جهانی شدن چه ابعادی دارد؟ (پرسش)

جهانی شدن چه ابعادی دارد؟
موضوع اصلی	بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاتر	مهدویت

جهانی شدن چه ابعادی دارد؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

پاسخ نخست

رحیم کارگر

حجت الاسلام و المسلمین دکتر رحیم کارگر و امید درویشی در مقاله «جهانی شدن و نقش آن در زمینه سازی ظهور» در این‌باره گفته‌اند:

«یکی از مهم‌ترین ابعاد جهانی‌شدن بُعد اقتصادی است. بسیاری از نظریه‌ها و تعاریف در مورد جهانی‌شدن با رویکرد اقتصادی بیان شده است و بسیاری از نظریه‌پردازان، وجه غالب جهانی‌شدن را اقتصادی می‌دانند. افزایش چشم‌گیر تجارت جهانی، مبادلات بین‌المللی، آزاد‌سازی تجارت، خصوصی‌سازی فعالیت‌های اقتصادی، حضور عمده شرکت‌های چند ملیتی و سرمایه‌گذاری مستقیم از طریق شرکت‌ها، توسعه الکترونیکی ارتباطات تجاری، انتقال سریع فن‌آوری به دیگر کشورها، گسترش مراکز مالی جهانی، افزایش مهاجرت کارگران، رشد و تحول در ارتباطات حمل و نقلی و هم‏چنین صرفه‌جویی در زمینه‌های تولیدی باعث شده است که جنبه اقتصادی جهانی‌شدن، بر دیگر ابعاد جهانی‌شدن تأثیرات چشم‌گیری داشته باشد.

با توجه به بعد اقتصادی جهانی‌شدن چنین برداشت می‌شود که داعیه داران جهانی‌شدن ادعا می‌کنند که در صدد رونق فعالیت‌های اقتصادی در تمام جهان هستند. تلاش آنان در این راستا اگر به صورت صحیح و کارآمد در عرصه‌های بین‌المللی پیش برود شاید در برخی عرصه‌ها موفقیت‌هایی کسب کنند اما به صراحت می‌توان بیان کرد که طبق آموزه‌های ادیان آسمانی، به ویژه دین مبین اسلام، پیشرفت صنعت و تکنولوژی و شکوفایی اقتصادی در دوران ظهور منجی آخرالزمان محقق خواهد شد.

روایات زیادی به وضعیت اقتصادی در عصر ظهور اشاره دارند. چشم‌انداز اقتصادی عصر ظهور به نحوی است که امام علی (ع) می‌فرمایند‌: زمین میوه‌‏های دل خود (معادن طلا و نقره) را برای او بیرون می‏‌ریزد و کلیدهایش را به او می‌‏سپارد. تقسیم اموال آنچنان به صورت مساوی صورت می‌گیرد که امام باقر(ع) می‌فرمایند: دیگر نیازمندی یافت نمی‏‌شود تا به او زکات بدهد. پیامبر گرامی اسلام می‌فرمایند: در آن زمان، امت پیامبر چنان از نعمت برخوردار می‏شوند که هرگز امتی آن‏چنان از نعمت برخوردار نشده باشد. سرتاسر زمین محصول می‌‏دهد و هیچ‏ چیز را از آنان دریغ ندارد و اموال، انبوه می‏‌شود. هم‏چنین امام باقر(ع) می‌فرمایند: گنجینه‌‏های زمین برای او ظاهر می‏‌گردد و حکومت او شرق و غرب جهان را فرا می‌‏گیرد.‏ جهان در عصر پسا ظهور معضلات اقتصادی مثل رباخواری، اختلاس، دزدی، احتکار، کم‌فروشی و گران‌فروشی‌... را ندارد.

البته جهانی‌شدن در زمینه‌سازی این رونق و شکوفایی اقتصادی تأثیر بسزایی دارد‌؛ چرا که زیرساخت‌های شکوفایی اقتصادی عصر پسا ظهور، تا حدودی در عصر پیشا ظهور شکل می‌گیرد؛ یعنی برای رسیدن به چنین عصر شکوهمندی که به گوشه‌ای از آن اشاره شد‌، مسلما باید زیر ساخت‌های اقتصادی تا حدودی به فعلیت رسیده باشند‌؛ زیرا بنا نیست که تمامی موفقیت‌های دوران ظهور به واسطه معجزه باشد، بلکه نیازمند تلاش و کوشش بشری است.

جهانی‌شدن سیاسی و مهدویت: با توجه به تحولات سیاسی به وجود آمده در عرصه‎های بین‌المللی‌، مخصوصاً در دهه‌های اخیر، می‌توان به صراحت گفت که یکی از مهم‌ترین ابعاد جهانی‌شدن، بُعد سیاسی آن است. جهانی‌شدن سیاست به این معنا است که مسائل و مباحث سیاسی که فقط در محدوده سرزمینی خاصی مطرح بوده و به حوزه داخلی و حاکمیت ملی ارتباط داشته‌اند، به مسائلی فراملی‌، فرامنطقه‌ای و جهانی تبدیل شوند.

روند جهانی‌شدن باعث شده است که بسیاری از دانش‌واژه‌هایی که در عرصه سیاست موضوعیت دارند، مفهوم و کارایی پیشین خود را از دست بدهند. به واسطه جهانی‌شدن‌، مفهوم قدرت "از شکل سخت‌افزاری به نرم‌افزاری تحوّل یافته... و قدرت نظامی‌محور، به قدرت اطلاعات‌محور تغییر شکل می‌دهد و بیشتر قدرت در دست کسانی خواهد بود که سخت‌افزار تکنولوژی ارتباطات و نرم‌افزار اطلاعات را در اختیار دارند". قدرت آگاهی‌بخشی سیاسی رسانه‌ها در جوامع‌، بسیار پررنگ‌تر است، و شیوه اعمال قدرت به نحوی دگرگون شده است که "برخی از نظریه‌پردازان ارتباطات معتقدند که امروز جهان در دست کسی است که رسانه‌ها را در اختیار دارد‌". در عصر جهانی‌شدن دیگر داشتن قلمرو سرزمینی زیاد، ملاک ارزیابی قدرت محسوب نمی‌شود، و حاکمیت ملی دولت‌ها بر سرزمین‌ها بسیار کم‌رنگ شده است؛ به نحوی که "اصولا دولت‌ها نمی‌توانند با شهروندان خود هر طور که سلاح می‌دانند رفتار کنند"؛ چرا که جهانی‌شدن سیاست باعث شده است دولت‌ها دیگر نتوانند همانند گذشته استقلال کامل داشته باشند، چون حاکمیت ملی آنها تضعیف شده است.

با توجه به آموزه‌های دینی، سرانجام حکومتی الاهی بر تمام دنیا حاکم می‌شود‌. قرآن کریم می‌فرماید: ﴿وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الْأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ﴾.

تصور شکل‌گیری چنین حکومتی‌، در زمان‌های گذشته امری دشوار بود، اما جهانی‌شدن سیاسی توانسته است زیرساخت‌های فکری و فیزیکی شکل‌گیری یک حکومت جهانی را فراهم نماید و بسیاری از مشکلاتی که بر سر راه حاکمیت سیاسی در جهان وجود دارد را از میان بردارد.

جهانی‌شدن فرهنگی و مهدویت‌: جهانی‌شدن‌، فرهنگ‌های مختلف را به شدت تحت تأثیر خود قرار داده است؛ به نحوی که بُعد فرهنگی جهانی‌شدن، یکی از مهم‌ترین ابعاد آن محسوب می‌شود. گسترش شبکه‌های ارتباطی و فن‌آوری‌های رسانه‌ای در قالب کانال‌های متعدد ماهواره‌ای‌، افزایش دامنه اینترنت و گسترش شبکه‌ای آن در سراسر جهان، از میان رفتن مرزهای فرهنگی، رویارویی فرهنگ‌های متنوع و بسیاری از مسائل دیگر، گویای این تأثیر است.

جهانی‌شدن فرهنگی به این معنا است که فرهنگی خاص در عرصه جهانی گسترده شود به نحوی که اکثر قریب به اتفاق خرده فرهنگ‌های اختصاصی به چالش کشیده شود و نوعی یکسان‌سازی فرهنگی را در تمام جوامع گسترده کند. در این بُعد از جهانی‌شدن تلاش شده است که از طریق زیرساخت‌هایی که جهانی‌شدن در اختیار بشریت قرار داده، آداب و رسوم و ارزش‌های خاصی، در تمام دنیا مورد توجه قرار گیرد. علاوه بر این جهانی‌شدن بستری فراهم کرده تا دیگر فرهنگ‌ها نیز در عرصه‌های بین‌المللی عرض اندام کنند.

به بیانی دیگر در عرصه جهانی‌شدن فرهنگی می‌توان دو دیدگاه کلان را مطرح کرد. دیدگاه اول عبارت است از گسترش فرهنگی خاص در عرصه جهانی‌. دیدگاه دوم نیز عبارت است از کثرت فرهنگی. به بیانی دیگر جهانی‌شدن در حیطه فرهنگ را می‌توان مانند سکه دورویی دانست که یک روی آن نشان‌دهنده غلبه یک فرهنگ خاص بر سایر فرهنگ‌ها است و روی دیگرش کثرت‌گرایی و تنوع فرهنگی را نشان می‌دهد‌. یعنی همه فرهنگ‌ها را به رسمیت می‌شناسد و باعث تقویت و معرفی آنها در عرصه‌های بین‌المللی می‌شود‌».

1. جهانی شدن به چه معنایی است؟ (پرسش)
2. ریشه‏‌های تاریخی جهانی شدن از چه زمانی است؟ (پرسش)
3. غربی‌‏ها از جهانی شدن چه اهدافی را دنبال می‏‌کنند؟ (پرسش)
4. جهانی شدن چه جنبه‏‌های منفی دارد؟ (پرسش)
5. آیا در منابع دینی به جهانی شدن اشاره شده است؟ (پرسش)
6. چگونه می‌توان وعده حکومت جهانی را باور و تقویت نمود؟ (پرسش)
7. آیا میان جهانی شدن و جهانی‌سازی فرقی هست؟ آیا این روند به حکومت امام مهدی منتهی می‌شود یا خیر؟ (پرسش)
8. آیا پروژه جهانی‌سازی یا فرایند جهانی شدن با حکومت جهانی امام مهدی همگرایی دارد یا واگرایی؟ (پرسش)
9. جهانی شدن و جهانی سازی که اسلام معرفی می‏‌کند چه امتیازاتی دارد؟ (پرسش)
10. رهبری در حکومت عدل جهانی چه اهمیتی دارد؟ (پرسش)
11. برپا کننده عدل جهانی چه شرایطی باید داشته باشد؟ (پرسش)
12. شرایط تحقق حکومت عدل جهانی چیست؟ (پرسش)
13. دیدگاه قرآن در مورد جهانی شدن چیست؟ و جهانی سازی مطلوب کدام است؟ (پرسش)
14. چه عواملی زمینه‏ ساز حکومت واحد جهانی است؟ (پرسش)
15. چه ضرورتی برای تشکیل حکومت واحد جهانی وجود دارد؟ (پرسش)
16. ضرورت برپایی حکومت عدل جهانی از راه فطرت چگونه قابل تبیین است؟ (پرسش)
17. آیا از راه براهین فلسفی می‌توان ضرورت حکومت عدل جهانی را به اثبات رساند؟ (پرسش)
18. ضرورت حکومت عدل جهانی را از راه تکامل چگونه می‌‏توان تبیین کرد؟ (پرسش)
19. آیا با دلیل عقلی می‏‌توان ضرورت تشکیل حکومت عدل جهانی را اثبات نمود؟ (پرسش)
20. آیا واقعیت‏‌های تاریخی می‌‏تواند ضرورت تشکیل حکومت عدل جهانی را به اثبات رساند؟ (پرسش)
21. چرا در عصر انبیای گذشته حکومت عدل جهانی تحقق نیافته است؟ (پرسش)
22. چه ضرورتی در تحقق حکومت عدل جهانی در این دنیا است؟ (پرسش)
23. چرا در عصر پیامبر اکرم حکومت جهانی توحیدی تحقق نیافت؟ (پرسش)
24. ویژگی‌های رهبر جهانی چیست؟ (پرسش)

منبع‌شناسی جامع مهدویت

• کتاب‌شناسی مهدویت؛
• مقاله‌شناسی مهدویت؛
• پایان‌نامه‌شناسی مهدویت.