ابان بن سعید اموی
این مدخل زیرشاخهٔ بحث صحابه است. ابان بن سعید اموی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: ابان بن سعید اموی در تاریخ اسلامی - ابان بن سعید اموی در تراجم و رجال - پرسش مرتبط ندارد| ابان بن سعید اموی | |
|---|---|
 تصویر قدیمی مکه | |
| نام کامل | ابان بن ابی احیحة بن لؤی القرشی الاموی |
| جنسیت | مرد |
| کنیه | ابو ولید |
| از قبیله | قریش |
| از تیره | بنی‌امیه |
| پدر | سعید بن عاص |
| برادر | |
| تاریخ شهادت | ۱۳ هجری |
| از اصحاب | پیامبر خاتم |
| حضور در جنگ | جنگ بدر |
| فعالیت‌های او | فرماندار بحرین |
مقدمه
ابان بن ابی احیحة بن لؤی القرشی الاموی[۱] کنیه‌اش ابو ولید است[۲]. جدّ پنجم اَبان، عبد مناف است و از این رو با رسول خدا a هم‌نسب است[۳]. نام مادرش هند یا صفیه[۴] که وی دختر مغیرة بن عبدالله بن عمر بن مخزوم است[۵]. هنگام ظهور اسلام هفده تن از قریش می‌توانستند بنویسند که دو تن از آنان اَبان بن سعید و نیز برادرش خالد بن سعید بودند[۶].
اَبان بن سعید قبل از مسلمان شدنش، با پیامبر اسلام a مخالفتی سرسختانه و جدی داشت، تا آنکه دو نفر از برادرانش به نام‌های خالد و عمرو اسلام آوردند و سپس به حبشه هجرت کردند[۷]. آنها به او نامه نوشتند تا شاید اسلام آورد ولی ابان در مخالفت خود پافشاری می‌نمود و می‌گفت: هرگز دین پدرانم را ترک نمی‌کنم[۸].
وی به همراه چهار برادرش در جنگ بدر به همراه کفار مکه با مسلمانان جنگیدند و دو نفر از آنان به نام عاص و عبیده، به دست علی بن ابی‌طالب و زبیر، کشته شدند[۹] و او با پنج نفر از برادرانش اسلام آوردند[۱۰].
اسلام آوردن اَبان
اَبان با اسلام و نبی اکرم a دشمنی شدیدی داشت، چنان که وی در زمان کفرش به رسول خدا a زیاد دشنام می‌داد و بر قصد و اراده‌اش پافشاری می‌کرد[۱۱]، ولی ملاقات با یک نصرانی سبب اسلام آوردن او شد.
هنگامی که ابان به مکه برگشت، رفتار خود را نسبت به پیامبر a و اصحابش تغییر داد، هم‌چنین اقوام و بستگانش را جمع نمود و سخنان راهب را برایشان نقل کرد. موقعی که در حدیبیه[۱۲] نبی اکرم a به عثمان مأموریت داد تا به مکه برود و پیغام ایشان را به مردم ابلاغ کند، ابان به او پناه داد[۱۳].
هنگامی که پیامبر اسلام a از حدیبیه بازگشت، اَبان خدمت حضرت رسید و اسلام آورد و اسلام آوردن ابان بین صلح حدیبیه و جنگ خیبر بود[۱۴]، چرا که صلح حدیبیه در ذی‌القعده سال ششم هجری و جنگ خیبر در محرم سال هفتم هجری اتفاق افتاد. او مسلمانی مقاوم بود به حدی که چندین بار پیامبر a او را به سرپرستی لشکری مأمور تبلیغ و دعوت به اسلام نمود و او با اقوامی که اسلام را نمی‌پذیرفتند جنگید و غنایم فراوانی به دست آورد[۱۵].
اَبان و کتابت وحی
ابان بعد از اسلام آوردن از منشیان و کاتبان وحی شد؛ نقل شده که گاهی علی بن ابی‌طالب S و زمانی عثمان بن عفان و زمانی خالد بن سعید و گاهی اَبان بن سعید برای پیامبر a می‌نوشتند[۱۶]. هم‌چنین وی از پیامبر a حدیث نقل کرده و نعمان بن برزمی نیز از او روایت نقل کرده [۱۷] و حدیث معروف پیامبر a که فرمود: «النَّاسُ مَعَادِنُ» از ابان نقل شده است[۱۸].[۱۹]
استانداری اَبان
اَبان در خدمت پیامبر اکرم a مقام والایی یافت تا حدی که پیامبر a او را در سال نهم هجری به فرمانداری و حکومت بحرین گماشت[۲۰]. ابان تقاضا کرد تا پیامبر a دستور‌العملی برای او بنویسند تا بداند در موضوعات مختلف چگونه عمل کند. نبی اکرم a نیز عهد‌نامه‌ای را که در آن حدود زکات واجب و دستورات دیگری بیان شده بود به وی سپرد؛ از جمله به او دستور داد تا از هر مرد و زن یهودی و نصرانی که مسلمان نمی‌شوند، یک دینار جزیه بگیرد.
اَبان با افرادی به سوی بحرین حرکت کرد و پرچم سیاهی را که داشت، به دست «رافع» (آزاد شده رسول خدا) داد؛ چون به بحرین نزدیک شد طایفه عبدقیس به استقبالش آمدند و منذر بن ساوی با سیصد نفر تا یک منزل بیرون از بحرین از او استقبال کردند. اَبان تا زمان رحلت پیامبر a استاندار بحرین بود؛ هم‌چنین گفته شده علت شیعه بودن اهل بحرین و ولایت‌های آن مثل قطیف و احساء این است که ابان بن سعید که از دوستداران علی بن ابی طالب S بود، در صدر اسلام والی آنجا بوده و بعد از او نیز عمر بن ابی سلمه که مادرش ام‌سلمه از دوستداران علی S بود، والی آنجا گردید[۲۱].
اَبان و بیعت با ابوبکر
یکی از کسانی که با خلافت ابوبکر مخالفت کرد و با او در ابتدای خلافت بیعت نکرد، اَبان بن سعید است. هم‌چنین برادرش خالد که حاکم یمن بود و دو برادر دیگرش، عمرو و تَیم که حاکم خیبر و مزینه بودند، پس از رحلت پیامبر a به مدینه بازگشتند و بر خلافت ابوبکر اعتراض نمودند. خالد گفت: «جز با علی بن ابی‌طالب بیعت نمی‌کنم»؛ ولی پس از آنکه علی‌بن‌ابی‌طالب و بنی‌هاشم بیعت کردند، او هم پیروی نمود و بیعت کرد. چون خاندان سعید بن عاص حکومت را از ابوبکر نپذیرفتند، معلوم می‌شود که مخالفتشان با خلافت وی بسیار شدید بوده است[۲۲].[۲۳]
سرانجام اَبان
درباره سال شهادت یا رحلت اَبان اختلاف است؛ ابی‌اسحاق در «اسد الغابه» گفته: او در جنگ یرموک که در شام و با رومیان بود، در سال ۱۵ هجری و در روز ۱۵ رجب شهید شد. موسی در «اسد الغابه» گفته: او در نبرد «اجنادین» با روم در سال ۱۳ هجری شهید شد. قول اول را کسی قبول نکرده اما قول دوم را مصعب زبیری و بیشتر اهل نسب پذیرفته‌اند.
بر اساس نقل قول دیگری، او کشته نشده بلکه در سال ۲۷ یا ۲۹ هجری رحلت کرده است[۲۴].[۲۵]
جستارهای وابسته
- سعید بن عاص (پدر)
- عاص بن سعید بن عاص (برادر)
- عبیده بن سعید بن عاص (برادر)
- عمرو بن سعید بن عاص (برادر)
- سعید بن سعید بن عاص (برادر)
- حکم بن سعید بن عاص (برادر)
- یحیی بن سعید بن عاص اموی (برادر)
منابع
پانویس
- ↑ اعیان الشیعة، امین عاملی، ج۲، ص۱۰۰.
- ↑ اعیان الشیعة، امین عاملی، ج۲، ص۱۰۰.
- ↑ الفتوح، ابن اعثم (ترجمه: مستوفی)، ص۹۳۱.
- ↑ الفتوح، ابن اعثم (ترجمه: مستوفی)، ص۹۳۱.
- ↑ تاریخ مدینة دمشق، ابن عساکر، ج۶، ص۱۳۷ و ۱۳۹.
- ↑ فتوح البلدان، بلاذری (ترجمه: توکل)، ص۶۵۷.
- ↑ اعیان الشیعة، امین عاملی، ج۲، ص۱۰۰.
- ↑ اعیان الشیعة، امین عاملی، ج۲، ص۱۰۰.
- ↑ تاریخ مدینة دمشق، ابن عساکر، ج۲۶، ص۱۲۹؛ اعیان الشیعة، امین عاملی، ج۲، ص۱۰۰.
- ↑ قاسمی، محمود رضا، دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم، ص ۱۷؛ صادقی، مصطفی، مقاله «اَبان بن سعید بن عاص بن أمیة بن عبدشمس قرشی، ابوالولید»، دانشنامه سیره نبوی ج۱، ص۹۳-۹۴.
- ↑ تاریخ مدینة دمشق، ابن عساکر، ج۶، ص۱۶۷: كان شديد السب و شديد الحرد لرسول الله a.
- ↑ حدیبیه، به ضم حاء و فتح دال، محلی در یک منزلی مکه است.
- ↑ ابن هشام، ج۲، ص۳۱۵.
- ↑ اعیان الشیعة، امین عاملی، ج۲، ص۱۰۰؛ ابن عبدالبر، ج۱، ص۱۵۹.
- ↑ قاسمی، محمود رضا، دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم، ص ۱۹؛ صادقی، مصطفی، مقاله «اَبان بن سعید بن عاص بن أمیة بن عبدشمس قرشی، ابوالولید»، دانشنامه سیره نبوی ج۱، ص۹۳-۹۴.
- ↑ الکامل، ابن اثیر (ترجمه: حالت - خلیلی)، ج۷، ص۳۹۰.
- ↑ اعیان الشیعة، امین عاملی، ج۲، ص۱۰۱.
- ↑ اعیان الشیعة، امین عاملی، ج۲، ص۱۰۱.
- ↑ قاسمی، محمود رضا، دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم، ص ۲۳؛ صادقی، مصطفی، مقاله «اَبان بن سعید بن عاص بن أمیة بن عبدشمس قرشی، ابوالولید»، دانشنامه سیره نبوی ج۱، ص۹۳-۹۴.
- ↑ اعیان الشیعة، امین عاملی، ج۲، ص۱۰۱.
- ↑ اعیان الشیعة، امین عاملی، ج۱، ص۱۹۷؛ صادقی، مصطفی، مقاله «اَبان بن سعید بن عاص بن أمیة بن عبدشمس قرشی، ابوالولید»، دانشنامه سیره نبوی ج۱، ص۹۳-۹۴.
- ↑ اعیان الشیعة، امین عاملی، ج۲، ص۱۰۱.
- ↑ قاسمی، محمود رضا، دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم، ص ۲۳؛ صادقی، مصطفی، مقاله «اَبان بن سعید بن عاص بن أمیة بن عبدشمس قرشی، ابوالولید»، دانشنامه سیره نبوی ج۱، ص۹۳-۹۴.
- ↑ اعیان الشیعة، امین عاملی، ج۲، ص۹۹.
- ↑ قاسمی، محمود رضا، دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم، ص ۲۵؛ صادقی، مصطفی، مقاله «اَبان بن سعید بن عاص بن أمیة بن عبدشمس قرشی، ابوالولید»، دانشنامه سیره نبوی ج۱، ص۹۳-۹۴.