ام‌الکتاب: تفاوت میان نسخه‌ها

ذیل آیۀ {{متن قرآن|وَإِنَّهُ فِي أُمِّ الْكِتَابِ لَدَيْنَا لَعَلِيٌّ حَكِيمٌ}}<ref>«و بی‌گمان آن نزد ما در اصل  کتاب، فرازمندی فرزانه است» سوره زخرف، آیه ۴.</ref>، [[امام صادق]]{{ع}} در رابطه با لوح محفوظ و [[علم خداوند]] می‌‌فرمایند: "هر امری را که خداوند [[اراده]] می‌کند، قبل از ایجاد آن در علمش موجود است. هیچ چیزی وجود پیدا نمی‌کند جز اینکه قبل از آن در [[علم الهی]] موجود بوده است"<ref>{{متن حدیث|إِنَّ اللَّهَ یُقَدِّمُ مَا یَشَاءُ وَ یُؤَخِّرُ مَا یَشَاءُ وَ یَمْحُو مَا یَشَاءُ وَ یُثْبِتُ مَا یَشَاءُ وَ عِنْدَهُ أُمُّ الْکِتابِ وَ قَالَ فَکُلُّ أَمْرٍ یُرِیدُهُ اللَّهُ فَهُوَ فِی عِلْمِهِ قَبْلَ أَنْ یَصْنَعَهُ لَیْسَ شَیْ‏ءٌ یَبْدُو لَهُ إِلَّا وَ قَدْ کَانَ فِی عِلْمِهِ إِنَّ اللَّهَ لَا یَبْدُو لَهُ مِنْ جَهْلٍ}}؛ عیاشی، محمد بن مسعود، تفسیر العیاشی، ج۲، ص۲۸۱.</ref>.<ref>معرفت، محمد هادی، تفسیر و مفسران، ج۱، ص۴۶.</ref>

بدون [[شک]] [[علم پیامبر]]{{صل}} و همچنین [[علم ائمه]]{{ع}} [[علمی]] [[حقیقی]] و خدایی و از جانب خداست، این معنا در [[روایات]] مختلف با بیانات مختلفی مطرح شده است، از جمله روایاتی که [[علم امامان]]{{ع}} و [[پیامبر]] را مستند به [[علم کتاب]] یا [[کتاب مبین]] و یا ام الکتاب می‏‌نمایند. در واقع این روایات ریشه و اساس [[علم]] را در [[علم خدا]] می‌دانند که [[امامان]]{{ع}} به حسب وظایفی که بر عهدۀ آنها گذاشته شده از آن برخوردار شده‌اند؛ لذا باید دانست، یکی از منابع [[علوم امامان]]{{ع}}، [[آگاهی]] به لوح محفوظ یا ام الکتاب است. با توجه به آیۀ {{متن قرآن|إِنَّهُ لَقُرْآنٌ كَرِيمٌ فِي كِتَابٍ مَكْنُونٍ لَا يَمَسُّهُ إِلَّا الْمُطَهَّرُونَ}}<ref>«که این قرآنی ارجمند است، در نوشته‌ای فرو پوشیده که جز پاکان را به آن دسترس نیست.» سوره واقعه، آیه ۷۷ ـ ۷۹.</ref> و با توجه به [[آیۀ تطهیر]] که در مورد اهل بیت{{ع}} می‌فرماید: {{متن قرآن|إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا}}<ref>«جز این نیست که خداوند می‌خواهد از شما اهل بیت  هر پلیدی را بزداید و شما را به شایستگی پاک گرداند» سوره احزاب، آیه ۳۳.</ref> و [[روایات]]<ref>تفسیر برهان، ج ۳، ص۳۰۹ ـ ۳۲۵.</ref>، روشن می‌شود مصداق بارز "[[مطهرون]]" که [[قادر]] به تماس با "[[کتاب مکنون]]" [[الهی]] ـ [[لوح محفوظ]] و یا [[ام الکتاب]] ـ هستند و از آن باخبرند، [[پیامبر]] و [[خاندان امامت]] و [[ولایت]] هستند. در همین رابطه [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} فرمودند: {{متن حدیث|وَ أَنَا صَاحِبُ اللَّوْحِ الْمَحْفُوظِ أَلْهَمَنِی اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عِلْمَ مَا فِیه}}<ref>مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج ٢۶، ص۴.</ref> و [[امام باقر]]{{ع}} از [[امام سجاد]]{{ع}} دربارۀ برخورداری [[اهل بیت]]{{ع}} از [[علم کلی]] می‌‌فرمایند: {{متن حدیث|مَا بَعَثَ اللَّهُ نَبِیّاً إِلَّا أَعْطَاهُ مِنَ الْعِلْمِ بَعْضَهُ مَا خَلَا النَّبِیَّ{{صل}} فَإِنَّهُ أَعْطَاهُ مِنَ الْعِلْمِ کُلَّهُ (...) وَ قَالَ لِمُحَمَّدٍ{{صل}}: «أَوْرَثْنَا الْکِتابَ الَّذِینَ اصْطَفَیْنا مِنْ عِبادِنا» فَهَذَا الْکُلُّ وَ نَحْنُ الْمُصْطَفَوْن}}<ref>مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج ۲۶، ص۶۴.</ref> و [[امام رضا]]{{ع}} از [[امام صادق]]{{ع}} در رابطه با ام‌الکتاب که [[حقیقت قرآن]] در آن است [[نقل]] می‌فرماید: "آن [[حضرت]] در حالی که این [[آیه]] را [[تلاوت]] می‌فرمود: [[قرآن]] در ام‌الکتاب نزد ما بلند مرتبه و [[نفوذ]] ناپذیر است، می‌فرمود: [[علی بن ابی‌طالب]]{{ع}} است"<ref>{{متن حدیث|عن محمد بن علی بن جعفر، قال: سمعت الرضا{{ع}} و هو یقول: «قال أبو عبد الله{{ع}}، و قد تلا هذه الآیة: «وَ إِنَّهُ فِی أُمِّ الْکِتابِ لَدَیْنا لَعَلِیٌّ حَکِیمٌ»، قال: علی بن أبی طالب{{ع}}}}؛ تفسیر برهان، ج ۴، ص۸۶۴، ح ۱ ـ ۹.</ref>. یعنی حقیقت قرآن همان [[حقیقت]] [[علی ابن ابی‌طالب]]{{ع}} است که ام‌الکتاب و لوح محفوظ می‌باشد؛ لذا [[قرآن کریم]] می‌فرماید: [[انسان‌های پاک]] شده از تمامی آلودگی‌های [[اعتقادی]]، [[علمی]]، [[اخلاقی]] و [[روحی]] که [[خداوند]] ایشان را [[پاک]] کرده است به کتاب مکنون که حقیقت قرآن در آن است راه پیدا می‌کنند<ref>ر.ک: [[محمد باقر تحریری|تحریری، محمد باقر]]، [[جلوه‌های لاهوتی (کتاب)|جلوه‌های لاهوتی]]، ج ۱، ص۱۳۸؛ معرفت، محمد هادی، تفسیر و مفسران، ۲۹۳؛ [[محسن غرویان|غرویان، محسن]]، [[سید محمد حسین میرباقری|میرباقری، سید محمد حسین]]، [[محمد رضا غلامی|غلامی، محمد رضا]]، [[بحثی مبسوط در آموزش عقاید (کتاب)|بحثی مبسوط در آموزش عقاید]]، ص۴۳؛ [[محمد تقی شاکر|شاکر، محمد تقی]]، [[منابع علم امام در قرآن (مقاله)|منابع علم امام در قرآن و حدیث]]، ص۱۳۱.</ref>.