آمادگی روحی و روانی برای ظهور امام مهدی

مقدمه

اساسی‌ترین ویژگی در بخش رفتار، ایجاد "آمادگی روحی و روانی" در خود است^[۱]. آمادگی در حوزۀ محبت، پالایش روح و تصفیۀ باطن و تطهیر درون و نیز انس منطقی با ادعیه و اذکاری است که از ناحیۀ معصومان(ع) رسیده و رمز ارتباط حبی و باطنی میان شیعه و امام خود است^[۲]. ارتباط معنوی که فرد با یک انسان کامل الهی برقرار می‌‌سازد، حسی در او به وجود می‌‌آورد که او را در مقابل بسیاری از افکار رنج‌آور، گرفتاری‌ها و بیماری‌های روحی رایج در جامعۀ امروزی مقاوم می‌‌سازد و او را به مقام أمن که در آن ترس و حزنی نیست؛ می‌‌رساند^[۳] و آرامش‌بخش در روح و روان فرد است^[۴]. انتظار یک عمل است، یک آماده‌سازی است، تقویت انگیزه در دل و درون است و نشاط و تحرک و پویایی است در همه زمینه‌ها^[۵]. رسول اکرم(ص) در این زمینه فرمودند^[۶]: «شما را به آمدن مهدی مژده می‏دهم:.. اهل آسمان و اهل زمین از او خرسند خواهند بود»^[۷]. هدف از انتظار فرج، رهاشدن از تنگناهای روحی و روانی و امید به آینده‌ای بهتر است که بخشی از آسایش و آرامش روحی و روانی را نیز تأمین می‌کند^[۸].

انتظار حالتی است روحی و درونی، به‌گونه‌ای که شاید شخص منتظر در مدت انتظارش از جهت جسمانی در وضعیتی متعادل به سر می‌برد ولی در درون خود احساس کمبود و نقص نموده و دچار تشویش شده است و مهم‌تر اینکه او تن به این‌ اضطراب تشویش نمی‌سپارد بلکه درصدد رفع آن است و خود تلاش می‌کند تا این کمبود و نقص مرتفع گردد و برای رفع آن لحظه‌شماری می‌کند که این محرومیت و حرمان چه زمانی مرتفع و این حرمان چگونه به پایان می‌رسد؟ حتی اگر این کمبود و نقص، جسمانی باشد، امید به از بین رفتن این نقص، حالتی درونی و روحی است و محصول این اندیشه و فکر اوست که این نقص مطلوب و خوشایند وی نیست و موجب حرمان و بازماندن او از کمالات و تعالی می‌گردد و با خود می‌گوید باید درصدد رفع آن برآیم و برای رسیدن به وضعیت بهتر تلاش کنم تا دیگر در خود هیچ کمبود و حرمانی را احساس نکنم^[۹].

کسانی که صاحب آمادگی روحی و روانی بالایی نشوند، هرگز نمی‌توانند یار و یاور خوبی برای آن حضرت باشند؛ چراکه آنان با کمترین فشاری که برایشان وارد می‌شود، عرصه را خالی می‌کنند^[۱۰]. همین روح انتظار است که به انسان تعلیم می‌دهد تا در راه خیر و صلاح مبارزه کند. اگر انتظار و امید نباشد مبارزه معنا ندارد و اگر اطمینان به آینده هم نباشد انتظار معنا ندارد^[۱۱].

راه‌های تحقق آمادگی روحی و روانی

یاران حضرت برای اینکه قدرت بالای روحی و روانی پیدا کنند باید اعمال زیر را انجام دهند:

عمل به واجبات و ترک محرمات: زمینه‌ساز راستین به خوبی می‌داند محبوب‌ترین کارها نزد امام زمان، "انجام واجبات دینی" و "ترک محرمات" است^[۱۲] و امام(ع) اگر چه ظاهر نیست اما حاضر است‌، پس باید همواره از خویشتن مراقبت کرده و از گناه دوری نماید^[۱۳]. امام صادق(ع) می‌فرماید^[۱۴]: «همانا برای صاحبِ این امر، غیبتی است؛ پس باید انسان تقوا پیشه نماید و به دین خود چنگ زند»^[۱۵].
رعایت آموزه‌های اخلاقی: امام صادق(ع) در این‌باره می‌فرماید^[۱۶]: «هر کسی که شادمان می‌شود از اینکه از یاران قائم باشد، پس باید منتظر باشد، پرهیزگاری پیشه کند و نیکویی‌های اخلاق را انجام دهد؛ در حالی که منتظر است»^[۱۷]. نخستین مسئولیت منتظران که مهم‌ترین نیز، هست و می‌‌تواند زمینۀ تحقق ظهور را فراهم سازد، خودسازی و خوداندیشی است. انتظار و چشم امید داشتن، نقشی اساسی و مهمی در پالایش و تنزیه روح و روان انسان دارد؛ طوری که موجب می‌‌شود انسان به سوی خودسازی گام برداشته و در مسیر کند^[۱۸].
درک اوضاع نابسامان کنونی: مردم جهان تلخی این وضع نابسامان و بی‌عدالتی‌ها را درک می‌‌کنند و احساس می‌‌کنند که نظامات کنونی از حل بحران‌های موجود عاجزند و باید نظام‌ها متکی به ارزش‌های انسانی، ایمان، عواطف بشری و اخلاق باشد و مردم به رعایت آموزه‌های اخلاقی همت گمارند^[۱۹].
دعا برای تعجیل در فرج: منتظر با ذکر پروردگار و دعا جهت تعجیل در فرج حضرت، روح خویش را قوت بخشیده و دل خود را شفا و نورانی می‌‌سازد و از رهگذر انس با دعای ندبه و عهد و ادعیه دیگر، توجه خود را به امام معطوف می‌‌نماید و در قلمرو محبت امام قرار می‌‌گیرد^[۲۰]. با دعا کردن برای آن حضرت کمال توجه به سوی او برایش حاصل می‌‌شود و علاقه خود را به حضرت نشان می‌‌دهد^[۲۱]. حضرت مهدی(ع) نیز برای منتظرین دعا می‌‌کند و دعای حضرت سبب آرامش و اطمینان منتظر می‌‌گردد و از این طریق "انتظار" را که به طور طبیعی سخت و طاقت‌گیر است، لطیف و زیبا می‌‌شود^[۲۲].

نتیجه‌

بنابراین، اساسی‌ترین ویژگی در بخش رفتار، ایجاد "آمادگی روحی و روانی" است که برای دستیابی به آن باید به انجام واجبات و ترک محرمات، رعایت آموزه‌های اخلاقی و دعا برای تعجیل در فرج پرداخت.

پرسش مستقیم

آمادگی و زمینه‌سازی برای ظهور امام مهدی در عرصه روحی و روانی چیست؟ و چگونه محقق می‌شود؟ (پرسش)

پرسش‌های وابسته

منابع

پانویس

↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت ج۳، ص۵۴-۶۱؛ پرسمان مهدویت، ص۱۹۹- ۲۱۲.
↑ ر.ک: خانجانی، علی اوسط، رسالت فردی و شخصی انسان منتظر.
↑ ﴿إِنَّ الَّذِينَ قَالُواْ رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُواْ فَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لَا هُمْ يحَْزَنُون﴾«آنان که گفتند: پروردگار ما خداوند است سپس پایداری کردند نه بیمی خواهند داشت و نه اندوهگین می‌گردند» سوره احقاف، آیه ۱۳.
↑ ر.ک: صمیمی، سیمین، عرصه‌های تأثیرگذاری اعتقاد به مهدویت در اصلاح فرد از دیدگاه قرآن و حدیث.
↑ ر.ک: حسینی خامنه‌ای، سید علی، ما منتظریم، ص۱۶۵ ـ ۱۷۳.
↑ «"أُبَشِّرُکُمْ بِالْمَهْدِیِّ... یَرْضَی عَنْهُ سَاکِنُ السَّمَاءِ وَ سَاکِنُ الْأَرْضِ"» بحار الأنوار، ج ۵۱، ص۷۴؛ الغیبة «طوسی»، ص۱۷۸.
↑ ر.ک: صمیمی، سیمین، عرصه‌های تأثیرگذاری اعتقاد به مهدویت در اصلاح فرد از دیدگاه قرآن و حدیث.
↑ ر.ک: م‍ح‍م‍دی‌ ری‌ش‍ه‍ری‌، محمد، دانشنامهٔ امام مهدی، ج ۵، ص۳۱۲ ـ ۳۱۴.
↑ ر.ک: زینتی، علی، انتظار و امنیت روانی، ص۳۰۱ ـ ۳۰۳.
↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت ج۳، ص۵۴-۶۱؛ پرسمان مهدویت، ص۱۹۹- ۲۱۲.
↑ ر.ک: حسینی خامنه‌ای، سید علی، ما منتظریم، ص۱۶۵ ـ ۱۷۳.
↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت ج۳، ص۵۴-۶۱؛ پرسمان مهدویت، ص۱۹۹- ۲۱۲.
↑ ر.ک: خانجانی، علی اوسط، رسالت فردی و شخصی انسان منتظر.
↑ «"إِن لِصَاحِبِ هَذَا الأَمرِ غَیبَه فَلیتقِ اللهَ عَبدٌ وَ لیتَمَسک بِدِینِهِ"»؛ الکافی، ج۱، ص۳۳۵، ح۱.
↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت ج۳، ص۵۴-۶۱؛ پرسمان مهدویت، ص۱۹۹- ۲۱۲.
↑ «"... مَن سُر أَن یکُونَ من أَصحَابِ القَائِمِ فَلینتَظِر وَ لیعمَل بِالوَرَعِ وَ مَحَاسِنِ الأخلَاقِ وَ هُوَ مُنتَظِر..."»؛ الغیبه النعمانی، ص۲۰۰، ح۱۶.
↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت ج۳، ص۵۴-۶۱؛ پرسمان مهدویت، ص۱۹۹- ۲۱۲.
↑ ر.ک: سبحانی‌نیا، محمد، مهدویت و آرامش روان، ص۶۵ ـ ۶۶.
↑ ر.ک: طاهری، حبیب‌الله، سیمای آفتاب، ص۷۷ -۷۸.
↑ ر.ک: خانجانی، علی اوسط، رسالت فردی و شخصی انسان منتظر.
↑ در اهمیت فوائد دعا بنگرید به مکیال المکارم، ترجمه سید محمد حائری قزوینی. .
↑ ر.ک: خانجانی، علی اوسط، رسالت فردی و شخصی انسان منتظر.

[1] ر.ک: سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت ج۳، ص۵۴-۶۱؛ پرسمان مهدویت، ص۱۹۹- ۲۱۲.

[2] ر.ک: خانجانی، علی اوسط، رسالت فردی و شخصی انسان منتظر.

[3] ﴿إِنَّ الَّذِينَ قَالُواْ رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُواْ فَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لَا هُمْ يحَْزَنُون﴾«آنان که گفتند: پروردگار ما خداوند است سپس پایداری کردند نه بیمی خواهند داشت و نه اندوهگین می‌گردند» سوره احقاف، آیه ۱۳.

[4] ر.ک: صمیمی، سیمین، عرصه‌های تأثیرگذاری اعتقاد به مهدویت در اصلاح فرد از دیدگاه قرآن و حدیث.

[5] ر.ک: حسینی خامنه‌ای، سید علی، ما منتظریم، ص۱۶۵ ـ ۱۷۳.

[6] «"أُبَشِّرُکُمْ بِالْمَهْدِیِّ... یَرْضَی عَنْهُ سَاکِنُ السَّمَاءِ وَ سَاکِنُ الْأَرْضِ"» بحار الأنوار، ج ۵۱، ص۷۴؛ الغیبة «طوسی»، ص۱۷۸.

[7] ر.ک: صمیمی، سیمین، عرصه‌های تأثیرگذاری اعتقاد به مهدویت در اصلاح فرد از دیدگاه قرآن و حدیث.

[8] ر.ک: م‍ح‍م‍دی‌ ری‌ش‍ه‍ری‌، محمد، دانشنامهٔ امام مهدی، ج ۵، ص۳۱۲ ـ ۳۱۴.

[9] ر.ک: زینتی، علی، انتظار و امنیت روانی، ص۳۰۱ ـ ۳۰۳.

[10] ر.ک: سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت ج۳، ص۵۴-۶۱؛ پرسمان مهدویت، ص۱۹۹- ۲۱۲.

[11] ر.ک: حسینی خامنه‌ای، سید علی، ما منتظریم، ص۱۶۵ ـ ۱۷۳.

[12] ر.ک: سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت ج۳، ص۵۴-۶۱؛ پرسمان مهدویت، ص۱۹۹- ۲۱۲.

[13] ر.ک: خانجانی، علی اوسط، رسالت فردی و شخصی انسان منتظر.

[14] «"إِن لِصَاحِبِ هَذَا الأَمرِ غَیبَه فَلیتقِ اللهَ عَبدٌ وَ لیتَمَسک بِدِینِهِ"»؛ الکافی، ج۱، ص۳۳۵، ح۱.

[15] ر.ک: سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت ج۳، ص۵۴-۶۱؛ پرسمان مهدویت، ص۱۹۹- ۲۱۲.

[16] «"... مَن سُر أَن یکُونَ من أَصحَابِ القَائِمِ فَلینتَظِر وَ لیعمَل بِالوَرَعِ وَ مَحَاسِنِ الأخلَاقِ وَ هُوَ مُنتَظِر..."»؛ الغیبه النعمانی، ص۲۰۰، ح۱۶.

[17] ر.ک: سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت ج۳، ص۵۴-۶۱؛ پرسمان مهدویت، ص۱۹۹- ۲۱۲.

[18] ر.ک: سبحانی‌نیا، محمد، مهدویت و آرامش روان، ص۶۵ ـ ۶۶.

[19] ر.ک: طاهری، حبیب‌الله، سیمای آفتاب، ص۷۷ -۷۸.

[20] ر.ک: خانجانی، علی اوسط، رسالت فردی و شخصی انسان منتظر.

[21] در اهمیت فوائد دعا بنگرید به مکیال المکارم، ترجمه سید محمد حائری قزوینی. .

[22] ر.ک: خانجانی، علی اوسط، رسالت فردی و شخصی انسان منتظر.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

[۱۸]

[۱۹]

[۲۰]

[۲۱]

[۲۲]