سند دعای ندبه: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-{{پایان مدخل‌های وابسته}} +{{پایان مدخل وابسته}})) |
جز (جایگزینی متن - '''']] {{پایان}} {{پایان}} == پانویس == {{پانویس}} ' به '''']] {{پایان منابع}} == پانویس == {{پانویس}} ') |
||
| خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
# [[پرونده:134491.jpg|22px]] [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگنامه مهدویت (کتاب)|'''فرهنگنامه مهدویت''']] | # [[پرونده:134491.jpg|22px]] [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگنامه مهدویت (کتاب)|'''فرهنگنامه مهدویت''']] | ||
# [[پرونده:136857.jpg|22px]] [[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[موعودشناسی و پاسخ به شبهات (کتاب)|'''موعودشناسی و پاسخ به شبهات''']] | # [[پرونده:136857.jpg|22px]] [[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[موعودشناسی و پاسخ به شبهات (کتاب)|'''موعودشناسی و پاسخ به شبهات''']] | ||
{{پایان | {{پایان منابع}} | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
نسخهٔ ۱۴ ژانویهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۲۰:۰۰
این مدخل مرتبط با مباحث پیرامون امام مهدی(ع) است. "امام مهدی" از چند منظر متفاوت، بررسی میشود:
در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل امام مهدی (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.
کتب منبع برای دعای ندبه
- دعای ندبه با محتوایی مستدل، فصیح، عاطفی و حماسی[۱] دارای مضامین عالی و حقایق تابناکی است که حکایت از صدور آن از طرف امام معصوم دارد[۲] و ما را از ارائۀ هرگونه سند و منبع بی‌نیاز می‌کند، چرا که چنین دقایق درخشانی هرگز از هیچ منبعی، جز سرچشمۀ زلال ولایت صادر نمی‌شود. ولی برای یقین بیشتر به بررسی منابع دعای ندبه می‌‌پردازیم[۳]. این دعا در سه کتاب معروف و معتبر قدیمی و نیز در کتاب شریف بحارالانوار آمده است:
- کتاب مزار کبیر، تألیف محدّث و دانشمند معروف قرن ششم محمد بن جعفر المشهدی، ایشان دعا را به امام زمان (ع) نسبت داده است[۴].[۵]
- کتاب مزار قدیم که مؤلف آن ظاهرا قطب راوندی[۶] از دانشمندان معاصر مرحوم طبرسی نویسندۀ کتاب احتجاج از قرن ششم است[۷].
- کتاب مصباح الزائر تألیف سید رضی الدین بن طاووس که از زهّاد و بزرگان محدّثان قرن هفتم است[۸]. ایشان در بخش اعمال عید سعیدِ فطر بدون اشاره به سند دعای ندبه میگوید: در عیدهای چهارگانه فطر، قربان، غدیر و روز جمعه خوانده شود[۹].[۱۰]
- مرحوم مجلسی هم در بحار الانوار از این کتاب‌ها نقل کرده است و در هر سه کتاب، دعا از محمد بن علی بن یعقوب بن اسحاق بن ابی قره و او از محمد بن حسین بن سفیان البزوفری که در زمان غیبت صغری می‌زیسته و به وسیلۀ مکاتبه از طریق نوّاب با امام (ع) تماس گرفته و از حضرت مهدی صاحب الامر (ع) نقل می‌کند که دستور دادند این دعا را بخوانید[۱۱]. البته علامه مجلسی در کتاب زاد المعاد میگوید: "دعای ندبه که مشتمل بر عقاید حقّه و تأسّف بر غیبت قائم (ع) است، به سند معتبر از امام جعفر صادق (ع) نقل شده است"[۱۲].
رجال سند دعای ندبه
- در مورد سند دعای ندبه، کتاب بحار از کتاب مزار علی بن طاووس نقل می‌کند که: «ذَکَرَ بَعْضُ أَصْحَابِنَا قَالَ قَالَ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ أَبِی قُرَّةَ نَقَلْتُ مِنْ کِتَابِ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سُفْیَانَ الْبَزَوْفَرِیِّ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ دُعَاءَ النُّدْبَةِ» و دعا را تا آخر نقل کرده است[۱۳]. در بررسی افرادی که در سند دعای ندبه واقع شده‌اند روشن میشود تمام آنها از افراد مورد وثوق هستند:
- نفر اول: "ابو الفرج محمد بن علی بن یعقوب بن اسحاق بن ابی قره قنائی" از بزرگان قرن پنجم، معاصر نجاشی و از رجال شیعه که ثقه و مورد اطمینان است[۱۴] و شیخ محمد بن مشهدی در کتاب المزار از او زیاد نقل کرده[۱۵] و دارای تألیفات متعددی چون: کتاب عمل یوم الجمعه، کتاب عمل الشهور، و کتاب معجم رجال ابی مفضل، و کتاب التهجد است[۱۶].
- نفر دوم: "ابو جعفر محمد بن حسین بن سفیان بن بَزَوفری" از اساتید شیخ مفید است که مورد تأیید خاص او قرار گرفته و شیخ مفید روایت‌های زیادی از وی نقل و به نیکی از او یاد کرده و برایش طلب رحمت نموده است که این نشانه مورد وثوق و اطمینان بودن اوست[۱۷]. شیخ طوسی وی را در طریقش به احمد بن ادریس آورده است[۱۸]. حاجی نوری به وثاقت و جلالت قدر او شهادت داده است[۱۹].
- بنابراین در سند دعا افرادی وجود دارند که همه ثقه و شناخته شده‌اند و هیچ شخص مجهول و ضعیفی وجود ندارد[۲۰] و مطمئنا این دعا در کتاب بزوفری با سند بوده و پس از اینکه از کتاب او نقل شده است، از روی مسامحه سند آن را نقل نکرده‌اند و یا اینکه آنقدر معروف و مشهور بوده است که بزوفری هم خود را از ذکر سند آن بی‌نیاز شمرده است[۲۱].
- علاوه براین، بر فرض مجهول بودن سند دعا، براساس "قاعده تسامح در ادله سنن" یعنی در عین اینکه در سند روایات مربوط به احکام واجب و حرام باید سخت‌‌‌گیری و موشکافی زیاد کرد، در ادلۀ مستحبات لازم نیست سخت‌‌‌گیری شود[۲۲]؛ احتیاج چندانی به بررسی سندی ادعیه مستحبّ نیست، بلکه قرائت دعاها به قصد رجا و امید مطلوبیّت کافی است و از قوت متن و الفاظ و مضامین دعا می‌‌توان پی به اعتبار آن برد؛ زیرا این مضامین در آیات و روایات معتبر نیز وارد شده[۲۳] و از طرفی علمای بسیاری چون شیخ عباس قمی، سید محسن امین، شیخ محمد باقر فقیه ایمانی، میرزا محمد تقی موسوی اصفهانی، میرزا حسین نوری، صدرالاسلام همدانی، سید محمد طباطبایی یزدی و سید حیدر کاظمی دعای ندبه را در کتاب‌های ارزشمند خود نقل کرده‌اند و این نیز می‌تواند دلیلی بر مستند بودن آن باشد[۲۴].
نتیجه‌گیری
- بنابراین، در هر صورت طبق مدارک فوق دعای ندبه دارای سند معتبر و همه راویان آن ثقه و شناخته شده‌اند. علاوه بر اینکه این دعا آنچنان از نظر محتوا غنی و هماهنگ با قرآن و سنت قطعی است که ما را از بررسی سندی بی‌نیاز می‌‌نماید.
پرسش‌های وابسته
منابع
شوشتری، محمد تقی، دعای ندبه در اسناد
مجتبی تونه‌ای، موعودنامه
موسوی‌نسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان
پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها
صافی گلپایگانی، لطف‌الله، فروغ ولایت در دعای ندبه
اباذری، محمود، ادعیه و زیارات مهدوی
سلیمیان، خدامراد، فرهنگنامه مهدویت
رضوانی، علی اصغر، موعودشناسی و پاسخ به شبهات
پانویس
- ↑ ر.ک: موسوی‌نسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ص۳۵۳-۳۵۵.
- ↑ ر.ک: پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها، ص ۳۰۹.
- ↑ ر.ک: تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۴۱۱.
- ↑ ابن مشهدی، مزار کبیر، ص۵۷۳، دعای۱۰۷. «قَالَ مُحَمَّدُ بْنُ أَبِی قُرَّةَ: نَقَلْتُ مِنْ کِتَابِ أَبِی جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سُفْیَانَ الْبَزَوْفَرِیِ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ هَذَا الدُّعَاءَ، وَ ذَکَرَ فِیهِ أَنَّهُ الدُّعَاءُ لِصَاحِبِ الزَّمَانِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ وَ عَجَّلَ فَرَجَهُ وَ فَرَجَنَا بِهِ، وَ یُسْتَحَبُّ أَنْ یُدْعَی بِهِ فِی الْأَعْیَادِ الْأَرْبَعَةِ: الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِینَ، وَ صَلَّی اللَّهُ عَلَی سَیِّدِنَا مُحَمَّدٍ نَبِیِّهِ وَ آلِهِ، وَ سَلَّمَ تَسْلِیماً...»
- ↑ ر.ک: صافی گلپایگانی، لطف‌الله، فروغ ولایت در دعای ندبه، سلسله مباحث امامت و مهدویت، ج ۱، ص ۳۸۲ ـ ۳۸۵؛ موسوی‌نسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ص۳۵۳-۳۵۵.
- ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، فرهنگنامه مهدویت، ص ۲۲۹ ـ ۲۳۱.
- ↑ ر.ک: صافی گلپایگانی، لطف‌الله، فروغ ولایت در دعای ندبه، سلسله مباحث امامت و مهدویت، ج ۱، ص ۳۸۲ ـ ۳۸۵؛ موسوی‌نسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ص۳۵۳-۳۵۵.
- ↑ ابن طاووس، سید رضی الدین، مصباح الزائر، ص ۴۴۶؛ اقبال الاعمال، ص ۲۹۵-۲۹۹: «ثُمَّ قَالَ السَّیِّدُ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ ذَکَرَ بَعْضُ أَصْحَابِنَا قَالَ قَالَ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ أَبِی قُرَّةَ نَقَلْتُ مِنْ کِتَابِ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سُفْیَانَ الْبَزَوْفَرِیِّ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ دُعَاءَ النُّدْبَةِ وَ ذَکَرَ أَنَّهُ الدُّعَاءُ لِصَاحِبِ الزَّمَانِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ وَ یُسْتَحَبُّ أَنْ یُدْعَی بِهِ فِی الْأَعْیَادِ الْأَرْبَعَةِ وَ هُوَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِینَ وَ صَلَّی اللَّهُ عَلَی سَیِّدِنَا مُحَمَّدٍ نَبِیِّهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ تَسْلِیما...»
- ↑ ابن طاووس، سید رضی الدین، اقبال الاعمال، ج۱، ص۵۰۴؛ بحارالانوار، ج۹۹، ص۱۰۴.
- ↑ ر.ک: صافی گلپایگانی، لطف‌الله، فروغ ولایت در دعای ندبه، سلسله مباحث امامت و مهدویت، ج ۱، ص ۳۸۲ ـ ۳۸۵؛ موسوی‌نسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ص۳۵۳-۳۵۵.
- ↑ ر.ک: موسوی‌نسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ص۳۵۳-۳۵۵.
- ↑ مجلسی، محمدباقر، زاد المعاد، ص ۴۸۸ و۳۰۳؛ اباذری، محمود، ادعیه و زیارات مهدوی، ص ۸۱ - ۸۳؛ سلیمیان، خدامراد، فرهنگنامه مهدویت، ص ۲۲۹ ـ ۲۳۱.
- ↑ ر.ک: شوشتری، محمد تقی، دعای ندبه در اسناد، ص ۲۱.
- ↑ ر.ک: موسوی‌نسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ص۳۵۳-۳۵۵؛ اباذری، محمود، ادعیه و زیارات مهدوی، ص ۸۱ - ۸۳.
- ↑ ر.ک: رضوانی، علی اصغر، موعودشناسی و پاسخ به شبهات، ص ۴۹۰.
- ↑ ر.ک: رجال نجاشی، ص۳۹۹؛ صافی گلپایگانی، لطف‌الله، فروغ ولایت در دعای ندبه، سلسله مباحث امامت و مهدویت، ج ۱، ص ۳۸۲ ـ ۳۸۵؛ اباذری، محمود، ادعیه و زیارات مهدوی، ص ۸۱ ـ ۸۳.
- ↑ ر.ک: رضوانی، علی اصغر، موعودشناسی و پاسخ به شبهات، ص ۴۹۰؛ اباذری، محمود، ادعیه و زیارات مهدوی، ص ۸۱ - ۸۳.
- ↑ ر.ک: خوئی، معجم الرجال، ج۱۶، ص۹؛ موسوی‌نسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ص۳۵۳-۳۵۵.
- ↑ ر.ک: طوسی، امالی، ص۵۶ و ۱۶۷؛ صافی گلپایگانی، لطف‌الله، فروغ ولایت در دعای ندبه، سلسله مباحث امامت و مهدویت، ج ۱، ص ۳۸۲ ـ ۳۸۵؛ رضوانی، علی اصغر، موعودشناسی و پاسخ به شبهات، ص ۴۹۰؛ اباذری، محمود، ادعیه و زیارات مهدوی، ص ۸۱ - ۸۳.
- ↑ ر.ک: موسوی‌نسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ص۳۵۳-۳۵۵.
- ↑ ر.ک: ، ص۳۴؛ اباذری، محمود، ادعیه و زیارات مهدوی، ص ۸۱ - ۸۳.
- ↑ ر.ک: موسوی‌نسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ص۳۵۳-۳۵۵.
- ↑ ر.ک: رضوانی، علی اصغر، موعودشناسی و پاسخ به شبهات، ص ۴۸۷.
- ↑ ر.ک: تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۴۱۱.