منابع علم معصوم چیست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

افزودن پیوند
از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
دیداریویکی‌متن
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
== سید محمد فائز باقری==
در پایان نامه بررسی علم اولیای الهی


منابع عمده علوم پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم و آئمه عليهم السلام از ديد روايات چنين است:


1- قرآن
{{ویرایش غیرنهایی}}
نخستين منبع دانش پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم و آئمه عليهم السلام ‌به هيچ ترديد کتاب خداست. بر پاية باور شيعه، پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم و آئمه عليهم السلام دانش قرآن را به گونة کامل در اختيار دارند و با همة ابعاد و زواياي پنهان و آشکار آن آشنايند. قرآن کريم خود به اين حقيقت اشاره کرده و علم تأويل قرآن و فهم آيات متشابه آن را در انحصار خداوند متعال و راسخان در علم برشمرده سوره آل عمران آیه 7 .  
{{جعبه اطلاعات پرسش
مطابق با روايات فراوان، منظور از راسخان در علم پيشوايان معصوم الهي و اهل بيت پيامبرصلّي الله عليه وآله هستند (ان ربي وهب لي قلبا عقولا و لسانا سولا.(خوارزمي،المناقب،ص90،و ر.ک.:ابن سعد،الطبقات الکبري،ج2،ص338)).در آيه‌اي نيز گواه بر رسالت پيامبر اکرم صلّي الله عليه وآله خداوند يکتا و «من عنده علم الکتاب» (کسي که دانش کتاب نزد اوست) دانسته شده است .(رعد 43)
| موضوع اصلی        = [[علم معصوم (پرسش)|بانک جامع پرسش و پاسخ علم معصوم]]
به گواهي روايات فراوان،قرآن کريم افزون بر معناي ظاهري،داراي معاني باطني است  و بر اين اساس،جاي شگفتي نيست اگر گفته شود خبرهاي مربوط به آسمان و زمين و گذشته و آينده را در آن مي توان يافت ().اميرمومنان عليه السلام که در پرتو عنايات الهي از نيروي ويژه اي براي ادراک برخوردار است (ان ربي وهب لي قلبا عقولا و لسانا سولا.(خوارزمي،المناقب،ص90،و ر.ک.:ابن سعد،الطبقات الکبري،ج2،ص338)) و ظاهر و باطن قرآن را مي داند (ابو نعيم اصفهاني،حليه الاولياء،ج1،ص65.)،توانايي خود را براي بهره گيري از کتاب الهي چنين شرح مي دهد:از آن(قرآن)بخواهيد تا سخن گويد وهرگز سخن نگويد،اما من شما را از آن خبر مي دهم.بدانيد که در قرآن دانش آينده است و حديث گذشته.درد شما را درمان است و راه سامان دادن کارتان در آن است .(نهج البلاغه،خطبه158،ص159.)
| موضوع فرعی        =  منابع علم معصوم چیست؟
امام صادق عليه السلام مي فرمايد:به خدا قسم من به آنچه در آسمان ها و زمين است و آنچه در بهشت و دوزخ است آگاهم و به ماکان و مايکون علم دارم و همه اين علوم را از کتاب خدا فرا گرفتم،خداوند درباره قرآن مي فرمايد:تِبيَانًا لِکُلِ شَيءٍ. (کليني،اصول کافي،ج1،ص261.)
| تصویر            = 7626626252.jpg
| اندازه تصویر      = 200px
| نمایه وابسته      = [[منبع علم معصوم (نمایه)|منبع علم معصوم]]
| مدخل اصلی        = [[علم معصوم]]
| موضوعات وابسته    =
| پاسخ‌دهنده        =[[سید محمد فائز باقری|باقری]]
| پاسخ‌دهندگان      =
}}
'''منابع علم معصوم چیست؟''' یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث '''[[علم معصوم (پرسش)|علم معصوم]]''' است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی '''[[علم معصوم]]''' مراجعه شود.


شايد بهترين گواه بر اين مطلب حديث شريف و متواتر ثقلين باشد که پيوند آنان با قرآن را تا روز قيامت ناگسستني برشمرده و بر ملازمت آن ‌دو با هم تأکيد کرده است.
==عبارت‌های دیگری از این پرسش==


2- وحي و الهام
وحي آسماني-که خود پديده اي غيبي و فراتر از تجربه عادي است- دريچه هاي جهان غيب را به روي پيامبران الهي مي گشايد وآنان را به حقايقي آشنا مي سازد که ابزار ادراکي انسان،به خودي خود،توان دستيابي آنها را ندارد.چنانکه پيشتر گذشت،انبياء نه تنها در امور مربوط به شريعت،بلکه در قلمروي موضوعات فردي و اجتماعي نيز از اين سرچشمه دانش بهره مي برند و ارتباط خود را با جهان ديگر بيشتر آشکار مي سازنند. براي نمونه، در جنگ تبوک،گم شدن شتر پيامبر بهانه اي به دست منافقان داد تا علم غيب آن حضرت را زير سوال برند. در اين هنگام فرشته الهي فرود آمد وبا راز گشايي از محل استقرار شتر،به طعنه دشمنان پايان داد (کليني،الکافي،ج8،ص221،بحارالانوار،ج18،ص109،ابن هشام،السيره النبويه،ج4،ص166،ابن کثير،السيره النبويه،ج4،ص166،ابن اثير، اسدالغابه،ج2،ص266.).


از سوي ديگر،هرچند با رحلت پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم باب وحي بسته شد (نهج البلاغه،خطبه235،ص266.)، راه الهام براي اولياي الهي همچنان باز است.
== پاسخ نخست==
امام علي عليه السلام در نهج البلاغه مي فرمايند:همواره خدا را – که بخشش هاي او بي شمار است و نعمت هايش بسيار- در پاره اي از روزگار پس از پاره اي ديگر و در زماني ميان آمدن دو پيامبر، بندگاني است که از راه انديشه با آنان در راز است و از طريق خرد دمساز .
[[پرونده:11786.jpg|بندانگشتی|right|100px|[[سید محمد فائز باقری|باقری]]]]
چگونگي بهره مندي امامان معصوم عليهم السلام از اين خزانه غيبي،تفاوتي چندان با بهره مندي پيامبران از آن ندارد،چنان که رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم خطاب به اميرمومنان عليه السلام مي فرمايند:انک تسمع ما اسمع و تري ما اري الا انک لست بنبي  "تو مي شنوي آنچه را من مي شنوم،ومي بيني آنچه را من مي بينم،جز اين که تو پيامبر نيستي".
::::::حجت الاسلام و المسلمین '''[[سید محمد فائز باقری]]''' در پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد خود با عنوان ''«[[بررسی علم اولیای الهی (پایان‌نامه)|بررسی علم اولیای الهی]]»'' در این‌باره گفته است:
بر اين اساس،امام علي عليه السلام در برخي روايات، خود را مانند ذوالقرنين مي داند که هر چند نبي نبود، خداوند با او راز گويي مي کرد .(ابن عياش،تفسيرعياشي،ج2،ص365،بحارالانوار،ج26،ص85-86.) همچنين آن حضرت در جاي ديگر،با اشاره به لوح محفوظ الهي مي فرمايد:الهمني الله-عزوجل-علم ما فيه  ، "خداوند از راه الهام مرا از آنچه در لوح محفوظ است،آگاه ساخته است". تعبيري ديگر که در اين باره به کار رفته، برقراري ارتباط با "روح الهي"  است،(برخي از روايات،روح را موجودي دانسته اند که برتر از جبرئيل و ميکائيل است.ر.ک.:کليني،الکافي،ج1،ص273-274.)
::::::«منابع عمده علوم پیامبر{{صل}} و ائمه{{عم}} از دید روایات چنین است:
چنانکه امام علي عليه السلام مي فرمايد:کسي که روح الهي را در مي يابد... از رويدادهاي گذشته و آينده و... آنچه در دل مردمان وزمين و آسمان است،آگاه مي گردد .(بحارالانوار،ج26،ص5.)
::::::'''قرآن:''' نخستین منبع دانش پیامبر{{صل}} و ائمه{{عم}} ‌به هیچ تردید کتاب خداست. بر پایه باور شیعه، پیامبر{{صل}} و ائمه{{عم}} دانش قرآن را به گونه کامل در اختیار دارند و با همه ابعاد و زوایای پنهان و آشکار آن آشنایند. قرآن کریم خود به این حقیقت اشاره کرده و علم تأویل قرآن و فهم آیات متشابه آن را در انحصار خداوند متعال و راسخان در علم برشمرده.{{عربی|اندازه=155%|﴿{{متن قرآن|[[آیا آیه ۷ سوره آل عمران علم غیب غیر خدا را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)|وَمَا يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلاَّ اللَّهُ وَالرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ يَقُولُونَ آمَنَّا بِهِ كُلٌّ مِّنْ عِندِ رَبِّنَا]]}}﴾}}<ref>«در حالی که تأویل آن را جز خداوند نمی‌داند و استواران در دانش، می‌گویند: ما بدان ایمان داریم، تمام آن از نزد پروردگار ماست». سوره آل عمران، آیه۷.</ref> مطابق با روایات فراوان، منظور از راسخان در علم پیشوایان معصوم الهی و [[اهل بیت|اهل بیت پیامبر]]{{صل}} هستند. در آیه‌ای نیز گواه بر رسالت پیامبر اکرم{{صل}} خداوند یکتا و {{عربی|اندازه=155%|﴿{{متن قرآن|وَمَنْ عِندَهُ عِلْمُ الْكِتَابِ}}﴾}}<ref>«و کسى که علم کتاب [و آگاهى بر قرآن] نزد اوست». سوره رعد، آیه ۴۳.</ref> دانسته شده است. به گواهی روایات فراوان، قرآن کریم افزون بر معنای ظاهری، دارای معانی باطنی است  و بر این اساس، جای شگفتی نیست اگر گفته شود خبرهای مربوط به آسمان و زمین و گذشته و آینده را در آن می‌توان یافت. امیرمؤمنان{{ع}} که در پرتو عنایات الهی از نیروی ویژه‌ای برای ادراک برخوردار است  و ظاهر و باطن قرآن را می‌داند، توانایی خود را برای بهره‌گیری از کتاب الهی چنین شرح می‌دهد: از آن (قرآن) بخواهید تا سخن گوید و هرگز سخن نگوید،اما من شما را از آن خبر می‌دهم. بدانید که در قرآن دانش آینده است و حدیث گذشته. درد شما را درمان است و راه سامان دادن کارتان در آن است. [[امام صادق]]{{ع}} می‌فرماید: به خدا قسم من به آنچه در آسمان‌ها و زمین است و آنچه در بهشت و دوزخ است آگاهم و به ماکان و مایکون علم دارم و همه این علوم را از کتاب خدا فرا گرفتم، خداوند درباره قرآن می‌فرماید: {{عربی|اندازه=155%|﴿{{متن قرآن|تِبْيَانًا لِّكُلِّ شَيْءٍ}}﴾}}<ref>«که بیانگر هر چیزى است»؛ سوره نحل، آیه۸۹.</ref> شاید بهترین گواه بر این مطلب حدیث شریف و متواتر ثقلین باشد که پیوند آنان با قرآن را تا روز قیامت ناگسستنی برشمرده و بر ملازمت آن ‌دو با هم تأکید کرده است.
::::::'''وحی و الهام:''' وحی آسمانی که خود پدیده‌ای غیبی و فراتر از تجربه عادی است، دریچه‌های جهان غیب را به روی پیامبران الهی می‌گشاید و آنان را به حقایقی آشنا می‌سازد که ابزار ادراکی انسان، به خودی خود، توان دستیابی آنها را ندارد. چنانکه پیشتر گذشت،انبیاء نه تنها در امور مربوط به شریعت، بلکه در قلمروی موضوعات فردی و اجتماعی نیز از این سرچشمه دانش بهره می‌برند و ارتباط خود را با جهان دیگر بیشتر آشکار می‌سازنند. برای نمونه، در جنگ تبوک، گم شدن شتر پیامبر بهانه‌ای به دست منافقان داد تا علم غیب آن حضرت را زیر سؤال برند. در این هنگام فرشته الهی فرود آمد و با راز گشایی از محل استقرار شتر، به طعنه دشمنان پایان داد. از سوی دیگر، هرچند با رحلت پیامبر اکرم{{صل}} باب وحی بسته شد، راه الهام برای اولیای الهی همچنان باز است. [[امام علی]]{{ع}} در نهج البلاغه می‌فرمایند: همواره خدا را –که بخشش‌های او بی‌شمار است و نعمت‌هایش بسیار- در پاره‌ای از روزگار پس از پاره‌ای دیگر و در زمانی میان آمدن دو پیامبر، بندگانی است که از راه اندیشه با آنان در راز است و از طریق خرد دمساز. چگونگی بهره‌مندی امامان معصوم{{عم}} از این خزانه غیبی، تفاوتی چندان با بهره‌مندی پیامبران از آن ندارد، چنان که رسول خدا{{صل}} خطاب به امیرمؤمنان{{ع}} می‌فرمایند: {{عربی|اندازه=155%|«إِنَّکَ تَسْمَعُ مَا أَسْمَعُ وَ تَرَی مَا أَرَی إِلَّا أَنَّکَ لَسْتَ بِنَبِیٍّ»}}<ref>«تو می‌شنوی آنچه را من می‌شنوم، و می‌بینی آنچه را من می‌بینم، جز این که تو پیامبر نیستی».</ref> بر این اساس، امام علی{{ع}} در برخی روایات، خود را مانند ذوالقرنین می‌داند که هر چند نبی نبود، خداوند با او رازگویی می‌کرد. همچنین آن حضرت در جای دیگر، با اشاره به [[لوح محفوظ]] الهی می‌فرماید: {{عربی|اندازه=155%|«الهمني الله عزّ وجلّ علم ما فيه»}}.<ref>«"خداوند از راه الهام مرا از آنچه در لوح محفوظ است، آگاه ساخته است».</ref> تعبیری دیگر که در این باره به کار رفته، برقراری ارتباط با "روح الهی"  است، چنانکه امام علی{{ع}} می‌فرماید: کسی که روح الهی را در می‌یابد... از رویدادهای گذشته و آینده و... آنچه در دل مردمان و زمین و آسمان است،آگاه می‌گردد. از امام موسی کاظم{{ع}} نقل می‌شود که فرمود:دانش ما از سه وجه است: گذشته، آینده و آنچه باید می‌شود؛ اما گذشته برای ما تفسیر شده و آینده نوشته شده است و هر آنچه حادث می‌گردد گاهی در دل افتد و گاهی در گوش اثر کند. مرحوم مجلسی در شرح این حدیث می‌نویسد: تفسیر امور گذشته برای ائمه{{عم}} از سوی رسول خدا{{صل}} بوده است و امور آینده در جامعه و مصحف فاطمه{{س}} و دیگر مدارک نوشته شده است. و اما علوم تازه و حادث به وسیله الهام از طرف خدا و بی‌واسطه فرشته ویا به وسیله حدیث فرشته است.  
::::::'''تحدیث:''' [[ائمه|امامان معصوم]]{{عم}} در روایاتی فراوان، محدث  خوانده شده‌اند، چنانکه امیرمرمنان{{ع}} می‌فرماید: من و جانشینانم... محدث هستیم. بنابر برخی از این احادیث، محدث کسی است که صدای فرشته را می‌شنود، هرچند او را نمی‌بیند.  
::::::'''اسم اعظم:''' روایات اسم اعظم را دارای هفتاد و سه حرف می‌داند که هفتاد و دو حرف آن نزد ائمه{{عم}} است و یک حرف آن مخصوص خدای سبحان است، نزد [[آصف بن برخیا]]، کارگزار حضرت سلیمان که کارهای شگفت انجام می‌داد، تنها یک حرف از هفتاد و سه حرف اعظم موجود بود. اینکه حقیقت اسم اعظم چیست و چرا و چگونه هفتاد و سه حرف است هیچ‌گاه برای ما روشن نخواهد شد، تنها همین مقدار فهمیده می‌شود که دارنده این اسم دارای مقام عالی و استثنایی است و خداوند از این حروف به «علم من الکتاب» تعبیر کرده است.  
::::::'''کتاب جفر:''' منظور از علم جفر آن‌گونه که مشهور شده است، همان علم‌‎الحروف است که با استفاده از حروف و اعداد و نسبت‌های آنها برای هر مجهولی -بنابر ادعا- پاسخی مناسب ارائه می‌دهد؛ به این شیوه که بعد از تبدیل سؤال به حروف و اعداد و انجام مراحلی خاص در نهایت اعداد و سپس حروفی حاصل می‌شود که حاوی پاسخ به سؤال مطرح شده است. این علم در ادیان مختلف با نام‌‎های مختلفی نام‌گذاری شده و گروه‌های مختلفی مدعی آن بوده‌اند. (...)
::::::'''کتاب جامعه:''' امام علی{{ع}} به عنوان شایسته‌ترین شاگرد مکتب وحی، نخستین امام شیعه و جانشین رسول خدا{{صل}}، نزد همه مسلمانان جایگاهی والا دارد و پرداختن به آثار آن حضرت و مواریث گرانبهای وی، مطلوب هر مسلمان و اقتدای به او وسیله رستگاری هر انسان است. در کتب حدیث، فهارس، رجال و علوم قرآنی، چه شیعه و چه اهل سنت، آثاری برای آن حضرت شمرده‌اند که: [[کتاب علی]]{{ع}} ، [[صحیفه علی]] و [[مصحف علی]]{{ع}} حجم بیشتری از گزارش‌های رسیده را به خود اختصاص داده‌اند. احادیث موجود در جوامع حدیثی شیعه نشانگر آن است که کتاب علی{{ع}} به نام‌های دیگری نیز نامیده می‌شده است»<ref>[[بررسی علم اولیای الهی (پایان‌نامه)|بررسی علم اولیای الهی]]، ص۱۱۳-۱۲۲.</ref>.
==پرسش‌های وابسته==
{{پرسش‌های وابسته}}
{{ستون-شروع|3}}
# [[آیا شیوه دستیابی معصوم به علم با دیگران مشترک است یا متفاوت؟ (پرسش)]]
# [[رابطه قرآن با علم معصوم چیست؟ (پرسش)]]
# [[رابطه علم لدنی با علم معصوم چیست؟ (پرسش)]]
# [[رابطه روح یا روح القدس با علم معصوم چیست؟ (پرسش)]]
# [[آیا ارتباط با ارواح می‌تواند یکی از منابع علم معصوم باشد؟ (پرسش)]]
# [[رابطه وحی یا الهام با علم معصوم چیست؟ (پرسش)]]
# [[رابطه تحدیث با علم معصوم چیست؟ (پرسش)]]
# [[رابطه نقر در گوش و نکت در دل با علم معصوم چیست؟ (پرسش)]]
# [[رابطه رؤیای صادق با علم معصوم چیست؟ (پرسش)]]
# [[رابطه کشف یا شهود با علم معصوم چیست؟ (پرسش)]]
# [[رابطه امام مبین یا کتاب مبین با علم معصوم چیست؟ (پرسش)]]
# [[رابطه ام الکتاب با علم معصوم چیست؟ (پرسش)]]
# [[رابطه کتاب اعمال با علم معصوم چیست؟ (پرسش)]]
# [[رابطه علم‌الکتاب با علم معصوم چیست؟ (پرسش)]]
# [[رابطه لوح یا لوح محفوظ با علم معصوم چیست؟ (پرسش)]]
# [[رابطه عرش با علم معصوم چیست؟ (پرسش)]]
# [[رابطه مصحف فاطمه یا کتاب‌هایی مثل جفر با علم معصوم چیست؟ (پرسش)]]
# [[رابطه مقام راسخان در علم با علوم معصوم چیست؟ (پرسش)]]
# [[رابطه عمود نور با علم معصوم چیست؟ (پرسش)]]
# [[رابطه اسم اعظم با علم معصوم چیست؟ (پرسش)]]
# [[رابطه وراثت از پیامبر یا امام پیشین با علم معصوم چیست؟ (پرسش)]]
# [[رابطه الف باب با علم معصوم چیست؟ (پرسش)]]
# [[علم معصوم امام به طور مستقیم از جانب خدا به او داده می‌شود یا با وساطت پیامبر خاتم؟ (پرسش)]]
# [[آیا تعلیم اسماء با علم معصوم پیامبر ارتباط دارد؟ (پرسش)]]
# [[آیا علم ویژه معصوم قابل تعلیم و انتقال به دیگران است؟ (پرسش)]]
# [[دیدگاه‌های دانشمندان مسلمان در باره منبع علم معصوم چیست؟ (پرسش)]]
## <sub>[[دیدگاه‌های دانشمندان عرفان اسلامی در باره منبع علم معصوم چیست؟ (پرسش)]]</sub>
## <sub>[[دیدگاه‌های دانشمندان فلسفه و حکمت اسلامی در باره منبع علم معصوم چیست؟ (پرسش)]]</sub>
## <sub>[[دیدگاه‌های دانشمندان تفسیر در باره منبع علم معصوم چیست؟ (پرسش)]]</sub>
## <sub>[[دیدگاه‌های دانشمندان حدیث در باره منبع علم معصوم چیست؟ (پرسش)]]</sub>
## <sub>[[دیدگاه دانشمندان اصول دین مکتب امامیه در باره منبع علم معصوم چیست؟ (پرسش)]]</sub>
## <sub>[[دیدگاه دانشمندان اصول دین مکتب معتزله در باره منبع علم معصوم چیست؟ (پرسش)]]</sub>
## <sub>[[دیدگاه دانشمندان اصول دین مکتب اشعریه در باره منبع علم معصوم چیست؟ (پرسش)]]</sub>
## <sub>[[دیدگاه دانشمندان اصول دین مکتب اباضیه در باره منبع علم معصوم چیست؟ (پرسش)]]</sub>
## <sub>[[دیدگاه فرقه وهابیت در باره منبع علم معصوم چیست؟ (پرسش)]]</sub>
{{پایان}}
{{پایان}}


از امام موسي کاظم عليه السلام نقل مي شود که فرمود:دانش ما از سه وجه است: گذشته،آينده و آنچه بايد مي شود؛اما گذشته براي ما تفسير شده و آينده نوشته شده است و هر آنچه حادث مي گردد گاهي در دل افتد و گاهي در گوش اثر کند.
==[[:رده:آثار علم معصوم|منبع‌شناسی جامع علم معصوم]]==
مرحوم مجلسي در شرح اين حديث مي نويسد:تفسير امور گذشته براي آئمه عليهم السلام از سوي رسول خدا صلي الله عليه و آله وسلم بوده است و امور آينده در جامعه و مصحف فاطمه سلام الله عليها و ديگر مدارک نوشته شده است.و اما علوم تازه و حادث به وسيله الهام از طرف خدا و بي واسطه فرشته ويا به وسيله حديث فرشته است. (مجلسي،مرآه العقول،ج،ص)
{{پرسش‌های وابسته}}
{{ستون-شروع|3}}
* [[:رده:کتاب‌شناسی کتاب‌های علم معصوم|کتاب‌شناسی علم معصوم]]؛
* [[:رده:مقاله‌شناسی مقاله‌های علم معصوم|مقاله‌شناسی علم معصوم]]؛
* [[:رده:پایان‌نامه‌شناسی پایان‌نامه‌های علم معصوم|پایان‌نامه‌شناسی علم معصوم]].
{{پایان}}
{{پایان}}


3- تحديث
==پانویس==
امامان معصوم عليهم السلام در رواياتي فراوان،محدث  خوانده شده اند،چنانکه اميرمومنان عليه السلام مي فرمايد:من و جانشينانم... محدث هستيم .بنابر برخي از اين احاديث،محدث کسي است که صداي فرشته را مي شنود،هرچند او را نمي بيند .(شيخ مفيد،الاختصاص،ص329.)
{{پانویس2}}
4- اسم اعظم
روايات اسم اعظم را داراي هفتاد و سه حرف مي داند که هفتاد و دو حرف آن نزد ائمه (ع) است و يک حرف آن مخصوص خداي سبحان است، نزد آصف بن برخيا، کارگزار حضرت سليمان که کارهاي شگفت انجام مي داد، تنها يک حرف از هفتاد و سه حرف اعظم موجود بود .( کليني ، اصول کافي ، ج1، ص287، سه حديث، باب مااعطي الائمه (ع) من اسم الله الاعظم.)


اينکه حقيقت اسم اعظم چيست و چرا و چگونه هفتاد و سه حرف است هيچ گاه براي ما روشن نخواهد شد، تنها همين مقدار فهميده مي شود که دارنده اين اسم داراي مقام عالي و استثنايي است و خداوند از اين حروف به«علم من الکتاب» تعبير کرده است .(مظفر، علم الامام (ع)، ص36)
[[رده:علم معصوم]]
 
[[رده:پرسش‌های جامع امامت و ولایت]]
5- کتاب جفر
[[رده:پرسش‌های علم معصوم]]
منظور از علم جفر آن گونه که مشهور شده است، همان علم الحروف است که با استفاده از حروف و اعداد و نسبت های آنها برای هر مجهولی - بنابر ادعا- پاسخی مناسب ارائه می دهد؛ به این شیوه که بعد از تبدیل سؤال به حروف و اعداد و انجام مراحلی خاص در نهایت اعداد و سپس حروفی حاصل می شود که حاوی پاسخ به سؤال مطرح شده است. این علم در ادیان مختلف با نام های مختلفی نام گذاری شده و گروه های مختلفی مدعی آن بوده اند. (...)
[[رده:پرسش‌های نیازمند ترجمه]]
 
[[رده:(ات): پرسش‌هایی با ۳ پاسخ]]
6- کتاب جامعه
[[رده:(ات): پرسش‌های علم معصوم با ۳ پاسخ]]
امام علی علیه السلام به عنوان شایسته ترین شاگرد مکتب وحی، نخستین امام شیعه و جانشین رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم ، نزد همه مسلمانان جایگاهی والا دارد و پرداختن به آثار آن حضرت و مواریث گرانبهای وی، مطلوب هر مسلمان و اقتدای به او وسیله رستگاری هر انسان است.
در کتب حدیث، فهارس، رجال و علوم قرآنی، چه شیعه و چه اهل سنّت، آثاری برای آن حضرت شمرده اند که: کتاب علی علیه السلام ، صحیفه علی و مصحف علی علیه السلام حجم بیشتری از گزارشهای رسیده را به خود اختصاص داده اند .(محمد بن اسماعیل بخاری در صحیح ج1، ص38، ج9، ص13 و... از صحیفه یاد کرده است. ابن سعد در طبقات، ج2، ص238، ابونعیم در حلیة، حاکم حسکانی در شواهد التنزیل، ج1، ص36، ابن ندیم در فهرست، ص30 و جلال الدین سیوطی در اتقان، ج1، ص59 و 74 از مصحف امام علی علیه السلام یاد نموده اند. جوامع حدیثی شیعه، در ضمن احادیث فراوانی از امامان اهل بیت علیهم السلام درباره صحیفه و کتاب علی علیه السلام یاد فرموده اند که در ادامه تحقیق با منابع و مأخذ آن آشنا خواهیم شد. برای آگاهی بیشتر درباره مصحف امام علیه السلام بنگرید به: کافی، کتاب فضل القرآن، ج2، ص632؛ تفسیر عیاشی، 2، ص307؛ مناقب ابن شهر آشوب، ج2، ص50 و....)
 
نامهای کتاب علی علیه السلام
احادیث موجود در جوامع حدیثی شیعه نشانگر آن است که کتاب علی علیه السلام به نامهای دیگری نیز نامیده می شده است.
 
ص 113 تا 122

نسخهٔ ‏۳۰ نوامبر ۲۰۱۷، ساعت ۱۱:۵۱


متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.
منابع علم معصوم چیست؟
موضوع اصلیبانک جامع پرسش و پاسخ علم معصوم
مدخل اصلیعلم معصوم

منابع علم معصوم چیست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث علم معصوم است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی علم معصوم مراجعه شود.

عبارت‌های دیگری از این پرسش

پاسخ نخست

باقری
حجت الاسلام و المسلمین سید محمد فائز باقری در پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد خود با عنوان «بررسی علم اولیای الهی» در این‌باره گفته است:
«منابع عمده علوم پیامبر(ص) و ائمه(ع) از دید روایات چنین است:
قرآن: نخستین منبع دانش پیامبر(ص) و ائمه(ع) ‌به هیچ تردید کتاب خداست. بر پایه باور شیعه، پیامبر(ص) و ائمه(ع) دانش قرآن را به گونه کامل در اختیار دارند و با همه ابعاد و زوایای پنهان و آشکار آن آشنایند. قرآن کریم خود به این حقیقت اشاره کرده و علم تأویل قرآن و فهم آیات متشابه آن را در انحصار خداوند متعال و راسخان در علم برشمرده.﴿﴿وَمَا يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلاَّ اللَّهُ وَالرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ يَقُولُونَ آمَنَّا بِهِ كُلٌّ مِّنْ عِندِ رَبِّنَا﴾﴾[۱] مطابق با روایات فراوان، منظور از راسخان در علم پیشوایان معصوم الهی و اهل بیت پیامبر(ص) هستند. در آیه‌ای نیز گواه بر رسالت پیامبر اکرم(ص) خداوند یکتا و ﴿﴿وَمَنْ عِندَهُ عِلْمُ الْكِتَابِ﴾﴾[۲] دانسته شده است. به گواهی روایات فراوان، قرآن کریم افزون بر معنای ظاهری، دارای معانی باطنی است و بر این اساس، جای شگفتی نیست اگر گفته شود خبرهای مربوط به آسمان و زمین و گذشته و آینده را در آن می‌توان یافت. امیرمؤمنان(ع) که در پرتو عنایات الهی از نیروی ویژه‌ای برای ادراک برخوردار است و ظاهر و باطن قرآن را می‌داند، توانایی خود را برای بهره‌گیری از کتاب الهی چنین شرح می‌دهد: از آن (قرآن) بخواهید تا سخن گوید و هرگز سخن نگوید،اما من شما را از آن خبر می‌دهم. بدانید که در قرآن دانش آینده است و حدیث گذشته. درد شما را درمان است و راه سامان دادن کارتان در آن است. امام صادق(ع) می‌فرماید: به خدا قسم من به آنچه در آسمان‌ها و زمین است و آنچه در بهشت و دوزخ است آگاهم و به ماکان و مایکون علم دارم و همه این علوم را از کتاب خدا فرا گرفتم، خداوند درباره قرآن می‌فرماید: ﴿﴿تِبْيَانًا لِّكُلِّ شَيْءٍ﴾﴾[۳] شاید بهترین گواه بر این مطلب حدیث شریف و متواتر ثقلین باشد که پیوند آنان با قرآن را تا روز قیامت ناگسستنی برشمرده و بر ملازمت آن ‌دو با هم تأکید کرده است.
وحی و الهام: وحی آسمانی که خود پدیده‌ای غیبی و فراتر از تجربه عادی است، دریچه‌های جهان غیب را به روی پیامبران الهی می‌گشاید و آنان را به حقایقی آشنا می‌سازد که ابزار ادراکی انسان، به خودی خود، توان دستیابی آنها را ندارد. چنانکه پیشتر گذشت،انبیاء نه تنها در امور مربوط به شریعت، بلکه در قلمروی موضوعات فردی و اجتماعی نیز از این سرچشمه دانش بهره می‌برند و ارتباط خود را با جهان دیگر بیشتر آشکار می‌سازنند. برای نمونه، در جنگ تبوک، گم شدن شتر پیامبر بهانه‌ای به دست منافقان داد تا علم غیب آن حضرت را زیر سؤال برند. در این هنگام فرشته الهی فرود آمد و با راز گشایی از محل استقرار شتر، به طعنه دشمنان پایان داد. از سوی دیگر، هرچند با رحلت پیامبر اکرم(ص) باب وحی بسته شد، راه الهام برای اولیای الهی همچنان باز است. امام علی(ع) در نهج البلاغه می‌فرمایند: همواره خدا را –که بخشش‌های او بی‌شمار است و نعمت‌هایش بسیار- در پاره‌ای از روزگار پس از پاره‌ای دیگر و در زمانی میان آمدن دو پیامبر، بندگانی است که از راه اندیشه با آنان در راز است و از طریق خرد دمساز. چگونگی بهره‌مندی امامان معصوم(ع) از این خزانه غیبی، تفاوتی چندان با بهره‌مندی پیامبران از آن ندارد، چنان که رسول خدا(ص) خطاب به امیرمؤمنان(ع) می‌فرمایند: «إِنَّکَ تَسْمَعُ مَا أَسْمَعُ وَ تَرَی مَا أَرَی إِلَّا أَنَّکَ لَسْتَ بِنَبِیٍّ»[۴] بر این اساس، امام علی(ع) در برخی روایات، خود را مانند ذوالقرنین می‌داند که هر چند نبی نبود، خداوند با او رازگویی می‌کرد. همچنین آن حضرت در جای دیگر، با اشاره به لوح محفوظ الهی می‌فرماید: «الهمني الله عزّ وجلّ علم ما فيه».[۵] تعبیری دیگر که در این باره به کار رفته، برقراری ارتباط با "روح الهی" است، چنانکه امام علی(ع) می‌فرماید: کسی که روح الهی را در می‌یابد... از رویدادهای گذشته و آینده و... آنچه در دل مردمان و زمین و آسمان است،آگاه می‌گردد. از امام موسی کاظم(ع) نقل می‌شود که فرمود:دانش ما از سه وجه است: گذشته، آینده و آنچه باید می‌شود؛ اما گذشته برای ما تفسیر شده و آینده نوشته شده است و هر آنچه حادث می‌گردد گاهی در دل افتد و گاهی در گوش اثر کند. مرحوم مجلسی در شرح این حدیث می‌نویسد: تفسیر امور گذشته برای ائمه(ع) از سوی رسول خدا(ص) بوده است و امور آینده در جامعه و مصحف فاطمه(س) و دیگر مدارک نوشته شده است. و اما علوم تازه و حادث به وسیله الهام از طرف خدا و بی‌واسطه فرشته ویا به وسیله حدیث فرشته است.
تحدیث: امامان معصوم(ع) در روایاتی فراوان، محدث خوانده شده‌اند، چنانکه امیرمرمنان(ع) می‌فرماید: من و جانشینانم... محدث هستیم. بنابر برخی از این احادیث، محدث کسی است که صدای فرشته را می‌شنود، هرچند او را نمی‌بیند.
اسم اعظم: روایات اسم اعظم را دارای هفتاد و سه حرف می‌داند که هفتاد و دو حرف آن نزد ائمه(ع) است و یک حرف آن مخصوص خدای سبحان است، نزد آصف بن برخیا، کارگزار حضرت سلیمان که کارهای شگفت انجام می‌داد، تنها یک حرف از هفتاد و سه حرف اعظم موجود بود. اینکه حقیقت اسم اعظم چیست و چرا و چگونه هفتاد و سه حرف است هیچ‌گاه برای ما روشن نخواهد شد، تنها همین مقدار فهمیده می‌شود که دارنده این اسم دارای مقام عالی و استثنایی است و خداوند از این حروف به «علم من الکتاب» تعبیر کرده است.
کتاب جفر: منظور از علم جفر آن‌گونه که مشهور شده است، همان علم‌‎الحروف است که با استفاده از حروف و اعداد و نسبت‌های آنها برای هر مجهولی -بنابر ادعا- پاسخی مناسب ارائه می‌دهد؛ به این شیوه که بعد از تبدیل سؤال به حروف و اعداد و انجام مراحلی خاص در نهایت اعداد و سپس حروفی حاصل می‌شود که حاوی پاسخ به سؤال مطرح شده است. این علم در ادیان مختلف با نام‌‎های مختلفی نام‌گذاری شده و گروه‌های مختلفی مدعی آن بوده‌اند. (...)
کتاب جامعه: امام علی(ع) به عنوان شایسته‌ترین شاگرد مکتب وحی، نخستین امام شیعه و جانشین رسول خدا(ص)، نزد همه مسلمانان جایگاهی والا دارد و پرداختن به آثار آن حضرت و مواریث گرانبهای وی، مطلوب هر مسلمان و اقتدای به او وسیله رستگاری هر انسان است. در کتب حدیث، فهارس، رجال و علوم قرآنی، چه شیعه و چه اهل سنت، آثاری برای آن حضرت شمرده‌اند که: کتاب علی(ع) ، صحیفه علی و مصحف علی(ع) حجم بیشتری از گزارش‌های رسیده را به خود اختصاص داده‌اند. احادیث موجود در جوامع حدیثی شیعه نشانگر آن است که کتاب علی(ع) به نام‌های دیگری نیز نامیده می‌شده است»[۶].

پرسش‌های وابسته

  1. آیا شیوه دستیابی معصوم به علم با دیگران مشترک است یا متفاوت؟ (پرسش)
  2. رابطه قرآن با علم معصوم چیست؟ (پرسش)
  3. رابطه علم لدنی با علم معصوم چیست؟ (پرسش)
  4. رابطه روح یا روح القدس با علم معصوم چیست؟ (پرسش)
  5. آیا ارتباط با ارواح می‌تواند یکی از منابع علم معصوم باشد؟ (پرسش)
  6. رابطه وحی یا الهام با علم معصوم چیست؟ (پرسش)
  7. رابطه تحدیث با علم معصوم چیست؟ (پرسش)
  8. رابطه نقر در گوش و نکت در دل با علم معصوم چیست؟ (پرسش)
  9. رابطه رؤیای صادق با علم معصوم چیست؟ (پرسش)
  10. رابطه کشف یا شهود با علم معصوم چیست؟ (پرسش)
  11. رابطه امام مبین یا کتاب مبین با علم معصوم چیست؟ (پرسش)
  12. رابطه ام الکتاب با علم معصوم چیست؟ (پرسش)
  13. رابطه کتاب اعمال با علم معصوم چیست؟ (پرسش)
  14. رابطه علم‌الکتاب با علم معصوم چیست؟ (پرسش)
  15. رابطه لوح یا لوح محفوظ با علم معصوم چیست؟ (پرسش)
  16. رابطه عرش با علم معصوم چیست؟ (پرسش)
  17. رابطه مصحف فاطمه یا کتاب‌هایی مثل جفر با علم معصوم چیست؟ (پرسش)
  18. رابطه مقام راسخان در علم با علوم معصوم چیست؟ (پرسش)
  19. رابطه عمود نور با علم معصوم چیست؟ (پرسش)
  20. رابطه اسم اعظم با علم معصوم چیست؟ (پرسش)
  21. رابطه وراثت از پیامبر یا امام پیشین با علم معصوم چیست؟ (پرسش)
  22. رابطه الف باب با علم معصوم چیست؟ (پرسش)
  23. علم معصوم امام به طور مستقیم از جانب خدا به او داده می‌شود یا با وساطت پیامبر خاتم؟ (پرسش)
  24. آیا تعلیم اسماء با علم معصوم پیامبر ارتباط دارد؟ (پرسش)
  25. آیا علم ویژه معصوم قابل تعلیم و انتقال به دیگران است؟ (پرسش)
  26. دیدگاه‌های دانشمندان مسلمان در باره منبع علم معصوم چیست؟ (پرسش)
    1. دیدگاه‌های دانشمندان عرفان اسلامی در باره منبع علم معصوم چیست؟ (پرسش)
    2. دیدگاه‌های دانشمندان فلسفه و حکمت اسلامی در باره منبع علم معصوم چیست؟ (پرسش)
    3. دیدگاه‌های دانشمندان تفسیر در باره منبع علم معصوم چیست؟ (پرسش)
    4. دیدگاه‌های دانشمندان حدیث در باره منبع علم معصوم چیست؟ (پرسش)
    5. دیدگاه دانشمندان اصول دین مکتب امامیه در باره منبع علم معصوم چیست؟ (پرسش)
    6. دیدگاه دانشمندان اصول دین مکتب معتزله در باره منبع علم معصوم چیست؟ (پرسش)
    7. دیدگاه دانشمندان اصول دین مکتب اشعریه در باره منبع علم معصوم چیست؟ (پرسش)
    8. دیدگاه دانشمندان اصول دین مکتب اباضیه در باره منبع علم معصوم چیست؟ (پرسش)
    9. دیدگاه فرقه وهابیت در باره منبع علم معصوم چیست؟ (پرسش)

منبع‌شناسی جامع علم معصوم

پانویس

  1. ↑ «در حالی که تأویل آن را جز خداوند نمی‌داند و استواران در دانش، می‌گویند: ما بدان ایمان داریم، تمام آن از نزد پروردگار ماست». سوره آل عمران، آیه۷.
  2. ↑ «و کسى که علم کتاب [و آگاهى بر قرآن] نزد اوست». سوره رعد، آیه ۴۳.
  3. ↑ «که بیانگر هر چیزى است»؛ سوره نحل، آیه۸۹.
  4. ↑ «تو می‌شنوی آنچه را من می‌شنوم، و می‌بینی آنچه را من می‌بینم، جز این که تو پیامبر نیستی».
  5. ↑ «"خداوند از راه الهام مرا از آنچه در لوح محفوظ است، آگاه ساخته است».
  6. ↑ بررسی علم اولیای الهی، ص۱۱۳-۱۲۲.
برگرفته از «https://fa.imamatpedia.com/w/index.php?title=منابع_علم_معصوم_چیست؟_(پرسش)&oldid=71659»