شناخت امام مهدی: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۸ فوریهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۴:۳۱

مهم‌ترین تکالیف مؤمنان پس از معرفت به خدا و رسول شناخت امام معصوم (ع) مخصوصا نسبت به امام غائب است. این معرفت شامل ویژگی‌ها و ابعاد وجودی، مثل امامت، عصمت، علم، حیات، طول عمر و اندیشیدن و... می‌‌شود. از آثاری که برای شناخت امام بیان شده محبت و دوستی امام و نجات از مرگ جاهلی بیان شده است.

مقدمه

اوّلین و مهم‌ترین وظیفه امّت در قبال امام، معرفت نسبت به اوست؛ زیرا بهره‌گیری از وجود امام و هدایت‌های او فرع بر شناخت اوست و اگر کسی امام خود را نشناسد در گمراهی و جهل خواهد بود؛ به همین دلیل از پیامبر اسلام (ص) نقل شده که فرمود: "هرکس بمیرد در حالی که امام زمان خود را نشناخته باشد، با مرگ جاهلیّت مرده است"^[۱]. در حدیثی از امام باقر (ع) می‌خوانیم: "هر کس که خداوند عزّوجل را عبادت کند (با عبادتی که خود را به زحمت می‌اندازد) در حالی که برای او امام و پیشوای الهی نباشد، در این صورت تلاشش پذیرفته نمی‌شود و در گمراهی و سرگردانی به سر می‌برد و خداوند اعمالش را دشمن می‌دارد و مثل او مثل گوسفندی است که چوپان خود را گم کرده است"^[۲].^[۳]

ضرورت شناخت امام

یکی از مهم‌ترین تکالیف مؤمنان پس از معرفت به خدا و رسول او با توجه به احادیث، معرفت و شناخت امام معصوم (ع) است. این شناخت نسبت به امام غائب در جایگاه ویژه‌‌ای قرار می‌‌گیرد؛ زیرا در زمان غیبت امام، شبهه‌ها و فتنه‌های فراوانی وجود دارد و برای رهایی از این فتنه‌ها شخص منتظر به چند نوع شناخت احتیاج دارد؛ از جمله شناخت حق و باطل و مهم‌‌تر از این دو شناخت، شناخت حجت خداست تا گرفتار فتنه‌های کور نشوند؛ به همین دلیل روایات فراوانی از ناحیۀ معصومان نسبت به خصوصیات جسمی، اطلاعات نسبی، حوادث پیش و بعد از ظهور ایشان امام عصر آمده است. بر این اساس شناخت امام به خصوص شناخت امام عصر جزء وظایف اصلی منتظران است.

کمترین درجه معرفت به امام

برپایه حدیثی از امام صادق (ع) کمترین درجۀ معرفت به امامان معصوم از جمله امام عصر، چه در امور تشریعی و چه امور تکوینی، این است که بدانیم و باور داشته باشیم آنان همسنگ با پیامبر (ص) هستند و تنها تفاوت آنها در مسئلۀ نبوت است؛ یعنی امام نمی‌تواند نبی باشد^[۴]. لازمه سخن این است که بدانیم ائمۀ معصومین به‌‌سبب این ادعا (همسنگ بود با پیامبر) و با کمک آیات قرآن همچنان که بر ما ولایت دارند، اطاعتشان هم واجب است؛ یعنی به عبارتی شناخت ائمۀ معصومین توسط شیعیان در این است که اوامر معصومین را واجب الإطاعه بدانیم؛ زیرا اگر ندانیم از چه کسی باید اطاعت کنیم، در بازی‌های سیاسی از بین می‌‌رویم و آنگاه جامعۀ اسلامی به تفرقه و از هم پاشیدگی تهدید خواهد شد.

مقام عظیم "ولایت" توسط آیه ﴿أَطِيعُواْ اللَّهَ وَأَطِيعُواْ الرَّسُولَ وَأُولِي الأَمْرِ مِنكُمْ﴾^[۵] برای پیامبر اثبات شدنی است و از این رو اطاعتش بر همۀ مسلمان‌ها واجب است. به عقیدۀ ما شیعیان، این مقام، پس از رسول خدا (ص) با توجه به بخش دیگر آیه ﴿وأُولِي الأَمْرِ مِنكُمْ﴾ به ائمه (ع) از جمله امام عصر (ع) منتقل شد و به همین دلیل است که شناخت و معرفت امامان معصوم از جمله امام عصر به قدری اهمیت دارد که امام سجاد (ع) شناخت امام زمان (ع) را مقدم بر انتظار می‌‌داند: «مردم دوران غیبت امام زمان (ع)، همان‌هایی هستند که به امامت و پیشوایی او معرفت دارند و در انتظار ظهورش به سر می‌‌برند و آنها برتر از همۀ مردم در تمام دوران‌ها هستند»^[۶]. با این وجود می‌‌توان مدعی شد معرفت به امام، نخستین گام برای تحقق یک انتظار توانمند است‌‌ و حتی می‌‌توان گفت معرفت در بحث مهدویت نه تنها مقدمۀ یک انتظار توانمند است بلکه، مقدمۀ ایمان و اطاعت نیز هست. معرفت، یعنی شناخت؛ اگر ما چیزی را نشناسیم، چگونه به آن ایمان بیاوریم و یا از آن اطاعت ‌کنیم؛ یعنی اصل ایمان و اطاعت، به معرفت وابسته است.

گستره معرفت به امام

معرفت پیدا کردن به امام شامل ویژگی‌ها و ابعاد وجودی حضرت، مثل امامت، عصمت، علم، حیات، طول عمر و اندیشیدن در کلمات و اوامر و تأمل در حکمت نام‌ها و نشانه‌ها و علائم ظهور و نیز دانستن سبب و حکمت غیبت پر رمز و راز ایشان می‌‌شود.

دلایل لزوم شناخت امام زمان (ع)

دلیل عقلی: پیامبر اکرم (ص) خلیفۀ خداوند است و بر اساس وحی سخن می‌‌گوید و عمل می‌‌کند و چون امام، نائب پیامبر (ص) و سخن و عملش به منزلۀ سخن و عمل پیامبر (ص) است یعنی تمام حرکات و اعمال و سخنانش وحیانی و ملکوتی است، این الزام را برای ما به وجود می‌‌آورد که او را به خوبی بشناسیم تا گرفتار امام نماهای خبیث زمینی نشویم^[۷]. معرفت به امام یعنی معرفت به ولایت آن حضرت؛ یعنی به این باور رسیدن که امام، به‌ انسان‌ها نزدیک‌تر و سزاوارتر‌ از خودشان است، چرا که عشق هر کسی به خودش، غریزی است؛ اما عشق امام به انسان‌ها الهی‌ و آسمانی و زائل شدنی نیست، با این وجود آیا منطقی نیست امامی که از ما به ما نزدیکتر است را بشناسیم و در سایۀ ولایت آنان حرکت کنیم.
دلیل نقلی:
1. امام صادق (ع) در ضمن دعایی می‌‌فرمایند: «اللَّهُمَّ عَرِّفْنِی نَفْسَکَ فَإِنَّکَ إِنْ لَمْ تُعَرِّفْنِی نَفْسَکَ لَمْ أَعْرِفْ نَبِیَّکَ اللَّهُمَّ عَرِّفْنِی رَسُولَکَ فَإِنَّکَ‏ إِنْ‏ لَمْ‏ تُعَرِّفْنِی‏ رَسُولَکَ‏ لَمْ‏ أَعْرِفْ‏ حُجَّتَکَ‏ اللَّهُمَّ عَرِّفْنِی حُجَّتَکَ فَإِنَّکَ إِنْ لَمْ تُعَرِّفْنِی حُجَّتَکَ ضَلَلْتُ عَنْ دِینِی»^[۸].
2. امام باقر (ع) می‌‌فرمایند: «بنده مؤمن نباشد تا خدا و رسولش و همه امامها را و امام زمانش را بشناسد»^[۹].
3. پیامبر اکرم (ص) فرمودند: «مَنْ مَاتَ وَ هُوَ لَا یَعْرِفُ إِمَامَهُ مَاتَ مِیتَةً جَاهِلِیَّةً»^[۱۰]. نکته ای که در این روایت وجود دارد این است که پیامبر (ص) با اضافه کردن کلمۀ امام به کلمۀ زمان؛ ضرورت وجود امام را در هر عصر و زمانی لازم می‌‌دانند و چنین کلامی جز بر امامان معصوم شیعه که آخرین آنها امام عصر است منطبق نمی‌گردد با توجه به این روایت مهدی‌باوری، شرط بهره‌مندی از ایمان و اسلام واقعی است و منظور از جاهلیت، ایام کفر و ضلالت قبل از اسلام است.
4. امام صادق (ع) می‌فرمایند: «به درستی که بهترین و واجب‌ترین فریضه‌ها بر انسان شناخت پروردگار و اقرار به بندگی او و پس از آن شناخت فرستاده خدا می‌باشد و گواهی دادن به پیامبری او و در مرحله بعد شناختن امامی که به صفت و نامش در حال سختی و راحتی به او اقتدا می‌نمایی»^[۱۱].

امامان معصوم نسبت به شناخت امام مهدی سفارش‌‌های بسیاری کرده‌‌اند؛ به دلیل اینکه امام عصر (ع) شرایط ویژه ای دارد، از جمله اینکه ایشان امام غایب است و ائمه (ع) نمی‌خواستند مؤمنان در دوران غیبت گرفتار فتنه‌ای شوند، امام کاظم (ع) فرمودند: «امام، حجت بندگان است، هرکس او را رها کند، گمراه می‌شود و هرکس با او باشد، نجات می‌یابد و رستگار می‌شود»^[۱۲].

راه‌های شناخت امام مهدی

دو راه برای شناخت امامان معصوم (ع) از جمله امام عصر (ع) وجود دارد:

معرفت علمی: این معرفت از طریق تجربه، حال چه تجربه شخصی و یا از تجارب بزرگان و یا مطالعه‌ کتاب‌ و یا روایات مختلفی که درباره شناخت امامان معصوم (ع) وارده شده حاصل می‌‌شود.
معرفت قلبی و روحی: این معرفت از طریق الهام و دعا و توسل (مخصوصا توسل به خود امام عصر) حاصل می‌‌شود.

در تقسیمی دیگر دو راه برای شنلخت بیان شده است: ۱. نص که عبارت از تعیین و تصریح پیغمبر (ص) و ائمه (ع) بر شناخت امام زمان (ع) است؛ ۲. کرامت‌ و معجزه؛ ۳. سیره عملی‌^[۱۳].

آثار شناخت و اعتقاد به امام مهدی

شناخت و اعتقاد به امام زمان (ع) دارای آثاری است که ضرورت آن را نشان می‌دهد. از جمله این آثار عبارت است از: ۱. محبت و دوستی امام‌: شناخت به هر میزان بیشتر باشد، محبت فزون‌تر می‌شود. ۲. نجات از مرگ جاهلی‌: در روایت آمده است: "هرکس از دنیا برود و امام زمان خود را نشناسد، به مرگ جاهلی از دنیا رفته است"^[۱۴].

مهدی شخصی و مهدی نوعی

مهدی مفهوم عامی است و در مورد هر کسی که خداوند او را هدایت کرده باشد استعمال می‌شود؛ لذا همه پیامبران و اوصیا (ع) مهدی هستند. منتها مقصود از مهدی در لسان روایات لقب امام زمان (ع) است و جز بر امام دوازدهم فرزند امام حسن عسکری (ع) قابل تطبیق نیست. اما مهدی به مفهوم نوعی، فردی نامعین است که در زمانی مناسب، زاده خواهد شد و جهان را پر از عدل ‏وداد خواهد کرد. این موضوع از هیچ‌‏یک از روایات نقل شده از پیامبر (ص) و امامان (ع) قابل استفاده نیست^[۱۵].

نتیجه‌

برپایه حدیث نبوی شناخت امام در هر عصر و زمانی ضروری است^[۱۶]؛ اهمیت شناخت امام به‌‌گونه‌‌ای است که اگر شخصی به‌‌دنبال شناخت امامش نباشد و بمیرد، مرگش، مرگ جاهلی عنوان شده است. نکته مهم‌‌تر این است که شناخت امام مهدی در دوران غیبت امام، اهمیتش دوچندان می‌‌شود؛ زیرا در زمان غیبت، به‌‌دلیل عدم دسترسی مردم به امام، دشواری‌‌ها، فتنه‌‌ها و شبهات فراوانی وجود دارد؛ ازاین‌‌رو برای گُم نشدن از مسیر درست و راستین، شناخت حقیقی امام مهدی بسیار حائز اهمیت است و از وظایف اصلی منتظران امام مهدی به‌‌شمار می‌‌آید این شناخت ابعاد وسیعی چون شناخت نسب و ویژگی‌‌های شخصیتی و رفتاری امام، عصمت، شناخت نشانه‌‌های ظهور و آخرالزمان و... را شامل می‌‌شود^[۱۷].

پرسش مستقیم

مسلمانان نسبت به شناخت امام مهدی چه وظیفه‌ای دارند؟ (پرسش)

پرسش‌های وابسته

منابع

پانویس

↑ «مَنْ مَاتَ وَ لَمْ يَعْرِفْ إِمَامَ زَمَانِهِ مَاتَ مِيتَةً جَاهِلِيَّةً»
↑ اصول کافی، کتاب الحجة، باب معرفة الامام و الردالیه، ج۱، ص۲۵۹.
↑ محمدی، رضا، امام‌شناسی، ص۹۰.
↑ «...وَ أَدْنَي‌ مَعْرِفَةِ الإمَامِ أَنَّهُ عِدْلُ النَّبِيِّ إلَّا دَرَجَةَ النُّبُوَّةِ»؛ کفایة الأثر، ج1، ص260؛ بحارالانوار، ج46، ص406.
↑ «ای مؤمنان، از خداوند فرمان برید و از پیامبر و زمامدارانی که از شمایند فرمانبرداری کنید» سوره نساء، آیه ۵۹.
↑ «إِنَّ أَهْلَ زَمَانِ غَیْبَتِهِ الْقَائِلُونَ بِإِمَامَتِهِ الْمُنْتَظِرُونَ لِظُهُورِهِ أَفْضَلُ أَهْلِ کُلِّ زَمَانٍ»؛ بحارالأنوار، ج ۵۲، ص ۱۲۲.
↑ ر. ک: جوادی آملی، عبدالله، امام مهدی موجود موعود، ص ۱۹۳ ـ ۱۸۹.
↑ «خداوندا، خودت را به من بشناسان. پس به درستی که تو اگر خودت را به من نشناسانی، پیغمبر تو را نشناسم. خداوندا، رسول خود را به من بشناسان، پس به درستی که تو اگر رسول خود را به من نشناسانی، حجّت تو را نشناسم. خداوندا، حجّت خود را به من بشناسان، پس به درستی که تو اگر حجّت خود را به من نشناسانی، از دین خویش گمراه می‏شوم‏»؛ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۱، ص۳۳۷.
↑ «لَا یَکُونُ الْعَبْدُ مُؤْمِناً حَتَّی یَعْرِفَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ الْأَئِمَّةَ کُلَّهُمْ وَ إِمَامَ زَمَانِهِ»؛ کافی، ج ۱، ص ۱۸۰.
↑ خالد برقی، احمد بن محمد، محاسن برقی، ج۱، ص۲۵۱ و مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۲۳، ص۷۶.
↑ مکیال المکارم، ج ۲، ص ۱۷۱.
↑ «حُجَّةُ اللَّهِ عَلَی الْعِبَادِ، مَنْ‏ تَرَکَهُ‏ هَلَکَ وَ مَنْ لَزِمَهُ نَجَا، حَقّاً عَلَی اللَّهِ تَعَالَی»؛ ‏ معجم احادیث الامام المهدی، ج ۴، ص ۱۴۸.
↑ سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ج۱، ص۱۱۹-۱۲۱.
↑ سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ج۱، ص۱۲۳، ۱۲۴.
↑ سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص ۴۳۴ – ۴۳۷؛ درسنامه مهدویت، ج۱، ص۱۲۳ ـ ۱۲۸.
↑ «مَنْ مَاتَ وَ هُوَ لَا یَعْرِفُ إِمَامَهُ مَاتَ مِیتَةً جَاهِلِیَّةً». خالد برقی، احمد بن محمد، محاسن برقی، ج۱، ص۲۵۱ و مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۲۳، ص۷۶.
↑ ر.ک: فرهنگ شیعه، ص ۴۵۸ ـ ۴۵۹؛ رضایی اصفهانی، محمد علی، مهدویت، ص ۱۱۷ ـ ۱۱۰؛ سلیمیان، خدامراد، پرسمان مهدویت، ص ۱۹۹‌‌ ۲۱۲؛ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص ۶۷۴؛ هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص ۷۷؛ موسوی‌نسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ص۴۵، ۴۶؛ سبحانی‌نیا، محمد، مهدویت و آرامش روان، ص ۳۴ ـ ۳۵؛ مصباح یزدی، محمد تقی، آفتاب ولایت، ص۵۶؛ جوادی آملی، عبدالله، امام مهدی موجود موعود، ص 189-193؛ آیتی، نصرت‌‏الله، آیینه انتظار یاوران مهدی، ص۱۶۰ ـ ‌‌۱۶۱.

[1] «مَنْ مَاتَ وَ لَمْ يَعْرِفْ إِمَامَ زَمَانِهِ مَاتَ مِيتَةً جَاهِلِيَّةً»

[2] اصول کافی، کتاب الحجة، باب معرفة الامام و الردالیه، ج۱، ص۲۵۹.

[3] محمدی، رضا، امام‌شناسی، ص۹۰.

[4] «...وَ أَدْنَي‌ مَعْرِفَةِ الإمَامِ أَنَّهُ عِدْلُ النَّبِيِّ إلَّا دَرَجَةَ النُّبُوَّةِ»؛ کفایة الأثر، ج1، ص260؛ بحارالانوار، ج46، ص406.

[5] «ای مؤمنان، از خداوند فرمان برید و از پیامبر و زمامدارانی که از شمایند فرمانبرداری کنید» سوره نساء، آیه ۵۹.

[6] «إِنَّ أَهْلَ زَمَانِ غَیْبَتِهِ الْقَائِلُونَ بِإِمَامَتِهِ الْمُنْتَظِرُونَ لِظُهُورِهِ أَفْضَلُ أَهْلِ کُلِّ زَمَانٍ»؛ بحارالأنوار، ج ۵۲، ص ۱۲۲.

[7] ر. ک: جوادی آملی، عبدالله، امام مهدی موجود موعود، ص ۱۹۳ ـ ۱۸۹.

[8] «خداوندا، خودت را به من بشناسان. پس به درستی که تو اگر خودت را به من نشناسانی، پیغمبر تو را نشناسم. خداوندا، رسول خود را به من بشناسان، پس به درستی که تو اگر رسول خود را به من نشناسانی، حجّت تو را نشناسم. خداوندا، حجّت خود را به من بشناسان، پس به درستی که تو اگر حجّت خود را به من نشناسانی، از دین خویش گمراه می‏شوم‏»؛ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۱، ص۳۳۷.

[9] «لَا یَکُونُ الْعَبْدُ مُؤْمِناً حَتَّی یَعْرِفَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ الْأَئِمَّةَ کُلَّهُمْ وَ إِمَامَ زَمَانِهِ»؛ کافی، ج ۱، ص ۱۸۰.

[10] خالد برقی، احمد بن محمد، محاسن برقی، ج۱، ص۲۵۱ و مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۲۳، ص۷۶.

[11] مکیال المکارم، ج ۲، ص ۱۷۱.

[12] «حُجَّةُ اللَّهِ عَلَی الْعِبَادِ، مَنْ‏ تَرَکَهُ‏ هَلَکَ وَ مَنْ لَزِمَهُ نَجَا، حَقّاً عَلَی اللَّهِ تَعَالَی»؛ ‏ معجم احادیث الامام المهدی، ج ۴، ص ۱۴۸.

[13] سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ج۱، ص۱۱۹-۱۲۱.

[14] سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ج۱، ص۱۲۳، ۱۲۴.

[15] سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص ۴۳۴ – ۴۳۷؛ درسنامه مهدویت، ج۱، ص۱۲۳ ـ ۱۲۸.

[16] «مَنْ مَاتَ وَ هُوَ لَا یَعْرِفُ إِمَامَهُ مَاتَ مِیتَةً جَاهِلِیَّةً». خالد برقی، احمد بن محمد، محاسن برقی، ج۱، ص۲۵۱ و مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۲۳، ص۷۶.

[17] ر.ک: فرهنگ شیعه، ص ۴۵۸ ـ ۴۵۹؛ رضایی اصفهانی، محمد علی، مهدویت، ص ۱۱۷ ـ ۱۱۰؛ سلیمیان، خدامراد، پرسمان مهدویت، ص ۱۹۹‌‌ ۲۱۲؛ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص ۶۷۴؛ هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص ۷۷؛ موسوی‌نسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ص۴۵، ۴۶؛ سبحانی‌نیا، محمد، مهدویت و آرامش روان، ص ۳۴ ـ ۳۵؛ مصباح یزدی، محمد تقی، آفتاب ولایت، ص۵۶؛ جوادی آملی، عبدالله، امام مهدی موجود موعود، ص 189-193؛ آیتی، نصرت‌‏الله، آیینه انتظار یاوران مهدی، ص۱۶۰ ـ ‌‌۱۶۱.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-{{مهدویت/بالا}}
+{{مدخل مرتبط
-{{مهدویت}}
+| موضوع مرتبط = امام مهدی
+| عنوان مدخل  =
+| مداخل مرتبط =
+| پرسش مرتبط  = امام مهدی (پرسش)
+}}
-==[[ضرورت شناخت امام]]==
+[[پرونده:13681427.jpeg|300px|بندانگشتی|شناخت امام مهدی]]
-*یکی از مهم‌ترین [[تکالیف مؤمنان]] پس از [[معرفت]] به [[خدا]] و [[رسول]] او با توجه به [[احادیث]]، [[معرفت]] و [[شناخت امام]] [[معصوم]]{{ع}} است<ref>ر.ک: [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص ۶۷۴؛ [[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص ۷۷؛ [[عباس گوهری|گوهری، عباس]] و [[محسن دیمه کار گراب|دیمه کار گراب، محسن]]، [[رسالت منتظران در زمینه‌سازی برای ظهور و تحقق دولت کریمه (مقاله)|رسالت منتظران در زمینه‌سازی برای ظهور و تحقق دولت کریمه]]، ص ۹۶ و ۹۷؛؛ [[محمد حسین رحیمیان|رحیمیان، محمد حسین]]، [[مفهوم واقعی انتظار در عصر حاضر ۲ (کتاب)|مفهوم واقعی انتظار در عصر حاضر]]، ص ۳۲؛ [[سید جعفر موسوی‌نسب|موسوی‌نسب، سید جعفر]]، [[دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ص۴۵، ۴۶؛ [[سید یحیی فاضل همدانی|فاضل همدانی، سید یحیی]]، [[نشانه‌های قائم آل محمد (کتاب)|نشانه‌های قائم آل محمد]]، ص ۶۰؛ پژوهشگران مرکز تحقیقات اسلامی، [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۴۵۸ ـ ۴۵۹.</ref>، چنانکه [[امام صادق]]{{ع}} در [[تفسیر]] آیۀ {{متن قرآن|يُؤْتِي الْحِكْمَةَ مَن يَشَاء وَمَن يُؤْتَ الْحِكْمَةَ فَقَدْ أُوتِيَ خَيْرًا كَثِيرًا وَمَا يَذَّكَّرُ إِلاَّ أُوْلُواْ الأَلْبَابِ}}<ref>«به هر که خواهد فرزانگی می‌بخشد و هر که را فرزانگی دهند به راستی خیری فراوان داده‌اند؛ و جز خردمندان در یاد نمی‌گیرند» سوره بقره، آیه: ۲۶۹. </ref> [[حکمت]] که همان خیر کثیر است را [[پیروی]] از [[خداوند]] و [[شناخت امام]] [[معصوم]] معرفی کردند<ref>ر.ک. [[محمود اباذری|اباذری، محمود]]، [[ادعیه و زیارات مهدوی (کتاب)|ادعیه و زیارات مهدوی]]، ص ۴۶ – ۴۷؛ [[مریم نجفی لیواری|نجفی لیواری، مریم]] و [[نرگس محمدنیا گالشکلامی|محمدنیا گالشکلامی، نرگس]]، [[واکاوی شاخصه‌های الگوی خانواده منتظر (مقاله)|واکاوی شاخصه‌های الگوی خانواده منتظر]]، ص۷۶-۷۷.</ref>، البته این [[شناخت]] نسبت به [[امام غائب]] در [[جایگاه]] ویژه قرار می‌‌گیرد چراکه در [[زمان غیبت]] [[امام]]، [[شبهه‌ها]] و فتنه‌های فراوانی وجود دارد و برای [[رهایی]] از این [[فتنه‌ها]] شخص [[منتظر]] به چند نوع [[شناخت]] احتیاج دارد از جمله؛ [[شناخت حق]] و [[باطل]] و مهمتر از این دو [[شناخت]]، [[شناخت]] [[حجت]] خداست تا گرفتار فتنه‌های کور نشوند<ref>ر.ک: [[سید مهدی موسوی|موسوی، سید مهدی]]، [[تربیت سیاسی در پرتو انتظار (مقاله)|تربیت سیاسی در پرتو انتظار]]، ص ۳۲-۳۳؛ پژوهشگران مرکز تحقیقات اسلامی، [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۴۵۸ ـ ۴۵۹. </ref>، به همین سبب است که می‌بینیم [[روایات]] فراوانی از ناحیۀ [[معصومان]] نسبت به خصوصییات [[امام عصر]] آمده است که نام و [[کنیه]] [[امام]] چیست؟ [[فرزند]] کیست؟ از نظر جسمی چه خصوصیاتی دارد؟ اصحابش دارای چه صفاتی هستند؟ از کجا [[ظهور]] می‌کند؟ پیش از ظهورش چه حوادثی اتفاق می‌افتد؟ اگر [[ظهور]] کند چه کارهایی انجام می‌دهد؟<ref>ر.ک. [[عبدالرحمن انصاری|انصاری، عبدالرحمن]]، [[وظایف منتظران امام عصر (کتاب)|وظایف منتظران امام عصر]]، ص۲۸-۳۱. </ref> بر این اساس [[شناخت امام]] به خصوص [[شناخت امام عصر]] جزء [[وظایف]] اصلی [[منتظران]] است<ref>ر.ک: [[سید مهدی موسوی|موسوی، سید مهدی]]، [[تربیت سیاسی در پرتو انتظار (مقاله)|تربیت سیاسی در پرتو انتظار]]، ص ۳۲-۳۳؛ پژوهشگران مرکز تحقیقات اسلامی، [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۴۵۸ ـ ۴۵۹.</ref>، وظیفۀ ای که بر اساس [[معرفت]] [[توحیدی]] و [[شناخت]] [[نبوت]] [[استوار]] شده است<ref>ر.ک: [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[امام مهدی موجود موعود (کتاب)|امام مهدی موجود موعود]]، ص ۱۹۳ ـ ۱۸۹.</ref>. به عبارت دیگر [[معرفت امام عصر]] در هر زمان، سرلوحۀ [[وظایف]] [[مکلفین]] است به نحوی که این [[وظیفه]] [[وظایف]] دیگر [[مکلف]] را برایش روشن می‌‌کند، زیرا هر کس [[توفیق]] [[شناخت امام]] را داشته باشد، [[غیبت]] و [[ظهور امام]] برایش یکسان است. برای چنین فردی تنها عمل به [[تکلیف]] اهمیت خواهد داشت. او همیشه خود را در محضر امامش می‌‌بیند و [[غیبت امام]] [[مانع]] از انجام وظایفش نمی‌شود<ref>ر.ک. پژوهشگران مؤسسه فرهنگی موعود، [[شیعه در عصر غیبت (کتاب)|شیعه در عصر غیبت]]، ص ۳۴-۳۷؛ [[عبدالرحمن انصاری|انصاری، عبدالرحمن]]، [[وظایف منتظران امام عصر (کتاب)|وظایف منتظران امام عصر]]، ص۲۸-۳۱.</ref>. در [[فرهنگ شیعی]]، [[معرفت امام]]{{ع}} نه تنها شرط و لازمۀ [[معرفت خداوند]]، بلکه نشانۀ منحصر به فرد آن نیز هست؛ یعنی [[امام‌شناسی]] خود موضوعیت دارد. [[معرفت خدا]] بدون [[شناخت]] کسی که از جانب او سِمَت [[راهنمایی]] و راهبری [[بندگان]] را دارد، امکان‌پذیر نیست<ref>ر.ک. [[محمد سبحانی‌نیا|سبحانی‌نیا، محمد]]، [[مهدویت و آرامش روان (کتاب)|مهدویت و آرامش روان]]، ص ۳۴ ـ ۳۵.</ref>.
-==تفاوت [[معرفت]] با [[علم]] به [[امام]]==
+مهم‌ترین تکالیف مؤمنان پس از [[معرفت به خدا]] و [[رسول]] '''[[شناخت امام]] [[معصوم]] {{ع}}''' مخصوصا نسبت به [[امام غائب]] است. این [[معرفت]] شامل ویژگی‌ها و ابعاد وجودی، مثل [[امامت]]، [[عصمت]]، [[علم]]، [[حیات]]، طول عمر و [[اندیشیدن]] و... می‌‌شود. از آثاری که برای شناخت امام بیان شده [[محبت]] و [[دوستی]] [[امام]] و [[نجات]] از [[مرگ جاهلی]] بیان شده است.
-# [[معرفت]] به [[امام]] غیر از [[علم]] داشتن به [[امام]] است زیرا [[معرفت]] در جایی است که [[تأمل]] و [[تدبر]] در آنجا وجود دارد<ref>ر.ک: [[سید علی حسینی میلانی|حسینی میلانی، سید علی]]، [[وظایف امت در برابر امام (مقاله)|وظایف امت در برابر امام]]، ص ۸۲.  </ref>؛ و برای تقویتش باید از عنصری به نام [[امید]] استفاده شود<ref>ر.ک. [[مریم نجفی لیواری|نجفی لیواری، مریم]] و [[نرگس محمدنیا گالشکلامی|محمدنیا گالشکلامی، نرگس]]، [[واکاوی شاخصه‌های الگوی خانواده منتظر (مقاله)|واکاوی شاخصه‌های الگوی خانواده منتظر]]، ص۷۶-۷۷. </ref>؛ درحالی که [[علم]]، صرف حاضر شدن صورت [[ذهنی]] اشیاء است<ref>ر.ک: [[سید علی حسینی میلانی|حسینی میلانی، سید علی]]، [[وظایف امت در برابر امام (مقاله)|وظایف امت در برابر امام]]، ص ۸۲. </ref>، چنانکه در [[روایات]] باب [[معرفت]] به [[امام]] و تامل به آن سخنانی عجیبی از [[امامان معصوم]]{{ع}} وارد شده است، از جمله [[امام صادق]]{{ع}} که فرمودند: «[[امام]] خود را درست بشناس! وقتی او را شناختی، نزدیکی و دوری [[ظهور]]، به تو آسیبی نمی‌رساند»<ref>{{متن حدیث|اِعْرِفْ إِمَامَکَ فَإِنَّکَ إِذَا عَرَفْتَ إِمَامَکَ لَمْ یَضُرَّکَ تَقَدَّمَ هَذَا اَلْأَمْرُ أَوْ تَأَخَّرَ}}؛ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۱۴۱. </ref>.<ref>ر.ک: [[محمد رضا اکبری|اکبری، محمد رضا]]، [[پرچم هدایت (کتاب)|پرچم هدایت]]، ص۶۰؛ [[عبدالله محمد‌هاشمی|محمد‌هاشمی، عبدالله]]، [[فرهنگ انتظار زمینه‌ساز تحقق جامعه مهدوی (مقاله)|فرهنگ انتظار زمینه‌ساز تحقق جامعه مهدوی]]، ص۳۱-۳۲؛ [[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص۷۷؛ [[صادق سهرابی|سهرابی، صادق]]، [[با انتظار در خیمه‌اش درآییم (کتاب)|با انتظار در خیمه‌اش درآییم]]، ص؟؛ پژوهشگران مؤسسه فرهنگی موعود، [[شیعه در عصر غیبت (کتاب)|شیعه در عصر غیبت]]، ص ۳۴-۳۷؛ [[عبدالرحمن انصاری|انصاری، عبدالرحمن]]، [[وظایف منتظران امام عصر (کتاب)|وظایف منتظران امام عصر]]، ص۲۸-۳۱.</ref>
-*نمونه ای از [[معرفت]] به [[امام]] که همان تامل و [[تدبر]] نسبت به [[امام]] است [[شناخت]] [[مقام]] [[عظیم]] [[امامت]] است، چراکه [[شناخت]] این [[مقام]] رابطۀ بسیار نزدیک با [[مقام]] [[انسان‌ها]] در روی [[زمین]] دارد، زیرا [[انسان]] برای [[مقام]] خلیفة اللهی بر روی [[زمین]] [[خلق]] شده است و با توجه به اینکه رسیدن به این [[مقام]] فقط از طریق [[امامان معصوم]] که [[خلیفة الله]] اعظم است می‌‌گذرد، بنابراین اگر [[انسان]] بخواهد به این [[مقام]] [[عظیم]] برسد چاره ای ندارد مگر اینکه [[علم]] به [[مقام]] خلیفة اللهی که همان [[امامت]] [[امامان معصوم]] است پیدا کند، چنانکه [[امام باقر]]{{ع}} در روایتی فرمودند: «به وسیلۀ ما [[خدا]] [[بندگی]] می‌شود و به وسیلۀ ما [[خدا]] شناخته می‌شود و به [[وسیله]] ما [[توحید]] [[خداوند متعال]] تحقق می‌یابد»<ref>{{متن حدیث|بِنَا عُبِدَ اللَّهُ وَ بِنَا عُرِفَ اللَّهُ وَ بِنَا وُحِّدَ اللَّهُ}}؛ الکافی، کتاب التوحید، باب النوادر، ح ۱۰. </ref>.<ref>ر.ک. [[مجتبی گودرزی|گودرزی، مجتبی]]، [[خلافت الهی و ضرورت توانمندی منتظران (مقاله)|خلافت الهی و ضرورت توانمندی منتظران]]، ص ۲۰۸.  </ref> از این رو، این [[شناخت]] تنها منحصر در یادگیری نام‌ها و [[القاب]] و [[تاریخ]] ولادت و [[غیبت]] نیست<ref>ر.ک: [[محمد تقی مصباح یزدی|مصباح یزدی، محمد تقی]]، [[آفتاب ولایت (کتاب)|آفتاب ولایت]]، ص۵۶. [[نصرت‌‏الله آیتی|آیتی، نصرت‌‏الله]]، [[آیینه انتظار یاوران مهدی (مقاله)|آیینه انتظار یاوران مهدی]]، ص ۱۶۰-۱۶۱؛ [[مریم نجفی لیواری|نجفی لیواری، مریم]] و [[نرگس محمدنیا گالشکلامی|محمدنیا گالشکلامی، نرگس]]، [[واکاوی شاخصه‌های الگوی خانواده منتظر (مقاله)|واکاوی شاخصه‌های الگوی خانواده منتظر]]، ص۷۶-۷۷.</ref>، حال اگر بخواهیم کمترین درجۀ [[معرفت]] به [[امامان معصوم]] از جمله [[امام عصر]] را بیان کنیم این است که باید [[معتقد]] باشیم [[امام]] در تمامی امور، چه [[تشریعی]] و چه [[تکوینی]] همسنگ با [[پیامبر]]{{صل}} است الا در مسئلۀ [[نبوت]] یعنی [[امام]] نمی‌تواند [[نبی]] باشد<ref>ر.ک: [[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[آخرین منجی (کتاب)|آخرین منجی]]، ص ۱۲۶-۱۲۸؛ [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۶۷۴؛ [[مجتبی گودرزی|گودرزی، مجتبی]]، [[خلافت الهی و ضرورت توانمندی منتظران (مقاله)|خلافت الهی و ضرورت توانمندی منتظران]]، ص ۲۰۸.</ref>.
-*لازمۀ سخن این است که بدانیم [[ائمۀ معصومین]] به واسطۀ این ادعا (همسنگ بود با [[پیامبر]]) و با کمک [[آیات قرآن]] همچنان که بر ما [[ولایت]] دارند، اطاعتشان هم [[واجب]] است؛ یعنی به عبارتی [[شناخت]] [[ائمۀ معصومین]] توسط [[شیعیان]] در این است که  [[اوامر]] [[معصومین]] را [[واجب]] الإطاعه بدانیم؛ زیرا اگر ندانیم از چه کسی باید [[اطاعت]] کنیم، در بازی‌های [[سیاسی]] از بین می‌‌رویم و آنگاه [[جامعۀ اسلامی]] به [[تفرقه]] و از هم پاشیدگی [[تهدید]] خواهد شد<ref>ر.ک: [[محمد تقی مصباح یزدی|مصباح یزدی، محمد تقی]]، [[آفتاب ولایت (کتاب)|آفتاب ولایت]]، ص۵۶.</ref>.
-* [[مقام]] [[عظیم]] "[[ولایت]]" توسط این [[آیه]] {{متن قرآن|أَطِيعُواْ اللَّهَ وَأَطِيعُواْ الرَّسُولَ وَأُولِي الأَمْرِ مِنكُمْ}}<ref>«ای مؤمنان، از خداوند فرمان برید و از پیامبر و زمامدارانی که از شمایند  فرمانبرداری کنید» سوره نساء، آیه ۵۹.</ref> برای [[پیامبر]] [[اثبات]] شدنی است و از این رو اطاعتش بر همۀ [[مسلمان‌ها]] [[واجب]] است. به عقیدۀ ما [[شیعیان]]، این [[مقام]]، پس از [[رسول خدا]] با توجه به بخش دیگر [[آیه]] {{متن قرآن|وأُولِي الأَمْرِ مِنكُمْ}} به [[ائمۀ معصومین]] از جمله [[امام عصر]] منتقل شد<ref>ر.ک: [[محمد تقی مصباح یزدی|مصباح یزدی، محمد تقی]]، [[آفتاب ولایت (کتاب)|آفتاب ولایت]]، ص۵۶.  </ref> و به همین [[دلیل]] است که [[شناخت]] و [[معرفت]] [[امامان معصوم]] از جمله [[امام عصر]] به قدری اهمیت دارد که [[امام سجاد]]{{ع}} [[شناخت امام زمان]]{{ع}} را مقدم بر [[انتظار]] می‌‌داند: «[[مردم]] [[دوران غیبت امام زمان]]{{ع}}، همان‌هایی هستند که به [[امامت]] و [[پیشوایی]] او [[معرفت]] دارند و در [[انتظار]] ظهورش به سر می‌‌برند و آنها [[برتر]] از همۀ [[مردم]] در تمام دوران‌ها هستند»<ref>{{متن حدیث|إِنَّ أَهْلَ زَمَانِ غَیْبَتِهِ الْقَائِلُونَ بِإِمَامَتِهِ الْمُنْتَظِرُونَ لِظُهُورِهِ أَفْضَلُ أَهْلِ کُلِّ زَمَانٍ}}؛ بحارالأنوار، ج ۵۲، ص ۱۲۲. </ref>.<ref>پژوهشگران مسجد مقدس جمکران، [[انتظار بهار و باران (کتاب)|انتظار بهار و باران]]، ص ۷۱- ۷۲. </ref> با این وجود می‌‌توان مدعی شد [[معرفت]] به [[امام]]، نخستین گام برای تحقق یک [[انتظار توانمند]] است<ref>ر.ک. [[محبوبه رجایی|رجایی، محبوبه]]، [[مؤلفه‌های انتظار توانمند در قرآن کریم و سنت (مقاله)|مؤلفه‌های انتظار توانمند در قرآن کریم و سنت]]؛ [[مجتبی گودرزی|گودرزی، مجتبی]]، [[خلافت الهی و ضرورت توانمندی منتظران (مقاله)|خلافت الهی و ضرورت توانمندی منتظران]]، ص ۲۰۸. </ref> و حتی می‌‌توان گفت [[معرفت]] در بحث [[مهدویت]] نه تنها مقدمۀ یک [[انتظار توانمند]] است بلکه، مقدمۀ [[ایمان]] و [[اطاعت]] هم هست. [[معرفت]]، یعنی [[شناخت]]؛ اگر ما چیزی را نشناسیم، چگونه به آن [[ایمان]] بیاوریم و یا از آن [[اطاعت]] ‌کنیم؛ یعنی اصل [[ایمان]] و [[اطاعت]]، به [[معرفت]] وابسته است<ref>پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، [[مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها (کتاب)|مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها]]، ص ۱۱۳. </ref>. چنانکه مرحوم [[شیخ صدوق]] می‌‌گوید: [[ایمان]] [[مؤمن]] صحیح نیست، مگر اینکه از حالات کسی که به او [[ایمان]] آورده [[آگاه]] باشد<ref>[[محبوبه رجایی|رجایی، محبوبه]]، [[مؤلفه‌های انتظار توانمند در قرآن کریم و سنت (مقاله)|مؤلفه‌های انتظار توانمند در قرآن کریم و سنت]].</ref>.
-*در واقع [[معرفت]] پیدا کردن به [[امام]] شامل ویژگی‌ها و ابعاد وجودی [[حضرت]]، مثل [[امامت]]، [[عصمت]]، [[علم]]، [[حیات]]، ### [[313]]###<ref>ر.ک:  [[محمد رضا اکبری|اکبری، محمد رضا]]، [[پرچم هدایت (کتاب)|پرچم هدایت]]، ص۶۰؛؛ [[علی نقی فقیهی|فقیهی، علی نقی]]، [[شعله امیری|امیری، شعله]] و [[فاطمه شریفی|شریفی، فاطمه]]، [[تبیین هویت اخلاقی فرد منتظر و راهکارهای پرورش آن در نوجوانان (مقاله)|تبیین هویت اخلاقی فرد منتظر و راهکارهای پرورش آن در نوجوانان]]، ص ۱۰۸-۱۱۰.</ref> و اندیشیدن در کلمات و [[اوامر]] و [[تأمل]] در [[حکمت]] نام‌ها و [[نشانه‌ها]] و [[علائم ظهور]] و نیز دانستن سبب و [[حکمت غیبت]] پر رمز و [[راز]] ایشان می‌‌شود<ref>ر.ک: [[محمد علی رضایی اصفهانی|رضایی اصفهانی، محمد علی]]، [[مهدویت ۱ (کتاب)|مهدویت]]، ص ۱۱۷ ـ ۱۱۰.</ref>. البته نباید از این نکته [[غفلت]] کرد، اصل [[معرفت]] و [[شناخت امام]] [[معصوم]]{{ع}} بدون [[ارادۀ الهی]] ممکن نخواهد بود<ref>ر.ک: [[علی باقی نصرآبادی|نصرآبادی، علی باقی]]، [[نقش فرهنگ انتظار در پویایی جامعه مطلوب (مقاله)|نقش فرهنگ انتظار در پویایی جامعه مطلوب]]، ص۱۳۱؛ [[مهناز فرحمند|فرحمند، مهناز]]، [[جامعه منتظر ظهور از منظر دعای عصر غیبت (مقاله)|جامعه منتظر ظهور از منظر دعای عصر غیبت]].</ref>، چنانکه در روایتی از [[امام صادق]]{{ع}} در باب [[معرفت]] پرسیده شده است: [[معرفت]] ساختۀ کیست؟ [[حضرت]] فرمودند: «از ساخته‌های [[خداوند]] است و برای [[بندگان]] نقشی در حصول [[معرفت]] نیست»<ref>{{متن حدیث|قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ{{ع}} الْمَعْرِفَةُ مِنْ صُنْعِ مَنْ هِیَ؟ قَالَ: مِنْ صُنْعِ اللَّهِ لَیْسَ لِلْعِبَادِ فِیهَا صُنْعٌ}}؛ کافی، ج ۱، ص ۱۹۴، ح ۱. </ref>.<ref>ر.ک: [[ابراهیم شفیعی سروستانی|شفیعی سروستانی، ابراهیم]]، [[نقش انتظار در پویایی جامعه اسلامی (مقاله)|نقش انتظار در پویایی جامعه اسلامی]]؛ [[سید محمد تقی موسوی اصفهانی|موسوی اصفهانی، سید محمد تقی]]، [[تکالیف بندگان نسبت به امام زمان‌ (کتاب)|تکالیف بندگان نسبت به امام زمان‌]]، ص ۱۴۴-۱۴۵. </ref>
-==[[دلیل]] بر [[لزوم]] [[شناخت امام زمان]]{{ع}}==
+== مقدمه ==
-*اما علت تاکید بر [[شناخت امام]] [[معصوم]]{{ع}} از جمله [[امام عصر]]{{ع}} که توسط [[ائمه]]{{ع}} صورت گرفته است چیست؟ به طوری که عده ای قائلند [[شناخت]] [[حقیقی]] [[امام عصر]] باعث [[ظهور]] [[حضرت]] می‌‌شود؟<ref>ر.ک: [[مریم کریمی‌تبار|کریمی‌تبار، مریم]]، [[اهداف دولت زمینه‌ساز ظهور (مقاله)|اهداف دولت زمینه‌ساز ظهور]]، ص ۱۲۳-۱۲۷.  </ref>
+اوّلین و مهم‌ترین [[وظیفه امّت]] در قبال [[امام]]، [[معرفت]] نسبت به اوست؛ زیرا بهره‌گیری از وجود امام و هدایت‌های او فرع بر [[شناخت]] اوست و اگر کسی [[امام]] خود را نشناسد در [[گمراهی]] و [[جهل]] خواهد بود؛ به همین [[دلیل]] از [[پیامبر اسلام]] {{صل}} [[نقل]] شده که فرمود: "هرکس بمیرد در حالی که [[امام زمان]] خود را نشناخته باشد، با [[مرگ]] [[جاهلیّت]] مرده است"<ref>{{متن حدیث|مَنْ مَاتَ وَ لَمْ يَعْرِفْ إِمَامَ زَمَانِهِ مَاتَ مِيتَةً جَاهِلِيَّةً}}</ref>. در [[حدیثی]] از [[امام باقر]] {{ع}} می‌خوانیم: "هر کس که [[خداوند]] عزّوجل را [[عبادت]] کند (با عبادتی که خود را به زحمت می‌اندازد) در حالی که برای او [[امام]] و [[پیشوای الهی]] نباشد، در این صورت تلاشش پذیرفته نمی‌شود و در [[گمراهی]] و [[سرگردانی]] به سر می‌برد و [[خداوند]] اعمالش را [[دشمن]] می‌دارد و مثل او مثل گوسفندی است که چوپان خود را گم کرده است"<ref>اصول کافی، کتاب الحجة، باب معرفة الامام و الردالیه، ج۱، ص۲۵۹.</ref>.<ref>[[رضا محمدی|محمدی، رضا]]، [[امام‌شناسی ۵ (کتاب)|امام‌شناسی]]، ص۹۰.</ref>
-در جواب، به ادلۀ [[عقلی]] و [[نقلی]] استناد شده است:
-===[[دلیل عقلی]]===
-# [[پیامبر اکرم]]{{صل}} خلیفۀ [[خداوند]] است و بر اساس [[وحی]] [[سخن]] می‌‌گوید و عمل می‌‌کند و چون [[امام]]، [[نائب پیامبر]]{{صل}} و سخن و عملش به منزلۀ سخن و [[عمل]] [[پیامبر]]{{صل}} است یعنی تمام حرکات و [[اعمال]] و سخنانش [[وحیانی]] و ملکوتی است، این [[الزام]] را برای ما به وجود می‌‌آورد که او را به خوبی بشناسیم تا گرفتار [[امام]] نماهای خبیث زمینی نشویم<ref>ر.ک: [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[امام مهدی موجود موعود (کتاب)|امام مهدی موجود موعود]]، ص ۱۹۳ ـ ۱۸۹. </ref>.
-# [[معرفت]] به [[امام]] یعنی [[معرفت]] به [[ولایت]] آن [[حضرت]]؛ یعنی به این [[باور]] رسیدن که [[امام]]، به‌ [[انسان‌ها]] نزدیک‌تر و سزاوارتر‌ از خودشان است، چرا که [[عشق]] هر کسی به خودش، غریزی است؛ اما [[عشق]] [[امام]] به [[انسان‌ها]] الهی‌ و آسمانی و زائل شدنی نیست، با این وجود آیا منطقی نیست امامی که از ما به ما نزدیکتر است را بشناسیم و در سایۀ [[ولایت]] آنان حرکت کنیم<ref>ر.ک: آیتی، نصرت‌‏الله، آیینه انتظار یاوران مهدی، ص ۱۶۰-۱۶۱. </ref>.
-===[[دلیل نقلی]]===
-# [[امام صادق]]{{ع}} در ضمن دعایی می‌‌فرمایند: {{متن حدیث|اللَّهُمَّ عَرِّفْنِی نَفْسَکَ فَإِنَّکَ إِنْ لَمْ تُعَرِّفْنِی نَفْسَکَ لَمْ أَعْرِفْ نَبِیَّکَ اللَّهُمَّ عَرِّفْنِی رَسُولَکَ فَإِنَّکَ‏ إِنْ‏ لَمْ‏ تُعَرِّفْنِی‏ رَسُولَکَ‏ لَمْ‏ أَعْرِفْ‏ حُجَّتَکَ‏ اللَّهُمَّ عَرِّفْنِی حُجَّتَکَ فَإِنَّکَ إِنْ لَمْ تُعَرِّفْنِی حُجَّتَکَ ضَلَلْتُ عَنْ دِینِی}}<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۱، ص۳۳۷: «خداوندا، خودت را به من بشناسان. پس به درستی که تو اگر خودت را به من نشناسانی، پیغمبر تو را نشناسم. خداوندا، رسول خود را به من بشناسان، پس به درستی که تو اگر رسول خود را به من نشناسانی، حجّت تو را نشناسم. خداوندا، حجّت خود را به من بشناسان، پس به درستی که تو اگر حجّت خود را به من نشناسانی، از دین خویش گمراه می‏شوم‏».</ref>.<ref>ر.ک: [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[امام مهدی موجود موعود (کتاب)|امام مهدی موجود موعود]]، ص ۱۹۳-۱۸۹؛ [[محمد جواد مروجی طبسی|مروجی طبسی، محمد جواد]]، [[بامداد بشریت (کتاب)|بامداد بشریت]]، ص ۶۰ ـ ۶۵؛ [[حسین الهی‌نژاد|الهی‌نژاد، حسین]]، [[وظایف منتظران در عصر غیبت (مقاله)|وظایف منتظران در عصر غیبت]]، ص ۶۳؛ [[عباس گوهری|گوهری، عباس]] و [[محسن دیمه کار گراب|دیمه کار گراب، محسن]]، [[رسالت منتظران در زمینه‌سازی برای ظهور و تحقق دولت کریمه (مقاله)|رسالت منتظران در زمینه‌سازی برای ظهور و تحقق دولت کریمه]]، ص ۹۶ و ۹۷؛ [[صادق سهرابی|سهرابی، صادق]]، [[با انتظار در خیمه‌اش درآییم (کتاب)|با انتظار در خیمه‌اش درآییم]]، ص؟؛ [[ابراهیم شفیعی سروستانی|شفیعی سروستانی، ابراهیم]]، [[نقش انتظار در پویایی جامعه اسلامی (مقاله)|نقش انتظار در پویایی جامعه اسلامی]]؛ [[محمد ظهوری‌فر|ظهوری‌فر، محمد]]، [[انتظار وظیفه‌ساز (مقاله)|انتظار وظیفه‌ساز]]؟؟؟ [[مهناز فرحمند|فرحمند، مهناز]]، [[جامعه منتظر ظهور از منظر دعای عصر غیبت (مقاله)|جامعه منتظر ظهور از منظر دعای عصر غیبت]]؛ [[صادق سهرابی|سهرابی، صادق]]، [[با انتظار در خیمه‌اش درآییم (کتاب)|با انتظار در خیمه‌اش درآییم]]، ص؟؛ پژوهشگران مؤسسه فرهنگی موعود، [[شیعه در عصر غیبت (کتاب)|شیعه در عصر غیبت]]، ص ۳۴-۳۷.</ref>
-# [[امام باقر]]{{ع}} می‌‌فرمایند: «[[بنده]] [[مؤمن]] نباشد تا [[خدا]] و رسولش و همه امامها را و [[امام]] زمانش را بشناسد»<ref>{{متن حدیث|لَا یَکُونُ الْعَبْدُ مُؤْمِناً حَتَّی یَعْرِفَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ الْأَئِمَّةَ کُلَّهُمْ وَ إِمَامَ زَمَانِهِ}}؛ کافی، ج ۱، ص ۱۸۰.</ref>.<ref>ر.ک: [[ابراهیم کوثری|کوثری، ابراهیم]]، [[انتظار و وظایف منتظران (مقاله)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص ۹. </ref>
-# [[امام کاظم]]{{ع}} فرمودند: «کسی که در چهار چیز [[شک]] کند به تمام آنچه [[خداوند]] تبارک و تعالی نازل کرده [[کافر]] شده است یکی از آنها [[شناخت امام]] است در هر زمان و مکانی، [[شناخت شخص امام]] و اوصاف او»<ref>{{متن حدیث|مَنْ شَکَّ فِی أَرْبَعَةٍ فَقَدْ کَفَرَ بِجَمِیعِ مَا أَنْزَلَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی أَحَدُهَا مَعْرِفَةُ الْإِمَامِ فِی کُلِّ زَمَانٍ وَ أَوَانٍ بِشَخْصِهِ وَ نَعْتِهِ}}؛ کمال الدین، ج ۲، ص ۴۱۳.</ref>.<ref>ر.ک: [[محمد رسول آهنگران|آهنگران، محمد رسول]]، [[بررسی مبانی ضرورت زمینه‌سازی برای ظهور موعود (مقاله)|بررسی مبانی ضرورت زمینه‌سازی برای ظهور موعود]]، ص ۱۷۱. </ref>
-# [[پیامبر اکرم]]{{صل}} فرمودند: {{متن حدیث|مَنْ مَاتَ وَ هُوَ لَا یَعْرِفُ إِمَامَهُ مَاتَ مِیتَةً جَاهِلِیَّةً}}<ref>خالد برقی، احمد بن محمد، محاسن برقی، ج۱، ص۲۵۱ و مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۲۳، ص۷۶.</ref>.<ref>ر.ک: [[محمد علی رضایی اصفهانی|رضایی اصفهانی، محمد علی]]، [[مهدویت ۱ (کتاب)|مهدویت]]، ص ۱۱۷-۱۱۰؛ [[محمد جواد مروجی طبسی|مروجی طبسی، محمد جواد]]، [[بامداد بشریت (کتاب)|بامداد بشریت]]، ص ۶۰ ـ ۶۵؛ [[عباس گوهری|گوهری، عباس]] و [[محسن دیمه کار گراب|دیمه کار گراب، محسن]]، [[رسالت منتظران در زمینه‌سازی برای ظهور و تحقق دولت کریمه (مقاله)|رسالت منتظران در زمینه‌سازی برای ظهور و تحقق دولت کریمه]]، ص ۹۶ و ۹۷؛ [[محمد رسول آهنگران|آهنگران، محمد رسول]]، [[بررسی مبانی ضرورت زمینه‌سازی برای ظهور موعود (مقاله)|بررسی مبانی ضرورت زمینه‌سازی برای ظهور موعود]]، ص ۱۷۱؛ [[مریم کریمی‌تبار|کریمی‌تبار، مریم]]، [[اهداف دولت زمینه‌ساز ظهور (مقاله)|اهداف دولت زمینه‌ساز ظهور]]، ص ۱۲۳-۱۲۷؛ [[محمد رضا اکبری|اکبری، محمد رضا]]، [[پرچم هدایت (کتاب)|پرچم هدایت]]، ص۶۰؛ [[ابراهیم شفیعی سروستانی|شفیعی سروستانی، ابراهیم]]، [[نقش انتظار در پویایی جامعه اسلامی (مقاله)|نقش انتظار در پویایی جامعه اسلامی]]؛ [[علی نقی فقیهی|فقیهی، علی نقی]]، [[شعله امیری|امیری، شعله]] و [[فاطمه شریفی|شریفی، فاطمه]]، [[تبیین هویت اخلاقی فرد منتظر و راهکارهای پرورش آن در نوجوانان (مقاله)|تبیین هویت اخلاقی فرد منتظر و راهکارهای پرورش آن در نوجوانان]]، ص ۱۰۸-۱۱۰؛ [[عبدالله محمد‌هاشمی|محمد‌هاشمی، عبدالله]]، [[فرهنگ انتظار زمینه‌ساز تحقق جامعه مهدوی (مقاله)|فرهنگ انتظار زمینه‌ساز تحقق جامعه مهدوی]]، ص۳۱-۳۲؛ [[علی باقی نصرآبادی|نصرآبادی، علی باقی]]، [[نقش فرهنگ انتظار در پویایی جامعه مطلوب (مقاله)|نقش فرهنگ انتظار در پویایی جامعه مطلوب]]، ص۱۳۱؛ [[محمد ظهوری‌فر|ظهوری‌فر، محمد]]، [[انتظار وظیفه‌ساز (مقاله)|انتظار وظیفه‌ساز]]؟؟؟ [[حسین الهی‌نژاد|الهی‌نژاد، حسین]]، [[وظایف منتظران در عصر غیبت (مقاله)|وظایف منتظران در عصر غیبت]]، ص ۶۳؛ [[صادق سهرابی|سهرابی، صادق]]، [[با انتظار در خیمه‌اش درآییم (کتاب)|با انتظار در خیمه‌اش درآییم]]، ص؟ [[سید مهدی موسوی|موسوی، سید مهدی]]، [[تربیت سیاسی در پرتو انتظار (مقاله)|تربیت سیاسی در پرتو انتظار]]، ص ۳۲-۳۳؛ پژوهشگران مرکز تحقیقات اسلامی، [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۴۵۸ ـ ۴۵۹؛ ر.ک. [[محمود اباذری|اباذری، محمود]]، [[ادعیه و زیارات مهدوی (کتاب)|ادعیه و زیارات مهدوی]]، ص ۴۶ – ۴۷؛ [[مهدی فقیه‌ایمانی|فقیه‌ایمانی، مهدی]]، [[مهدویت از دیدگاه نهج البلاغه (کتاب)|مهدویت از دیدگاه نهج البلاغه]]، ص ۷؛ پژوهشگران مؤسسه فرهنگی موعود، [[شیعه در عصر غیبت (کتاب)|شیعه در عصر غیبت]]، ص ۳۴-۳۷؛ [[مریم نجفی لیواری|نجفی لیواری، مریم]] و [[نرگس محمدنیا گالشکلامی|محمدنیا گالشکلامی، نرگس]]، [[واکاوی شاخصه‌های الگوی خانواده منتظر (مقاله)|واکاوی شاخصه‌های الگوی خانواده منتظر]]، ص۷۶-۷۷؛ [[عبدالرحمن انصاری|انصاری، عبدالرحمن]]، [[وظایف منتظران امام عصر (کتاب)|وظایف منتظران امام عصر]]، ص۲۸-۳۱؛ کرمی؛ رضا علی، خانواده منتظر امام زمان، ص ۷۵-۷۶.</ref> نکته ای که در این [[روایت]] وجود دارد این است که [[پیامبر]]{{صل}} با اضافه کردن کلمۀ [[امام]] به کلمۀ زمان؛ [[ضرورت وجود امام]] را در هر عصر و زمانی لازم می‌‌دانند و چنین [[کلامی]] جز بر [[امامان معصوم]] [[شیعه]] که آخرین آنها [[امام عصر]] است منطبق نمی‌گردد<ref>ر.ک. [[مهدی فقیه‌ایمانی|فقیه‌ایمانی، مهدی]]، [[مهدویت از دیدگاه نهج البلاغه (کتاب)|مهدویت از دیدگاه نهج البلاغه]]، ص ۷. </ref>. با توجه به این [[روایت]] مهدی‌باوری، شرط بهره‌مندی از [[ایمان]] و [[اسلام واقعی]] است و منظور از [[جاهلیت]]، ایام [[کفر]] و [[ضلالت]] قبل از [[اسلام]] است<ref>ر.ک. [[محمد سبحانی‌نیا|سبحانی‌نیا، محمد]]، [[مهدویت و آرامش روان (کتاب)|مهدویت و آرامش روان]]، ص ۳۴ ـ ۳۵.</ref>.
-# [[امام صادق]]{{ع}} می‌فرمایند: «به [[درستی]] که [[بهترین]] و واجب‌ترین فریضه‌ها بر [[انسان]] [[شناخت]] [[پروردگار]] و [[اقرار]] به [[بندگی]] او و پس از آن [[شناخت]] [[فرستاده خدا]] می‌باشد و [[گواهی]] دادن به [[پیامبری]] او و در مرحله بعد شناختن امامی که به صفت و نامش در حال [[سختی]] و [[راحتی]] به او [[اقتدا]] می‌نمایی»<ref>مکیال المکارم، ج ۲، ص ۱۷۱. </ref>.<ref>ر.ک: [[سید جعفر موسوی‌نسب|موسوی‌نسب، سید جعفر]]، [[دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ص۴۵، ۴۶. </ref>
-# [[امام باقر]]{{ع}} می‌‌فرمایند: «اگر شخصی شب‌ها به [[عبادت]] مشغول باشد و روزهایش را [[روزه]] بگیرد و تمام مالش را [[صدقه]] بدهد و همۀ سال‌های عمرش به [[حج]] برود، ولی [[ولایت]] [[ولیّ]] [[خدا]] را نشناسد تا تمام اعمالش با [[راهنمایی]] او انجام پذیرد، ثوابی از [[ناحیه]] [[خداوند]] برای او نیست و او از [[اهل]] [[ایمان]] نیست»<ref>{{متن حدیث|أَمَا لَوْ أَنَّ رَجُلًا قَامَ لَیْلَهُ وَ صَامَ نَهَارَهُ وَ تَصَدَّقَ بِجَمِیعِ مَالِهِ وَ حَجَّ جَمِیعَ دَهْرِهِ وَ لَمْ‏ یَعْرِفْ‏ وَلَایَةَ وَلِیِّ اللَّهِ فَیُوَالِیَهُ وَ یَکُونَ جَمِیعُ أَعْمَالِهِ بِدَلَالَتِهِ إِلَیْهِ مَا کَانَ لَهُ عَلَی اللَّهِ جَلَّ وَ عَزَّ حَقٌّ فِی ثَوَابِهِ وَ لَا کَانَ مِنْ أَهْلِ الْإِیمَان‏}}؛ کافی، ج۱، ص ۱۹.</ref>.<ref>ر.ک: [[مریم کریمی‌تبار|کریمی‌تبار، مریم]]، [[اهداف دولت زمینه‌ساز ظهور (مقاله)|اهداف دولت زمینه‌ساز ظهور]]، ص ۱۲۳-۱۲۷.</ref>
-# [[عبدالله]] عجلان از [[امام]] [[جعفر صادق]]{{ع}} [[نقل]] کرده: «هر کس این امر ([[امامت حضرت مهدی]]) را بشناسد، و [[پیش از ظهور]] [[حضرت]] از [[دنیا]] برود، [[اجر]] و مزد کسی را دارد که در رکاب آن [[حضرت]] به [[شهادت]] رسیده است»<ref>{{متن حدیث|عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَجْلَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ{{ع}} قَالَ: مَنْ‏ عَرَفَ‏ هَذَا الْأَمْرَ ثُمَ‏ مَاتَ‏ قَبْلَ‏ أَنْ‏ یَقُومَ‏ الْقَائِمُ‏{{ع}} کَانَ لَهُ مِثْلُ أَجْرِ مَنْ قُتِلَ مَعَهُ}}؛ بحارالانوار، ج۵۲، ص۱۳۱، ح۳۱. </ref>.<ref>ر.ک. [[عبدالرحمن انصاری|انصاری، عبدالرحمن]]، [[وظایف منتظران امام عصر (کتاب)|وظایف منتظران امام عصر]]، ص۲۸-۳۱. </ref>
-*البته دربارۀ [[شناخت امام عصر]]{{ع}} تاکید [[امامان معصوم]]{{ع}} نسبت به [[امامان]] دیگر بیشتر است، به [[دلیل]] اینکه [[امام عصر]]{{ع}} شرایط ویژه ای دارد، از جمله اینکه ایشان [[امام غایب]] است و [[ائمه]]{{ع}} نمی‌خواستند [[مؤمنان]] در [[دوران غیبت]] گرفتار فتنه‌ای شوند<ref>ر.ک: گوهری، عباس و دیمه کار گراب، محسن، رسالت منتظران در زمینه‌سازی برای ظهور و تحقق دولت کریمه، ص ۹۶-۹۷. </ref>، [[امام کاظم]]{{ع}} فرمودند: «[[امام]]، [[حجت]] [[بندگان]] است، هرکس او را رها کند، [[گمراه]] می‌شود و هرکس با او باشد، [[نجات]] می‌یابد و [[رستگار]] می‌شود»<ref>{{متن حدیث|حُجَّةُ اللَّهِ عَلَی الْعِبَادِ، مَنْ‏ تَرَکَهُ‏ هَلَکَ وَ مَنْ لَزِمَهُ نَجَا، حَقّاً عَلَی اللَّهِ تَعَالَی}}؛‏ معجم احادیث الامام المهدی، ج ۴، ص ۱۴۸.</ref>.<ref>ر.ک: [[محمد جواد مروجی طبسی|مروجی طبسی، محمد جواد]]، [[بامداد بشریت (کتاب)|بامداد بشریت]]، ص ۶۰ ـ ۶۵؛ [[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص ۷۷؛ [[عباس گوهری|گوهری، عباس]] و [[محسن دیمه کار گراب|دیمه کار گراب، محسن]]، [[رسالت منتظران در زمینه‌سازی برای ظهور و تحقق دولت کریمه (مقاله)|رسالت منتظران در زمینه‌سازی برای ظهور و تحقق دولت کریمه]]، ص ۹۶ و ۹۷.</ref>
-==چگونگی [[شناخت امام]]==
+== [[ضرورت شناخت امام]] ==
-*اما سوالی مهم؛ چگونه می‌‌توان به این [[شناخت]] رسید؟<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ص ۱۹۹- ۲۱۲.</ref> شناختی که [[بندگی]] [[خدای متعال]] و همه [[فضیلت‌ها]] و [[ارزش‌ها]] به به این [[شناخت]] یعنی [[معرفت]] به [[امام]] بر می‌‌گردد؟<ref>ر.ک: سلیمیان، خدامراد، بایسته‌های عصر چشم به راهی. </ref> هر [[حقیقت]] و واقعیتی از راه [[حس]] و تجربه و [[فطرت]] و [[عقل]] و [[خواب]] و [[وحی]] قابل [[شناخت]] است. [[بدیهی]] است این نظر به این معنا نیست که بگوییم همۀ اشیا و حقایق، از این راه شناخته شده‌اند؛ بلکه مقصود این است که [[معرفت]] هر یک از اشیا و حقایق، از یک یا بیشتر از این راه‌ها امکان دارد<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ص ۱۹۹- ۲۱۲.</ref>. در خصوص [[شناخت]] [[امامان معصوم]]{{ع}} از جمله [[امام عصر]]{{ع}} دو طریق برای این امر وجود دارد:
+یکی از مهم‌ترین تکالیف مؤمنان پس از [[معرفت به خدا]] و [[رسول]] او با توجه به [[احادیث]]، [[معرفت]] و [[شناخت امام]] [[معصوم]] {{ع}} است. این [[شناخت]] نسبت به [[امام غائب]] در جایگاه ویژه‌‌ای قرار می‌‌گیرد؛ زیرا در [[زمان غیبت]] [[امام]]، [[شبهه‌ها]] و فتنه‌های فراوانی وجود دارد و برای [[رهایی]] از این [[فتنه‌ها]] شخص [[منتظر]] به چند نوع [[شناخت]] احتیاج دارد؛ از جمله [[شناخت]] [[حق و باطل]] و مهم‌‌تر از این دو [[شناخت]]، [[شناخت]] [[حجت]] خداست تا گرفتار فتنه‌های کور نشوند؛ به همین [[دلیل]] [[روایات]] فراوانی از ناحیۀ [[معصومان]] نسبت به خصوصیات جسمی، اطلاعات نسبی، حوادث پیش و بعد از ظهور ایشان [[امام عصر]] آمده است. بر این اساس [[شناخت امام]] به خصوص [[شناخت امام عصر]] جزء وظایف اصلی منتظران است.
-# [[معرفت علمی]]: این [[معرفت]] از طریق تجربه، حال چه تجربه شخصی و یا از تجارب بزرگان و یا مطالعه‌ کتاب‌ و یا [[روایات]] مختلفی که درباره [[شناخت]] [[امامان معصوم]]{{ع}} وارده شده حاصل می‌‌شود<ref>ر.ک: [[محمد علی رضایی اصفهانی|رضایی اصفهانی، محمد علی]]، [[مهدویت ۱ (کتاب)|مهدویت]]، ص ۱۱۷ ـ ۱۱۰؛ [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ص ۱۹۹- ۲۱۲؛ [[علی هراتیان|هراتیان، علی]]، [[انتظار فریضه‌ای فراموش‌شده (کتاب)|انتظار فریضه‌ای فراموش‌شده]]، ص؟؟؟</ref>.
-# [[معرفت قلبی]] و [[روحی]]: این [[معرفت]] از طریق [[الهام]] و [[دعا]] و [[توسل]] (مخصوصا [[توسل]] به خود [[امام عصر]])  حاصل می‌‌شود<ref>ر.ک: [[محمد علی رضایی اصفهانی|رضایی اصفهانی، محمد علی]]، [[مهدویت ۱ (کتاب)|مهدویت]]، ص ۱۱۷ ـ ۱۱۰؛ [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ص ۱۹۹- ۲۱۲؛ [[علی هراتیان|هراتیان، علی]]، [[انتظار فریضه‌ای فراموش‌شده (کتاب)|انتظار فریضه‌ای فراموش‌شده]]، ص؟؟؟</ref>.
-==نتیجه‌گیری==
-*بنابراین، این گونه می‌‌توان نتیجه گرفت مقصود از شناختی که [[امامان]] ما آن را نسبت به [[امام]] زمانمان امر فرموده‌اند، این است که ما آن [[حضرت]] را آنچنان که هست بشناسیم، به گونه‌ای که این [[شناخت]] سبب در [[امان]] ماندن از شبهه‌های [[ملحدان]] و مایه [[نجات]] از [[اعمال]] [[گمراه کننده]] [[مدعیان دروغین]] باشد<ref>ر.ک. [[محبوبه رجایی|رجایی، محبوبه]]، [[مؤلفه‌های انتظار توانمند در قرآن کریم و سنت (مقاله)|مؤلفه‌های انتظار توانمند در قرآن کریم و سنت]]، ص؟؟؟</ref>
-==[[راه‌های شناخت امام مهدی]]==
+== کمترین [[درجه]] [[معرفت به امام]] ==
+برپایه [[حدیثی]] از [[امام صادق]] {{ع}} کمترین درجۀ [[معرفت]] به [[امامان معصوم]] از جمله [[امام عصر]]، چه در امور تشریعی و چه امور [[تکوینی]]، این است که بدانیم و [[باور]] داشته باشیم آنان همسنگ با [[پیامبر]] {{صل}} هستند و تنها تفاوت آنها در مسئلۀ [[نبوت]] است؛ یعنی [[امام]] نمی‌تواند [[نبی]] باشد<ref>{{متن حدیث|...وَ أَدْنَي‌ مَعْرِفَةِ الإمَامِ أَنَّهُ عِدْلُ النَّبِيِّ إلَّا دَرَجَةَ النُّبُوَّةِ}}؛ کفایة الأثر، ج1، ص260؛ بحارالانوار، ج46، ص406.</ref>. لازمه سخن این است که بدانیم [[ائمۀ معصومین]] به‌‌سبب این ادعا (همسنگ بود با [[پیامبر]]) و با کمک [[آیات قرآن]] همچنان که بر ما [[ولایت]] دارند، اطاعتشان هم [[واجب]] است؛ یعنی به عبارتی [[شناخت]] [[ائمۀ معصومین]] توسط [[شیعیان]] در این است که [[اوامر]] [[معصومین]] را [[واجب]] الإطاعه بدانیم؛ زیرا اگر ندانیم از چه کسی باید [[اطاعت]] کنیم، در بازی‌های [[سیاسی]] از بین می‌‌رویم و آنگاه [[جامعۀ اسلامی]] به [[تفرقه]] و از هم پاشیدگی [[تهدید]] خواهد شد.
-==[[آثار شناخت و اعتقاد به امام مهدی]]==
+مقام عظیم "[[ولایت]]" توسط [[آیه]] {{متن قرآن|أَطِيعُواْ اللَّهَ وَأَطِيعُواْ الرَّسُولَ وَأُولِي الأَمْرِ مِنكُمْ}}<ref>«ای مؤمنان، از خداوند فرمان برید و از پیامبر و زمامدارانی که از شمایند فرمانبرداری کنید» سوره نساء، آیه ۵۹.</ref> برای [[پیامبر]] [[اثبات]] شدنی است و از این رو اطاعتش بر همۀ [[مسلمان‌ها]] [[واجب]] است. به عقیدۀ ما [[شیعیان]]، این مقام، پس از [[رسول خدا]] {{صل}} با توجه به بخش دیگر [[آیه]] {{متن قرآن|وأُولِي الأَمْرِ مِنكُمْ}} به [[ائمه]] {{ع}} از جمله [[امام عصر]] {{ع}} منتقل شد و به همین [[دلیل]] است که [[شناخت]] و [[معرفت]] [[امامان معصوم]] از جمله [[امام عصر]] به قدری اهمیت دارد که [[امام سجاد]] {{ع}} [[شناخت امام زمان]] {{ع}} را مقدم بر [[انتظار]] می‌‌داند: «[[مردم]] دوران غیبت امام زمان {{ع}}، همان‌هایی هستند که به [[امامت]] و [[پیشوایی]] او [[معرفت]] دارند و در [[انتظار]] ظهورش به سر می‌‌برند و آنها [[برتر]] از همۀ [[مردم]] در تمام دوران‌ها هستند»<ref>{{متن حدیث|إِنَّ أَهْلَ زَمَانِ غَیْبَتِهِ الْقَائِلُونَ بِإِمَامَتِهِ الْمُنْتَظِرُونَ لِظُهُورِهِ أَفْضَلُ أَهْلِ کُلِّ زَمَانٍ}}؛ بحارالأنوار، ج ۵۲، ص ۱۲۲.</ref>. با این وجود می‌‌توان مدعی شد [[معرفت به امام]]، نخستین گام برای تحقق یک انتظار توانمند است‌‌ و حتی می‌‌توان گفت [[معرفت]] در بحث [[مهدویت]] نه تنها مقدمۀ یک انتظار توانمند است بلکه، مقدمۀ [[ایمان]] و [[اطاعت]] نیز هست. [[معرفت]]، یعنی [[شناخت]]؛ اگر ما چیزی را نشناسیم، چگونه به آن [[ایمان]] بیاوریم و یا از آن اطاعت ‌کنیم؛ یعنی اصل [[ایمان]] و اطاعت، به [[معرفت]] وابسته است.
-==[[مهدی شخصی و مهدی نوعی]]==
+== گستره [[معرفت به امام]] ==
+[[معرفت]] پیدا کردن به [[امام]] شامل ویژگی‌ها و ابعاد وجودی حضرت، مثل [[امامت]]، [[عصمت]]، [[علم]]، [[حیات]]، طول عمر و [[اندیشیدن]] در کلمات و [[اوامر]] و [[تأمل]] در [[حکمت]] نام‌ها و [[نشانه‌ها]] و [[علائم ظهور]] و نیز دانستن سبب و حکمت غیبت پر رمز و راز ایشان می‌‌شود.
-==[[پرسش]] مستقیم==
+== [[دلایل]] [[لزوم]] [[شناخت امام زمان]] {{ع}} ==
-* [[معرفت و شناخت امام چه ضرورتی دارد؟ (پرسش)]]
+# '''دلیل عقلی''': [[پیامبر اکرم]] {{صل}} خلیفۀ [[خداوند]] است و بر اساس [[وحی]] سخن می‌‌گوید و عمل می‌‌کند و چون [[امام]]، نائب پیامبر {{صل}} و سخن و عملش به منزلۀ سخن و [[عمل]] [[پیامبر]] {{صل}} است یعنی تمام حرکات و [[اعمال]] و سخنانش [[وحیانی]] و ملکوتی است، این الزام را برای ما به وجود می‌‌آورد که او را به خوبی بشناسیم تا گرفتار [[امام]] نماهای خبیث زمینی نشویم<ref>ر. ک: [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[امام مهدی موجود موعود (کتاب)|امام مهدی موجود موعود]]، ص ۱۹۳ ـ ۱۸۹. </ref>. [[معرفت به امام]] یعنی [[معرفت]] به [[ولایت]] آن حضرت؛ یعنی به این [[باور]] رسیدن که [[امام]]، به‌ [[انسان‌ها]] نزدیک‌تر و سزاوارتر‌ از خودشان است، چرا که [[عشق]] هر کسی به خودش، غریزی است؛ اما [[عشق]] [[امام]] به [[انسان‌ها]] الهی‌ و آسمانی و زائل شدنی نیست، با این وجود آیا منطقی نیست امامی که از ما به ما نزدیکتر است را بشناسیم و در سایۀ [[ولایت]] آنان حرکت کنیم.
+# '''[[دلیل نقلی]]''':
+## [[امام صادق]] {{ع}} در ضمن دعایی می‌‌فرمایند: {{متن حدیث|اللَّهُمَّ عَرِّفْنِی نَفْسَکَ فَإِنَّکَ إِنْ لَمْ تُعَرِّفْنِی نَفْسَکَ لَمْ أَعْرِفْ نَبِیَّکَ اللَّهُمَّ عَرِّفْنِی رَسُولَکَ فَإِنَّکَ‏ إِنْ‏ لَمْ‏ تُعَرِّفْنِی‏ رَسُولَکَ‏ لَمْ‏ أَعْرِفْ‏ حُجَّتَکَ‏ اللَّهُمَّ عَرِّفْنِی حُجَّتَکَ فَإِنَّکَ إِنْ لَمْ تُعَرِّفْنِی حُجَّتَکَ ضَلَلْتُ عَنْ دِینِی}}<ref>«خداوندا، خودت را به من بشناسان. پس به درستی که تو اگر خودت را به من نشناسانی، پیغمبر تو را نشناسم. خداوندا، رسول خود را به من بشناسان، پس به درستی که تو اگر رسول خود را به من نشناسانی، حجّت تو را نشناسم. خداوندا، حجّت خود را به من بشناسان، پس به درستی که تو اگر حجّت خود را به من نشناسانی، از دین خویش گمراه می‏شوم‏»؛ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۱، ص۳۳۷.</ref>.
+## [[امام باقر]] {{ع}} می‌‌فرمایند: «[[بنده]] [[مؤمن]] نباشد تا [[خدا]] و رسولش و همه امامها را و [[امام]] زمانش را بشناسد»<ref>{{متن حدیث|لَا یَکُونُ الْعَبْدُ مُؤْمِناً حَتَّی یَعْرِفَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ الْأَئِمَّةَ کُلَّهُمْ وَ إِمَامَ زَمَانِهِ}}؛ کافی، ج ۱، ص ۱۸۰.</ref>.
+## [[پیامبر اکرم]] {{صل}} فرمودند: {{متن حدیث|مَنْ مَاتَ وَ هُوَ لَا یَعْرِفُ إِمَامَهُ مَاتَ مِیتَةً جَاهِلِیَّةً}}<ref>خالد برقی، احمد بن محمد، محاسن برقی، ج۱، ص۲۵۱ و مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۲۳، ص۷۶.</ref>. نکته ای که در این [[روایت]] وجود دارد این است که [[پیامبر]] {{صل}} با اضافه کردن کلمۀ [[امام]] به کلمۀ زمان؛ [[ضرورت وجود امام]] را در هر عصر و زمانی لازم می‌‌دانند و چنین [[کلامی]] جز بر [[امامان معصوم]] [[شیعه]] که آخرین آنها [[امام عصر]] است منطبق نمی‌گردد با توجه به این [[روایت]] مهدی‌باوری، شرط بهره‌مندی از [[ایمان]] و اسلام واقعی است و منظور از [[جاهلیت]]، ایام [[کفر]] و [[ضلالت]] قبل از [[اسلام]] است.
+## [[امام صادق]] {{ع}} می‌فرمایند: «به [[درستی]] که [[بهترین]] و واجب‌ترین فریضه‌ها بر [[انسان]] [[شناخت پروردگار]] و [[اقرار]] به [[بندگی]] او و پس از آن [[شناخت]] [[فرستاده خدا]] می‌باشد و [[گواهی]] دادن به [[پیامبری]] او و در مرحله بعد شناختن امامی که به صفت و نامش در حال [[سختی]] و راحتی به او [[اقتدا]] می‌نمایی»<ref>مکیال المکارم، ج ۲، ص ۱۷۱.</ref>.
-{{پرسمان ضرورت شناخت امام مهدی}}
+[[امامان معصوم]] نسبت به شناخت امام مهدی سفارش‌‌های بسیاری کرده‌‌اند؛ به [[دلیل]] اینکه [[امام عصر]] {{ع}} شرایط ویژه ای دارد، از جمله اینکه ایشان [[امام غایب]] است و [[ائمه]] {{ع}} نمی‌خواستند [[مؤمنان]] در دوران غیبت گرفتار فتنه‌ای شوند، [[امام کاظم]] {{ع}} فرمودند: «[[امام]]، [[حجت]] [[بندگان]] است، هرکس او را رها کند، [[گمراه]] می‌شود و هرکس با او باشد، [[نجات]] می‌یابد و [[رستگار]] می‌شود»<ref>{{متن حدیث|حُجَّةُ اللَّهِ عَلَی الْعِبَادِ، مَنْ‏ تَرَکَهُ‏ هَلَکَ وَ مَنْ لَزِمَهُ نَجَا، حَقّاً عَلَی اللَّهِ تَعَالَی}}؛ ‏ معجم احادیث الامام المهدی، ج ۴، ص ۱۴۸.</ref>.
+== [[راه‌های شناخت امام مهدی]] ==
+دو راه برای [[شناخت]] [[امامان معصوم]] {{ع}} از جمله [[امام عصر]] {{ع}} وجود دارد:
+# '''معرفت علمی''': این [[معرفت]] از طریق تجربه، حال چه تجربه شخصی و یا از تجارب بزرگان و یا مطالعه‌ کتاب‌ و یا [[روایات]] مختلفی که درباره [[شناخت]] [[امامان معصوم]] {{ع}} وارده شده حاصل می‌‌شود.
+# '''معرفت قلبی و [[روحی]]''': این [[معرفت]] از طریق [[الهام]] و [[دعا]] و [[توسل]] (مخصوصا [[توسل]] به خود [[امام عصر]]) حاصل می‌‌شود.
+در تقسیمی دیگر دو راه برای شنلخت بیان شده است: ۱. [[نص]] که عبارت از تعیین و تصریح [[پیغمبر]] {{صل}} و [[ائمه]] {{ع}} بر شناخت امام زمان {{ع}} است؛ ۲. [[کرامت]]‌ و [[معجزه]]؛ ۳. [[سیره]] عملی‌<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ج۱، ص۱۱۹-۱۲۱.</ref>.
+== [[آثار شناخت و اعتقاد به امام مهدی]] ==
+[[شناخت]] و اعتقاد به امام زمان {{ع}} دارای آثاری است که [[ضرورت]] آن را نشان می‌دهد. از جمله این آثار عبارت است از: ۱. [[محبت]] و [[دوستی]] امام‌: شناخت به هر [[میزان]] بیشتر باشد، محبت فزون‌تر می‌شود. ۲. [[نجات]] از [[مرگ]] جاهلی‌: در [[روایت]] آمده است: "هرکس از [[دنیا]] برود و [[امام زمان]] خود را نشناسد، به [[مرگ جاهلی]] از دنیا رفته است"<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ج۱، ص۱۲۳، ۱۲۴.</ref>.
+== [[مهدی شخصی و مهدی نوعی]] ==
+[[مهدی]] مفهوم عامی است و در مورد هر کسی که [[خداوند]] او را [[هدایت]] کرده باشد استعمال می‌شود؛ لذا همه [[پیامبران]] و [[اوصیا]] {{عم}} مهدی هستند. منتها مقصود از مهدی در لسان [[روایات]] لقب امام زمان {{ع}} است و جز بر [[امام مهدی|امام دوازدهم]] فرزند [[امام حسن عسکری]] {{ع}} قابل تطبیق نیست. اما مهدی به مفهوم نوعی، فردی نامعین است که در زمانی مناسب، زاده خواهد شد و [[جهان]] را پر از [[عدل]] ‏وداد خواهد کرد. این موضوع از هیچ‌‏یک از روایات نقل شده از [[پیامبر]] {{صل}} و [[امامان]] {{عم}} قابل استفاده نیست<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص ۴۳۴ – ۴۳۷؛ [[درسنامه مهدویت (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ج۱، ص۱۲۳ ـ ۱۲۸.</ref>.
+== نتیجه‌==
+برپایه حدیث نبوی [[شناخت امام]] در هر عصر و زمانی ضروری است<ref>{{متن حدیث|مَنْ مَاتَ وَ هُوَ لَا یَعْرِفُ إِمَامَهُ مَاتَ مِیتَةً جَاهِلِیَّةً}}. خالد برقی، احمد بن محمد، محاسن برقی، ج۱، ص۲۵۱ و مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۲۳، ص۷۶. </ref>؛ اهمیت [[شناخت امام]] به‌‌گونه‌‌ای است که اگر شخصی به‌‌دنبال [[شناخت]] امامش نباشد و بمیرد، مرگش، [[مرگ جاهلی]] عنوان شده است. نکته مهم‌‌تر این است که شناخت امام مهدی در دوران غیبت [[امام]]، اهمیتش دوچندان می‌‌شود؛ زیرا در [[زمان غیبت]]، به‌‌دلیل عدم دسترسی [[مردم]] به [[امام]]، دشواری‌‌ها، فتنه‌‌ها و [[شبهات]] فراوانی وجود دارد؛ ازاین‌‌رو برای گُم نشدن از مسیر درست و راستین، [[شناخت]] [[حقیقی]] [[امام مهدی]] بسیار حائز اهمیت است و از وظایف اصلی منتظران [[امام مهدی]] به‌‌شمار می‌‌آید این شناخت ابعاد وسیعی چون شناخت نسب و ویژگی‌‌های شخصیتی و [[رفتاری]] [[امام]]، [[عصمت]]، شناخت نشانه‌‌های [[ظهور]] و [[آخرالزمان]] و... را شامل می‌‌شود<ref>ر.ک: [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۴۵۸ ـ ۴۵۹؛ [[محمد علی رضایی اصفهانی|رضایی اصفهانی، محمد علی]]، [[مهدویت ۱ (کتاب)|مهدویت]]، ص ۱۱۷ ـ ۱۱۰؛ [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ص ۱۹۹‌‌ ۲۱۲؛ [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص ۶۷۴؛ [[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص ۷۷؛ [[سید جعفر موسوی‌نسب|موسوی‌نسب، سید جعفر]]، [[دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ص۴۵، ۴۶؛ [[محمد سبحانی‌نیا|سبحانی‌نیا، محمد]]، [[مهدویت و آرامش روان (کتاب)|مهدویت و آرامش روان]]، ص ۳۴ ـ ۳۵؛ [[محمد تقی مصباح یزدی|مصباح یزدی، محمد تقی]]، [[آفتاب ولایت (کتاب)|آفتاب ولایت]]، ص۵۶؛ [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[امام مهدی موجود موعود (کتاب)|امام مهدی موجود موعود]]، ص 189-193؛ [[نصرت‌‏الله آیتی|آیتی، نصرت‌‏الله]]، [[آیینه انتظار یاوران مهدی (مقاله)|آیینه انتظار یاوران مهدی]]، ص۱۶۰ ـ ‌‌۱۶۱.</ref>.
-== جستارهای وابسته ==
+== پرسش مستقیم ==
+{{پرسش وابسته}}
+* [[مسلمانان نسبت به شناخت امام مهدی چه وظیفه‌ای دارند؟ (پرسش)]]
+{{پایان پرسش وابسته}}
+== پرسش‌های وابسته ==
+{{پرسمان ضرورت شناخت امام مهدی}}
-==منابع==
+== منابع ==
-{{فهرست اثر}}
+{{منابع}}
-{{ستون-شروع|3}}
+# [[پرونده:1254862355.jpg|22px]] [[محمد تقی مصباح یزدی|مصباح یزدی، محمد تقی]]، [[آفتاب ولایت (کتاب)|'''آفتاب ولایت''']]
+# [[پرونده:151897.jpg|22px]] [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[امام مهدی موجود موعود (کتاب)|'''امام مهدی موجود موعود''']]
 # [[پرونده:136861.jpg|22px]] [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۱ (کتاب)|'''درسنامه مهدویت ج۱''']]
-# [[پرونده:1368987.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|'''فرهنگ غدیر''']]
+# [[پرونده:3694G001.jpg|22px]] [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[پرسمان مهدویت (کتاب)|'''پرسمان مهدویت''']]
-# [[پرونده:Imamat.jpg|22px]] [[اسحاق عارفی| عارفی، اسحاق]]، [[امامت‌پژوهی (کتاب)|'''امامت‌پژوهی''']]
+# [[پرونده:134491.jpg|22px]] [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه مهدویت''']]
 # [[پرونده:29873800.jpg|22px]] [[مجتبی تونه‌ای|مجتبی تونه‌ای]]، [[موعودنامه (کتاب)|'''موعودنامه''']]
 # [[پرونده:10104244.jpg|22px]] [[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|'''انتظار و وظایف منتظران''']]
-# [[پرونده:13681160.jpg|22px]] [[عباس گوهری|گوهری، عباس]] و [[محسن دیمه کار گراب|دیمه کار گراب، محسن]]، [[رسالت منتظران در زمینه‌سازی برای ظهور و تحقق دولت کریمه (مقاله)|'''رسالت منتظران در زمینه‌سازی برای ظهور و تحقق دولت کریمه''']]
-# [[پرونده:10037826.jpg|22px]] [[محمد حسین رحیمیان|رحیمیان، محمد حسین]]، [[مفهوم واقعی انتظار در عصر حاضر ۲ (کتاب)|'''مفهوم واقعی انتظار در عصر حاضر''']]
 # [[پرونده:13681057.jpg|22px]] [[سید جعفر موسوی‌نسب|موسوی‌نسب، سید جعفر]]، [[دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|'''دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان''']]
-# [[پرونده:1414.jpg|22px]] [[سید یحیی فاضل همدانی|فاضل همدانی، سید یحیی]]، [[نشانه‌های قائم آل محمد (کتاب)|'''نشانه‌های قائم آل محمد''']]
+# [[پرونده:1414.jpg|22px]] پژوهشگران مرکز تحقیقات اسلامی، [[فرهنگ شیعه (کتاب)|'''فرهنگ شیعه''']]
-[[پژوهشگران]] مرکز تحقیقات [[اسلامی]]، [[فرهنگ شیعه (کتاب)|'''فرهنگ شیعه''']]
-# [[پرونده:13681136.jpg|22px]] [[محمود اباذری|اباذری، محمود]]، [[ادعیه و زیارات مهدوی (کتاب)|'''ادعیه و زیارات مهدوی''']]
-# [[پرونده:Mar.jpg|22px]] [[مریم نجفی لیواری|نجفی لیواری، مریم]] و [[نرگس محمدنیا گالشکلامی|محمدنیا گالشکلامی، نرگس]]، [[واکاوی شاخصه‌های الگوی خانواده منتظر (مقاله)|'''واکاوی شاخصه‌های الگوی خانواده منتظر''']]
-# [[پرونده:13681152.jpg|22px]] [[عبدالرحمن انصاری|انصاری، عبدالرحمن]]، [[وظایف منتظران امام عصر (کتاب)|'''وظایف منتظران امام عصر''']]
-# [[پرونده:151897.jpg|22px]] [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[امام مهدی موجود موعود (کتاب)|'''امام مهدی موجود موعود''']]
-# [[پرونده:25661.jpg|22px]] [[پژوهشگران]] مؤسسه [[فرهنگی]] [[موعود]]، [[شیعه در عصر غیبت (کتاب)|'''شیعه در عصر غیبت''']]
 # [[پرونده:137963.jpg|22px]] [[محمد سبحانی‌نیا|سبحانی‌نیا، محمد]]، [[مهدویت و آرامش روان (کتاب)|'''مهدویت و آرامش روان''']]
-# [[پرونده:13681246.jpg|22px]] [[محمد رضا اکبری|اکبری، محمد رضا]]، [[پرچم هدایت (کتاب)|'''پرچم هدایت''']]
-# [[پرونده:091225.jpg|22px]] [[عبدالله محمد‌هاشمی|محمد‌هاشمی، عبدالله]]، [[فرهنگ انتظار زمینه‌ساز تحقق جامعه مهدوی (مقاله)|'''فرهنگ انتظار زمینه‌ساز تحقق جامعه مهدوی''']]
-# [[پرونده:10069689.jpg|22px]] [[صادق سهرابی|سهرابی، صادق]]، [[با انتظار در خیمه‌اش درآییم (کتاب)|'''با انتظار در خیمه‌اش درآییم''']]
-# [[پرونده:1254862355.jpg|22px]] [[محمد تقی مصباح یزدی|مصباح یزدی، محمد تقی]]، [[آفتاب ولایت (کتاب)|'''آفتاب ولایت''']]
 # [[پرونده:1100210.jpg|22px]] [[نصرت‌‏الله آیتی|آیتی، نصرت‌‏الله]]، [[آیینه انتظار یاوران مهدی (مقاله)|'''آیینه انتظار یاوران مهدی''']]
-# [[پرونده:13681097.jpg|22px]] [[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[آخرین منجی (کتاب)|'''آخرین منجی''']]
-# [[پرونده:798281.jpg|22px]] [[پژوهشگران]] [[مسجد مقدس جمکران]]، [[انتظار بهار و باران (کتاب)|'''انتظار بهار و باران''']]
-# [[پرونده:13681225.jpg|22px]] [[محبوبه رجایی|رجایی، محبوبه]]، [[مؤلفه‌های انتظار توانمند در قرآن کریم و سنت (مقاله)|'''مؤلفه‌های انتظار توانمند در قرآن کریم و سنت''']]
-# [[پرونده:13681209.jpg|22px]] [[مجتبی گودرزی|گودرزی، مجتبی]]، [[خلافت الهی و ضرورت توانمندی منتظران (مقاله)|'''خلافت الهی و ضرورت توانمندی منتظران''']]
-# [[پرونده:151828.jpg|22px]] [[پژوهشگران]] مؤسسه [[آینده]] روشن، [[مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها (کتاب)|'''مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها''']]
 # [[پرونده:000034.jpg|22px]] [[محمد علی رضایی اصفهانی|رضایی اصفهانی، محمد علی]]، [[مهدویت ۱ (کتاب)|'''مهدویت''']]
-# [[پرونده:13681202.jpg|22px]] [[علی باقی نصرآبادی|نصرآبادی، علی باقی]]، [[نقش فرهنگ انتظار در پویایی جامعه مطلوب (مقاله)|'''نقش فرهنگ انتظار در پویایی جامعه مطلوب''']]
+# [[پرونده:4670311.jpg|22px]] [[رضا محمدی|محمدی، رضا]]، [[امام‌شناسی ۵ (کتاب)|'''امام‌شناسی ۵''']]
-# [[پرونده:2345300.jpg|22px]] [[مهناز فرحمند|فرحمند، مهناز]]، [[جامعه منتظر ظهور از منظر دعای عصر غیبت (مقاله)|'''جامعه منتظر ظهور از منظر دعای عصر غیبت''']]
+{{پایان منابع}}
-# [[پرونده:678657.jpg|22px]] [[سید محمد تقی موسوی اصفهانی|موسوی اصفهانی، سید محمد تقی]]، [[تکالیف بندگان نسبت به امام زمان‌ (کتاب)|'''تکالیف بندگان نسبت به امام زمان‌''']]
-# [[پرونده:13710001.jpg|22px]] [[محمد جواد مروجی طبسی|مروجی طبسی، محمد جواد]]، [[بامداد بشریت (کتاب)|'''بامداد بشریت''']]
-# [[پرونده:9030760879.jpg|22px]] [[ابراهیم شفیعی سروستانی|شفیعی سروستانی، ابراهیم]]، [[نقش انتظار در پویایی جامعه اسلامی (مقاله)|'''نقش انتظار در پویایی جامعه اسلامی''']]
-# [[پرونده:11235.jpg|22px]] [[علی نقی فقیهی|فقیهی، علی نقی]]، [[شعله امیری|امیری، شعله]] و [[فاطمه شریفی|شریفی، فاطمه]]، [[تبیین هویت اخلاقی فرد منتظر و راهکارهای پرورش آن در نوجوانان (مقاله)|'''تبیین هویت اخلاقی فرد منتظر و راهکارهای پرورش آن در نوجوانان''']]
-# [[پرونده:1368227.jpg|22px]] [[مهدی فقیه‌ایمانی|فقیه‌ایمانی، مهدی]]، [[مهدویت از دیدگاه نهج البلاغه (کتاب)|'''مهدویت از دیدگاه نهج البلاغه''']]
-# [[پرونده:3694G001.jpg|22px]] [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[پرسمان مهدویت (کتاب)|'''پرسمان مهدویت''']]
-# [[پرونده:152244.jpg|22px]] [[علی هراتیان|هراتیان، علی]]، [[انتظار فریضه‌ای فراموش‌شده (کتاب)|'''انتظار فریضه‌ای فراموش‌شده''']]
-{{پایان}}
-{{پایان}}
-==پانویس==
-{{یادآوری پانویس}}
-{{پانویس2}}
-{{امام مهدی}}
+== پانویس ==
+{{پانویس}}
 [[رده:امام مهدی]]
-[[رده:شناخت امام مهدی]]
-[[رده:مدخل]]