تفسیر عصر تابعین: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۷ مارس ۲۰۲۴، ساعت ۰۹:۲۵

مقدمه

با نگاهی به کتاب‌های علوم قرآنی، مانند البرهان زرکشی و الاتقان سیوطی و کتاب‌های تفسیری و روایی و رجالی شیعه و سنّی، پی می‌بریم که در عصر حضور امامان معصوم (ع) مفسران زیادی بوده‌اند که با توجه به ویژگی‌های آنان، می‌توان آنان را در چهار دسته قرار داد:

تلاش‌های تفسیری عصر تابعین

تفسیر عصر تابعین را باید سومین مرحله از مراحل تفسیر دانست. در این عصر که از پایان عهد صحابه آغاز می‌شود، فتوحات اسلامی گسترش یافت و بسیاری از صحابه در سرزمین‌های مختلف اسلامی پراکنده شدند؛ مثلاً ابن‌عباس به مکه و ابن‌مسعود به کوفه روانه شدند. این صحابه بزرگوار به تعلیم قرآن و حدیث به تابعین - که پیرامونشان گرد آمده بودند - پرداختند و به این طریق، سه مدرسه معروف تفسیری مکه، کوفه و مدینه شکل گرفت.

مصادر تفسیر در عصر تابعین عبارت بود از: قرآن کریم؛ سنت نبوی؛ اقوال صحابه؛ قوه فهم و قدرت استدلال.

ویژگی‌های تفسیر در عصر تابعین:

وارد شدن اسرائیلیات در تفسیر قرآن، به دلیل گرویدن بسیاری از اهل‌کتاب در این دوران به اسلام.
استوار بودن تفسیر بر مدار برداشت شخصی مفسر. هر مفسری تفسیر خویش را از یک صحابی می‌گرفت.
جدا شدن حدیث از تفسیر در این دوره.
فزونی اختلاف در تفسیر بین تابعین در مقایسه با عصر صحابه. گرچه همین اختلاف فهم نسبت به بعد از دوره تابعین اندک بود.
پیدا شدن اختلافات کلامی پیدا شد و به تبع آن، استفاده از تفسیر قرآن برای اثبات حقانیت مذاهب و آرای کلامی.
نگه داشتن آنچه تفسیر می‌شد به حسب ترتیب مصحف؛ هر چند لازم نبود یک مفسر همه قرآن را تفسیر کند^[۲].^[۳]

مفسران عصر تابعین

جستارهای وابسته

منابع

فرهنگ‌نامه علوم قرآنی

پانویس

↑ بابایی، علی اکبر، تاریخ تفسیر قرآن، ص ۵۵.
↑ عک، خالد عبد الرحمان، الفرقان والقرآن، صفحه (۳۴۵-۳۴۹)؛ کمالی دزفولی، علی، تاریخ تفسیر، صفحه (۳۷-۹۷)؛ ذهبی، محمد حسین، التفسیروالمفسرون، جلد۱،صفحه (۱۰۳-۱۳۵)؛ معرفت، محمد هادی، التفسیروالمفسرون فی ثوبه القشیب، جلد۱،صفحه ۳۱۱.
↑ فرهنگ نامه علوم قرآنی، ج۱، ص۱۷۸۹.

[1] بابایی، علی اکبر، تاریخ تفسیر قرآن، ص ۵۵.

[2] عک، خالد عبد الرحمان، الفرقان والقرآن، صفحه (۳۴۵-۳۴۹)؛ کمالی دزفولی، علی، تاریخ تفسیر، صفحه (۳۷-۹۷)؛ ذهبی، محمد حسین، التفسیروالمفسرون، جلد۱،صفحه (۱۰۳-۱۳۵)؛ معرفت، محمد هادی، التفسیروالمفسرون فی ثوبه القشیب، جلد۱،صفحه ۳۱۱.

[3] فرهنگ نامه علوم قرآنی، ج۱، ص۱۷۸۹.

[۱]

[۲]

[۳]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-{{نبوت}}
+{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = تفسیر | عنوان مدخل  = | مداخل مرتبط = [[تفسیر عصر تابعین در علوم قرآنی]] - [[تفسیر عصر تابعین در تاریخ اسلامی]]| پرسش مرتبط  = }}
-<div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
-<div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[تفسیر عصر تابعین در علوم قرآنی]]</div>
-==مقدمه==
+== مقدمه ==
-[[تفسیر]] عصر [[تابعین]] را باید سومین مرحله از [[مراحل تفسیر]] دانست. در این عصر که از پایان [[عهد]] [[صحابه]] آغاز می‌شود، [[فتوحات اسلامی]] گسترش یافت و بسیاری از صحابه در سرزمین‌های مختلف [[اسلامی]] پراکنده شدند؛ مثلاً [[ابن‌عباس]] به [[مکه]] و [[ابن‌مسعود]] به [[کوفه]] روانه شدند. این صحابه بزرگوار به [[تعلیم]] [[قرآن]] و [[حدیث]] به تابعین - که پیرامونشان گرد آمده بودند - پرداختند و به این طریق، سه مدرسه معروف [[تفسیری]] مکه، کوفه و [[مدینه]] شکل گرفت.
+با نگاهی به کتاب‌های [[علوم قرآنی]]، مانند [[البرهان زرکشی]] و [[الاتقان سیوطی]] و [[کتاب‌های تفسیری]] و [[روایی]] و رجالی [[شیعه]] و [[سنّی]]، پی می‌بریم که در عصر حضور [[امامان معصوم]] {{عم}} [[مفسران]] زیادی بوده‌اند که با توجه به ویژگی‌های آنان، می‌توان آنان را در چهار دسته قرار داد:
+# [[تفسیر مأثور از معصوم]]؛
+# [[تفسیر صحابه]]؛
+# [[تفسیر تابعین]]؛
+# [[تفسیر عصر پس از تابعین]].<ref>[[علی اکبر بابایی|بابایی، علی اکبر]]، [[تاریخ تفسیر قرآن (کتاب)|تاریخ تفسیر قرآن]]، ص ۵۵.</ref>
-مصادر [[تفسیر در عصر تابعین]] عبارت بود از: [[قرآن کریم]]؛ [[سنت نبوی]]؛ اقوال صحابه؛ [[قوه]] [[فهم]] و [[قدرت]] [[استدلال]].
+== تلاش‌های تفسیری عصر تابعین ==
+[[تفسیر]] عصر [[تابعین]] را باید سومین مرحله از مراحل تفسیر دانست. در این عصر که از پایان [[عهد]] [[صحابه]] آغاز می‌شود، فتوحات اسلامی گسترش یافت و بسیاری از صحابه در سرزمین‌های مختلف [[اسلامی]] پراکنده شدند؛ مثلاً [[ابن‌عباس]] به [[مکه]] و [[ابن‌مسعود]] به [[کوفه]] روانه شدند. این صحابه بزرگوار به [[تعلیم]] [[قرآن]] و [[حدیث]] به تابعین - که پیرامونشان گرد آمده بودند - پرداختند و به این طریق، سه مدرسه معروف [[تفسیری]] مکه، کوفه و [[مدینه]] شکل گرفت.
+مصادر [[تفسیر در عصر تابعین]] عبارت بود از: [[قرآن کریم]]؛ [[سنت نبوی]]؛ اقوال صحابه؛ قوه فهم و [[قدرت]] [[استدلال]].
 ویژگی‌های تفسیر در عصر تابعین:
-#وارد شدن [[اسرائیلیات در تفسیر]] قرآن، به دلیل گرویدن بسیاری از [[اهل‌کتاب]] در این دوران به [[اسلام]].
+# وارد شدن [[اسرائیلیات در تفسیر]] قرآن، به دلیل گرویدن بسیاری از [[اهل‌کتاب]] در این دوران به [[اسلام]].
-#[[استوار]] بودن تفسیر بر مدار برداشت شخصی [[مفسر]]. هر مفسری تفسیر خویش را از یک [[صحابی]] می‌گرفت.
+# [[استوار]] بودن تفسیر بر مدار برداشت شخصی [[مفسر]]. هر مفسری تفسیر خویش را از یک [[صحابی]] می‌گرفت.
-#جدا شدن حدیث از تفسیر در این دوره.
+# جدا شدن حدیث از تفسیر در این دوره.
-#فزونی [[اختلاف]] در تفسیر بین تابعین در مقایسه با عصر صحابه. گرچه همین اختلاف[[فهم]] نسبت به بعد از دوره تابعین اندک بود.
+# فزونی [[اختلاف]] در تفسیر بین تابعین در مقایسه با عصر صحابه. گرچه همین اختلاف فهم نسبت به بعد از دوره تابعین اندک بود.
-#پیدا شدن [[اختلافات]] [[کلامی]] پیدا شد و به تبع آن، استفاده از [[تفسیر قرآن]] برای [[اثبات]] [[حقانیت]] [[مذاهب]] و آرای کلامی.
+# پیدا شدن [[اختلافات]] [[کلامی]] پیدا شد و به تبع آن، استفاده از [[تفسیر قرآن]] برای [[اثبات]] حقانیت [[مذاهب]] و آرای کلامی.
-#نگه داشتن آنچه تفسیر می‌شد به حسب ترتیب [[مصحف]]؛ هر چند لازم نبود یک مفسر همه قرآن را تفسیر کند<ref>عک، خالد عبد الرحمان،الفرقان والقرآن،صفحه (۳۴۵-۳۴۹)؛ کمالی دزفولی، علی، تاریخ تفسیر،صفحه (۳۷-۹۷)؛ ذهبی، محمد حسین، التفسیروالمفسرون،جلد۱،صفحه (۱۰۳-۱۳۵)؛ معرفت، محمد هادی، التفسیروالمفسرون فی ثوبه القشیب،جلد۱،صفحه ۳۱۱</ref>.<ref>[[فرهنگ‌نامه علوم قرآنی (کتاب)|فرهنگ نامه علوم قرآنی]]، ج۱، ص۱۷۸۹.</ref>
+# نگه داشتن آنچه تفسیر می‌شد به حسب ترتیب [[مصحف]]؛ هر چند لازم نبود یک مفسر همه قرآن را تفسیر کند<ref>عک، خالد عبد الرحمان، الفرقان والقرآن، صفحه (۳۴۵-۳۴۹)؛ کمالی دزفولی، علی، تاریخ تفسیر، صفحه (۳۷-۹۷)؛ ذهبی، محمد حسین، التفسیروالمفسرون، جلد۱،صفحه (۱۰۳-۱۳۵)؛ معرفت، محمد هادی، التفسیروالمفسرون فی ثوبه القشیب، جلد۱،صفحه ۳۱۱.</ref>.<ref>[[فرهنگ‌نامه علوم قرآنی (کتاب)|فرهنگ نامه علوم قرآنی]]، ج۱، ص۱۷۸۹.</ref>
+== مفسران عصر تابعین ==
+{{فهرست اثر}}
+# [[میثم تمار]]
+# [[علقمة بن قیس]]
+# [[مسروق بن اجدع]]
+# [[عمرو بن شرحبیل همدانی]]
+# [[عبیدة بن قیس سلمانی کوفی]]
+# [[مرة بن شراحیل همدانی]]
+# [[زر بن حبیش اسدی کوفی]]
+# [[ابوالعالیه ریاحی]]
+# [[زید بن وهب جهنی]]
+# [[سعید بن مسیب]]
+# [[سعید بن جبیر]]
+# [[ابراهیم نخعی]]
+# [[ابوصالح میزان بصری]]
+# [[ضحاک بن مزاحم هلالی]]
+# [[جابر بن زید ازدی]]
+# [[مجاهد بن جبر مکی]]
+# [[طاووس بن کیسان یمانی]]
+# [[عکرمة بن عبدالله بربری]]
+# [[عامر بن شراحیل شعبی کوفی]]
+# [[حسن بن ابی الحسن یسار بصری]]
+# [[عطیة بن سعد عوفی جدلی کوفی]]
+# [[عطاء بن ابی رباح قریشی ملکی]]
+# [[قتادة بن دعامه سدوسی بصری]]
+# [[محمد بن کعب قرظی]]
+# [[زید بن علی بن الحسین هاشمی مدنی]]
+# [[اسماعیل بن عبدالرحمن سدی کوفی]]
+# [[جابر بن یزید جعفی]]
+# [[یحیی بن یعمر بصری]]
+# [[عطاء بن ابی‌مسلم خراسانی]]
+# [[ربیع بن انس بکری بصری خراسانی]]
+# [[داوود بن ابی‌هند قشیری سرخسی بصری]]
+# [[ابان بن تغلب بن رباح کوفی جُریری بکری ربعی کندی]]
+# [[محمد بن سائب کلبی]]
+# [[ثابت بن دینار ثمالی کوفی]]
+# [[زیاد بن منذر همدانی کوفی]]
+# [[عطیة بن حارث همدانی کوفی]]
+{{پایان فهرست اثر}}
 == جستارهای وابسته ==
@@ خط ۱۲۳: / خط ۱۶۸: @@
 {{پانویس}}
-[[رده:تفسیر عصر تابعین]]
 [[رده:تفسیر]]