رشد روحیه صبر و استقامت به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد رشد شخصیت روانی به چه معناست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
جز (جایگزینی متن - 'مقاله''«[[' به 'مقاله ''«[[')
خط ۲۴: خط ۲۴:
==پاسخ‌های دیگر==
==پاسخ‌های دیگر==
{{یادآوری پاسخ}}
{{یادآوری پاسخ}}
{{جمع شدن|۲. آقای  انصاری؛}}
{{جمع شدن|۱. آقای  انصاری؛}}
[[پرونده:9030760879.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[رضا انصاری]]]]
[[پرونده:9030760879.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[رضا انصاری]]]]
::::::آقای '''[[رضا انصاری]]'''، در مقاله ''«[[پیش‌درآمدی بر آثار روان‌شناسی انتظار (مقاله)|پیش درآمدی بر آثار روان‌شناسی انتظار]]»'' در این‌باره گفته است:
::::::آقای '''[[رضا انصاری]]'''، در مقاله ''«[[پیش‌درآمدی بر آثار روان‌شناسی انتظار (مقاله)|پیش درآمدی بر آثار روان‌شناسی انتظار]]»'' در این‌باره گفته است:
خط ۳۷: خط ۳۷:
::::::[[مفضل بن عمر]] نیز در‌ این‌باره‌ می‌گوید‌: [[خدمت]] [[امام صادق]]{{ع}} بودم. صحبت از [[حضرت قائم]] به میان آمد. به ایشان گفتم‌: امیدوارم‌ کار‌ [[فرج]] به آسانی به نتیجه برسد. [[حضرت]] در پاسخ فرمود: "به [[خدا]] [[سوگند]] چنین‌ نخواهد‌ شد، مگر اینکه شما و طرفدارانش در عرق و [[خون]] خود [[غرق]] شوید"<ref>نعمانی، محمد بن ابراهیم‌، الغیبة‌، ص۱۹۳‌.</ref>. سبک‌ [[زندگی]] [[انتظار]] به [[دلیل]] ایجاد نگرشی مثبت نسبت به ادامه حیات و [[آینده بشر]]، موجب‌ تقویت‌ [[روحیه]] [[مقاومت]] فرد در برابر مشکلات می‌شود. از سوی دیگر، انسانِ [[منتظر]] با‌ بهره‌گیری‌ از‌ منابع مذهبی خود، نسبت به وجود دشواری‌های پیش رو، [[آگاهی]] و [[آمادگی]] نسبی دارد که این‌ امر‌ در احساس [[قدرت]] [[پیش‌بینی]] و کنترل موقعیت‌های گوناگون [[زندگی]]، نقشی بسزا دارد و به‌ نوعی‌ سبب‌ پرورش ویژگی سرسختی می‌شود»<ref>[[رضا باقی‌زاده|باقی‌زاده، رضا]]، [[بررسی دستاوردهای روان‌شناختی سبک زندگی انتظار (مقاله)|بررسی دستاوردهای روان‌شناختی سبک زندگی انتظار]]، ص ۶۲</ref>.
::::::[[مفضل بن عمر]] نیز در‌ این‌باره‌ می‌گوید‌: [[خدمت]] [[امام صادق]]{{ع}} بودم. صحبت از [[حضرت قائم]] به میان آمد. به ایشان گفتم‌: امیدوارم‌ کار‌ [[فرج]] به آسانی به نتیجه برسد. [[حضرت]] در پاسخ فرمود: "به [[خدا]] [[سوگند]] چنین‌ نخواهد‌ شد، مگر اینکه شما و طرفدارانش در عرق و [[خون]] خود [[غرق]] شوید"<ref>نعمانی، محمد بن ابراهیم‌، الغیبة‌، ص۱۹۳‌.</ref>. سبک‌ [[زندگی]] [[انتظار]] به [[دلیل]] ایجاد نگرشی مثبت نسبت به ادامه حیات و [[آینده بشر]]، موجب‌ تقویت‌ [[روحیه]] [[مقاومت]] فرد در برابر مشکلات می‌شود. از سوی دیگر، انسانِ [[منتظر]] با‌ بهره‌گیری‌ از‌ منابع مذهبی خود، نسبت به وجود دشواری‌های پیش رو، [[آگاهی]] و [[آمادگی]] نسبی دارد که این‌ امر‌ در احساس [[قدرت]] [[پیش‌بینی]] و کنترل موقعیت‌های گوناگون [[زندگی]]، نقشی بسزا دارد و به‌ نوعی‌ سبب‌ پرورش ویژگی سرسختی می‌شود»<ref>[[رضا باقی‌زاده|باقی‌زاده، رضا]]، [[بررسی دستاوردهای روان‌شناختی سبک زندگی انتظار (مقاله)|بررسی دستاوردهای روان‌شناختی سبک زندگی انتظار]]، ص ۶۲</ref>.
{{پایان جمع شدن}}
{{پایان جمع شدن}}
{{جمع شدن|۳. سرکار خانم پورسیدآقایی؛}}
{{جمع شدن|۳. آقای نظری شاری؛}}
[[پرونده:137959.jpg|100px|right|بندانگشتی|]]
::::::آقای '''[[عبدالله نظری شاری]]'''، در مقاله ''«[[نقش انتظار در بهداشت روانی (مقاله)|نقش انتظار در بهداشت روانی]]»'' در این‌باره گفته است:
::::::«یکی از مهم‌ترین [[ابعاد انتظار]]، [[صبر]] در برابر تلخی‌ها، [[استقامت]] در برابر مشکلات، و [[پایداری]] در برابر فشارهای فراگیر [[دوران غیبت]] است. [[انتظار]]، به این معنا است که [[توانایی]] و [[بردباری]] بر تأخیرها و [[شکیبایی]] بر مشکلات ناشی از [[عصر غیبت]] را داشته باشیم. [[خداوند متعال]] می‌فرماید: {{متن قرآن|وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِنَ الْأَمْوَالِ وَالْأَنْفُسِ وَالثَّمَرَاتِ وَبَشِّرِ الصَّابِرِينَ}}<ref>«و بی‌گمان شما را با چیزی از بیم و گرسنگی و کاستی دارایی‌ها و کسان و فرآورده‌ها می‌آزماییم، و شکیبایان را نوید بخش!» سوره بقره، آیه ۱۵۵.</ref>. [[صبر]]، به [[امتحان]] با بلاهای سخت، [[ترس]]، [[گرسنگی]] و فقدان عزیزان -به ویژه [[بردباری]] بر مشکلات [[زمان غیبت]] و نزدیک [[ظهور]]- [[تفسیر]] شده<ref>{{متن حدیث|قَالَ‌ الْإِمَامُ‌ الصَّادِقُ‌{{ع}}: إِنَّ لِصَاحِبِ هَذَا الْأَمْرِغَيْبَةً فَلْيَتَّقِ‌ اللَّهَ‌ عَبْدٌ وَ لْيَتَمَسَّكْ بِدِينِهِ}} (ابن بابویه، محمد بن علی، کمال‌الدین، ج۲، ص۳۴۶، ح۵). </ref> و [[استقامت]] در این مشکلات، شرط [[آمادگی]] برای [[انتظار]] تا [[ظهور]] است<ref>آذربایجانی، مسعود، رابطه انتظار و بهداشت روان، ماهنامه موعود، خرداد ۸۶، شماره ۷۶.</ref>. به بیان [[امام رضا]]{{ع}} نه تنها انسان‌های [[منتظر]] و [[صبور]]، بلکه [[خداوند]] نیز در [[انتظار]] تحقّق فرجام نیکوی [[آفرینش]] است: {{متن حدیث|مَا أَحْسَنَ الصَّبْرَ وَ انْتِظَارَ الْفَرَجِ! أَ مَا سَمِعْتَ قَوْلَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ}}: {{متن قرآن|وَارْتَقِبُوا إِنِّي مَعَكُمْ رَقِيبٌ}}<ref>«و شما چشم به راه باشید من نیز با شما چشم به راه خواهم بود» سوره هود، آیه ۹۳.</ref> {{متن قرآن|فَانْتَظِرُوا إِنِّي مَعَكُمْ مِنَ الْمُنْتَظِرِينَ}}<ref>«پس چشم به راه (عذاب خداوند) بدارید که من نیز با شما از چشم به راه داشتگانم» سوره اعراف، آیه ۷۱.</ref> {{متن حدیث|فَعَلَيْكُمْ‌ بِالصَّبْرِ}}<ref>ابن بابویه، محمد بن علی، کمال‌الدین، ج۲، ص۶۴۵، ح۵.</ref>؛  چه [[نیکو]] است [[صبر]] و [[انتظار فرج]]، آیا سخن [[خدای تعالی]] را نشنیده‌اید که فرمود: "[[چشم به راه]] باشید که من نیز با شما چشم به راهم"، و فرمود: "[[منتظر]] باشید که من نیز با شما از منتظرانم"، "پس بر شما [[باد]] که [[صبر]] کنید"»<ref>[[نقش انتظار در بهداشت روانی (مقاله)|نقش انتظار در بهداشت روانی]] ص ۱۱۵.</ref>.
{{پایان جمع شدن}}
{{جمع شدن|۴. سرکار خانم پورسیدآقایی؛}}
[[پرونده:مشرق موعود.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[زهرا سادات پورسیدآقایی]]]]
[[پرونده:مشرق موعود.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[زهرا سادات پورسیدآقایی]]]]
::::::سرکار خانم '''[[زهرا سادات پورسیدآقایی]]'''، در مقاله ''«[[بررسی تطبیقی شخصیت انسان منتظر با شخصیت سالم از دیدگاه روان‌شناسی کمال (مقاله)|بررسی تطبیقی شخصیت انسان منتظر با شخصیت سالم از دیدگاه روان‌شناسی کمال]]»'' در این‌باره گفته است:
::::::سرکار خانم '''[[زهرا سادات پورسیدآقایی]]'''، در مقاله ''«[[بررسی تطبیقی شخصیت انسان منتظر با شخصیت سالم از دیدگاه روان‌شناسی کمال (مقاله)|بررسی تطبیقی شخصیت انسان منتظر با شخصیت سالم از دیدگاه روان‌شناسی کمال]]»'' در این‌باره گفته است:
خط ۴۳: خط ۴۸:
::::::کتاب مکیال المکارم [[دوازده]] نشانه برای درجه کامل [[انتظار]] بیان فرموده است. برای نمونه آورده است: [[منتظر]] در [[انتظار]] [[محبوب]] خود [[صبر]] بر شدّت‌ها و [[سختی‌ها]] نماید و آنها را در جنب این امر بزرگ سهل و سبک شمارد<ref>بنی‌هاشمی، محمد، سلوک منتظران، ص۲۹۸.</ref>. [[روایات]] نشان می‌‌دهند که [[استقامت]] در برابر مشکلات [[دوران غیبت]]، شرط [[آمادگی]] برای [[انتظار]] تا [[ظهور]] است و فرد [[منتظر]] با [[ناراحتی]] و افزایش تنش روبه‌روست»<ref>[[زهرا سادات پورسیدآقایی|سادات پورسید آقایی، زهرا]]، [[بررسی تطبیقی شخصیت انسان منتظر با شخصیت سالم از دیدگاه روان‌شناسی کمال (مقاله)|بررسی تطبیقی شخصیت انسان منتظر با شخصیت سالم از دیدگاه روان‌شناسی کمال]]، ص ۱۱۸</ref>.
::::::کتاب مکیال المکارم [[دوازده]] نشانه برای درجه کامل [[انتظار]] بیان فرموده است. برای نمونه آورده است: [[منتظر]] در [[انتظار]] [[محبوب]] خود [[صبر]] بر شدّت‌ها و [[سختی‌ها]] نماید و آنها را در جنب این امر بزرگ سهل و سبک شمارد<ref>بنی‌هاشمی، محمد، سلوک منتظران، ص۲۹۸.</ref>. [[روایات]] نشان می‌‌دهند که [[استقامت]] در برابر مشکلات [[دوران غیبت]]، شرط [[آمادگی]] برای [[انتظار]] تا [[ظهور]] است و فرد [[منتظر]] با [[ناراحتی]] و افزایش تنش روبه‌روست»<ref>[[زهرا سادات پورسیدآقایی|سادات پورسید آقایی، زهرا]]، [[بررسی تطبیقی شخصیت انسان منتظر با شخصیت سالم از دیدگاه روان‌شناسی کمال (مقاله)|بررسی تطبیقی شخصیت انسان منتظر با شخصیت سالم از دیدگاه روان‌شناسی کمال]]، ص ۱۱۸</ref>.
{{پایان جمع شدن}}
{{پایان جمع شدن}}
{{جمع شدن|۴. سرکار خانم فقیهی مقدس؛}}
{{جمع شدن|۵. سرکار خانم فقیهی مقدس؛}}
[[پرونده:137974.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[نفیسه فقیهی مقدس]]]]
[[پرونده:137974.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[نفیسه فقیهی مقدس]]]]
::::::سرکار خانم '''[[نفیسه فقیهی مقدس]]'''، در مقاله ''«[[بررسی کارکرد آموزه انتظار در حوزه سلامت روان خانواده با تاکید بر روایات اسلامی (مقاله)|بررسی کارکرد آموزه انتظار در حوزه سلامت روان خانواده با تاکید بر روایات اسلامی]]»'' در این‌باره گفته است:
::::::سرکار خانم '''[[نفیسه فقیهی مقدس]]'''، در مقاله ''«[[بررسی کارکرد آموزه انتظار در حوزه سلامت روان خانواده با تاکید بر روایات اسلامی (مقاله)|بررسی کارکرد آموزه انتظار در حوزه سلامت روان خانواده با تاکید بر روایات اسلامی]]»'' در این‌باره گفته است:

نسخهٔ ‏۲۰ ژانویهٔ ۲۰۲۰، ساعت ۱۳:۰۵

الگو:پرسش غیرنهایی

رشد روحیه صبر و استقامت به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد رشد شخصیت روانی به چه معناست؟
موضوع اصلیبانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاترمهدویت / غیبت امام مهدی / وظایف و تکالیف مسلمانان در عصر غیبت / انتظار فرج

رشد روحیه صبر و استقامت به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد رشد شخصیت روانی به چه معناست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

عبارت‌های دیگری از این پرسش

پاسخ نخست

محمد سبحانی‌نیا
حجت الاسلام و المسلمین دکتر محمد سبحانی‌نیا، در کتاب «مهدویت و آرامش روان» در این‌باره گفته است:
«یکی از ارکان انتظار فرج، صبر و پایداری است و انسان منتظر در واقع کسی است که همه سختی‌ها و ناملایمات را به امید رسیدن به آرمان بلند خویش، تحمل می‌‌کند و از فشار و تهدید زورگویان و طعنه و تکذیب نابخردان، هراس به دل راه نمی‌دهد؛ از همین‌رو در روایات، صبر و انتظار همواره قرین یکدیگر بوده و فضیلت بسیاری برای صبرپیشگان در زمان غیبت برشمرده شده است. حضرت سیدالشهدا(ع) که خود والاترین مظهر صبر و مقاومت در راه ادای تکلیف الهی است، در بیان مقام منتظرانی که صبر و شکیبایی پیشه ساخته و بر آرمان خویش پایداری می‌‌ورزند، می‌‌فرماید: "در میان ما اهل بیت، دوازده مهدی وجود دارد که اولین آن‌ها امیرمؤمنان علی بن ابی طالب(ع) و آخرینشان نهمین فرزند من است. اوست قیام کننده به حق. خداوند با او، زمین را پس از آن‌که مرده است، زنده می‌‌کند و دین حق را به دست او برهمه ادیان غلبه می‌دهد؛ اگرچه مشرکان نپسندند. برای او غیبتی است که گروهی در آن از دین خدا برمی‌گردند و گروهی دیگر بر دین خود ثابت می‌‌مانند که این گروه را اذیت کرده و به آن‌ها می‌‌گویند: پس این وعده چه شد، اگر راست می‌‌گویید؟ آگاه باشید آن‌که در زمان غیبت او بر اذیت و تکذیب صبر کند، همانند کسی است که در مقابل رسول خدا(ص) با شمشیر به جهاد برخاسته است"[۱].
شاید بتوان گفت: فضیلت‌های بی‌شماری در روایات ما که برای منتظران فرج برشمرده‌اند، به اعتبار همین صبر و تحمل مشکلاتی است که منتظران واقعی فرج، برخود هموار می‌‌کنند. در احادیث، از انتظار در پرتو صبر و انتظار فرج با صبر، سخن گفته‌اند. امام رضا (ع) درباره ملازمت صبر و انتظار فرج، فرموده‌اند: "بر شما باد صبر، همانا فرج بعد از یأس می‌‌آید"[۲]. از این سخن معلوم می‌‌شود، انتظار بدون عنصر پایداری و شکیبایی در برابر مشکلات، پوسته‌ای است بدون مغز و قالبی است بی‌محتوا که در حقیقت انتظار نیست! آن حضرت در جایی دیگر، در همین‌باره فرموده‌اند: "چه‌قدر نیکوست صبر و انتظار فرج"[۳]؛ . نتیجه صبر در انتظار، پیروزی است. امام کاظم(ع) در این زمینه می‌‌فرمایند: "هرکس صبرکند و انتظار بکشد، به فرج و پیروزی می‌رسد و انتظار فرج، بخشی از فرج است"[۴][۵].
یکی از مسئولیت‌های منتظران در عصر غیبت، آراستگی به بردباری و پایداری است؛ زیرا بر پایه روایت مفصلی که در آن شرایط عصر غیبت و اوضاع پیش از ظهور بیان شده، می‌‌توان این نکته را دریافت که در دوران غیبت، فشار زیادی بر منتظران مخلص و صدیق حضرت مهدی موعود(ع) وارد می‌‌شود. مقاومت و پایداری در چنین شرایطی، به توان بالای روحی نیاز دارد. منتظران باید بکوشند تا به درجات بالای صبر نائل گردند؛ صبری که طبق حدیث شریف، "رأس الایمان" است. این معنا را می‌‌توان در کلام پیامبر خدا (ص) خطاب به اصحابش جست‌وجو کرد: "پس از شما کسانی می‌‌آیند که به هر یک از آنان، اجر پنجاه نفر از شما را خواهند داد"[۶]. اصحاب گفتند: ای پیامبر خدا، ما در جنگ‌های بدر، احد و حنین با شما بودیم و آیاتی از قرآن درباره ما نازل شده است[۷] حضرت پاسخ دادند: اگر آن‌چه آنان تحمل می‌‌کنند بر شما وارد می‌‌شد، مانند صبر آنان صبر نمی‌کردید![۸].
مشکلات گوناگونی که از جوانب مختلف برای انسان پیش می‌‌آید، فتنه‌ها و مصائب طاقت‌فرسایی که بر سر راه باورمندان چشم انتظار هست و احساس تنهایی، آنان را چنان می‌‌شکند که برای ناامید نشدن، استقامتی کوه‌سان می‌‌طلبد. امتحانات الهی، یکی پس از دیگری برای مؤمنین پیش می‌آید و میزان صبر و استقامت آنان را به بوته امتحان می‌گذارد. امام صادق (ع) می‌‌فرماید: "امر فرج بر شما نمی‌رسد، مگر پس از نابودی! نه به خدا سوگند نمی‌رسد، مگر پس از آنکه در اثر آزمایش‌های گوناگون، خالص و پاک شوید"[۹]. اساساً انتظار با آن همه فضایل و برکتی که دارد، جز با صبر و شکیبایی حاصل نمی‌شود. پیامبراکرم (ص) فرمود: "با صبر و استقامت، منتظر فرج بودن عبادت است"[۱۰]»[۱۱].

پاسخ‌های دیگر

 با کلیک بر «ادامه مطلب» پاسخ باز و با کلیک بر «نهفتن» بسته می‌شود:  

منبع‌شناسی جامع مهدویت

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:  

  1. « مِنَّا اثْنَا عَشَرَ مَهْدِيّاً أَوَّلُهُمْ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ وَ آخِرُهُمُ التَّاسِعُ مِنْ وُلْدِي وَ هُوَ الْإِمَامُ الْقَائِمُ بِالْحَقِّ يُحْيِي اللَّهُ‏ بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها وَ يُظْهِرُ بِهِ دِيْنَ الْحَقِ‏ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَ لَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ‏ لَهُ غَيْبَةٌ يَرْتَدُّ فِيهَا أَقْوَامٌ وَ يَثْبُتُ فِيهَا عَلَى الدِّينِ آخَرُونَ فَيُؤْذَوْنَ وَ يُقَالُ لَهُمْ‏ مَتى‏ هذَا الْوَعْدُ إِنْ كُنْتُمْ صادِقِينَ‏ أَمَا إِنَ‏ الصَّابِرَ فِي‏ غَيْبَتِهِ‏ عَلَى‏ الْأَذَى‏ وَ التَّكْذِيبِ بِمَنْزِلَةِ الْمُجَاهِدِ بِالسَّيْفِ بَيْنَ يَدَيْ رَسُولِ اللَّهِ»؛ شیخ صدوق، کمال الدین، ج۱، ص۳۱۷.
  2. «فَعَلَيْكُمْ بِالصَّبْرِ فَإِنَّهُ إِنَّمَا يَجِي‏ءُ الْفَرَجُ عَلَى الْيَأْسِ»؛ بحارالانوار، ج۵۲، ص۱۲۹.
  3. «مَا أَحْسَنَ الصَّبْرَ وَ انْتِظَارَ الْفَرَجِ»؛ بحارالانوار، ج۵۲، ص۱۱۰.
  4. موسوی اصفهانی، مکیال المکارم، ج۲، ص۴۱۱.
  5. سبحانی‌نیا، محمد، مهدویت و آرامش روان، ص۳۸-۳۹.
  6. « سَيَأْتِي قَوْمٌ مِنْ بَعْدِكُمْ الرَّجُلُ الْوَاحِدُ مِنْهُمْ لَهُ أَجْرُ خَمْسِينَ مِنْكُمْ»
  7. «يَا رَسُولَ اللَّهِ! نَحْنُ كُنَّا مَعَكَ بِبَدْرٍ وَ أُحُدٍ وَ حُنَيْنٍ وَ نَزَلَ فِينَا الْقُرْآنُ»
  8. «إِنَّكُمْ لَوْ تَحْمِلُونَ لِمَا حُمِّلُوا لَمْ تَصْبِرُوا صَبْرَهُمْ»؛بحارالانوار، ج۵۲، ص۱۳۰.
  9. بحارالانوار، ج۵۲، ص۱۱۱.
  10. «انْتِظَارُ الْفَرَجِ بِالصَّبْرِ عِبَادَةٌ»؛ بحارالانوار، ج۲، ص۱۴۵.
  11. سبحانی‌نیا، محمد، مهدویت و آرامش روان، ص۷۵-۷۶.
  12. انصاری، رضا، پیش درآمدی بر آثار روان‌شناسی انتظار، ص ؟؟
  13. نعمانی، محمد بن ابراهیم‌، الغیبة‌، ص۱۷۰.
  14. مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۵۲، ص۱۱۱.
  15. نعمانی، محمد بن ابراهیم‌، الغیبة‌، ص۱۹۳‌.
  16. باقی‌زاده، رضا، بررسی دستاوردهای روان‌شناختی سبک زندگی انتظار، ص ۶۲
  17. «و بی‌گمان شما را با چیزی از بیم و گرسنگی و کاستی دارایی‌ها و کسان و فرآورده‌ها می‌آزماییم، و شکیبایان را نوید بخش!» سوره بقره، آیه ۱۵۵.
  18. «قَالَ‌ الْإِمَامُ‌ الصَّادِقُ‌(ع): إِنَّ لِصَاحِبِ هَذَا الْأَمْرِغَيْبَةً فَلْيَتَّقِ‌ اللَّهَ‌ عَبْدٌ وَ لْيَتَمَسَّكْ بِدِينِهِ» (ابن بابویه، محمد بن علی، کمال‌الدین، ج۲، ص۳۴۶، ح۵).
  19. آذربایجانی، مسعود، رابطه انتظار و بهداشت روان، ماهنامه موعود، خرداد ۸۶، شماره ۷۶.
  20. «و شما چشم به راه باشید من نیز با شما چشم به راه خواهم بود» سوره هود، آیه ۹۳.
  21. «پس چشم به راه (عذاب خداوند) بدارید که من نیز با شما از چشم به راه داشتگانم» سوره اعراف، آیه ۷۱.
  22. ابن بابویه، محمد بن علی، کمال‌الدین، ج۲، ص۶۴۵، ح۵.
  23. نقش انتظار در بهداشت روانی ص ۱۱۵.
  24. ابن ابی الحدید، عبدالحمید بن محمد، شرح نهج البلاغه، ج۹، ص۱۲۹-۱۳۰.
  25. بنی‌هاشمی، محمد، سلوک منتظران، ص۲۹۹.
  26. بنی‌هاشمی، محمد، سلوک منتظران، ص۲۹۸.
  27. سادات پورسید آقایی، زهرا، بررسی تطبیقی شخصیت انسان منتظر با شخصیت سالم از دیدگاه روان‌شناسی کمال، ص ۱۱۸
  28. ﴿وَقَالَ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ وَيْلَكُمْ ثَوَابُ اللَّهِ خَيْرٌ لِمَنْ آمَنَ وَعَمِلَ صَالِحًا وَلَا يُلَقَّاهَا إِلَّا الصَّابِرُونَ «و دانشوران گفتند: وای بر شما! پاداش خداوند برای آن کس که ایمان آورد و کرداری شایسته دارد بهتر است و آن را جز به شکیبایان فرا نیاموزند» سوره قصص، آیه ۸۰.
  29. ابن بابویه، محمد بن علی، کمال الدین، ج۲، ص۵۱۴.
  30. استرآبادی، علی، تأویل الآیات الظاهرة، ص٢۵۶.
  31. عیاشی، محمد بن مسعود، تفسیر العیاشی، ج۲، ص۲۰؛ فیض کاشانی، تفسیر صافی، ج۲، ص۴۷۰.
  32. حویزی، عبدعلی بن جمعه، تفسیر نور الثقلین، ج۲، ص۲۹۰.
  33. نیلی نجفی، علی بن عبدالکریم، منتخب الأنوار المضیئه، ص٢۵.
  34. مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۵۲، ص۱۲۲.
  35. طبرسی، فضل بن حسن، إعلام الوری، ص۴٠۶-۴٠٧.
  36. مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۵٢، ص۱۴۴.
  37. فقیهی مقدس، نفیسه، بررسی کارکرد آموزه انتظار در حوزه سلامت روان خانواده با تاکید بر روایات اسلامی، ص ؟؟