بحث:انواع آمادگی برای ظهور کدامند؟ (پرسش)

ضرورت آمادگی

• تحول بزرگی همچون قیام حضرت مهدی(ع) پیش از هر چیز نیازمند به عناصر آماده و با ارزش انسانی است که بتوانند بار سنگین چنان اصلاحات وسیعی را در جهان به دوش بکشند و این در درجۀ اول محتاج به بالا بردن سطح اندیشه، آگاهی و آمادگی روحی و فکری برای همکاری در پیاده کردن آن برنامه عظیم است.
• آمادگیِ همیشگی، جوهر اصلی انتظار است و وظیفۀ قطعی منتظران. انتظار قیام و ظهور مهدی(ع)، آمادگی پیشین می‌خواهد، از جمله پاک‌زیستن، صداقت در عقیده و عمل، دارا بودن توان روحی برای جهاد و مبارزه در رکاب امام مهدی(ع). حضرت علی(ع) می‌فرماید: «منتظر امر ما، بسان کسی است که در راه خدا به خون خود، غلتیده باشد».
• انتظار اجتماعی و عملی، همان انتظار در رفتار و کردار و گفتار است که محصول انتظار فکری و اعتقادی است، به عبارت دیگر باید برای به پا داشتن حکومت جهانی حضرت مهدی(ع) در زمینه‌های مختلف فکری، روحی و عملی آمادگی لازم ایجاد کنیم و آمادگی با دگرگونی در نگرش و رفتار و راضی نشدن به وضع موجود ایجاد می‌شود و هر روز نسبت به روز قبل خود را در عرصه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و تکنولوژیکی آماده‌تر نماید.

انواع آمادگی برای ظهور

• تشکیل حکومت اسلامی جهانی زمانی به وقوع می‌‌پیوندد که آمادگی‌های ذیل به وجود آید:

آمادگی روحی و روانی

• حکومت جهانی قبل از هر چیز نیازمند به عناصر آماده و باارزش انسانی است و این در درجۀ اول نیازمند به بالا بردن سطح اندیشه و آگاهی و آمادگی روحی و فکری برای پیاده کردن آن برنامۀ عظیم است. منتظر واقعی برای چنین برنامۀ مهمی، نمی‌تواند نقش نظاره‌گر را داشته باشد. مؤید این سخن، دعای عهد است: «اللَّهُمَّ إِنِّی أُجَدِّدُ فِی صَبِیحَةِ یَوْمِی هَذَا وَ مَا عِشْتُ فِیهِ مِنْ أَیَّامِ حَیَاتِی عَهْداً وَ عَقْداً وَ بَیْعَةً لَهُ فِی عُنُقِی لَا أَحُولُ عَنْهَا وَ لَا أَزُولُ أَبَداً» اگر آمادگی، شرط حضور و ظهور باشد و از سوی دیگر، این امر به دست انسان صورت گیرد، طبیعی است که او می‌تواند در تعجیل ظهور ایفاگر نقش مهمّی باشد.
• آمادگی برای ظهور مستلزم انتظاری خوب و شایسته است که اگر ما به وظایف خود در دوران انتظار عمل کنیم در واقع خود را برای زمان ظهور آماده کرده‌ایم. بی‌گمان برای حضرت مهدی(ع) یارانی هست که توان بالای روحی و روانی دارند تا بتوانند بر دشمنان چیره و پیروز شوند و کسانی که آمادگی روحی و روانی بالایی به دست نیاورند، هرگز نمی‌توانند یار و یاور خوبی برای آن حضرت باشند؛ چرا که با کمترین فشاری که بر آنان وارد می‌شود، عرصه را رها می‌کنند.

آمادگی فکری و اعتقادی

• سطح افکار مردم جهان باید چنان بالا رود که بدانند مثلاً مسئله نژاد یا مناطق مختلف جغرافیایی مسئلۀ قابل توجهی در زندگی بشر نیست و تفاوت رنگ‌ها و زبان‌ها و سرزمین‌ها نمی‌تواند بشر را از هم جدا سازد. پس به یقین حضرت زمانی ظاهر می‌‌شود که سطح افکار مردم بالا باشد تا بتوانند حق را از باطل تشخیص دهند و تسلیم دشمنانی نشوند که می‌کوشند لباس باطل بر چهرۀ حق بپوشانند تا مردم را از آن رویگردان کنند. مردم باید به اندازه ای از رشد و آگاهی برسند که درک کنند ایده‌ها و ایسم‌های بشری نمی‌توانند بشر را از این گرداب تباهی نجات دهند؛ بلکه تنها در سایۀ حکومت و حاکمیت مرد آسمانی و پیشوای عادل الهی، انسان‌ها می‌توانند طعم زندگی خوب انسانی را به دست آورند.
• اقتضای آمادگی معرفتی، تلاش و کوشش در اسلام‌شناسی است؛ یعنی هر شیعۀ منتظر باید بکوشد از اسلام آگاهی‌های تخصصی کسب نماید تا در مقام دفاع، از پشتوانۀ علمی برخوردار باشد و خصم را مجاب نماید. در این بخش بیشترین مسؤولیت متوجه عالمان دین است. بر آنان است که دانش و شناختشان از دین را به روز نموده با آگاهی از مکاتب فکری به ویژه مکاتب جدید در مقام هدایت عالمانۀ جامعه از یک سو و در جایگاه پاسخگویی منطقی و صحیح به شبهه‌ها و سؤالات از سوی دیگر، به تکلیف سترگشان جامۀ عمل بپوشانند. شناخت مفاهیم دینی در هر زمان ضروری است. ولی در عصر غیبت این کار اهمیت و حساسیت‌ بیشتری دارد؛ زیرا به تعبیر امام الموحدین علی(ع): «این پرچم را جز افراد هوشمند، پایدار و آگاه از مواضع حق به دوش نمی‌کشد». انسان منتظر صالحی که در قالب دعا، رغبت و آرزویش را تشکیل دولت کریمۀ حضرت ولی عصر(ع) می‌داند و از خدا می‌خواهد تا در آن دولت از مبلغان، مروجان و علمداران دین باشد، لازم است در دوران غیبت به تسبیح فکری و تجهیز اعتقادی بپردازد.
• علاوه بر اسلام‌شناسی، یکی از ویژگی‌های منتظر، شناخت و معرفت امام زمان است نه فقط یادگیری نام‌ها و القاب و تاریخ ولادت و غیبت؛ بلکه معرفت داشتن به ویژگی‌ها و ابعاد وجودی حضرت و اندیشیدن در کلمات و اوامر حضرت و تأمل در حکمت نام‌ها و نشانه‌ها و علائم ظهور و شگفتی ولادت و حیات او، همچنین دانستن سبب و حکمت غیبت پر رمز و راز حضرت که به یقین وقتی انسان معرفت به این موارد پیدا کرد و اهداف و آرمان‌های او را فهمید خود را برای عملی کردن اهداف امام زمان آماده می‌سازد و خشنودی او را به خشنودی خودش ترجیح می‌دهد و سعی می‌کند سرباز خوبی برای آن حضرت باشد. از رسول اکرم(ص) روایت شده: «کسی که بمیرد و امام زمانش را نشناسد به مرگ جاهلیت مرده است».

آمادگی اخلاقی و رفتاری

• حضرت مهدی(ع) زمانی ظهور می‌‌کند که یاران آماده ای داشته باشد زیرا او می‌‌خواهد جهانی را اصلاح کند. انسان منتظر با درک این نکته که "امام اگر چه ظاهر نیست اما حاضر است‌"، باید همواره از خویشتن مراقبت و نفس اماره را کنترل و شیطان را از خود دور ‌کند و خانۀ دل را با یاد خدا و با صفات حمیده و پسندیدۀ انسانی زینت ‌دهد و لوح دل را از آلودگی‌ها و گناهان بشوید و از رهگذر انس با دعای ندبه و عهد و ادعیۀ دیگر، توجه خود را به امام معطوف نماید و در قلمرو محبت امام قرار گیرد. قرآن کریم هم شایستگی و صلاحیت را شرط آن انقلاب دانسته است و می‌‌فرماید: ﴿وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ﴾.

آمادگی سیاسی

• اگر چه به دست آوردن آمادگی در عرصۀ اعتقادی، عرصه‌های دیگر را نیز در برداشته و آنها را نیز به دست می‌دهد، اما به جهت زمینه‌سازی در این عرصه باید گفت: مشتاقان برپایی حکومت عدل جهانی می‌بایست زمینه‌های سیاسی این اتفاق بزرگ را نیز فراهم نمایند. به نظر می‌رسد این زمینه‌سازی در دو محور تلاش‌های علمی و عملی صورت پذیرد:

1. آشناشدن علاقه‌مندان آن حضرت با روش‌های سیاسی حضرت مهدی(ع) در برپایی حکومت جهانی و به بیان دیگر، روش سیاسی حضرت در عصر ظهور.
2. آشناکردن دیگران با این اندیشۀ بلند سیاسی که البته بیرون آوردن آن از بین روایات، کاری شدنی، اما سخت است که تاکنون آنگونه که شایسته است، صورت نپذیرفته است.

• بدون شک با توجه به جهانی بودن حکومت حضرت مهدی(ع)، و زمینه‌های فراهم شده در عرصۀ بین الملل، امروزه بیش از هر زمان دیگر نیازمند بازشناسی و بازنمایی ابعاد سیاسی حکومت جهانی آن حضرت به جهانیان هستیم و این، خود مسئولیتی اساسی بر دوش دانشمندان علوم دینی است. حفظ و تقویت پیوند قلبی با امام عصر(ع) و تجدید دائمی عهد و پیمان، یکی از نشانه‌های آمادگی سیاسی در ولایت‌پذیری آن حضرت هنگام ظهور به شمار می‌آید. امام باقر(ع) دربارۀ ثابت‌قدمان بر امر ولایت فرموده است: «زمانی بر مردم آید که امامشان غیبت کند. خوشا بر افرادی که در آن زمان، بر امر ما ثابت بمانند! کمترین ثوابی که برای آنها خواهد بود، این است که باری تعالی به آنها ندا کرده و فرماید:‌ ای بندگان و‌ ای کنیزان من! به نهان من ایمان آوردید و غیب مرا تصدیق کردید؛ پس به ثواب نیکوی خود، شما را مژده می‌دهم: شما بندگان و کنیزان حقیقی من هستید. از شما می‌پذیرم و از شما در می‌گذرم و برای شما می‌بخشم و به واسطۀ شما باران بر بندگانم می‌بارم و بلا را از آنها بگردانم و اگر شما نبودید؛ بر آنها عذاب می‌فرستادم».

آمادگی اقتصادی

• بی‌گمان حضرت مهدی(ع) به پا می‌خیزد تا زندگی مادی مردم را بر پایۀ عدالت سامان دهد، چون قسط و عدل اقتصادی در جای خود بسیار بایسته و نقش‌آفرین است. جامعۀ‌ منتظر جامعه‌ای پویا و فعال است که حاکمیت طاغوت و بی‌عدالتی را برنمی‌تابد و از ظلم و ستم و نظامات موجود خسته و تلخی زندگی مادی و یک بُعدی را احساس کرده و به وضع موجود راضی نشده و هر روز خود را در عرصه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی، فرهنگی آماده‌تر می‌‌نماید. مأموریت اصلی یاران حضرت، پاکسازی جامعه از فتنۀ ظلم و جور و اجرای سیاست‌های عدالت‌محور امام(ع) است. حضرت، آنان را به شرق و غرب عالم اعزام می‌کند، تا عدالت و قسط را به اجرا بگذارند. "یارانش را به سراسر جهان اعزام می‌کند و با دستور به اجرای عدالت و نیکی، آنان را فرمانروایان کشورها قرار می‌دهد.

آمادگی نظامی

• انسان منتظرِ یک قیام بزرگ که دامنۀ نفوذ آن همۀ جهان است و به طور قطع دنیای استکبار را به چالش در بعد نظامی و جنگ می‌کشاند، چگونه می‌تواند هیچگونه آمادگی فیزیکی برای حضور در این درگیری بزرگ را نداشته باشد؟ امام صادق(ع) فرمودند: «هر یک از شما باید برای خروج حضرت قائم سلاحی مهیا کند ـ هرچند یک تیر باشد ـ خدای تعالی هرگاه بداند کسی چنین نیتی دارد، امید آن است که عمرش را طولانی کند تا آن حضرت را درک کند و از یاران و همراهانش قرار گیرد». انسان منتظر، انسانی است دیندار و دین باور و شخصیتی است فرهیخته که به طور مستمر به تحکیم پایه‌های نظری و فکری اعتقادش می‌پردازد و با مراقبت دائمی وجودش را برای مبارزه در رکاب موعود امم، امام مهدی(ع)، آماده می‌سازد و با این چنین آمادگی است که انتظار تداوم بعثت، تجلی غدیر و تداعی عاشورا خواهد شد.
• امام باقر(ع) ذیل آیۀ شریفۀ ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ اصْبِرُواْ وَصَابِرُواْ وَرَابِطُواْ﴾ فرمود:‌ «بر انجام واجبات شکیبایی کنید و برابر دشمنان، یک دیگر را یاری نمایید و برای یاری پیشوای منتظَر، همواره آمادگی خود را حفظ کنید». بر خلاف پندار برخی که "رابطوا" را ممکن است بر ایجاد ارتباط و ملاقات با حضرت معنا کنند، این واژه به معنای آمادگی برای مبارزه است. از سخنان پیشوایان معصومان(ع) به دست می‌آید، مرابطه بر دو گونه است: گونۀ اول: آن است که گروهی از مسلمانان در مرزهای کشورهای اسلامی برای دورکردن دشمنان آماده باشند. گونۀ دوم: آن است که مؤمنان در هر حال، منتظر فرج معصومان(ع) باشند و در فرمانبرداری امر آنها و شکیبایی بر طول زمان ظهور و فرج و در آنچه در حال ناپیدایی آنها و امر آنهاست، ثابت قدم باشند و در این حال، تا اندازۀ امکان آماده باشند؛ عزم بر یاری ایشان در هنگام ظهور داشته باشند و از نظر ظاهری و جسمی هم در امر آنها ثابت قدم باشند. به دست آوردن توان و قوت برای رودررویی با تهدیدهای دشمنان، همواره مورد پافشاری آموزه‌های دینی بوده است. قرآن کریم با همه صراحت بر این مهم تأکید کرده، پیروان خود را به فراهم‌نمودن همه ابزارهای ممکن در این راه سفارش می‌کند.

آمادگی فرهنگی

• انسان‌ها، معمار سرنوشت جامعه و تاریخ‌اند و با خود آنان است که بتوانند جامعۀ خویش را از وضع بد و نامناسب به خوب و مناسب برسانند و یا بر عکس. با دقت در آیات قرآن کریم و بررسی سرگذشت ملت‌ها و امت‌های پیشین، به روشنی درمی‌یابیم که سنت الهی چنین بوده که پدید‌آمدن هر گونه دگرگونی و تحولی برای جامعه‌های انسانی، به دست و ارادۀ خود آنان شدنی است. همان‌گونه که سرنوشت یک انسان، در گرو چگونگی رفتار و کارهای اوست، سرنوشت یک جامعه نیز بستگی فراوانی به کارکرد گروهی افراد دارد. خداوند بزرگ در آیه‌ا‌ی تأکید کرده سرنوشت هیچ قوم و ملتی را دچار دگرگونی نمی‌کند مگر آنکه آنان آنچه را در خودشان است، تغییر دهند و در آیه‌ای دیگر می‌فرماید: «نعمتی را که به گروه و امتی داده، تغییر نمی‌دهد؛ جز آنکه آنان، خودشان را تغییر دهند». امام زمان(ع) فرمودند: «اگر شیعیان ما، که خداوند توفیق طاعتشان دهد، در راه ایفای پیمانی که بر عهده دارند، همدل شوند، میمنت ملاقات ما به تأخیر نمی‌افتد و سعادت دیدار ما زودتر نصیب آنان می‌شد». آری، سنّت الهی بر این قرار گرفته است که تا مردم نخواهند و حرکت نکنند و آمادۀ مبارزه با ظلم و پذیرش دولت حق نباشند، خدا نیز آن را نخواهد داد.
• آنچه در عرصۀ فرهنگ دینی به آن توجه می‌شود، به طور عمده، زیر عنوان "پیروی خالص از خداوند و ولی او" گرد می‌آیند؛ زیرا شناخت خداوند و امام زمان(ع) و باور به آنان، باید در رفتار دیده شود و تبلور حقیقی آن در فرمان‌برداری خالص و فراگیر از آن نورهای پاک آشکار گردد. همسوکردن رفتارها، نیت‌ها و جهت‌گیری‌ها، بر پایۀ خواست رهبر الهی، از مهم‌ترین ویژگی‌های رهروان راستین است رسول گرامی اسلام(ص)‌ در این باره فرمود:‌ «خوشا به حال کسی که، قائم اهل بیت مرا درک کند؛ حال آنکه پیش از قیام او نیز پیرو او باشد. با دوست او دوست و با دشمن او دشمن و با رهبران و پیشوایان هدایت‌گر پیش از او نیز دوست باشد. اینان همنشین و دوستان من و گرامی‌ترینِ امت من، در نزد من هستند».

نتیجه گیری

• بنابراین قیام حضرت مهدی(ع) پیش از هر چیز نیازمند به عناصر آماده و با ارزش انسانی است و این در درجۀ اول محتاج به انواع آمادگی برای پیاده کردن آن برنامه عظیم است. آمادگی که جوهر اصلی انتظار و وظیفه قطعی منتظران است؛ باید در زمینه‌های مختلف روحی، معرفتی، فکری، اخلاقی، فرهنگی، سیاسی، اقتتصادی و نظامی ایجاد ‌شود.