درودی که جز آن را برای آن بزرگوار نپسندی و جز او را سزاوار آن [[درود]] نبینی (ندانی)"<ref>{{متن حدیث|رَبِّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، صَلَاةً تُرْضِيهِ وَ تَزِيدُ عَلَى رِضَاهُ، وَ صَلِّ عَلَيْهِ صَلَاةً تُرْضِيكَ و تَزِيدُ عَلَى رِضَاكَ لَهُ وَ صَلِّ عَلَيْهِ صَلَاةً لَا تَرْضَى لَهُ إِلَّا بِهَا، وَ لَا تَرَى غَيْرَهُ لَهَا أَهْلًا}}</ref>؛
* [[امام سجاد]] {{ع}} در دعای چهل‌وهفتم و در عبارت پنجاه‌ و دوم آن، [[صلوات]] را مایه [[خشنودی]] [[پیامبر]] {{صل}} معرفی کرده، می‌فرمایند: "ای [[پروردگار]]، بر [[محمد]] و آل او [[درود]] فرست درودی که او را [[خشنود]] گرداند و بر [[خشنودی]] او بیفزاید؛ و بر او [[درود]] فرست درودی که تو را [[خشنود]] نماید و بر [[خشنودی]] تو برای آن [[حضرت]] بیفزاید، و بر او [[درود]] فرست درودی که جز آن را برای آن بزرگوار نپسندی و جز او را سزاوار آن [[درود]] نبینی (ندانی)"<ref>{{متن حدیث|رَبِّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، صَلَاةً تُرْضِيهِ وَ تَزِيدُ عَلَى رِضَاهُ، وَ صَلِّ عَلَيْهِ صَلَاةً تُرْضِيكَ و تَزِيدُ عَلَى رِضَاكَ لَهُ وَ صَلِّ عَلَيْهِ صَلَاةً لَا تَرْضَى لَهُ إِلَّا بِهَا، وَ لَا تَرَى غَيْرَهُ لَهَا أَهْلًا}}</ref>؛
* [[امام سجاد]] {{ع}} در دعای چهل‌ و دوم و در عبارت بیست‌ و یکم این دعاء [[صلوات]] را سبب عالی‌ترین فیوضات برای [[پیامبر]] {{صل}} و آلش {{عم}} معرفی می‌نماید و می‌فرمایند: "و [[درود]] فرست - بارخدایا - بر [[محمد]] و آل او درودی که به وسیله‌ی آن او را به [[بهترین]] [[نیکی]] و [[بخشش]] و بزرگواری‌ات که [[امیدوار]] است برسانی، زیرا تو دارای [[رحمت]] گشاده و [[بخشش]] بزرگی که فنا و نیستی و کم شدن در آن راه ندارد"<ref>{{متن حدیث| وَ صَلِّ اللَّهُمَّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، صَلَاةً تُبَلِّغُهُ بِهَا أَفْضَلَ مَا يَأْمُلُ مِنْ خَيْرِكَ وَ فَضْلِكَ وَ كَرَامَتِكَ، إِنَّكَ ذُو رَحْمَةٍ وَاسِعَةٍ، وَ فَضْلٍ كَرِيمٍ}}</ref><ref>[[فردین احمدوند|احمدوند، فردین]]، [[مکارم اخلاق در صحیفه (کتاب)|مکارم اخلاق در صحیفه]]، ص۵۷.</ref>
* [[امام سجاد]] {{ع}} در دعای چهل‌ و دوم و در عبارت بیست‌ و یکم این دعاء [[صلوات]] را سبب عالی‌ترین فیوضات برای [[پیامبر]] {{صل}} و آلش {{عم}} معرفی می‌نماید و می‌فرمایند: "و [[درود]] فرست - بارخدایا - بر [[محمد]] و آل او درودی که به وسیله‌ی آن او را به [[بهترین]] [[نیکی]] و [[بخشش]] و بزرگواری‌ات که [[امیدوار]] است برسانی، زیرا تو دارای [[رحمت]] گشاده و [[بخشش]] بزرگی که فنا و نیستی و کم شدن در آن راه ندارد"<ref>{{متن حدیث| وَ صَلِّ اللَّهُمَّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، صَلَاةً تُبَلِّغُهُ بِهَا أَفْضَلَ مَا يَأْمُلُ مِنْ خَيْرِكَ وَ فَضْلِكَ وَ كَرَامَتِكَ، إِنَّكَ ذُو رَحْمَةٍ وَاسِعَةٍ، وَ فَضْلٍ كَرِيمٍ}}</ref><ref>[[فردین احمدوند|احمدوند، فردین]]، [[مکارم اخلاق در صحیفه (کتاب)|مکارم اخلاق در صحیفه]]، ص۵۷.</ref>
* همچنین [[امام سجاد]] {{ع}} [[صلوات]] را ادای بخشی از [[حقوقی]] می‌داند که آن بزرگواران بر ما دارند، بنابراین در دعای سی‌ویکم و در عبارت سی‌ام آن می‌فرمایند: "بارخدایا، بر [[محمد]] و آل او [[درود]] فرست، چنان‌که ما را به سبب او (به راه [[حق]]) راه نمودی، و بر [[محمد]] و آل او [[درود]] فرست، چنان‌که ما را به وسیله آن [[حضرت]] (از [[جهل]] و [[نادانی]] رهانیدی)، و بر [[محمد]] و آل او [[درود]] فرست، درودی که ما را [[روز رستاخیز]] و روز [[نیازمندی]] به تو(از [[عذاب]] و [[کیفر]] جاوید) [[شفاعت]] نماید، زیرا تو بر هر چیز [[توانایی]] (قدیر هرچه را بخواهد انجام می‌دهد، از این‌رو جز [[خدای تعالی]] به این صفت [[وصف]] نمی‌شود) و آن (درخواست من) بر تو آسان است"<ref>{{متن حدیث|اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، كَمَا هَدَيْتَنَا بِهِ، وَ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، كَمَا اسْتَنْقَذْتَنَا بِهِ، وَ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، صَلَاةً تَشْفَعُ لَنَا يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَ يَوْمَ الْفَاقَةِ إِلَيْكَ، إِنَّكَ عَلى‏ كُلِّ شَيْ‏ءٍ قَدِيرٌ، وَ هُوَ عَلَيْكَ يَسِيرٌ}}</ref>؛
* همچنین [[امام سجاد]] {{ع}} [[صلوات]] را ادای بخشی از [[حقوقی]] می‌داند که آن بزرگواران بر ما دارند، بنابراین در دعای سی‌ویکم و در عبارت سی‌ام آن می‌فرمایند: "بارخدایا، بر [[محمد]] و آل او [[درود]] فرست، چنان‌که ما را به سبب او (به راه [[حق]]) راه نمودی، و بر [[محمد]] و آل او [[درود]] فرست، چنان‌که ما را به وسیله آن [[حضرت]] (از [[جهل]] و [[نادانی]] رهانیدی)، و بر [[محمد]] و آل او [[درود]] فرست، درودی که ما را [[روز رستاخیز]] و روز [[نیازمندی]] به تو(از [[عذاب]] و [[کیفر]] جاوید) [[شفاعت]] نماید، زیرا تو بر هر چیز [[توانایی]] (قدیر هرچه را بخواهد انجام می‌دهد، از این‌رو جز [[خدای تعالی]] به این صفت وصف نمی‌شود) و آن (درخواست من) بر تو آسان است"<ref>{{متن حدیث|اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، كَمَا هَدَيْتَنَا بِهِ، وَ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، كَمَا اسْتَنْقَذْتَنَا بِهِ، وَ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، صَلَاةً تَشْفَعُ لَنَا يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَ يَوْمَ الْفَاقَةِ إِلَيْكَ، إِنَّكَ عَلى‏ كُلِّ شَيْ‏ءٍ قَدِيرٌ، وَ هُوَ عَلَيْكَ يَسِيرٌ}}</ref>؛
* [[امام سجاد]] {{ع}} فرمود که بعد از دعای [[عید قربان]]، نیازهای خود را به درگاه [[خداوند متعال]] عرضه کنید و پس از آن هزار [[صلوات]] بفرستید، همچنان‌که خود ایشان چنین می‌کرد.
* [[امام سجاد]] {{ع}} فرمود که بعد از دعای [[عید قربان]]، نیازهای خود را به درگاه [[خداوند متعال]] عرضه کنید و پس از آن هزار [[صلوات]] بفرستید، همچنان‌که خود ایشان چنین می‌کرد.
* [[امام سجاد]] در پایان دعای چهل‌ و هشتم می‌فرمایند: "...سپس [[دعا]] کن به آنچه برایت آشکار گردد و بر [[محمد]] و آل او هزار بار [[درود]] فرست"<ref>امام سجاد {{ع}} صحیفه سجادیه، ترجمه و شرح فیض‌الاسلام، دعای ۴۸.</ref><ref>[[فردین احمدوند|احمدوند، فردین]]، [[مکارم اخلاق در صحیفه (کتاب)|مکارم اخلاق در صحیفه]]، ص۵۸.</ref>
* [[امام سجاد]] در پایان دعای چهل‌ و هشتم می‌فرمایند: "...سپس [[دعا]] کن به آنچه برایت آشکار گردد و بر [[محمد]] و آل او هزار بار [[درود]] فرست"<ref>امام سجاد {{ع}} صحیفه سجادیه، ترجمه و شرح فیض‌الاسلام، دعای ۴۸.</ref><ref>[[فردین احمدوند|احمدوند، فردین]]، [[مکارم اخلاق در صحیفه (کتاب)|مکارم اخلاق در صحیفه]]، ص۵۸.</ref>
خط ۲۸: خط ۲۸:
=== جنبه [[سیاسی]] ===
=== جنبه [[سیاسی]] ===
* صلوات‌های [[صحیفه سجادیه]] پیش از آن‌که درخواست [[آرزو]] و استدعا از [[خداوند]] باشد، بیشتر مفهومی [[سیاسی]] دارد. در دوره خفقانی که تمام تلاش در جهت منزوی ساختن [[آل محمد]] {{صل}} بود، [[امام سجاد]] {{ع}} ترجیع‌بند دعاهای خود را [[صلوات]] قرار می‌دهد... اصولاً [[صلوات]] اعلام موضع است... و مضامین بلند [[سیاسی]] دیگر همچون بزرگداشت [[روحیه]] [[جهاد]]، [[نبرد]] با [[دشمنان اسلام]]، [[ارزش]] [[شهیدان]] و [[مقام]] [[شهیدان]]، اهداف والای [[جهاد]] و... از آن برمی‌آید<ref>[[فردین احمدوند|احمدوند، فردین]]، [[مکارم اخلاق در صحیفه (کتاب)|مکارم اخلاق در صحیفه]]، ص۶۰.</ref>
* صلوات‌های [[صحیفه سجادیه]] پیش از آن‌که درخواست [[آرزو]] و استدعا از [[خداوند]] باشد، بیشتر مفهومی [[سیاسی]] دارد. در دوره خفقانی که تمام تلاش در جهت منزوی ساختن [[آل محمد]] {{صل}} بود، [[امام سجاد]] {{ع}} ترجیع‌بند دعاهای خود را [[صلوات]] قرار می‌دهد... اصولاً [[صلوات]] اعلام موضع است... و مضامین بلند [[سیاسی]] دیگر همچون بزرگداشت [[روحیه]] [[جهاد]]، [[نبرد]] با [[دشمنان اسلام]]، [[ارزش]] [[شهیدان]] و [[مقام]] [[شهیدان]]، اهداف والای [[جهاد]] و... از آن برمی‌آید<ref>[[فردین احمدوند|احمدوند، فردین]]، [[مکارم اخلاق در صحیفه (کتاب)|مکارم اخلاق در صحیفه]]، ص۶۰.</ref>
* ذکر [[صلوات بر محمد]] و [[آل محمد]] {{صل}} ترجیع‌بند بسیاری از جملات و عبارات [[صحیفه سجادیه]] است. صرف نظر از ابعاد [[اعتقادی]] آن، ذکر این عبارت آن هم در حجم انبوه، در ظرف زمانی و مکانی دوران حیات [[امام سجاد]] {{ع}}، خود [[رفتاری]] [[سیاسی]] است. [[امام سجاد]] {{ع}} می‌کوشد که بدین وسیله، [[حقانیت]] [[خاندان]] [[نبوت]] و [[آل علی]] {{ع}} را در مقابل خلفای [[اموی]] طرح کرده، بر ویژگی‌هایی تکیه کند که [[حاکمان]] و [[سیاستمداران]] [[اسلامی]] باید دارا باشند و بر اصل "[[امامت]]" به عنوان اصلی [[اعتقادی]] در [[اندیشه سیاسی]] [[شیعیان]] تأکید کند<ref>ابراهیم برزگر، «رابطه عرفان و سیاست در صحیفه سجادیه»، فصلنامه اندیشه دینی، ۱۲، پاییز ۸۳، ص۲۹.</ref>.
* ذکر [[صلوات بر محمد]] و [[آل محمد]] {{صل}} ترجیع‌بند بسیاری از جملات و عبارات [[صحیفه سجادیه]] است. صرف نظر از ابعاد [[اعتقادی]] آن، ذکر این عبارت آن هم در حجم انبوه، در ظرف زمانی و مکانی دوران حیات [[امام سجاد]] {{ع}}، خود [[رفتاری]] [[سیاسی]] است. [[امام سجاد]] {{ع}} می‌کوشد که بدین وسیله، [[حقانیت]] [[خاندان]] [[نبوت]] و [[آل علی]] {{ع}} را در مقابل [[خلفای اموی]] طرح کرده، بر ویژگی‌هایی تکیه کند که [[حاکمان]] و [[سیاستمداران]] [[اسلامی]] باید دارا باشند و بر اصل "[[امامت]]" به عنوان اصلی [[اعتقادی]] در [[اندیشه سیاسی]] [[شیعیان]] تأکید کند<ref>ابراهیم برزگر، «رابطه عرفان و سیاست در صحیفه سجادیه»، فصلنامه اندیشه دینی، ۱۲، پاییز ۸۳، ص۲۹.</ref>.
* آن [[حضرت]] [[صلوات]] را با [[ادعیه]] دیگر همراه می‌ساخت تا از این طریق هم [[جانشینان]] واقعی [[پیامبر]] {{صل}} را معرفی نماید و هم [[فضائل]] و [[مقام]] و [[منزلت]] والای آن‌ها را [[بیان]] نماید.
* آن [[حضرت]] [[صلوات]] را با [[ادعیه]] دیگر همراه می‌ساخت تا از این طریق هم [[جانشینان]] واقعی [[پیامبر]] {{صل}} را معرفی نماید و هم [[فضائل]] و [[مقام]] و [[منزلت]] والای آن‌ها را [[بیان]] نماید.
* تکیه [[امام سجاد]] {{ع}} به [[صلوات]] در [[دعاها]]، نوعی پیوند دادن با [[محمد]] {{صل}} و آل او است<ref>محمدعلی مجد فقیهی، آشنایی با صحیفه سجادیه، ص۱۶.</ref>. از آنجایی که در آن زمان، [[مردم]] به کلی از [[اسلام ناب]] و [[اهل بیت]] {{عم}} بریده شده بودند و تنها به پوسته و ظاهر [[اسلام]] توجه می‌شد – آن هم به خاطر اینکه [[اسلام]] وسیله‌ای شده بود در دست [[حاکمان]] برای تحکیم [[سلطه]]، - [[امام]] می‌خواستند مجدداً [[اسلام ناب]] را [[احیاء]] کنند.
* تکیه [[امام سجاد]] {{ع}} به [[صلوات]] در [[دعاها]]، نوعی پیوند دادن با [[محمد]] {{صل}} و آل او است<ref>محمدعلی مجد فقیهی، آشنایی با صحیفه سجادیه، ص۱۶.</ref>. از آنجایی که در آن زمان، [[مردم]] به کلی از [[اسلام ناب]] و [[اهل بیت]] {{عم}} بریده شده بودند و تنها به پوسته و ظاهر [[اسلام]] توجه می‌شد – آن هم به خاطر اینکه [[اسلام]] وسیله‌ای شده بود در دست [[حاکمان]] برای تحکیم [[سلطه]] - [[امام]] می‌خواستند مجدداً [[اسلام ناب]] را [[احیاء]] کنند.
* [[امام سجاد]] {{ع}} نه تنها بر [[پیامبر]] {{صل}} و [[اهل بیت]] هعم م [[درود]] می‌فرستد، بلکه [[درود]] [[الهی]] را برای کسانی می‌خواهد که [[مقام]] [[اهل بیت]] {{عم}} را به خوبی شناخته و پذیرفته‌اند؛ راه آن‌ها را پی می‌گیرند؛ از ولایتشان جدا نمی‌شوند؛ در برابر امرشان [[تسلیم]] هستند؛ در راه اطاعتشان می‌کوشند؛ [[چشم به راه]] [[دولت حقه]] ایشان‌اند و دیده به آن روز دوخته‌اند<ref>[[فردین احمدوند|احمدوند، فردین]]، [[مکارم اخلاق در صحیفه (کتاب)|مکارم اخلاق در صحیفه]]، ص۶۱.</ref>
* [[امام سجاد]] {{ع}} نه تنها بر [[پیامبر]] {{صل}} و [[اهل بیت]] هعم م [[درود]] می‌فرستد، بلکه [[درود]] [[الهی]] را برای کسانی می‌خواهد که [[مقام]] [[اهل بیت]] {{عم}} را به خوبی شناخته و پذیرفته‌اند؛ راه آن‌ها را پی می‌گیرند؛ از ولایتشان جدا نمی‌شوند؛ در برابر امرشان [[تسلیم]] هستند؛ در راه اطاعتشان می‌کوشند؛ [[چشم به راه]] [[دولت حقه]] ایشان‌اند و دیده به آن روز دوخته‌اند<ref>[[فردین احمدوند|احمدوند، فردین]]، [[مکارم اخلاق در صحیفه (کتاب)|مکارم اخلاق در صحیفه]]، ص۶۱.</ref>
* به نظر می‌رسد که این عبارات، در [[وصف]] [[حضرت مهدی]] {{ع}} باشد، چنان‌که ویژگی‌های یاد شده بر آن دلالت دارد. به هرحال، پیوند قلبی، زبانی و عملی با [[خاندان]] [[نور]] - که [[صلوات]]، نشانه بارز آن است – مهم‌ترین راه برای بهسازی درون و برون فرد و جامعه‌ای است که در مسیر تعالی و [[معنوی]] پیش می‌رود<ref>منصور پهلوان، «مبانی اخلاقی در صحیفه سجادیه»، سفینه، ۸، پاییز ۸۴، ص۹۲.</ref>.
* به نظر می‌رسد که این عبارات، در وصف [[حضرت مهدی]] {{ع}} باشد، چنان‌که ویژگی‌های یاد شده بر آن دلالت دارد. به هرحال، پیوند قلبی، زبانی و عملی با [[خاندان]] [[نور]] - که [[صلوات]]، نشانه بارز آن است – مهم‌ترین راه برای بهسازی درون و برون فرد و جامعه‌ای است که در مسیر تعالی و [[معنوی]] پیش می‌رود<ref>منصور پهلوان، «مبانی اخلاقی در صحیفه سجادیه»، سفینه، ۸، پاییز ۸۴، ص۹۲.</ref>.
* در نهایت همین آسیب‌پذیری [[امویان]] از عدم نسبت [[خویشاوندی]] با [[پیامبر خدا]]، بعدها موجب شد تا [[عباسیان]] [[شعار]] "[[الرضا]] من [[آل محمد]] {{صل}}" را به عنوان [[شعار]] [[قیام]] ضد [[اموی]] خود [[انتخاب]] کنند<ref>ابراهیم برزگر، «رابطه عرفان و سیاست در صحیفه سجادیه»، فصلنامه اندیشه دینی، ۱۲، پاییز ۸۳، ص۳۰.</ref><ref>[[فردین احمدوند|احمدوند، فردین]]، [[مکارم اخلاق در صحیفه (کتاب)|مکارم اخلاق در صحیفه]]، ص۶۲.</ref>
* در نهایت همین آسیب‌پذیری [[امویان]] از عدم نسبت [[خویشاوندی]] با [[پیامبر خدا]]، بعدها موجب شد تا [[عباسیان]] [[شعار]] "[[الرضا]] من [[آل محمد]] {{صل}}" را به عنوان [[شعار]] [[قیام]] ضد [[اموی]] خود [[انتخاب]] کنند<ref>ابراهیم برزگر، «رابطه عرفان و سیاست در صحیفه سجادیه»، فصلنامه اندیشه دینی، ۱۲، پاییز ۸۳، ص۳۰.</ref><ref>[[فردین احمدوند|احمدوند، فردین]]، [[مکارم اخلاق در صحیفه (کتاب)|مکارم اخلاق در صحیفه]]، ص۶۲.</ref>
=== جنبه روانی ===
=== جنبه روانی ===
خط ۴۳: خط ۴۳:
=== جنبه [[تربیتی]] ===
=== جنبه [[تربیتی]] ===
* یکی از اصول اساسی [[هدایت]] و [[تربیت]] [[انسان‌ها]]، معرفی الگوی کامل است. [[انسان]] برای پیمودن راه‌های کمال، [[نیاز]] به الگوهایی دارد تا با سرمشق قرار دادن آن‌ها از کج‌روی و دور شدن از [[هدف]] اصلی در [[امان]] باشد<ref>علی‌اصغر ابراهیمی‌فر، بررسی نظام تربیتی صحیفه سجادیه (قم: دفتر عقل، ۱۳۸۵)، ص۱۷۸.</ref>.
* یکی از اصول اساسی [[هدایت]] و [[تربیت]] [[انسان‌ها]]، معرفی الگوی کامل است. [[انسان]] برای پیمودن راه‌های کمال، [[نیاز]] به الگوهایی دارد تا با سرمشق قرار دادن آن‌ها از کج‌روی و دور شدن از [[هدف]] اصلی در [[امان]] باشد<ref>علی‌اصغر ابراهیمی‌فر، بررسی نظام تربیتی صحیفه سجادیه (قم: دفتر عقل، ۱۳۸۵)، ص۱۷۸.</ref>.
* الگوسازی و ارائه مصادیق [[عالی]] از مهم‌ترین و اساسی‌ترین نیازهای [[بشر]] در طول [[تاریخ]] بوده است به گونه‌ای که [[بشر]] از دیرباز کوشیده است تا در قالب قهرمان پروری و اسطوره‌سازی، این خلاء موجود از نبود الگوی واقعی را در [[جامعه]] جبران کند. [[هدف]] [[امام سجاد]] {{ع}} از ذکر [[صلوات]] در [[صحیفه]] برای این بوده تا [[پیامبر]] {{صل}} و آل او را به عنوان [[الگو]] معرفی نماید<ref>[[فردین احمدوند|احمدوند، فردین]]، [[مکارم اخلاق در صحیفه (کتاب)|مکارم اخلاق در صحیفه]]، ص۶۳.</ref>
* الگوسازی و ارائه مصادیق [[عالی]] از مهم‌ترین و اساسی‌ترین نیازهای [[بشر]] در طول [[تاریخ]] بوده است به گونه‌ای که [[بشر]] از دیرباز کوشیده است تا در قالب قهرمان پروری و اسطوره‌سازی، این خلأ موجود از نبود الگوی واقعی را در [[جامعه]] جبران کند. [[هدف]] [[امام سجاد]] {{ع}} از ذکر [[صلوات]] در [[صحیفه]] برای این بوده تا [[پیامبر]] {{صل}} و آل او را به عنوان [[الگو]] معرفی نماید<ref>[[فردین احمدوند|احمدوند، فردین]]، [[مکارم اخلاق در صحیفه (کتاب)|مکارم اخلاق در صحیفه]]، ص۶۳.</ref>
* قصد [[امام سجاد]] {{ع}} از معرفی [[انسان کامل]]، امر به [[پیروان]] خویش برای [[پیروی]] از ایشان است.
* قصد [[امام سجاد]] {{ع}} از معرفی [[انسان کامل]]، امر به [[پیروان]] خویش برای [[پیروی]] از ایشان است.
* [[امام سجاد]] {{ع}} در دعای پنجم، پانزده مرتبه از [[خدا]] خواسته که بر [[محمد]] و آل او [[درود]] بفرستد. این امر نشان دهنده این نکته است که [[حضرت]] پیش از بحث درباره [[معرفت]]، می‌خواهد به [[انسان کامل]] اشاره داشته باشد و الگوی تمام [[عیاری]] را به مخاطب خویش نشان دهد و غیر مستقیم به این نکته اشاره می‌کنند که سخنان ایشان جملاتی انتزاعی نیستند<ref>فضل الله میرقادری، «ادبیات سخنان امام سجاد {{ع}} در صحیفه سجادیه»، اندیشه دینی، شماره ۱۵ تابستان ۸۴، ص۱۳۰.</ref>.
* [[امام سجاد]] {{ع}} در دعای پنجم، پانزده مرتبه از [[خدا]] خواسته که بر [[محمد]] و آل او [[درود]] بفرستد. این امر نشان دهنده این نکته است که [[حضرت]] پیش از بحث درباره [[معرفت]]، می‌خواهد به [[انسان کامل]] اشاره داشته باشد و الگوی تمام [[عیاری]] را به مخاطب خویش نشان دهد و غیر مستقیم به این نکته اشاره می‌کنند که سخنان ایشان جملاتی انتزاعی نیستند<ref>فضل الله میرقادری، «ادبیات سخنان امام سجاد {{ع}} در صحیفه سجادیه»، اندیشه دینی، شماره ۱۵ تابستان ۸۴، ص۱۳۰.</ref>.

نسخهٔ کنونی تا ‏۶ نوامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۰:۱۶

این مدخل زیرشاخهٔ بحث صلوات است. صلوات از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: صلوات در قرآن - صلوات در حدیث - صلوات در نهج البلاغه - صلوات در معارف دعا و زیارات - صلوات در معارف مهدویت - پرسش‌های مرتبط

مقدمه

  • امام سجاد (ع) در دعای سیزدهم و در عبارت بیست‌ و چهارم آن از خدا می‌خواهد که این صلوات را نامحدود و پیوسته قرار دهد، و می‌فرمایند: "و بر محمد و آل او درود فرست، درودی همیشگی که رو به فزونی است و برای روزگار آن، سررسید و مدتش پایان نباشد، و آن را یار و مددکار من و برای برآمدن حاجتم وسیله قرار ده، زیرا تو دارای رحمت فراخ و جود و بخشش بسیاری"[۱]؛
  • همچنین امام در دعای سی‌ و دوم و در عبارت سی‌ و چهارم آن می‌فرمایند: "بارخدایا بر محمد و آل او درود فرست، هنگامی که نیکان یاد شوند، و بر محمد و آل او درود فرست، مدتی که شب و روز در پی هم درآیند، درودی که دنباله‌اش بریده نشود (همیشه باشد) و شماره‌اش به شمار درنیاید، درودی که هواء (میان آسمان و زمین) را فراگیرد، و آسمان و زمین را پُر کند"[۲][۳]
  • امام سجاد (ع) در این دو عبارت از خدا می‌خواهد که صلوات را بی‌پایان و مستمر و وسیله‌ای برای رفع احتیاجات آدمی قرار دهد. در جای دیگر امام (ع) صلوات را وسیله استجابت دعا می‌داند و در دعای سیزدهم و در عبارت بیست و پنجم آن می‌فرمایند:"از جمله حاجت و خواسته من ای پروردگار چنین و چنان است و حاجت خود را به یاد می‌آوری سپس به سجده می‌روی (پیشانی بر زمین می‌نهی) و در سجده می‌گویی: فضل و بخشش تو مرا (از گرفتاری‌ها) آرام نموده، و احسان تو مرا (به درگاهت) راهنمایی کرده، پس از تو درخواست می‌نمایم به حق خودت و به حق محمد و آل او، درودهای تو بر ایشان باد، مرا نومید برنگردانی"[۴]؛
  • امام (ع) در دعای چهل و پنجم عبارت پنجاه و ششم می‌فرمایند: "بارخدایا، بر محمد و آل او درود فرست، همچنانکه بر فرشتگانی که از خواص و نزدیکان درگاهت هستند درود فرستادی، و بر او و بر آلش درود فرست همچنانکه بر پیغمبران فرستاده شده‌ات درود فرستادی، و بر او و آلش درود فرست، همچنان‌که بر بندگان شایسته‌ات درود فرستادی، و بهتر از آن ای پروردگار جهانیان، چنان درودی که برکت و نیکی‌اش به ما برسد، و سودش ما را دریابد، و از جهت آن در خواست ما روا شود، زیرا تو کریم‌ترین کسی هستی که به او رو آورده شده، و بی‌نیازکننده‌ترین کسی هستی که بر او اعتماد شده، و بخشنده‌ترین کسی هستی که از فضل و احسانش درخواست شده، و تو بر هر چیز توانایی (به کمکی نیازمند نیستی، و جلوگیری تو را باز نمی‌دارد)"[۵][۶]
  • امام سجاد (ع) می‌فرمایند که سود این صلوات به خود ما برمی گردد.
  • امام سجاد (ع) در دعای چهل‌وهفتم و در عبارت پنجاه‌ و دوم آن، صلوات را مایه خشنودی پیامبر (ص) معرفی کرده، می‌فرمایند: "ای پروردگار، بر محمد و آل او درود فرست درودی که او را خشنود گرداند و بر خشنودی او بیفزاید؛ و بر او درود فرست درودی که تو را خشنود نماید و بر خشنودی تو برای آن حضرت بیفزاید، و بر او درود فرست درودی که جز آن را برای آن بزرگوار نپسندی و جز او را سزاوار آن درود نبینی (ندانی)"[۷]؛
  • امام سجاد (ع) در دعای چهل‌ و دوم و در عبارت بیست‌ و یکم این دعاء صلوات را سبب عالی‌ترین فیوضات برای پیامبر (ص) و آلش (ع) معرفی می‌نماید و می‌فرمایند: "و درود فرست - بارخدایا - بر محمد و آل او درودی که به وسیله‌ی آن او را به بهترین نیکی و بخشش و بزرگواری‌ات که امیدوار است برسانی، زیرا تو دارای رحمت گشاده و بخشش بزرگی که فنا و نیستی و کم شدن در آن راه ندارد"[۸][۹]
  • همچنین امام سجاد (ع) صلوات را ادای بخشی از حقوقی می‌داند که آن بزرگواران بر ما دارند، بنابراین در دعای سی‌ویکم و در عبارت سی‌ام آن می‌فرمایند: "بارخدایا، بر محمد و آل او درود فرست، چنان‌که ما را به سبب او (به راه حق) راه نمودی، و بر محمد و آل او درود فرست، چنان‌که ما را به وسیله آن حضرت (از جهل و نادانی رهانیدی)، و بر محمد و آل او درود فرست، درودی که ما را روز رستاخیز و روز نیازمندی به تو(از عذاب و کیفر جاوید) شفاعت نماید، زیرا تو بر هر چیز توانایی (قدیر هرچه را بخواهد انجام می‌دهد، از این‌رو جز خدای تعالی به این صفت وصف نمی‌شود) و آن (درخواست من) بر تو آسان است"[۱۰]؛
  • امام سجاد (ع) فرمود که بعد از دعای عید قربان، نیازهای خود را به درگاه خداوند متعال عرضه کنید و پس از آن هزار صلوات بفرستید، همچنان‌که خود ایشان چنین می‌کرد.
  • امام سجاد در پایان دعای چهل‌ و هشتم می‌فرمایند: "...سپس دعا کن به آنچه برایت آشکار گردد و بر محمد و آل او هزار بار درود فرست"[۱۱][۱۲]

جنبه‌های صلوات

جنبه اعتقادی

جنبه سیاسی

جنبه روانی

جنبه تربیتی

منابع

پانویس

  1. ↑ «وَ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، صَلَاةً دَائِمَةً نَامِيَةً لَا انْقِطَاعَ لِأَبَدِهَا وَ لَا مُنْتَهَى لِأَمَدِهَا، وَ اجْعَلْ ذَلِكَ عَوْناً لِي وَ سَبَباً لِنَجَاحِ طَلِبَتِي، إِنَّكَ وَاسِعٌ كَرِيمٌ»
  2. ↑ «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، إِذَا ذُكِرَ الْأَبْرَارُ، وَ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، مَا اخْتَلَفَ اللَّيْلُ وَ النَّهَارُ، صَلَاةً لَا يَنْقَطِعُ مَدَدُهَا، وَ لَا يُحْصَى عَدَدُهَا، صَلَاةً تَشْحَنُ الْهَوَاءَ، وَ تَمْلَأُ الْأَرْضَ وَ السَّمَاءَ»
  3. ↑ احمدوند، فردین، مکارم اخلاق در صحیفه، ص۵۵.
  4. ↑ «وَ مِنْ حَاجَتِي يَا رَبِّ كَذَا وَ كَذَا وَ تَذْكُرُ حَاجَتَكَ ثُمَّ تَسْجُدُ وَ تَقُولُ فِي سُجُودِكَ: فَضْلُكَ آنَسَنِي، وَ إِحْسَانُكَ دَلَّنِي، فَأَسْأَلُكَ بِكَ وَ بِمُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، صَلَوَاتُكَ عَلَيْهِمْ، أَن لَا تَرُدَّنِي خَائِباً»
  5. ↑ «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ نَبِيِّنَا وَ آلِهِ كَمَا صَلَّيْتَ عَلَى مَلَائِكَتِكَ الْمُقَرَّبِينَ، وَ صَلِّ عَلَيْهِ وَ آلِهِ كَمَا صَلَّيْتَ عَلَى أَنْبِيَائِكَ الْمُرْسَلِينَ، وَ صَلِّ عَلَيْهِ وَ آلِهِ كَمَا صَلَّيْتَ عَلَى عِبَادِكَ الصَّالِحِينَ، وَ أَفْضَلَ مِنْ ذَلِكَ يَا رَبَّ الْعَالَمِينَ، صَلَاةً تَبْلُغُنَا بَرَكَتُهَا، وَ يَنَالُنَا نَفْعُهَا، وَ يُسْتَجَابُ لَهَا دُعَاؤُنَا، إِنَّكَ أَكْرَمُ مَنْ رُغِبَ إِلَيْهِ، وَ أَكْفَى مَنْ تُوُكِّلَ عَلَيْهِ، وَ أَعْطَى مَنْ سُئِلَ مِنْ فَضْلِهِ، وَ أَنْتَ عَلَى كُلِّ شَيْ‏ءٍ قَدِيرٌ»
  6. ↑ احمدوند، فردین، مکارم اخلاق در صحیفه، ص۵۶-۵۷.
  7. ↑ «رَبِّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، صَلَاةً تُرْضِيهِ وَ تَزِيدُ عَلَى رِضَاهُ، وَ صَلِّ عَلَيْهِ صَلَاةً تُرْضِيكَ و تَزِيدُ عَلَى رِضَاكَ لَهُ وَ صَلِّ عَلَيْهِ صَلَاةً لَا تَرْضَى لَهُ إِلَّا بِهَا، وَ لَا تَرَى غَيْرَهُ لَهَا أَهْلًا»
  8. ↑ « وَ صَلِّ اللَّهُمَّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، صَلَاةً تُبَلِّغُهُ بِهَا أَفْضَلَ مَا يَأْمُلُ مِنْ خَيْرِكَ وَ فَضْلِكَ وَ كَرَامَتِكَ، إِنَّكَ ذُو رَحْمَةٍ وَاسِعَةٍ، وَ فَضْلٍ كَرِيمٍ»
  9. ↑ احمدوند، فردین، مکارم اخلاق در صحیفه، ص۵۷.
  10. ↑ «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، كَمَا هَدَيْتَنَا بِهِ، وَ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، كَمَا اسْتَنْقَذْتَنَا بِهِ، وَ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، صَلَاةً تَشْفَعُ لَنَا يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَ يَوْمَ الْفَاقَةِ إِلَيْكَ، إِنَّكَ عَلى‏ كُلِّ شَيْ‏ءٍ قَدِيرٌ، وَ هُوَ عَلَيْكَ يَسِيرٌ»
  11. ↑ امام سجاد (ع) صحیفه سجادیه، ترجمه و شرح فیض‌الاسلام، دعای ۴۸.
  12. ↑ احمدوند، فردین، مکارم اخلاق در صحیفه، ص۵۸.
  13. ↑ امام سجاد (ع)، صحیفه سجادیه، ترجمه محمدتقی خلجی، ص۴۲-۴۳.
  14. ↑ غلام رضا کریمی فرد، «نکات بلاغی در صحیفه سجادیه»، مشکوة، ۵۳، زمستان ۷۵، ص۱۲۳.
  15. ↑ احمدوند، فردین، مکارم اخلاق در صحیفه، ص۵۹.
  16. ↑ احمدوند، فردین، مکارم اخلاق در صحیفه، ص۶۰.
  17. ↑ احمدوند، فردین، مکارم اخلاق در صحیفه، ص۶۰.
  18. ↑ ابراهیم برزگر، «رابطه عرفان و سیاست در صحیفه سجادیه»، فصلنامه اندیشه دینی، ۱۲، پاییز ۸۳، ص۲۹.
  19. ↑ محمدعلی مجد فقیهی، آشنایی با صحیفه سجادیه، ص۱۶.
  20. ↑ احمدوند، فردین، مکارم اخلاق در صحیفه، ص۶۱.
  21. ↑ منصور پهلوان، «مبانی اخلاقی در صحیفه سجادیه»، سفینه، ۸، پاییز ۸۴، ص۹۲.
  22. ↑ ابراهیم برزگر، «رابطه عرفان و سیاست در صحیفه سجادیه»، فصلنامه اندیشه دینی، ۱۲، پاییز ۸۳، ص۳۰.
  23. ↑ احمدوند، فردین، مکارم اخلاق در صحیفه، ص۶۲.
  24. ↑ «همان کسانی که ایمان آورده‌اند و دل‌های ایشان با یاد خداوند آرام می‌گیرد؛ آگاه باشید! با یاد خداوند دل‌ها آرام می‌یابد» سوره رعد، آیه ۲۸.
  25. ↑ احمدوند، فردین، مکارم اخلاق در صحیفه، ص۶۲.
  26. ↑ «خداوند برای آنان عذابی سخت آماده کرده است پس ای خردمندان باایمان، از خداوند پروا کنید که خداوند برای شما یادکردی فرستاده است؛» سوره طلاق، آیه ۱۰.
  27. ↑ احمدوند، فردین، مکارم اخلاق در صحیفه، ص۶۳.
  28. ↑ علی‌اصغر ابراهیمی‌فر، بررسی نظام تربیتی صحیفه سجادیه (قم: دفتر عقل، ۱۳۸۵)، ص۱۷۸.
  29. ↑ احمدوند، فردین، مکارم اخلاق در صحیفه، ص۶۳.
  30. ↑ فضل الله میرقادری، «ادبیات سخنان امام سجاد (ع) در صحیفه سجادیه»، اندیشه دینی، شماره ۱۵ تابستان ۸۴، ص۱۳۰.
  31. ↑ منصور پهلوان، «مبانی اخلاقی در صحیفه سجادیه»، سفینه، ۸، پاییز ۸۴، ص۹۱.
  32. ↑ امام علی (ع)، نهج‌البلاغه، ترجمه سید جعفر شهیدی، حکمت ۳۶۱، ص۴۲۵.
  33. ↑ احمدوند، فردین، مکارم اخلاق در صحیفه، ص۶۴.
  34. ↑ الف، کاویانی، امام سجاد (ع)، ص۹-۱۰.
  35. ↑ مرتضی مطهری، مجموعه آثار، ج۲۳، ص۴۸۵.
  36. ↑ احمدوند، فردین، مکارم اخلاق در صحیفه، ص۶۵.
برگرفته از «https://fa.imamatpedia.com/w/index.php?title=صلوات_در_صحیفه_سجادیه&oldid=1268809»