تفسیر عصر تابعین

مقدمه

با نگاهی به کتاب‌های علوم قرآنی، مانند البرهان زرکشی و الاتقان سیوطی و کتاب‌های تفسیری و روایی و رجالی شیعه و سنّی، پی می‌بریم که در عصر حضور امامان معصوم (ع) مفسران زیادی بوده‌اند که با توجه به ویژگی‌های آنان، می‌توان آنان را در چهار دسته قرار داد:

تلاش‌های تفسیری عصر تابعین

تفسیر عصر تابعین را باید سومین مرحله از مراحل تفسیر دانست. در این عصر که از پایان عهد صحابه آغاز می‌شود، فتوحات اسلامی گسترش یافت و بسیاری از صحابه در سرزمین‌های مختلف اسلامی پراکنده شدند؛ مثلاً ابن‌عباس به مکه و ابن‌مسعود به کوفه روانه شدند. این صحابه بزرگوار به تعلیم قرآن و حدیث به تابعین - که پیرامونشان گرد آمده بودند - پرداختند و به این طریق، سه مدرسه معروف تفسیری مکه، کوفه و مدینه شکل گرفت.

مصادر تفسیر در عصر تابعین عبارت بود از: قرآن کریم؛ سنت نبوی؛ اقوال صحابه؛ قوه فهم و قدرت استدلال.

ویژگی‌های تفسیر در عصر تابعین:

وارد شدن اسرائیلیات در تفسیر قرآن، به دلیل گرویدن بسیاری از اهل‌کتاب در این دوران به اسلام.
استوار بودن تفسیر بر مدار برداشت شخصی مفسر. هر مفسری تفسیر خویش را از یک صحابی می‌گرفت.
جدا شدن حدیث از تفسیر در این دوره.
فزونی اختلاف در تفسیر بین تابعین در مقایسه با عصر صحابه. گرچه همین اختلاف فهم نسبت به بعد از دوره تابعین اندک بود.
پیدا شدن اختلافات کلامی پیدا شد و به تبع آن، استفاده از تفسیر قرآن برای اثبات حقانیت مذاهب و آرای کلامی.
نگه داشتن آنچه تفسیر می‌شد به حسب ترتیب مصحف؛ هر چند لازم نبود یک مفسر همه قرآن را تفسیر کند^[۲].^[۳]

مفسران عصر تابعین

جستارهای وابسته

منابع

فرهنگ‌نامه علوم قرآنی

پانویس

↑ بابایی، علی اکبر، تاریخ تفسیر قرآن، ص ۵۵.
↑ عک، خالد عبد الرحمان، الفرقان والقرآن، صفحه (۳۴۵-۳۴۹)؛ کمالی دزفولی، علی، تاریخ تفسیر، صفحه (۳۷-۹۷)؛ ذهبی، محمد حسین، التفسیروالمفسرون، جلد۱،صفحه (۱۰۳-۱۳۵)؛ معرفت، محمد هادی، التفسیروالمفسرون فی ثوبه القشیب، جلد۱،صفحه ۳۱۱.
↑ فرهنگ نامه علوم قرآنی، ج۱، ص۱۷۸۹.

[1] بابایی، علی اکبر، تاریخ تفسیر قرآن، ص ۵۵.

[2] عک، خالد عبد الرحمان، الفرقان والقرآن، صفحه (۳۴۵-۳۴۹)؛ کمالی دزفولی، علی، تاریخ تفسیر، صفحه (۳۷-۹۷)؛ ذهبی، محمد حسین، التفسیروالمفسرون، جلد۱،صفحه (۱۰۳-۱۳۵)؛ معرفت، محمد هادی، التفسیروالمفسرون فی ثوبه القشیب، جلد۱،صفحه ۳۱۱.

[3] فرهنگ نامه علوم قرآنی، ج۱، ص۱۷۸۹.

[۱]

[۲]

[۳]