باور به ظهور امام مهدی چگونه عامل پایداری و استقامت شیعه می‌شود؟ (پرسش)
| باور به ظهور امام مهدی چگونه عامل پایداری و استقامت شیعه می‌شود؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت |
| مدخل بالاتر | مهدویت / غیبت امام مهدی / وظایف و تکالیف مسلمانان در عصر غیبت / چرایی انتظار |
| مدخل اصلی | آثار اجتماعی انتظار |
| تعداد پاسخ | ۶ پاسخ |
باور به ظهور امام مهدی چگونه عامل پایداری و استقامت شیعه می‌شود؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.
پاسخ جامع اجمالی
انتظار عامل پایداری
- فلسفه انتظار مانند یک عامل حیاتی مهم در تمام ادیان آسمانی وجود داشته و رمز بقا و موجودیت آنان بوده است و اکنون هم مسلمانان عموماً و شیعیان خصوصاً منتظرند سراسر گیتی را عدل و علم و ایمان و برابری فرا گیرد و آن رهبری که وعدۀ ظهور او در قرآن و احادیث داده شده ظاهر شود و آئین توحیدی اسلام را در شرق و غرب جهان گسترش دهد و امت و حکومت واحد تشکیل دهد[۱]. انتظار، به این معناست که توانایی و بردباری بر تأخیرها و شکیبایی بر مشکلات ناشی از عصر غیبت را داشته باشیم[۲].
امید و دید وسیع عامل پایداری منتظران
- عقیده به ظهور مصلح و انتظار فرج، یکی از بزرگ‌ترین عوامل مقاومت و پایداری است که مسلمانان و به ویژه شیعیان را در برابر ظلم‌ها، فسادها، زورگویی‌ها و انواع بلاها و سختی‌ها، ثابت و پابرجا نگه می‌‌دارد و به آنان دل و جرأت می‌‌دهد تا در برابر تهدیدها، تطمیع‌ها و سختگیری‌های دشمنان اسلام خود را نبازند، و از هیچ‌کس نترسند و مقاومت و پایداری خود را از دست ندهند و در عقیدۀ خود همچنان محکم و مستحکم، استوار و ثابت قدم بمانند[۳]. سبک زندگی انتظار به دلیل ایجاد نگرشی مثبت نسبت به ادامۀ حیات و آیندۀ بشر، موجب تقویت روحیۀ مقاومت فرد در برابر مشکلات می‌شود. انسانِ منتظر با بهره‌گیری از منابع مذهبی خود، نسبت به وجود دشواری‌های پیش رو، آگاهی و آمادگی نسبی دارد که این امر در احساس قدرت پیش‌بینی و کنترل موقعیت‌های گوناگون زندگی، نقشی بسزا دارد و به نوعی سبب پرورش ویژگی سرسختی می‌شود[۴].
- فلسفه اجتماعی انتظار و عقیده به ادامۀ مبارزۀ حق و باطل تا پیروزی مطلق، باعث شده همیشه از میان شکست‌ها، پیروزی‌هایی آشکار و در عین ذلت ظاهری، پرتو و شعاع عزت و سربلندی نمودار شده و اراده‌ها و همت‌ها به حرکت در می‌آید و افراد با اراده و متعهد وارد میدان می‌شوند؛ و هرچه دشمنان حق و عدالت، مسلمانان را می‌کشند، به زندان می‌اندازند و شکنجه می‌نمایند و آنها را از اجرای قوانین اسلام و برقرار کردن شعائر دینی با زور و تطمیع باز می‌دارند و تعلیم و تربیتشان و مطبوعات و تبلیغات و تمام وسایل ارتباط جمعی و رسانه‌های گروهی را ضد اسلامی و منحرف کننده می‌سازند، باز هم مبارزه ادامه می‌یابد و از این جهت است که ثواب منتظرین مانند ثواب مجاهدین و بلکه شهیدان بدر و اُحد است[۵].
- امید داشتن به ظهور یک قیام الهی و روحانی و اجتماعی در سطح جهان، به منتظران دید وسیعی می‌‌بخشد و به آنها دلگرمی می‌‌دهد و صفوف حق را در برابر ناحق فشرده‌تر میکند و حق‌طلبان و مصلحان و مؤمنان را به ادامۀ راه حق و عدل، در برابر فسادها و بی‌عدالتی‌ها مقاوم می‌‌نماید، و سرانجام از آنان انسان‌هایی پولادین می‌‌سازد. از همین‌رو در روایات اسلامی "انتظار فرج" از بزرگ‌ترین عبادات به شمار آمده است[۶].
پایداری منتظران در روایات
- رسول گرامی اسلام دربارۀ ایمان و اعتقاد شیعیان آخرالزمان، به امیرمؤمنان (ع) می‌فرماید: «یاعلی! شگفت انگیزترین مردمان از نظر ایمان و والاترین آنان از نظر یقین، کسانیاند که در آخرالزمان میباشند؛ پیامبر را درک نکردهاند و حجّت خدا از آنها پنهان گردیده و آنان به مرکّب سیاه روی کاغذ سفید (نوشتههای روی کاغذ) ایمان آوردهاند»[۷].
- آن حضرت در روایت دیگری، استقامت هر یک از شیعیان آخرالزمان در دین خود را بسیار ستوده و به کندن خارهای «گوَن» در شب تاریک و به دست گرفتن آتش گداخته، تشبیه کرده و از آن سختتر و شدیدتر دانسته، که از فتنههای تیره و تار مصون خواهد ماند[۸]. در این روایات، رسول اکرم (ص) مؤمنان منتظر را برادران خود خوانده و از صبر و شکیبایی و مقاومت آنان در برابر مشکلات ستایش کرده و رمز آن را هم سختی و دشواری دوران غیبت و ثابت ماندن بر حق و حقیقت معرفی نموده است[۹].
- روایات نشان می‌‌دهند استقامت در برابر مشکلات دوران غیبت، شرط آمادگی برای انتظار تا ظهور است و فرد منتظر با ناراحتی و افزایش تنش روبه‌روست[۱۰].
پاسخ‌ها ودیدگاه‌های متفرقه
| ۱. آیت‌الله صافی گلپایگانی؛ |
|---|
| ۲. حجت الاسلام و المسلمین ابراهیم‌زاده آملی؛ |
|---|
| ۳. حجت الاسلام و المسلمین باقی‌زاده؛ |
|---|
| ۴. حجت الاسلام و المسلمین نظری شاری؛ |
|---|
| ۵. سرکار خانم رجایی؛ |
|---|
| ۶. سرکار خانم پورسیدآقایی؛ |
|---|
پرسش‌های وابسته
- معنای انتظار چیست؟ (پرسش)
- منظور از انتظار به معنای عام چیست؟ (پرسش)
- منظور از انتظار به معنای خاص چیست؟ (پرسش)
- ارکان انتظار چیست؟ (پرسش)
- عناصر و اجزاء انتظار چیستند؟ (پرسش)
- هدف از انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- انتظار فرج چه ضرورتی دارد؟ (پرسش)
- آیا مسئله انتظار قابل تحقق است؟ (پرسش)
- جایگاه انتظار در مکاتب فکری غیر دینی چیست؟ (پرسش)
- نقش انتظار در حرکت توحیدی چیست؟ (پرسش)
- انواع انتظار چیست؟ (پرسش)
- شدت انتظار شخص منتظر چگونه در آرزوها و دعاهای او تجلی پیدا میکند؟ (پرسش)
- لوازم انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- دیدگاه اهل سنت درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
- دیدگاه آیین بودا درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
- آیا جنیان در انتظار منجی موعود هستند؟ (پرسش)
- آیا فرشتگان در انتظار منجی موعود هستند؟ (پرسش)
- چرا گفته می‌شود امام مهدی منتظر ظهور است؟ (پرسش)
- دلایل انتظار فرج و امید به آینده چیست؟ (پرسش)
- آیا شیعیان در امر انتظار عجول و شتاب‌زده هستند؟ (پرسش)
- آیا مسئله انتظار سبب فراگیری ظلم و ستم می‌شود؟ (پرسش)
- آیا مسئله انتظار سبب تعطیلی احکام اسلامی می‌شود؟ (پرسش)
- آیا اندیشه انتظار موعود در امت‌های پیشین بوده است؟ (پرسش)
- آیا انتظار در میان ادیان و ملل گوناگون سابقه‌ای دارد؟ (پرسش)
- منشأ نگاه عامیانه به ظهور منجی چیست؟ (پرسش)
- آفات نگاه عامیانه به ظهور منجی چیست؟ (پرسش)
- گونه‌های احادیث درباره انتظار چیستند؟ (پرسش)
- نمادهای انتظار چیستند؟ (پرسش)
- آیا دعای ندبه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
- آیا دعای عهد از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
- آیا زیارت آل یاسین از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
- آیا مسجد جمکران از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
- آیا مسجد کوفه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
- آیا مسجد صعصعه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
- آیا مسجد سهله از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
- آیا عید نیمه شعبان از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
- آیا روز جمعه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
- چرا کسانی که انتظار امام مهدی را می‌کشیده‌اند بعد از ظهور به مخالفت با ایشان برمی‌خیزند؟ (پرسش)
- ویژگی‌های اعتراض به وضع موجود در راستای انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- شیوه ابراز اعتراض به وضع موجود در راستای انتظار امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
- منظور از عمومیت انتظار چیست؟ (پرسش)
- مبانی اشتیاق به فرج چیست؟ (پرسش)
- چگونه می‌توان انتظار را در جامعه ترویج داد؟ (پرسش)
- آیا مراد از انتظار تنها انتظار قلبی است؟ (پرسش)
- منظور از انتظار، انتظار فردی است یا انتظار امت؟ (پرسش)
- منظور از انتظار امام و امت چیست؟ (پرسش)
- شرایط انتظار واقعی چیست؟ (پرسش)
- انتظار عملی به چه معناست؟ (پرسش)
- آیا انتظار مذهب اعتراض است؟ (پرسش)
- آیا انتظار به معنای گوشه‌گیری و احتراز است؟ (پرسش)
- آیا انتظار فرج مورد اتفاق همه مسلمین است؟ (پرسش)
- مسئولیت اجتماعی مسلمین درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
- کامل‌ترین شکل انتظار عملی برای مقدمه ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- انتظار فرج با سرنوشت بشریت چه پیوندی دارد؟ (پرسش)
- مقصود از انتظار مسیحا چیست؟ (پرسش)
- منظور از انتظار ویرانگر چیست؟ (پرسش)
- منظور از انتظار سازنده چیست؟ (پرسش)
- منظور از انتظار مسئولانه چیست؟ (پرسش)
- منظور از انتظار غیر مسئولانه چیست؟ (پرسش)
- انواع برداشت از انتظار چیست؟ (پرسش)
- دیدگاه شیعه درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
- دیدگاه آیین زرتشت درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
- دیدگاه آیین هندو درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
- دیدگاه یهود درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
- دیدگاه مسیحیت درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
- برداشت‌های نادرست از انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- علت برداشت‌های انحرافی از انتظار چیست؟ (پرسش)
- آیا انتظار امام مهدی واجب است؟ (پرسش)
- عوامل ایجاد کننده انتظار چیستند؟ (پرسش)
- لوازم تعریف انتظار چیست؟ (پرسش)
- نقطه مقابل انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- رابطه انتظار با شدت گرفتاری‌ها چیست؟ (پرسش)
- امام مهدی منتظر چه چیزی است؟ (پرسش)
- آیا انتظار فرج باید با قصد قربت باشد؟ (پرسش)
- مراتب انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- رابطه محبت با انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- بالاترین درجه انتظار فرج امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- مشاهده وقوع ظلم در زمین چگونه انتظار فرج را در مؤمن تشدید میکند؟ (پرسش)
- چه رابطه‌ای میان انتظار فرج و ایمان وجود دارد؟ (پرسش)
- انتظار منجی در ادوار مختلف دعوت‌های الهی چه معنایی داشته است؟ (پرسش)
- اندیشه انتظار موعود در اسلام چگونه است؟ (پرسش)
- آیا انتظار فرج افضل الاعمال است؟ (پرسش)
- انتظار فرج چیست و چرا بهترین عمل خوانده شده است؟ (پرسش)
- برداشت‌های نادرست از انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- آیا مکاتب فلسفی نیز انتظار فرج را امری ارزشی میدانند؟ (پرسش)
- آیا در کتاب مقدس یهود سخن از انتظار فرج به میان آمده است؟ (پرسش)
- مقصود از روایات مطلق در باب انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- چه امتیازی در انتظار منجی موجود است؟ (پرسش)
- آیا تأخیر در فرج موجب قساوت قلب می‌شود؟ (پرسش)
- آیا انتظار طولانی فرج خسته کننده و ملالتآور است؟ (پرسش)
- علت سختی انتظار چیست و چرا میگویند انتظار زیباست؟ زیبایی انتظار در چیست؟ (پرسش)
- امام مهدی در قبال منتظران و شیعیان چه عنایاتی دارند؟ (پرسش)
- منتظران امام مهدی که در قرنهای گذشته بدون پاین انتظارشان فوت کرده‌اند؛ چه تضمینی وجود دارد که انتظار ما به ثمر برسد؟ (پرسش)
- آیا انتظار موجب انفعال جامعه نمی‌شود؟ (پرسش)
- فرج مردم جهان در چیست و چرا انتظار فرج فضیلت و ارزش بیشتری دارد؟ (پرسش)
- خاستگاه و منشأ اصلی انتظار ظهور «مصلح و نجاتدهنده بزرگ» چیست؟ (پرسش)
- دعا برای تعجیل فرج چه تأثیری در فرج شیعیان دارد؟ (پرسش)
- دعای اللهم کن لولیک الحجه بن الحسن به چه منظوری خوانده می‌شود؟ (پرسش)
- آیات مربوط به ظهور و انتظار کدامند؟ (پرسش)
- انتظار در دیگر روزهای سال چگونه معنا پیدا میکند؟ (پرسش)
- رابطه انتظار با بهداشت روان چیست؟ (پرسش)
- رابطه انتظار با آینده جهان چیست؟ (پرسش)
- فلسفه انتظار چیست؟ (پرسش)
- باور به ظهور امام مهدی چگونه عامل پایداری و استقامت شیعه می‌شود؟ (پرسش)
- انتظار فرج چه فضیلتی دارد؟ (پرسش)
- جایگاه انتظار در فرهنگ شیعه چیست؟ (پرسش)
- چرا انتظار اهمیت و جایگاه ویژه و برجسته‌ای دارد؟ (پرسش)
- چرا انتظار فرج افضل اعمال است؟ (پرسش)
- ویژگی‌های منتظران واقعی در دوران غیبت چیست؟ (پرسش)
- انتظارات امام مهدی از منتظران چیست؟ (پرسش)
- چه نوع انتظاری راجح است؟ (پرسش)
- دانش آموزان چگونه باید منتظر امام مهدی باشند؟ (پرسش)
- رضایت امام مهدی از چه راهی به دست می‌آید؟ (پرسش)
- آیا شیعیان و منتظران ظهور افزون‌بر وظایف فردی و دینی تکالیف سیاسی و اجتماعی نیز دارند؟ (پرسش)
- آیا برای منتظر واقعی بودن اقدام‌های سیاسی و اجتماعی خاصی باید انجام داد؟ (پرسش)
- وظایف ما در دوران غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- چه تناسبی میان انتظار موعود و مبارزه با فساد وجود دارد؟ آیا انتظار به معنای ساکت ماندن نیست؟ (پرسش)
- چه مقام و منزلتی در روایات برای منتظران بیان شده است؟ (پرسش)
- جامعه منتظر دارای چه ویژگی‌هایی است؟ (پرسش)
- انتظارات امام مهدی از منتظران چیست؟ (پرسش)
- صرفنظر از وظایف شخصی در قبال امام مهدی وظایف خود انسان منتظر به‌طور کلی چیست؟ (پرسش)
- منتظران برجسته همچون علما باید چه عملکردی داشته باشند؟ (پرسش)
- منتظران راستین امام مهدی دارای چه فضیلت و منزلتی هستند؟
- منتظران برجسته همچون علما باید چه عملکردی داشته باشند؟ (پرسش)
- در روایات چه پاداشی برای منتظران امام مهدی بیان شده است؟ (پرسش)
- ویژگی‌های منتظران واقعی در این دوران چیست؟ (پرسش)
- آیا تنها انتظار فرج برای ظهور امام مهدی کافی است؟ (پرسش)
- ویژگی‌های انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- ویژگی‌های فرهنگ انتظار در ابعاد اعتقادی چیست؟ (پرسش)
- ویژگی‌های فرهنگ انتظار در ابعاد علمی و اخلاقی چیست؟ (پرسش)
- فواید و آثار انتظار چیست؟ (پرسش)
- آثار فردی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- آثار اجتماعی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- آثار تربیتی انتظار چیست؟ (پرسش)
- چرا انتظار فرج امام مهدی موجب گشایش می‌شود؟ (پرسش)
- عنصر انتظار چگونه در آمادگی نظامی منتظران تأثیر دارد؟ (پرسش)
- چگونه روحیه انتظار را در خود تقویت کنیم؟ (پرسش)
- آیا انتظار فرج منشأ فرج‌های مادی برای منتظر خواهد بود؟ (پرسش)
- انتظار چه ابعادی دارد؟ (پرسش)
- ابعاد اعتقادی انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- ابعاد عملی انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
پانویس
- ↑ ر.ک: صافی گلپایگانی، لطف‌الله، سلسله مباحث امامت و مهدویت،ج۲، ص۶۰-۶۳.
- ↑ ر.ک: نظری شاری، عبدالله، نقش انتظار در بهداشت روانی، ص۱۱۵.
- ↑ ر.ک: ابراهیم‌زاده آملی، عبدالله، فلسفه انتظار، فصلنامه پیام تابستان، ص۶۱؛ رجایی، محبوبه، مؤلفه‌های انتظار توانمند در قرآن کریم و سنت، ص؟؟؟.
- ↑ رک: باقی‌زاده، رضا، بررسی دستاوردهای روان‌شناختی سبک زندگی انتظار، ص۶۲.
- ↑ ر.ک: صافی گلپایگانی، لطف‌الله، سلسله مباحث امامت و مهدویت،ج۲، ص۶۰-۶۳.
- ↑ ر.ک: ابراهیم‌زاده آملی، عبدالله، فلسفه انتظار، فصلنامه پیام تابستان، ص۶۱؛ رجایی، محبوبه، مؤلفه‌های انتظار توانمند در قرآن کریم و سنت، ص؟؟؟.
- ↑ «یاعَلی! وَاعْلَمْ اَنَّ اَعْجَبَ النّاس ایماناً وَ اَعْظَمَهُمْ یَقیناً قَوْمٌ یَکُونُونَ فیآخِرَالزَّمانِ لَمْ یَلْحَقُوا النَّبِیَّ وَ حَجَبَ عَنْهُمُ الْحُجَّة فَآمَنُوا بِسَوادٍ فی بَیاضٍ»؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۱۲۵.
- ↑ «اللَّهُمَّ لَقِّنِی إِخْوَانِی مَرَّتَیْنِ فَقَالَ مَنْ حَوْلَهُ مِنْ أَصْحَابِهِ أَ مَا نَحْنُ إِخْوَانَکَ یَا رَسُولَ اللَّهِ فَقَالَ لَا إِنَّکُمْ أَصْحَابِی وَ إِخْوَانِی قَوْمٌ فِی آخِرِ الزَّمَانِ آمَنُوا وَ لَمْ یَرَوْنِی لَقَدْ عَرَّفَنِیهِمُ اللَّهُ بِأَسْمَائِهِمْ وَ أَسْمَاءِ آبَائِهِمْ مِنْ قَبْلِ أَنْ یُخْرِجَهُمْ مِنْ أَصْلَابِ آبَائِهِمْ وَ أَرْحَامِ أُمَّهَاتِهِمْ لَأَحَدُهُمْ أَشَدُّ بَقِیَّةً عَلَی دِینِهِ مِنْ خَرْطِ الْقَتَادِ فِی اللَّیْلَةِ الظَّلْمَاءِ أَوْ کَالْقَابِضِ عَلَی جَمْرِ الْغَضَا أُولَئِکَ مصَابِیحُ الدُّجَی یُنْجِیهِمُ اللَّهُ مِنْ کُلِّ فِتْنَةٍ غَبْرَاءَ مُظْلِمَةٍ»؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۱۲۴، ح ۸.
- ↑ ر.ک: ابراهیم‌زاده آملی، عبدالله، فلسفه انتظار، فصلنامه پیام تابستان، ص۶۱.
- ↑ ر.ک: سادات پورسید آقایی، زهرا، بررسی تطبیقی شخصیت انسان منتظر با شخصیت سالم از دیدگاه روان‌شناسی کمال، ص۱۱۸.
- ↑ صافی گلپایگانی، لطف‌الله، سلسله مباحث امامت و مهدویت،ج۲، ص۶۰-۶۳.
- ↑ بحارالانوار، ج 52، ص 125
- ↑ همان، ص 124، ح 8. در فراز آغازین این روایت، آنها را برادران خود خوانده است
- ↑ همان، ص 143.17.
- ↑ ابراهیم‌زاده آملی، عبدالله، فلسفه انتظار، فصلنامه پیام تابستان، ص۶۱.
- ↑ نعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبة، ص۱۷۰.
- ↑ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۵۲، ص۱۱۱.
- ↑ نعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبة، ص۱۹۳.
- ↑ باقی‌زاده، رضا، بررسی دستاوردهای روان‌شناختی سبک زندگی انتظار، ص ۶۲
- ↑ «و بی‌گمان شما را با چیزی از بیم و گرسنگی و کاستی دارایی‌ها و کسان و فرآورده‌ها می‌آزماییم، و شکیبایان را نوید بخش!» سوره بقره، آیه ۱۵۵.
- ↑ «قَالَ الْإِمَامُ الصَّادِقُ(ع): إِنَّ لِصَاحِبِ هَذَا الْأَمْرِغَيْبَةً فَلْيَتَّقِ اللَّهَ عَبْدٌ وَ لْيَتَمَسَّكْ بِدِينِهِ» (ابن بابویه، محمد بن علی، کمال‌الدین، ج۲، ص۳۴۶، ح۵).
- ↑ آذربایجانی، مسعود، رابطه انتظار و بهداشت روان، ماهنامه موعود، خرداد ۸۶، شماره ۷۶.
- ↑ «و شما چشم به راه باشید من نیز با شما چشم به راه خواهم بود» سوره هود، آیه ۹۳.
- ↑ «پس چشم به راه (عذاب خداوند) بدارید که من نیز با شما از چشم به راه داشتگانم» سوره اعراف، آیه ۷۱.
- ↑ ابن بابویه، محمد بن علی، کمال‌الدین، ج۲، ص۶۴۵، ح۵.
- ↑ نقش انتظار در بهداشت روانی ص ۱۱۵.
- ↑ رجایی، محبوبه، مؤلفه‌های انتظار توانمند در قرآن کریم و سنت.
- ↑ ابن ابی الحدید، عبدالحمید بن محمد، شرح نهج البلاغه، ج۹، ص۱۲۹-۱۳۰.
- ↑ بنی‌هاشمی، محمد، سلوک منتظران، ص۲۹۹.
- ↑ بنی‌هاشمی، محمد، سلوک منتظران، ص۲۹۸.
- ↑ سادات پورسید آقایی، زهرا، بررسی تطبیقی شخصیت انسان منتظر با شخصیت سالم از دیدگاه روان‌شناسی کمال، ص ۱۱۸