امدادهای غیبی امام مهدی چیست؟ (پرسش)

امدادهای غیبی امام مهدی چیست؟
موضوع اصلی	بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاتر	مهدویت / عصر ظهور امام مهدی / رخدادهای عصر ظهور امام مهدی / امدادهای غیبی

امدادهای غیبی امام مهدی(ع) چیست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

پاسخ نخست

نجم‌الدین طبسی

آیت الله نجم‌الدین طبسی در کتاب «چشم اندازی به حکومت مهدی» در اين‌باره گفته است:

«هر چند در روایات بسیاری، جنگ‌های پس از ظهور حضرت مهدی(ع) به نیروهای رزمی‌ای نسبت داده شده است که از سراسر جهان به یاری حضرت می‌شتابند، امّا پیروز شدن بر تمام جهان، با توجّه به پیشرفت علم وصنایع نظامی‌ قبل از ظهور حضرت، کاری دشوار ومحال است؛ مگر به رهبری شخصی که از سوی خداوند یاری می‌شود، انجام گیرد. امدادهای الهی گاهی در قدرتی است که خداوند به حضرت داده است وبا انجام کراماتی، حضرت مشکلات را از سر راه برمی‌دارد ویا به وسیله رعب وترسی است که خداوند در دل دشمن ایجاد می‌کند ویا این که خداوند ملائکه را به یاری حضرت می‌فرستد. در برخی از روایات سخن از نیروهایی است که دارای خصوصیات فرشتگان هستند و منتظر ظهور حضرتند تا او را یاری کنند و از تابوت واشیایی که در آن است نیز به عنوان وسیله‌ای دیگر برای نصرت ویاری حضرت مهدی(ع) نام برده شده است. به برخی از این روایات اشاره می‌کنیم:

1. رعب و ترس، سلاح امام: امام صادق(ع) می‌فرماید: "قائم ما اهل بیت با ترس و رعب یاری می‌شود". نیز می‌فرماید: "خداوند، حضرت قائم(ع) را با سه لشکر یاری می‌دهد: فرشتگان، مؤمنان و رعب (ترس انداختن در دل دشمن)". امام باقر(ع) در این زمینه می‌فرماید: "ترس ووحشت - از قدرت مهدی(ع) - پیشاپیش سپاهیانش به فاصله یک ماه واز پشت سر آنها به فاصله یک ماه درحرکت است". هم چنین آن حضرت می‌فرماید: "ترس ورعب در پیشاپیش پرچم حضرت مهدی(ع) به فاصله یک ماه واز پشت سر نیز به فاصله یک ماه واز سمت راست به فاصله یک ماه واز سمت چپ نیز به فاصله یک ماه در حرکت است". از این روایات استفاده می‌شود که وقتی حضرت مهدی(ع) جایی را قصد کند، دشمن پیشاپیش دچار ترس ووحشت شده، توان رویارویی وایستادگی در برابر سپاهیان حضرت را از دست می‌دهد. هم چنین وقتی لشکریان از جایی حرکت می‌کنند، کسی جرأت شورش ندارد؛ زیرا دشمن از لشکریان حضرت دچار وحشت می‌شود. این تفسیر وتوجیه با ظاهر بعضی از روایاتی که پیش تر گفته شد، منافات دارد.
2. فرشتگان و جنیان: حضرت علی(ع) می‌فرماید: "... خداوند، حضرت مهدی(ع) را با فرشتگان، جن و شیعیان مخلص یاری می‌کند" ابان بن تغلب می‌گوید: امام صادق(ع) فرمود: "گویا هم اکنون، حضرت قائم(ع) را در پشت شهر نجف می‌بینم؛ هنگامی‌که بر آن نقطه از جهان دست یافته است. او بر اسبی سیاه که خال‌های سفیدی دارد ومیان چشمانش پاره‌ای سفیدی می‌درخشد، سوار می‌شود (وشهرهای جهان را می‌گشاید). هیچ شهری در جهان بر جای نمی‌ماند، جز آن که مردمش می‌پندارند، مهدی(ع) در میان آنان ودر شهرشان می‌باشد. آن گاه که او پرچم رسول خدا(ص) را به اهتزاز درآورد، سیزده هزار وسیزده فرشته - که سال‌ها منتظر ظهورش بوده اند - به زیر پرچمش گرد می‌آیند (وآماده نبرد می‌شوند). همان فرشتگانی که با نوح پیامبر در کشتی، با ابراهیم خلیل در آتش وبا عیسی هنگام عروج به آسمان، همراه بودند. هم چنین چهار هزار فرشته به یاری حضرت می‌شتابند؛ آن فرشتگانی که بر سرزمین کربلا فرود آمده بودند تا در رکاب حسین(ع) بجنگند؛ ولی اذن این کار را نیافتند وبه آسمان رفتند وچون با اذن جهاد بازگشتند، امام حسین(ع) را شهید یافتند ودر اندوه از دست دادن این فیض بزرگ، همواره ناراحت واندوهگینند وتا روز رستاخیز، گرداگرد ضریح امام حسین(ع) می‌چرخند واشک می‌ریزند". امام باقر(ع) می‌فرماید: "گویا هم اکنون حضرت قائم(ع) و یارانش را می‌بینم... که فرشته جبرئیل در سمت راست مهدی(ع) و میکائیل در سمت چپ آن حضرت حرکت می‌کنند وترس ووحشت، پیشاپیش سپاهیانش وپشت سر آنان به فاصله یک ماه در حرکت است وخداوند، او را با پنج هزار فرشته آسمانی یاری می‌رساند". نیز آن حضرت می‌فرماید: "فرشتگانی که در جنگ بدر به پیامبر(ص) یاری دادند، هنوز به آسمان بازنگشته اند تا این که حضرت صاحب الامر(ع) را یاری رسانند وتعدادشان پنج هزار فرشته می‌باشد". امام صادق(ع) می‌فرماید: "برای حضرت قائم(ع) نُه هزار وسی صد وسیزده فرشته فرود می‌آید؛ آنان همان فرشتگانی هستند که همراه حضرت عیسی(ع) بوده‌اند؛ هنگامی‌ که خداوند او را به آسمان برد" ک: نعمانی، غیبة، ص ۳۱۱</ref>. علی(ع) می‌فرماید: "حضرت مهدی(ع) با سه هزار فرشته یاری می‌شود؛ آنان بر چهره وپشت دشمنان می‌کوبند". در تفسیر آیه شریفه ﴿أَتَى أَمْرُ اللَّهِ فَلاَ تَسْتَعْجِلُوهُ ﴾؛ امام صادق(ع) می‌فرماید: "این أمرالله، امر ماست؛ یعنی خداوند برای قیام مهدی فرمان داده است که برای آن شتاب نکنیم؛ زیرا خداوند، صاحب امر ما را با سه لشکر از فرشتگان، مؤمنان ورعب پشتیبانی می‌کند وما به حقمان می‌رسیم". حضرت رضا(ع) می‌فرماید: "هنگامی‌ که حضرت قائم(ع) قیام کند، خداوند به فرشتگان دستور می‌دهد تا بر مؤمنان سلام دهند ودر مجالس آنان شرکت کنند واگر یکی از مؤمنان با حضرت کاری داشت، امام(ع) برخی از فرشتگان را مأمور می‌کند که آن شخص را به دوش گیرند ونزدش بیاورند وهرگاه نیازش برطرف شد، او را به جایگاه نخستینش بازگردانند. برخی از مؤمنان بر روی ابرها حرکت می‌کنند وبرخی دیگر به همراه فرشتگان در آسمان پرواز می‌کنند وگروهی دیگر به همراه فرشتگان راه می‌روند وگروهی نیز بر فرشتگان سبقت می‌گیرند. برخی از مؤمنان را فرشتگان به عنوان قاضی قرار می‌دهند ومؤمن نزد خداوند با ارزش تر از فرشته است؛ به گونه‌ای که برخی از مؤمنان را حضرت بر صد هزار فرشته به عنوان قاضی می‌گمارد". شاید قضاوت این مؤمنان در میان فرشتگان برای رفع اختلاف آنان در مسائل علمی‌ و موضوعات باشد و این گونه اختلافات با عصمت فرشتگان منافاتی ندارد.
3. فرشتگان زمین: محمد بن مسلم می‌گوید: از امام صادق(ع) درباره میراث علم واندازه آن پرسیدم؟ حضرت در پاسخ فرمود: "خداوند، دو شهر یکی در شرق زمین ودیگری در غرب آن دارد، در آن دو شهر گروهی سکونت دارند که نه ابلیس را می‌شناسند ونه از آفرینش او آگاهی دارند. هر چند مدّت یک بار با آنان دیدار می‌کنم. آنان درباره مسائل مورد نیاز خود وچگونگی دعا از ما می‌پرسند وما به آنان می‌آموزیم. هم چنین آنان درباره زمان ظهور حضرت قائم(ع) می‌پرسند. آنان عبادت وکوشش بسیاری در پرستش خداوند دارند. آن شهر درهایی دارد که بین هر یک از لنگه‌های آن صد فرسنگ فاصله است. آنان پرستش، تمجید، دعا وکوشش بسیاری دارند. اگر آنان را ببینید، کردار ورفتار خود را دربرابر آنان کوچک می‌شمارید. وقتی برخی از آنان به نماز می‌ایستند، یک ماه در حال سجده هستند. خوراک آنان ستایش خداست ولباسشان برگ ورخسارشان از نور می‌درخشد. اگر با یکی از ما (امامان) رو به رو شوند، گرداگرد او را می‌گیرند وخاک جای پای او را برمی‌دارند وبه آن تبرّک می‌جویند. در هنگام نماز، زاری وناله‌ای دارند که از صدای طوفان سهمگین تر است. گروهی از آنان - از روزی که به انتظار حضرت قائم(ع) بوده‌اند - هرگز سلاح خود را بر زمین نگذاشته اند ووضع آنان همین گونه بوده است. آنان همواره از خدا می‌خواهند که صاحب الامر(ع) را به آنان بنمایاند. هر یک از آنان، هزار سال زندگانی می‌کند وآثار فروتنی و پرستش وتقرّب به خداوند عزّوجل، در رخسار آنان آشکار است. وقتی نزد آنان نمی‌رویم، می‌پندارند ما از ایشان خشنود نیستیم وزمانی را که ما به دیدارشان می‌رویم، در نظر می‌گیرند ودر همان زمان به انتظار ما می‌نشینند و هرگز از کار خسته نمی‌شوند. همان گونه که به آنان آموختیم، قرآن می‌خوانند وپاره‌ای از قرائت‌ها که به آنان آموخته‌ایم، اگر بر مردم خوانده شود، آن را نمی‌پذیرند. مطالبی را که از قرآن می‌پرسند، وقتی پاسخ می‌دهیم، سینه‌ها (وفکر واندیشه) را برای گرفتن آن چه می‌شنوند، باز می‌کنند. برای ما از خداوند، طول عمر می‌خواهند تا ما را از دست ندهند. آنان می‌دانند، آن چه را از ما می‌آموزند، منّتی از خداوند بر آنان است. هنگامی‌که حضرت قائم قیام کند، آنان به همراه حضرت خواهند بود واز دیگر سپاهیان امام(ع) پیشی می‌گیرند واز خداوند می‌خواهند دینش را به وسیله آنان یاری نماید. اجتماع آنان متشکل از پیر وجوان است. اگر یک جوان، پیری را ببیند، به احترام او همانند غلام می‌نشیند وبدون اجازه اش ازجا برنمی‌خیزد. از راهی که خودشان بهتر می‌دانند، بر اندیشه‌های امام(ع) آگاه می‌شوند. اگر امام به آنان دستوری دهد، تا آخر بر آن پابرجا هستند؛ مگر این که حضرت خودش کار دیگری به آنان واگذار کند. اگر به جنگ مردم شرق وغرب روند، همگی را در لحظه‌ای نابود می‌کنند وهرگز اسلحه بر آنان تأثیر نمی‌کند. شمشیرها وسلاح هایی از آهن دارند؛ امّا آلیاژش غیر از آهن است. اگر با شمشیر بر کوهی بزنند، آن را دو نیم می‌کنند و از جا برمی‌دارند. امام(ع) این سپاهیان را به جنگ هند، دیلم، کرد، روم، بربر، فارس، جابرسا وجابلقا - دو شهر در شرق وغرب - می‌فرستد. بر هیچ یک از پیروان ادیان وارد نمی‌شوند، مگر آن که آنان را به اسلام دعوت می‌کنند وبه یکتاپرستی و نبوت پیامبر و ولایت ما اهل بیت می‌خوانند. پس هر کس اجابت کرد، او را رها می‌کنند وهر کس نپذیرفت، او را به قتل می‌رسانند؛ به گونه‌ای که در شرق وغرب زمین کسی نمی‌ماند، مگر آن که ایمان می‌آورد". از چشم اندازی که درباره این سپاهیان آمده است، چنین فهمیده می‌شود که شاید آنان همان فرشتگانی باشند که در زمین بر جای مانده اند ومنتظر قیام حضرت قائم(ع) هستند.
4. تابوت حضرت موسی(ع) در کتاب غایة المرام به نقل از پیامبر اکرم(ص) آمده است: "به هنگام ظهور حضرت قائم(ع)، حضرت عیسی(ع) فرود می‌آید و کتاب‌ها را از انطاکیه گردآوری می‌کند. خداوند برای او، از چهره ﴿إِرَمَ ذَاتِ الْعِمَادِ﴾ پرده بر می‌دارد وکاخی را که حضرت سلیمان پیش از مرگش ساخت، آشکار می‌سازد. حضرت، دارائی‌های کاخ را گردآوری می‌کند وآن را بین مسلمانان تقسیم می‌نماید وتابوتی را - که خداوند به"ارمیا" دستور انداختن آن را در دریای طبرستان داده بود - خارج می‌سازد. آن چه را که خاندان حضرت موسی و حضرت هارون به یادگار گذشته‌اند، در آن تابوت موجود است و نیز الواح و عصای حضرت موسی و قبای حضرت هارون وده صاع از غذایی که بر بنی اسرائیل فرودمی‌آمد ومرغ‌های بریانی که بنی اسرائیل، برای آیندگان خود ذخیره کرده‌اند، درآن می‌باشد. آن گاه به کمک آن تابوت شهرها را می‌گشاید؛ همان‌گونه که پیش از او نیز چنین کردند"</ref>. ینابیع المودّه، این مطلب را با اندکی تغییر به حضرت مهدی(ع) نسبت می‌دهد و می‌گوید "حضرت مهدی(ع) از غاری در سرزمین انطاکیه، کتاب‌هایی را بیرون می‌آورد و کتاب زبور داود را از دریاچه طبرستان بیرون می‌آورد. در آن کتاب، یادگارهای خاندان حضرت موسی و حضرت هارون موجود است وفرشتگان آن را بر دوش می‌کشند والواح وعصای حضرت موسی(ع) در آن است"».

پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه

۱. حجت الاسلام و المسلمین سلیمیان؛

خدامراد سلیمیان حجت الاسلام و المسلمین خدامراد سلیمیان، در کتاب «درسنامه مهدویت» در این‌باره گفته است: «از آنجایی که آخرین ذخیره الهی و موعود منجی، راه ناتمام پیامبران و اولیای الهی را به پایان می‌رساند، خداوند همه امدادهای غیبی را که در اختیار آنان قرار داده بود؛ برای حضرت مهدی (ع) نیز قرار خواهد داد. پیامبر اکرم (ص) در این‌باره می‌فرماید: "قائم اهل بیت من...، به یاری الهی تأیید می‌شود"؛ برخی از این امدادها از این قرارند: فرشتگان: از نیروهای غیبی که به یاری آخرین حجت خداوند و یاران او می‌آیند، "فرشتگان الهی" هستند. عبدالرحمن بن کثیر روایت کرده است: امام صادق (ع) درباره این آیه که: ﴿أَتَى أَمْرُ اللَّهِ فَلاَ تَسْتَعْجِلُوهُ﴾؛فرمود: "آن امر ما است، خدای عز و جل امر فرموده که در مورد آن شتاب نشود تا آنکه خداوند او را با سه لشکر یاری فرماید که عبارتند از: فرشتگان، مؤمنان و هراس"؛ در روایتی از امام صادق (ع) که به طور مفصل به چگونگی حضور و نقش فرشتگان در قیام حضرت مهدی (ع) اشاره شده است. ابان بن تغلب نقل شده است: شنیدم امام صادق (ع) می‌فرمود: "گویی قائم را می‌بینم بر نجف کوفه که جامه‌ای از استبرق به تن دارد و زره رسول خدا (ص) را می‌پوشد. چون آن را پوشید به تن او، از هم باز و گشاد می‌شود تا اندازه بدن آن حضرت گردد. سپس سوار بر اسبی سیاه و سفید می‌شود که میان دو چشمش، سفیدی مشخص و آشکاری است. پرچم رسول خدا(ص) با اوست. عرض کردم: پرچم اکنون موجود و پنهان است یا برای او آورده می‌شود؟ فرمود: جبرئیل آن را برای آن حضرت می‌آورد، دسته آن از عمودهای عرش خدا، و سایه آن از نصرت خداوند است. با آن پرچم بر چیزی فرود نمی‌آید، مگر اینکه خداوند آن را نابود می‌سازد. همراه با آن نه هزار فرشته فرود می‌آیند و نیز ۳۱۳ فرشته. عرض کردم: فدایت گردم! آیا همه این فرشتگان همراه هستند؟ فرمود: آری، آنان همان فرشتگانی‌اند که با نوح در کشتی بودند و همان فرشتگانی‌اند که وقتی ابراهیم به آتش افکنده شد، همراه او بودند، و همان‌هایی‌اند که وقتی دریا برای موسی شکافته شد همراه او بودند، و همان هائی‌اند هستند که وقتی خداوند، عیسی را به سوی خویش به آسمان برد همراه او بودند، و چهار هزار فرشته نشان دار هستند که با رسول خدا(ص) همراه بودند، و ۳۱۳ فرشته‌ای که در روز بدر، با آن حضرت بودند، و همراه با آنان چهار هزار فرشته‌ای هستند که به آسمان بالا رفتند تا اجازه جنگیدن در رکاب حسین(ع) را بگیرند؛ ولی وقتی به زمین بازگشتند که آن حضرت کشته شده بود! آنان در کنار قبر آن حضرت پریشان موی و غبار آلود ماندند و بر آن حضرت تا روز قیامت می‌گریند و آنان خروج قائم(ع) را انتظار می‌کشند. عیاشی از امام باقر(ع) نقل کرده که فرمود: "فرشتگانی که در جنگ بدر رسول خدا(ص) را در زمین یاری کردند، از آن پس به آسمان نرفتند و پس از این نیز نخواهند رفت تا آنکه یاری کنند صاحب این امر را و آنان پنج هزار تن هستند"؛ پیامبر گرامی اسلام (ص) در روایتی، به نقل از خداوند در شب معراج چنین می‌گوید: "و با لشکریان خود او (مهدی) را یاری می‌کنم و با فرشتگانم به او مدد می‌رسانم، تا آنکه دعوتم را آشکار کند". ترس در دل دشمنان: خدای متعال، در قیام جهانی حضرت مهدی (ع)، ترس و دلهره را بر دل کافران، مشرکان و ستمگران حق ستیز افکنده، قدرت تصمیم گیری و دشمنی را از آنان سلب می‌کند. در روایاتی گفته شده که او، "مَنْصُورٌ بِالرعْبِ وَ مُؤَیدٌ بِالنصْرِ" است؛ یعنی هنگام ظهور، هراس از وی، در دل قدرتمندان می‌افتد و نیروهای غیبی و نادیدنی، به کمک او و یارانش می‌شتابند. البته این امر، منافاتی با لزوم حضور مردم در صحنه ندارد و مردم باید آن حضرت را تا رسیدن به اهداف متعالی‌اش یاری کنند. امام صادق (ع) فرمود: "انقلاب مهدی را سه سپاه یاری می‌کنند و در پیروزی او شرکت دارند: سپاهی از فرشتگان، سپاهی از مؤمنان و سپاهی از رعب و وحشت". محمد بن مسلم ثقفی از امام باقر(ع) نقل می‌کند که فرمود: "قائم ما به افتادن ترس در دل دشمنان، یاری شده است". نیروهای طبیعت: بعضی از امدادهای غیبی الهی، تسخیر نیروها و امکانات طبیعی است که خداوند پیامبران خود را به آن مجهز کرده است؛ همانند: بادها، طوفان‌ها، ابرها و... که در قرآن از آنها یاد شده است. در روایاتی، عوامل طبیعی، از جمله امدادهای غیبی برای یاری آخرین حجت الهی ذکر شده است. رسول گرامی اسلام (ص) در حدیث معراج به نقل از خداوند چنین فرموده است: "و باد را مسخر او می‌کنم و گردنکشان سخت را رام او می‌سازم". بنابراین حضرت مهدی (ع)، افزون بر بهره‌مندی از یاران و اصحاب، به دلیل عظمت قیام جهانی خود، به اذن و اراده الهی، از امدادهای غیبی نیز استفاده می‌کند. طِی الاَرْض: یکی از امدادهای الهی در عصر ظهور آن است که زمین، برای آن حضرت و یارانش در هم نوردیده شود. در روایاتی چند از چگونگی طی مسافت آن حضرت و یارانش به "طی الارض" تعبیر شده است. امام رضا(ع) می‌فرماید: "او، کسی است که زمین برایش درنوردیده می‌شود"؛ میراث‌های پیامبران (ع): از روایات استفاده می‌شود افزون بر امدادهای یاد شده، حضرت مهدی (ع) هنگام ظهور، برخی میراث‌های پیامبران گذشته را نیز همراه خواهد داشت. امام علی(ع) فرمود: رسول خدا(ص) می‌فرماید: "مهدی از فرزندان من است، برای او غیبت و حیرتی خواهد بود که مردم در آن گمراه شوند. او ذخیره پیامبران را می‌آورد و زمین را پر از عدل و داد می‌کند؛ همان گونه که پر از ظلم و جور شده باشد"؛ درباره اینکه این امور به چه هدفی نزد حضرت جمع شده است، سخن روشنی در دست نیست؛ ولی با توجه به اینکه نقش حضرت مهدی (ع)، ادامه فعالیت همه انبیا و اولیا است و او خواسته آنان را محقق خواهد ساخت؛ می‌توان نتیجه گرفت که تمام ابزار آنان در اختیار وی قرار خواهد گرفت. دیگر اینکه آن حضرت وظیفه دارد پیروان همه ادیان را به دین راستین الهی (اسلام) دعوت کند و این میراث‌ها، نشانه‌هایی از برحق بودن آن حضرت است. از این‌رو همان گونه که در روایات، زنده ماندن حضرت مسیح(ع)، عامل هدایت مسیحیان و برگرداندن ایشان به پیروی از حضرت مهدی (ع) معرفی شده است؛ می‌توان میراث‌های دیگر پیامبران(ع) را ابزاری برای اتمام حجت بر آنان دانست. بعضی از این میراث‌ها، عبارت است از: "پیراهن"، "عمامه"، "زره"، "سلاح"، و "پرچم پیامبر گرامی اسلام (ص)"، "سنگ" و "عصای حضرت موسی (ع)" و "طشتی که وی در آن قربانی می‌کرد" و "انگشتری حضرت سلیمان(ع)". به هر حال هدف حضرت مهدی (ع) و قیام ایشان، در برگیرنده تمامی اهداف پیامبران بزرگ است. از این‌رو در آن هنگامه عظیم، او با در اختیار گرفتن میراث پیامبران بزرگ (ع)، هدف خود را که در واقع هدف جمیع آنان بوده است تحقق می‌بخشد و پیروان ادیان را، سوی خود دعوت می‌کند «آیات قرآن حضور امدادهای غیبی را بیشتر در جنگ‌ها و حوادثی دانسته که بندگان شایسته نیازمند یاری خداوند بوده‌اند. بعضی از مصادیق امداد غیبی بدین قرار است: سپاهیان دیده نشدنی: قرآن در سه مورد با تعبیر ﴿بِجُنُودٍ لَّمْ تَرَوْهَا﴾ (سپاهیان دیده نشدنی) یاد کرده است: یکی در آنجا که به وضع مخاطره آمیز پیامبر(ص) در غار ثور اشاره کرده، می‌فرماید: ﴿...فَأَنزَلَ اللَّهُ سَكِينَتَهُ عَلَيْهِ وَأَيَّدَهُ بِجُنُودٍ لَّمْ تَرَوْهَا...﴾؛ همچنین آن گاه که دشمن در جنگ حنین، به پیروزی موقت رسید و مسلمانان از گرد پیامبر(ص) پراکنده شدند، امدادهای غیبی از جمله سپاه نامرئی آنان را نجات بخشید: ﴿ثُمَّ أَنزَلَ اللَّهُ سَكِينَتَهُ عَلَى رَسُولِهِ وَعَلَى الْمُؤْمِنِينَ وَأَنزَلَ جُنُودًا لَّمْ تَرَوْهَا...﴾؛ سوم موقعی بود که دشمنان اسلام، شهر مدینه را محاصره کردندو مسلمانان ناچار به ماندن در شهر و کندن خندق در اطراف آن شدند! چشم‌های رزمندگان مسلمان خیره و جانشان به گلوگاه رسیده و گمان‌های خاصی درباره خدا پیدا کرده بودند!! پیامبر(ص) از خداوند کمک خواست، در پی آن امدادهای غیبی به یاری آنان آمد که از مهم‌ترین آنها لشکرهای نامرئی بود: ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اذْكُرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ جَاءَتْكُمْ جُنُودٌ فَأَرْسَلْنَا عَلَيْهِمْ رِيحًا وَجُنُودًا لَّمْ تَرَوْهَا وَكَانَ اللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرًا﴾. یاری با فرشتگان: مهم‌ترین مصداق کمک‌های پنهان خداوند، آمدن فرشتگان به یاری پیامبران خود است. بخش قابل توجهی از آیات قرآن، از یاری فرشتگان به پیامبر اکرم (ص) و مسلمانان در جنگ‌های صدر اسلام حکایت می‌کند. روشن‌ترین نمونه آیاتی است که در آن به این حضور در جنگ بدر اشاره کرده است: ﴿وَلَقَدْ نَصَرَكُمُ اللَّهُ بِبَدْرٍ وَأَنتُمْ أَذِلَّةٌ فَاتَّقُواْ اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ * إِذْ تَقُولُ لِلْمُؤْمِنِينَ أَلَن يَكْفِيَكُمْ أَن يُمِدَّكُمْ رَبُّكُم بِثَلاثَةِ آلافٍ مِّنَ الْمَلائِكَةِ مُنزَلِينَ * بَلَى إِن تَصْبِرُواْ وَتَتَّقُواْ وَيَأْتُوكُم مِّن فَوْرِهِمْ هَذَا يُمْدِدْكُمْ رَبُّكُم بِخَمْسَةِ آلافٍ مِّنَ الْمَلائِكَةِ مُسَوِّمِينَ﴾. آرام کردن دل‌های مؤمنان: آرامش دل از مهم‌ترین موهبت‌های خداوند به مؤمنان است که در پرتو آن سخت‌ترین شرایط زندگی تحمل پذیر می‌شود. در لحظات حساس جنگ یا زمان مخفی شدن رسول اکرم (ص) در غار و احتمال برخورد وی با دشمنانی که به قصد کشتن او آمده و تا مرز دستگیری‌اش پیش رفته بودند، از این یاری خداوند برخوردار شدند. ترس در دل‌های دشمنان: خداوند متعال افزون بر امدادهای یاد شده، گاهی با انداختن هراس در دل دشمنان، جبهه حق را یاری می‌کرد. به عنوان نمونه خداوند جنگ بدر براساس وعده خویش سپاه ترس را یک باره و ناگهانی بر قلب دشمن چیره ساخت: ﴿...سَأُلْقِي فِي قُلُوبِ الَّذِينَ كَفَرُواْ الرُّعْبَ...﴾. فرستادن بادهای ویرانگر: یکی دیگر از امدادهای الهی، بادهایی است که سبب از بین رفتن دشمنان و یاری مؤمنان شده است. خداوند می‌فرماید: ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اذْكُرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ جَاءَتْكُمْ جُنُودٌ فَأَرْسَلْنَا عَلَيْهِمْ رِيحًا وَجُنُودًا لَّمْ تَرَوْهَا﴾». «همانگونه که پیش از این نیز یاد شد، انقلاب حضرت مهدی (ع) بزرگ‌ترین قیامی خواهد بود که بشریت در تاریخ خود نظاره‌گر آن خواهد بود. آن گونه که از سخنان نورانی معصومین(ع) استفاده می‌شود، اگرچه اساس قیام حضرت مهدی (ع) بر امور طبیعی است؛ ولی به اقتضای عظمت و گستردگی آن قیام جهانی، خداوند برخی از نیروهای پنهان و فوق طبیعی را در اختیار ایشان قرار خواهد داد؛ تا موجبات پیروزی ایشان، هرچه بهتر و سریعتر فراهم آید. نمونه‌هایی از این نیروهای غیبی که به یاری آن حضرت می‌آیند بدین قرارند: ۱. فرشتگان: اگرچه حقیقت وجودی فرشتگان بر ما پوشیده است، اما در آیات قرآن و سخنان معصومین (ع) درباره ایشان سخنان فراوانی در دست است. این موجودات الهی که به عنوان کارگزاران تدبیرهای الهی از آنها یاد شده، در مواردی چند تحقق‌بخش اراده خداوند در یاری رساندن به بندگان پرهیزگار بوده و هست. خداوند در قرآن مجید، در مواردی چند یاری فرشتگان را این گونه برشمرده است: فرشتگان یاری دهنده حضرت لوط(ع)؛ آنگاه که آن پیامبر الهی از نابخردان و مفسدان به تنگ آمد، خداوند نیروهای پنهان خود را به یاری او فرستاد، در قرآن مجید از این رخ داد اینگونه یاد کرده است: ﴿قَالَ فَمَا خَطْبُكُمْ أَيُّهَا الْمُرْسَلُونَ قَالُوا إِنَّا أُرْسِلْنَا إِلَى قَوْمٍ مُّجْرِمِينَ لِنُرْسِلَ عَلَيْهِمْ حِجَارَةً مِّن طِينٍ مُسَوَّمَةً عِندَ رَبِّكَ لِلْمُسْرِفِينَ ﴾ فرشتگان جنگ بدر؛ جنگ بدر به عنوان یکی از مهمترین نبردهای عصر بعثت، از جمله نبردهایی است که خداوند پیامبرش را با نیروهای فرا طبیعی یاری فرمود. در آیه‌ای از آیات قرآن از این استعانت الهی اینگونه یاد شده است: ﴿إِذْ تَسْتَغِيثُونَ رَبَّكُمْ فَاسْتَجَابَ لَكُمْ أَنِّي مُمِدُّكُم بِأَلْفٍ مِّنَ الْمَلائِكَةِ مُرْدِفِينَ ﴾ فرشتگان در جنگ احزاب؛ یکی دیگر از نبردهای سرنوشت‌ساز در سالهای نخست طلوع آفتاب اسلام، جنگ احزاب است. خداوند در این جنگ افزون بر فرشتگان، برخی از عوامل طبیعی را نیز به یاری آن پیامبر بزرگ فرستاد. این نعمت بزرگ را در آیهای از قرآن اینگونه وصف فرموده است: ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اذْكُرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ جَاءَتْكُمْ جُنُودٌ فَأَرْسَلْنَا عَلَيْهِمْ رِيحًا وَجُنُودًا لَّمْ تَرَوْهَا وَكَانَ اللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرًا ﴾. پیامبر گرامی اسلام(ص) در روایتی، پس از آنکه یاری خداوندی را از جمله امدادهای غیبی مربوط به قیام حضرت مهدی (ع) ذکر فرموده، چنین می‌گوید: "... و به وسیله فرشتگان خداوند یاری می‌شود ...". آنطور که از روایات استفاده می‌شود، فرشتگانی که به یاری حضرت مهدی (ع) می‌شتابند، سه گروه هستند: دسته نخست: فرشتگان مقرّب درباره فرود آمدن فرشته وحی و دیگر ملائکه مقرّب خداوند هنگام ظهور، روایات فراوانی در دست است؛ که حکایت از عظمت و بزرگی قیام حضرت مهدی (ع) دارد. از امام باقر(ع) دراینباره روایت است که فرمود: "هرگاه قائم آل محمّد خروج کند بدون شک خداوند با ملائکه مسوّمین و مردفین و منزلین و کرّوبین او را یاری خواهد فرمود. جبرئیل پیش روی، میکائیل در سمت راست و اسرافیل در سمت چپ او قرار دارند ...". . دسته دوم: فرشتگان جنگ بدر امام باقر(ع) در این باره نیز می‌فرماید: "ای ثابت! گویی که من هم اکنون قائم خاندان خویش را می‌نگرم که به این نجف شما نزدیک می‌شود- و با دست خود به سمت کوفه اشاره فرمود- و همینکه به نجف شما نزدیک شود، پرچم رسول خدا(ص) را برخواهد افراشت و چون آن را بر افرازد، فرشتگان بدر بر او فرود آیند ...". . امام صادق(ع) نیز می‌فرماید: "هنگامی که قائم قیام کند، فرشتگان روز بدر آنهایی که در جنگ بدر به یاری پیامبر آمدند، فرود می‌آیند و آنان پنج هزارند". دسته سوم: فرشتگان قیام امام حسین(ع) از پاره‌ای روایات استفاده می‌شود که، خداوند فرشتگانی را در روز عاشورا، جهت یاری امام حسین(ع) نازل فرمود؛ ولی به تقدیر الهی آنگاه رسیدند که کارزار به پایان رسیده بود؛ از این‌رو خداوند آنها را مأمور ساخت تا هنگام قیام منتقم خون امام حسین(ع)، در زمین بمانند و چون آن منتقم ظهور کرد، او را یاری کنند و انتقام خون شهید کربلا را از ستمگران باز ستانند. شعار ایشان "یا لثارات الحسین" است. ۲. ریختن ترس در دل دشمنان: یکی دیگر از یاری‌های خداوند در قیام جهانی حضرت مهدی (ع)، این است که ترس و دلهره را بر قلب کافران و مشرکان و ستمگران حق ستیز، فرو خواهد ریخت و از آنان قدرت تصمیم‌گیری و مخالفت را خواهد گرفت؛ همان گونه که در زمان پیامبران چنین کرده است. قرآن شریف در آیات فراوانی از این امدادهای الهی یاد کرده است. از جمله فرموده است: ﴿سَنُلْقِي فِي قُلُوبِ الَّذِينَ كَفَرُواْ الرُّعْبَ ﴾. بر اساس این سنّت الهی، هیچ بعید نیست که یکی از امدادهای غیبی خداوند برای حضرت مهدی (ع) رعب و ترس باشد که خداوند در دل دشمنانش می‌اندازد؛ همانگونه که در روایات بسیاری بدان تصریح شده است. امام باقر(ع) در این باره فرمود: "قائم ما منصور به رعب یاری شده با القای ترس در دل دشمنان او است". . ۳. نیروهای طبیعت: بخشی از این امدادهای پنهانی در عصر ظهور، همان نیروها و امکانات طبیعی است که خداوند پیامبران خود را به آنها مجهز کرده است؛ همانند: بادها، طوفان‌ها، ابرها و .... در آیات فراوانی از قرآن درباره تسخیر برخی از این عوامل برای پیامبران سخن به میان آمده است. از جمله آنها یاری حضرت سلیمان(ع) به وسیله بادها است که قرآن درباره آن چنین فرموده است: ﴿وَعَلَّمْنَاهُ صَنْعَةَ لَبُوسٍ لَّكُمْ لِتُحْصِنَكُم مِّن بَأْسِكُمْ فَهَلْ أَنتُمْ شَاكِرُونَ﴾. همچنین درباره یاری رسول گرامی اسلام(ص)، در جنگ احزاب به وسیله باد و طوفان فرموده است: ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اذْكُرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ جَاءَتْكُمْ جُنُودٌ فَأَرْسَلْنَا عَلَيْهِمْ رِيحًا وَجُنُودًا لَّمْ تَرَوْهَا وَكَانَ اللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرًا ﴾. این نیروهای عظیم از جمله عواملی است که به یاری واپسین حجّت الهی آمده، پیروزی آن حضرت را حتمیت می‌بخشد. رسول اکرم(ص) در "حدیث معراج" به نقل از خداوند متعال چنین فرموده است: "... و باد را مسخّر او می‌کنم و گردنکشان سخت را، رام او میسازم ...". . بنابراین به روشنی می‌توان گفت حضرت مهدی (ع) افزون بر بهره‌مندی از یاران و اصحاب خود، به خاطر عظمت قیام جهانی به اذن و اراده الهی، از امدادهای غیبی نیز استفاده خواهد کرد».

۲. حجت الاسلام و المسلمین محمدی اشتهاردی؛

محمد محمدی اشتهاردی حجت الاسلام و المسلمین محمد محمدی اشتهاردی، در کتاب «حضرت مهدی فروغ تابان ولایت» در این‌باره گفته است: «از آنجا که مردان خدا به یاری حضرت قائم (ع) می‌شتابند و شب و روز برای برقراری حکومت جهانی تحت رهبری آن حضرت تلاش‌ می‌کنند، خداوند نیز با امدادهای غیبی خود بهترین حمایت را از آنها خواهد کرد، چنان‌که در قرآن کریم می‌فرماید: "اگر شما خدا را یاری کنید، خدا نیز شما را یاری می‌کند، و قدم‌های شما را ثابت و استوار می‌دارد".. اینک به این روایت که فشرده روایات بسیاری است، توجه کنید: "هنگام ظهور امام قائم (ع)، فرشته‌ای بالای سر آن حضرت فریاد می‌زند: این مهدی(ع) خلیفه خدا است، پس از او پیروی کنید. مردم به سوی او سراسیمه می‌شوند و او حکومت شرق و غرب را به دست می‌گیرد، خداوند او را به سه هزار فرشته کمک می‌نماید، اصحاب کهف از یاران او هستند، جبرئیل در پیشاپیش سپاهش و میکائیل در کنار سپاهش می‌باشند، و حضرت مهدی (ع) صندوق سکینه را از غار انطاکیه بیرون آورد، و اسفار تورات را از کوهی در شام خارج کرده و به آن با یهود، احتجاج و استدلال می‌کند و بسیاری از یهودیان مسلمان می‌شوند". به این ترتیب می‌بینیم: بزرگ‌ترین امدادهای غیبی به کمک حضرت مهدی (ع) و یارانش می‌شتابند و همه سختی‌ها و ناگواری‌ها برای او و یارانش آسان می‌شوند. چنان‌که امام صادق (ع) در روایتی فرمود: "همه مشکلات در برابر امام قائم (ع) تسلیم و رام گردد". و این موضوع باید مسلمین را قوی‌دل و محکم کند، آنها نهراسند و بدانند کمک خدا پشت سر آنهاست».

1. امدادهای غیبی به چه معناست؟ (پرسش)
2. امدادهای غیبی امام مهدی چیست؟ (پرسش)
3. آیا امام مهدی و اصحابش در عصر ظهور از امدادهای غیبی برخوردارند؟ (پرسش)
4. شرایط برخورداری از امدادهای غیبی چیست؟ (پرسش)
5. آیا امام مهدی برای گسترش عدالت و افراشتن پرچم اسلام از امدادهای غیبی استفاده می‌کند؟ (پرسش)
6. آیا فرشتگان به یاری امام مهدی می‌آیند؟ (پرسش)
7. کدام فرشتگان امام مهدی را هنگام قیام یاری می‌رسانند؟‌ (پرسش)
8. فلسفه و چرایی یاری فرشتگان به امام مهدی چیست؟ (پرسش)

منبع‌شناسی جامع مهدویت

• کتاب‌شناسی مهدویت؛
• مقاله‌شناسی مهدویت؛
• پایان‌نامه‌شناسی مهدویت.