عصمت امام (کتاب)
عصمت امام در تاریخ تفکر امامیه تا پایان قرن پنجم هجری، کتابی است که با زبان فارسی به بررسی دیدگاه شیعه امامیه درخصوص مسأله عصمت امام از ابتدا تا پایان قرن پنجم هجری می‌پردازد. این کتاب اثر محمد حسین فاریاب است و انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی نشر آن را به عهده داشته است.
| عصمت امام در تاریخ تفکر امامیه تا پایان قرن پنجم هجری | |
|---|---|
 | |
| زبان | فارسی |
| نویسنده | محمد حسین فاریاب |
| موضوع | عصمت امام |
| مذهب | شیعه |
| ناشر | انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی |
| محل نشر | قم، ایران |
| سال نشر | ۱۳۹۰ ش |
| تعداد صفحه | ۴۷۲ |
| شابک | ۹۷۸-۹۶۴-۴۱۱-۶۲۰-۹ |
| شماره ملی | ۲۲۴۲۲۰۸ |
دربارهٔ کتاب
در معرفی این کتاب آمده است: «مسئله عصمت امام در عین حال که از باورهای راستین و راسخ شیعه امامیه به حساب می‌‌آید، امروزه به یکی از چالش برانگیز ترین مباحث کلامی جامعه تبدیل شده است. این مسئله همانگونه که قابلیت بحث کلامی دارد، به لحاظ پردازش تاریخی نیز از جایگاه ویژه ای برخوردار است؛ چنانکه حل شبهات تاریخی در این مسئله از راه کند و کاوهای تاریخی بر جاذبه آن افزوده است. اثر حاضر، در هجدهمین دوره کتاب سال دانشجویی به عنوان برگزیده سال معرفی شده است».
فهرست کتاب
- مقدمه
- پیشینه تحقیق
- ضرورت تحقیق
- هدف تحقیق
- تعریف واژگان
- ۱. عصمت
- ۲. امام
- ۳. امامیه
- ۴. قلمرو عصمت
- الف) عصمت عملی
- ب) عصمت علمی
- سازمان‌دهی فصول
- فصل اول: نخستین مسلمانان و مسئله عصمت
- مقدمه
- ۱. عصمت در قرآن با تأکید بر فهم نخستین مسلمانان
- الف) مفهوم عصمت در قرآن
- یک. آیات اثبات‌کننده عصمت پیامبر اکرم (ص)
- دو. آیات نفی‌کننده عصمت پیامبر اکرم (ص)
- یک. حضرت مریم (س)
- دو. مخلصین
- سه. صادقین
- چهار. اولی‌الأمر
- و) عصمت اهل‌بیت در قرآن
- ز) عصمت امام در قرآن
- جمع‌بندی
- الف) مفهوم عصمت
- ب) مصادیق عصمت
- ج) قلمرو عصمت معصومان
- یک. عصمت از گناه
- دو. عصمت از خطیئه
- جمع‌بندی
- ۳. صحابه و مسئله عصمت پیامبر اکرم (ص)
- الف) عصمت پیامبر (ص) پیش از تصدی منصب نبوت، از دیدگاه اصحاب
- ب) عصمت پیامبر اکرم (ص) پس از تصدی منصب نبوت
- ۱. عصمت امام در عصر علوی
- الف) عصمت در روایات علوی
- یک. مفهوم عصمت
- دو. معرفی معصومان
- سه. قلمرو عصمت معصومان
- ب) شیعیان امام علی (ع) و مسئله عصمت امام
- تحلیل و جمع‌بندی
- ۲. عصمت امام در عصر امام حسن (ع)
- الف) عصمت در روایات امام حسن (ع)
- ب) اصحاب امام حسن (ع) و مسئله عصمت
- ۳. عصمت امام در عصر امام حسین (ع)
- الف) عصمت در روایات امام حسین (ع)
- ب)اصحاب و شیعیان امام حسین (ع) و مسئله عصمت
- تحلیل و جمع‌بندی
- ۴. عصمت امام در عصر امام سجاد (ع)
- جمع‌بندی نهایی
- فصل سوم: شیعیان و آموزه عصمت امام از دوران امام باقر (ع) تا پایان دوره غیبت صغرا
- مقدمه
- ۱. عصمت در آینه روایات
- الف) عصمت در روایات امام باقر (ع)
- ب) عصمت در روایات امام صادق (ع)
- ج) عصمت در روایات امام کاظم (ع)
- د) عصمت در روایات رضوی
- هـ) عصمت در روایات امام جواد، امام هادی و امام حسن عسکری (ع)
- و) عصمت در توقیعات امام زمان (ع)
- جمع‌بندی روایات از دوران امام باقر (ع) تا پایان غیبت صغرا
- الف) مسئله عصمت در اندیشه هشام بن حکم
- یک. دیدگاه برخی از اهل سنت و مستشرقان درباره عقاید هشام در مسئله عصمت
- دو. دیدگاه شیعه درباره عقاید هشام در مسئله عصمت
- ویژگی‌ها و مقومات عصمت امام
- قلمرو عصمت
- برهان‌های عصمت
- برهان‌های عقلی
- برهان امتناع تسلسل
- نفی احتجاج به غیرمعصوم
- فلسفه وجودی امام
- برهان‌های نقلی
- جمع‌بندی و بررسی نظریات هشام
- ب) مسئله عصمت در اندیشه دیگر اصحاب
- پاسخ به برخی ابهامات
- شبهه اول
- شبهه دوم
- جمع‌بندی
- فصل چهارم: آموزه عصمت امام در اندیشه محدثان تا پایان قرن پنجم
- گذری بر تاریخ حدیث شیعه تا پایان قرن پنجم هجری
- محدثان و آموزه عصمت امام
- شیخ صدوق
- ۱. مرحوم صدوق و آموزه عصمت امام
- ۲. ویژگی‌های عصمت
- الف) موهبتی بودن عصمت
- ب) اختیاری بودن عصمت
- ۳. قلمرو عصمت
- الف) عصمت از گناه کبیره و صغیره پیش از امامت
- ب) عصمت از گناه کبیره و صغیره پس از تصدی منصب امامت
- ج) عصمت از اشتباه در عمل به دین
- د) عصمت از اشتباه در امور عادی
- هـ) عصمت از اشتباه و فراموشی در تبیین دین
- و) عصمت از اشتباه در نظریات علمی
- ۴. برهان‌های عصمت
- الف) برهان‌های عقلی
- یک. فلسفه وجودی امام
- دو. برهان‌های عقلی هشام بن حکم
- ب) برهان‌های نقلی
- جمع‌بندی نظریات مرحوم صدوق
- پاسخ به یک شبهه
- جمع‌بندی نهایی
- فصل پنجم: عصمت امام در اندیشه متکلمان امامیه از آغاز عصر غیبت تا پایان قرن پنجم هجری
- مقدمه
- ابن‌قبه
- ۱. ابن‌قبه و نظریه عصمت امام
- ۲. قلرو عصمت
- الف) عصمت از اشتباه در امور مربوط به دین
- ب) عصمت از اشتباه در امور عادی زندگی
- ۳. برهان‌های عصمت
- جمع‌بندی نظریات مرحوم ابن‌قبه
- محمد بن جریر طبری
- ۱. طبری و نظریه عصمت امام
- ۲. ویژگی‌های عصمت
- ۳. قلمرو عصمت
- ۴. برهان‌های عصمت
- جمع‌بندی و بررسی نظریات ابن‌جریر طبری
- شیخ مفید
- ۱. شیخ مفید و نظریه عصمت امام
- ۲. تعریف عصمت و ویژگی‌های آن
- ۳. قلمرو عصمت
- الف) عصمت از گناهان کبیره و صغیره
- ب) عصمت از ترک مستحبات
- ج) عصمت از اشتباه و فراموشی در تبیین دین
- د) عصمت از اشتباه و فراموشی در عمل به دین
- یک. گناه سهوی
- دو. اشتباه در ادای تکالیف شرعی
- اول. عصمت از اشتباه در نماز
- دوم. عصمت از قضاشدن نماز
- ۴. برهان‌های عصمت
- یک. فلسفه وجودی امام
- دو. تلازم امامت و عصمت
- سه. تلازم عصمت نداشتن با گمراهی مردم
- چهار. برهان بر عدم وقوع و عدم امکان سهوالنبی (ص)
- ب) برهان‌های نقلی دال بر عصمت امام
- یک. آیه تطهیر
- دو. آیه صادقین
- سه. حدیث ثقلین
- ۱. سید مرتضی (رحمه الله) و نظریه عصمت امام
- ۲. تعریف عصمت
- ۳. ویژگی‌های عصمت
- الف) اختیاری و الهی بودن عصمت
- ب) تکاملی بودن عصمت
- ج) اختصاص نداشتن به گروه ویژه
- د) تشکیکی بودن عصمت
- ۴. قلمرو عصمت
- الف) عصمت از گناهان کبیره و صغیره
- ب) عصمت از ترک مستحبات
- ج) عصمت از اشتباه و فراموشی در عمل به دین
- د) عصمت امام از اشتباه در امور عادی زندگی
- هـ) عصمت از اشتباه و فراموشی در تبیین دین
- و) عصمت از اشتباه در نظریات غیردینی
- ۵. برهان‌های عصمت امام
- الف) برهان‌های عقلی دال بر عصمت امام
- یک. برهان امتناع تسلسل
- دو. حفظ شریعت
- سه. پیشوایی امام
- چهار. امتناع تصدیق کذاب از جانب خداوند
- پنج. روی‌گردانی مردم از گناهکار
- ب) برهان‌های نقلی دال بر عصمت امام
- یک. آیه ابتلا
- دو. آیه تطهیر
- سه. حدیث ثقلین
- جمع‌بندی و بررسی نظریات سید مرتضی (رحمه الله) در مسئله عصمت
- ابوالصلاح حلبی
- ۱. حلبی و نظریه عصمت امام
- ۲. قلمرو عصمت
- الف) عصمت از گناه
- ب) عصمت از اشتباه در تبیین دین
- ج) عصمت از اشتباه در نظریات علمی
- ۳. برهان‌های عصمت
- الف) برهان‌های عقلی
- یک. امتناع تسلسل
- دو. پیشوا بودن امام
- سه. روی‌گردانی مردم از گناهکار
- چهار. خوارشدن گناهکار
- ب) برهان‌های نقلی
- یک. آیه اهل‌الذکر
- دو. آیه صادقین
- سه. آیه شهادت
- چهار. آیه اولی‌الأمر
- پنج. آیه مراجعه به اولی‌الأمر
- شش. حدیث ثقلین
- هفت. حدیث سقیفه
- جمع‌بندی و بررسی نظریات مرحوم حلبی
- ابوالفتح کراجکی
- ۱. کراجکی و نظریه عصمت امام
- ۲. ویژگی‌های عصمت
- ۳. قلمرو عصمت
- الف) عصمت از گناه
- ب) عصمت از اشتباه در تبیین دین
- ج) عصمت از اشتباه در امور غیردینی
- ۴. برهان‌های عصمت امام
- الف) برهان‌های عقلی
- یک. امتناع تسلسل
- دو. پیشوا بودن امام
- ب) برهان‌های نقلی
- جمع‌بندی و بررسی نظریات کراجکی (رحمه الله)
- سدآبادی
- ۱. سدآبادی و نظریه عصمت امام
- ۲. ویژگی‌های عصمت امام
- ۳. قلمرو عصمت
- ۱. شیخ طوسی و نظریه عصمت امام
- ۲. تعریف عصمت
- ۳. ویژگی‌های عصمت
- الف) اختیاری بودن
- ب) الهی بودن
- ۴. قلمرو عصمت
- الف) عصمت از گناه کبیره و صغیره
- ب) عصمت از ترک مستحبات و ترک اولی
- ج) عصمت از اشتباه و فراموشی در مرحله عمل به دین
- یک. گناه سهوی
- دو. اشتباه در انجام دادن تکالیف شرعی
- اول. عصمت از قضا شدن نماز
- دوم. خواب ماندن از روزه
- سوم. اشتباه در نماز
- د) عصمت از اشتباه و فراموشی در امور عادی
- هـ) عصمت از اشتباه در تبیین دین
- و) عصمت از اشتباه در نظریات غیردینی
- ۵. برهان‌های عصمت
- الف) برهان‌های عقلی
- یک. امتناع تسلسل
- دو. حفظ شریعت
- سه. پیشوایی امام
- چهار. حکمت خداوند
- پنج. روی‌گردانی مردم از گناهکار
- ب) برهان‌های نقلی
- یک. آیه ابتلا
- دو. آیه اولی‌الأمر
- جمع‌بندی نظریات شیخ طوسی (رحمه الله) در مسئله عصمت امام
- ابراهیم نوبختی
- ۱. نوبختی و نظریه عصمت امام
- ۲. تعریف عصمت
- ۳. ویژگی‌های عصمت
- الف) الهی بودن عصمت
- ب) اختیاری بودن عصمت
- ۴. برهان‌های عصمت امام
- الف) امتناع تسلسل
- ب) حفظ شریعت
- ج) پیشوا بودن امام
- د) مطاع بودن امام
- هـ) فلسفه وجودی امام
- و) انحصار نظریه حق در کلام امام
- ز) جانشینی پیامبر اکرم (ص)
- ۵. قلمرو عصمت
- جمع‌بندی و بررسی نظریات مرحوم نوبختی
- فصل ششم: نتیجه‌گیری
- ۱. تاریخچه پیدایش بحث عصمت و بازتاب آن در جامعه شیعی
- ۲. مفهوم عصمت
- ۳. تعریف عصمت و ویژگی‌های آن
- ۴. قلمرو عصمت
- الف) عصمت از گناهان پیش از تصدی منصب امامت
- ب) عصمت از گناهان پس از تصدی منصب امامت
- ج) عصمت از ترک مستحبات و ترک اولی
- د) عصمت از اشتباه در عمل به دین
- یک. عصمت از گناه سهوی
- دو. عصمت از اشتباه در ادای واجبات
دربارهٔ پدیدآورنده
