وراثت علوم انبیا

اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث علم معصوم است. "وراثت علوم انبیا" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

وراثت علوم انبیا در قرآن | وراثت علوم انبیا در حدیث | وراثت علوم انبیا در کلام اسلامی | وراثت علوم انبیا در فلسفه اسلامی | وراثت علوم انبیا در عرفان اسلامی

در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل علم معصوم (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

چیستی وراثت از انبیاء

• روایات فراوانی دلالت می‌کنند، علم هر پیامبری به پیامبر پس از خود و اوصیای او منتقل می‌گردد. از این انتقال، به "ارث رسیدن" و "ارث بردن" تعبیر شده است؛ لذا از منابع علم امامان(ع)، تعلیم سنت نبوی و وصایت و وراثت از پیامبر گرامی اسلام(ص) است، پیامبر اکرم(ص)، همۀ معارف و علوم خود را به اولین وصی خود، علی(ع) و ایشان نیز به فرزندانش تا امام زمان(ع) منتقل کرد. این ارث بردن نشان دهندۀ پیوند عمیق میان نبوت و ولایت است.

انواع و مصادیق وراثت

• وراثت امامان(ع) از انبیاء دو صورت دارد:

1. وراثت اعتباری؛ یعنی اموری که مربوط به آثار ظاهری نبوت است، مانند پیراهن حضرت یوسف(ع)، عصای موسی(ع) و...، و بیشتر برای ابراز حق در مواردی که مسئله امامت ایشان مشتبه می‌شده و داشتن آثار ظاهری انبیاء نشانه حقانیت ایشان معرفی شده است به ارث برده‌اند.
2. وراثت حقیقی؛ یعنی علوم و حکمت‌ها و کمالات و سجایای اخلاقی که در هر پیامبری به صورتی ظهور نموده است به ارث برده اند. و این انتقال علم، تنها مخصوص به علوم مکتوب نیست؛ بلکه علمی که با آدم ابوالبشر به زمین آمد، علمی ماندگار و باقی در زمین است و به انبیا و امامان(ع) به ارث رسیده است. کتاب‌های آسمانی پیامبران گذشته مانند تورات، زبور، انجیل و صحیفه‌هایی مثل صحف موسی(ع) و ابراهیم(ع) از جمله مکتوبی هستند که پیامبر اکرم(ص) واسطۀ انتقال آن به امام علی(ع) و هر امامی واسطه در انتقال به امام بعدی است. از این کتاب‎ها و صحیفه‌ها در برخی روایات با عنوان مختصر "جفر ابیض" یاد شده است. طبق برخی روایات، "جفر ابیض" شامل: زبور، تورات، انجیل و صحیفه‌های موسی(ع) و ابراهیم(ع) است.

روایات در مورد وراثت

• برخی از روایات در این زمینه عبارتند از:

1. امام صادق(ع) فرمودند: «خدای تبارک و تعالی دو گونه علم دارد: علمی که فرشتگانِ مقرب و پیامبران و رسولان را از آن آگاه ساخته است، این علم را ما نیز می‌دانیم. دو، آن علمی که ویژه ذات مقدس اوست و کسی جز او، آن را نمی‌داند.»...
2. امیرالمؤمنین(ع) می‌‌فرمایند: «همانا رسول خدا هزار باب به من آموخت راجع به حلیت و حرمت آنچه هست و آنچه در آینده تا قیامت خواهد بود که هر باب خود گشاینده هزار باب دیگر است. بنابر این هزار باب از علم پیامبر اکرم(ص) فراگرفته‌ام تا آنجا که علم منایا و بلایا و علم حل و فصل امور مردم همگی نزد من است».
3. امام صادق(ع) می‌‏فرماید: «همه کتاب‏‌های آسمانی انبیای گذشته، نزد ما است، اینها را از آنان به ارث برده‏‌ایم. همان گونه که آنان می‏خواندند، می‏خوانیم و همانند آنان از این کتاب‏‌ها سخن می‏گوییم. هیچ حجت الهی، در روی زمین خالی نخواهد بود که از او چیزی بپرسند و او بگوید: نمی‏‌دانم».

• در مجموع دانش اهل بیت(ع) علم الهی و لدنی است، دانشی است که از اثر اتصال به عالم غیب و همنشینی با فرشتگان الهی به دست آورده اند، دانشی است وراثتی که از انبیاء و پیامبر اکرم(ص) به ارث برده اند.

پرسش‌های وابسته

• وراثت علوم انبیا به چه معناست؟ (پرسش)

جستارهای وابسته

• علم معصوم
• علم غیب معصوم

منبع‌شناسی جامع علم معصوم

• کتاب‌شناسی علم معصوم؛
• مقاله‌شناسی علم معصوم؛
• پایان‌نامه‌شناسی علم معصوم.

منابع

• تحریری، محمد باقر، جلوه‌های لاهوتی
• زرین‌جویی، عین‌الله، مسئله علم امام در آثار دانشمندان معاصر شیعی
• شاکر، محمد تقی، منابع علم امام در قرآن
• خسروپناه، عبدالحسین، کلام نوین اسلامی
• اوجاقی، ناصرالدین، علم امام از دیدگاه کلام امامیه
• مطهری، منصف علی، علم ائمه از نظر عقل و نقل
• مولوی، محمد، نیاز جهان به امام زمان
• صادقی، حسن، مقایسه پیامبر و امام از دیدگاه امام رضا
• رستمی، محمد زمان، بررسی دیدگاه‌های تفسیری عرفانی درباره علم امام
• فاضل لنکرانی، محمد، اشراقی، شهاب‌الدین، پاسداران وحی

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید: