نسخه‌ای که می‌بینید نسخه‌ای قدیمی از صفحه‌است که توسط Saqi(بحث | مشارکت‌ها) در تاریخ ۲۴ دسامبر ۲۰۲۰، ساعت ۱۰:۵۸ ویرایش شده است. این نسخه ممکن است تفاوت‌های عمده‌ای با نسخهٔ فعلی بدارد.
نسخهٔ ویرایششده در تاریخ ۲۴ دسامبر ۲۰۲۰، ساعت ۱۰:۵۸ توسط Saqi(بحث | مشارکت‌ها)
فلسفهتوسل به امام مهدی چیست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که میتوان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.
عبارت‌های دیگری از این پرسش
پاسخ جامع اجمالی
* پاسخ جامع به این پرسش، برگرفته از تمامی پاسخ‌ها ودیدگاه‌های متفرقه اندیشمندان و نویسندگانی است که تصویر و متن سخنان آنان در ذیل دیده می‌شود:
عامل تعجیل در ظهور: خواست خداوند بر این تعلق گرفته که مردم باید خواهان فرج باشند؛ خداوندنعمتولایت و امامت را در اختیاربشر قرار داد، اما زمانی که امتارزش آنرا ندانستند، بنابر سنّت الهی﴿ذَلِكَ بِأَنَّ اللَّهَ لَمْ يَكُ مُغَيِّرًا نِعْمَةً أَنْعَمَهَا عَلَى قَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ﴾[۲] دچار غیبت امام شدند و تا زمانی که امت به طور حقیقی قدرشناس نشوند و ظهورحضرت را از روی اضطرار و ناچاری نخواهند، خداونداذنفرج نخواهد داد؛ لذا با دعای واقعی میتوان این امر را سرعت بخشید[۳].
در روایات و دعاها برای حضرت مهدی(ع) اوصافی بیان شده است که تحقق آنها برای نسلبشر مفید خواهد بود و لازمه این امر، ظهور ایشان است و یکی از عوامل ظهور، دعا برای آن حضرت بیان شده است، اوصافی مانند:
او فریادرس بیچارگان است: خود امام زمان(ع) فرمود: «إنَّا غَیْرُ مُهْمِلِینَ لِمُرَاعَاتِکُمْ وَ لَا نَاسِینَ لِذِکْرِکُمْ»[۹]؛
او احیاگر دین خداست: «أَیْنَ مُحْیِی مَعَالِمِ الدِّینِ»[۱۰]؛
او عامل تألیف دل هاست: «أَیْنَ مُؤَلِّفُ شَمْلِ الصَّلَاحِ وَ الرِّضَا»[۱۱]؛
به وسیلۀ امام زمان(ع) دفع بلا می‌شود: حضرت فرمودند: «بِی یَدْفَعُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَ الْبَلَاءَ عَنْ أَهْلِی وَ شِیعَتِی»[۱۲] و...[۱۳].
پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه
با کلیک بر «ادامه مطلب» پاسخ باز و با کلیک بر «نهفتن» بسته می‌شود:
«در بسیاری از احادیث مهدوی، بر ضرورتدعا برای امام زمان(ع) تأکید شده است و از مردم خواسته اند که برای حفظ دین و نیز تسریع در امر فرج، به درگاه الهیدعا کنند؛ حتی خود امام عصر(ع) نیز فرمودند:«أَكْثِرُوا الدُّعَاءَ بِتَعْجِيلِ الْفَرَجِ فَإِنَّ ذَلِكَ فَرَجُكُمْ»[۱۴]. اما شاید این سؤال به ذهن خطور کند که چرا باید برای حضرتدعا کرد؟ پاسخ آن به دلایل زیر است:
امام زمان(ع) مضطر است. از امام باقر(ع) در تفسیر﴿ أَمَّن يُجِيبُ الْمُضْطَرَّ إِذَا دَعَاهُ وَيَكْشِفُ السُّوءَ وَيَجْعَلُكُمْ خُلَفَاء الأَرْضِ أَإِلَهٌ مَّعَ اللَّهِ قَلِيلا مَّا تَذَكَّرُونَ ﴾[۱۸] سؤال شد؛ فرمود: " نَزَلَتْ فِي الْقَائِم "؛ [۱۹]
او عامل تألیف دل هاست: «أَيْنَ مُؤَلِّفُ شَمْلِ الصَّلَاحِ وَ الرِّضَا »[۲۰]
او مهربان است. امام صادق(ع) در وصفائمه(ع)، که امام زمان(ع) نیز یکی از آن هاست، فرمود: «وَ اللَّهِ لَأَنَا أَرْحَمُ بِكُمْ مِنْكُمْ بِأَنْفُسِكُمْ »؛ [۲۱]
به وسیلۀ حضرت ولیّ عصر(ع) از ما دفع بلا می‌شود. ایشان فرمود: «بِي يَدْفَعُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَ الْبَلَاءَ عَنْ أَهْلِي وَ شِيعَتِي »[۲۲]
در کتاب ارزشمندِ مکیال المکارم بیش از نود فایده درباره دعا برای حضرتولیّ عصر (ع) بیان شده است[۲۶][۲۷].
همان خدایی که وعده قطعی ظهورِ موعودامتها، حضرت مهدی (ع)، را داده، مشیّتش بر این تعلق گرفته است که مردم باید پذیرا و خواهان فرج باشند[۲۸]؛ زیرا سنتخدای حکیم براین حقیقت تعلق گرفته است که "سرنوشت هیچ قوم (و ملّتی) را تغییر نمی‌دهد، مگر آنکه آنان آنچه را در خودشان است، تغییر دهند!"[۲۹].
خدای حکیمنعمتعظیمولایت و امامت را در اختیاربشر قرار داد؛ بنابر سنّت الهی﴿ذَلِكَ بِأَنَّ اللَّهَ لَمْ يَكُ مُغَيِّرًا نِّعْمَةً أَنْعَمَهَا عَلَى قَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرُواْ مَا بِأَنفُسِهِمْ وَأَنَّ اللَّهَ سَمِيعٌ عَلِيمٌ﴾[۳۰] وقتی امّتقدر این نعمت را ندانست، به بلای بزرگ سلب این نعمت (غیبت امام) دچار شد و تا زمانی که امت به طور حقیقی قدرشناس نشود، خداونداذنفرج نخواهد داد و دیر یا زود نگاه بشر از راه تعقل یا از راه تجربه همه راه‌ها و به بن بست رسیدن، آسمانی خواهد شد و ظهور را مضطرّانه از خداوند خواهد خواست، چنانچه نویسنده معروف و آینده پژوه آمریکایی تبار، آلوین تافلر، به این حقیقتاذعان میکند و می‌‌گوید:"اوضاع آشفته غرب و ناکامی سردمداران از حل مشکلات سبب شده است تا نیاز شدید به وجود مرد سوار بر اسب سفید ضرب المثل‌ها را دامن بزند"[۳۱].
«توسل، وسیله و واسطه قرار دادن چیزی بین خود و مطلوب است. وسیله بر دو نوع است: گاهی از امور مادی است، مثل آب و غذا که وسیله رفع تشنگی و گرسنگی است. و زمانی نیز از امور معنوی است، مثل گناه کاری که خدا را به مقام و جاه یا حقیقتپیامبر (ص) قسم می‌دهد تا از گناهش بگذرد. در هر دو صورت وسیله لازم است؛ زیرا خداوند متعالجهان آفرینش را به بهترین صورت آفریده است، آنجا که می‌فرماید: ﴿الَّذِي أَحْسَنَ كُلَّ شَيْءٍ خَلَقَهُ﴾[۳۵]. جهان بر اساس نظمعلت و معلول و اسباب و مسببات، برای هدایت و رشد و تکاملانسانها آفریده شده است و نیازمندی‌های طبیعی بشر با عوامل و اسباب عادی برآورده می‌گردد. فیوضات معنوی خداوند همچون هدایت، مغفرت و آمرزش نیز بر اساس نظامی خاص بر انسان‌ها نازل می‌شود و اراده حکیمانه خداوند بر این تعلّق گرفته که امور از طریق اسباب خاص و علل معین به انسان‌ها برسد.
بنابراین، همان گونه که در عالم ماده نمی‌توان پرسید: چرا خداوند متعالزمین را با خورشید نورانی کرده و خود بی‌واسطه به چنین کاری دست نزده است؟ در عالم معنا نیز نمی‌توان گفت: چرا خداوندمغفرت خویش را به واسطه اولیای الهی شامل حال بندگان میکند.
شهید مطهری می‌فرماید: فعل خداوند دارای نظام است. اگر کسی بخواهد به نظام آفرینش اعتنا نداشته باشد گمراه است. به همین جهت است که خدای متعالگناه کاران را ارشاد فرموده است که درِ خانه رسول اکرم (ص) بروند و علاوه بر اینکه خود طلب مغفرت کنند، از آن بزرگوار بخواهند که برای ایشان طلب مغفرت کند. قرآن کریم می‌فرماید: ﴿وَمَا أَرْسَلْنَا مِن رَّسُولٍ إِلاَّ لِيُطَاعَ بِإِذْنِ اللَّهِ وَلَوْ أَنَّهُمْ إِذ ظَّلَمُواْ أَنفُسَهُمْ جَاؤُوكَ فَاسْتَغْفَرُواْ اللَّهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُواْ اللَّهَ تَوَّابًا رَّحِيمًا﴾[۳۶]. اگر ایشان هنگامی که [با ارتکاب گناه به خود ستم کردند، نزد تو می‌آمدند و از خداآمرزش می‌خواستند و پیامبر هم برای ایشان طلب مغفرت می‌کرد، خدا را توبه پذیر مهربان می‌یافتند[۳۷]. از همین رو می‌بینیم که در قرآن و سنت تأکید فراوانی بر وسیله و توسل شده است. خداوند متعال می‌فرماید: ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ اتَّقُواْ اللَّهَ وَابْتَغُواْ إِلَيْهِ الْوَسِيلَةَ﴾[۳۸]. اثر و فایده دیگری که در توسل به اولیای الهی خصوصاً ذوات مقدسه اهل بیت (ع) است اینکه مردم به جهت دریافت فیوضات الهی به واسطه آنان، نه تنها به مقام شامخ آنها از نبوت یا امامتیقین حاصل می‌کنند، بلکه از باب اینکه الانسان عبید الاحسان فرمان بردار دستورات آنها که همان دستوراتخداوند است می‌شوند»[۳۹].
در توقیع آن حضرت(ع) به شیخ مفید آمده است: "ما از تمام حوادثی که برایتان اتفاق می‌افتد، آگاهیم و هیچ خبری از اخبار بر ما پوشیده نیست. ما هرگز از سرپرستی و رسیدگی به امورتان کوتاهی نکرده و یادتان را از خاطر نبرده‌ایم و اگر جز این بود، دردها و دشواری‌ها از هر سو بر شما فرود می‌آمد و دشمنان شما را ریشه‌کن می‌کردند. پس از خداوندپروا داشته باشید و ما را پشتیبانی کنید"[۴۱].
در یک خانوادهمنتظر مداومت در توسل با احساس حضور آن حضرت و علم به معرفت همه جانبه ایشان به اعمال و کردارشان به گونه‌ای است که توسل را محدود به زمان اضطرار و گرفتاری خانواده و بروز مشکلات و حوادث ناگوار نمی‌کند.
در باب هفتم نجم الثاقب می‌خوانیم: "البته نباید فقط در هنگام اضطرار، متوجه و متوسل به آن حضرت شویم، بلکه باید دایم به فکر او باشیم. چه انسان‌هایی که با سوز و گداز به ساحت مقدس آن امام همام، متوسل گردیده، از الطاف وجودش بهره‌مند شده‌اند"[۴۲].
آن جناب فریادرس خلق است، چنان که در زیارتی که از حضرتش روایت گردیده، آمده است: دادرس کسی است که از او دادخواهی کند[۴۳].
↑ اوست که پیامبرش را با رهنمود و دین راستین فرستاد تا آن را بر همه دین‌ها برتری دهد اگر چه مشرکان نپسندند؛ سوره توبه، آیه: ۳۳.
↑ یا آن کسی که به درمانده، چون وی را بخواند، پاسخ می‌دهد و بلا را (از او) می‌گرداند؟ و شما را جانشینان زمین می‌گرداند؛ آیا با خداوند، خدایی (دیگر) هست؟ اندک پند می‌پذیرید؛ سوره نمل، آیه: ۶۲.
↑﴿لَهُ مُعَقِّبَاتٌ مِّن بَيْنِ يَدَيْهِ وَمِنْ خَلْفِهِ يَحْفَظُونَهُ مِنْ أَمْرِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ لاَ يُغَيِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرُواْ مَا بِأَنفُسِهِمْ وَإِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِقَوْمٍ سُوءًا فَلاَ مَرَدَّ لَهُ وَمَا لَهُم مِّن دُونِهِ مِن وَالٍ﴾؛ او را از پیش رو و پشت سر فرشتگانی پیگیرند که به فرمان خداوند، نگهبان وی‌اند. بی‌گمان خداوند آنچه را که گروهی دارند دگرگون نمی‌کند (و از آنان نمی‌ستاند) مگر آنها آنچه را که در خویش دارند دگرگون سازند و چون خداوند برای گروهی بلایی بخواهد بازگشتی ندارد و آنان را در برابر وی سروری نیست؛ سوره رعد، آیه: ۱۱ و ﴿لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَيِّنَاتِ وَأَنزَلْنَا مَعَهُمُ الْكِتَابَ وَالْمِيزَانَ لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ وَأَنزَلْنَا الْحَدِيدَ فِيهِ بَأْسٌ شَدِيدٌ وَمَنَافِعُ لِلنَّاسِ وَلِيَعْلَمَ اللَّهُ مَن يَنصُرُهُ وَرُسُلَهُ بِالْغَيْبِ إِنَّ اللَّهَ قَوِيٌّ عَزِيزٌ﴾؛ ما پیامبرانمان را با برهان‌ها (ی روشن) فرستادیم و با آنان کتاب و ترازو فرو فرستادیم تا مردم به دادگری برخیزند و (نیز) آهن را فرو فرستادیم که در آن نیرویی سخت و سودهایی برای مردم است و تا خداوند معلوم دارد چه کسی در نهان، (دین) او و پیامبرانش را یاری میکند؛ بی‌گمان خداوند توانمندی پیروزمند است؛ سوره حدید، آیه: ۲۵؛ نعمانی، الغیبه، ص۲۸۴، باب ۱۵و مجلسی، بحارالانوار، ج۵۱، ص۸۷.
↑﴿لَهُ مُعَقِّبَاتٌ مِّن بَيْنِ يَدَيْهِ وَمِنْ خَلْفِهِ يَحْفَظُونَهُ مِنْ أَمْرِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ لاَ يُغَيِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرُواْ مَا بِأَنفُسِهِمْ وَإِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِقَوْمٍ سُوءًا فَلاَ مَرَدَّ لَهُ وَمَا لَهُم مِّن دُونِهِ مِن وَالٍ﴾؛ او را از پیش رو و پشت سر فرشتگانی پیگیرند که به فرمان خداوند، نگهبان وی‌اند. بی‌گمان خداوند آنچه را که گروهی دارند دگرگون نمی‌کند (و از آنان نمی‌ستاند) مگر آنها آنچه را که در خویش دارند دگرگون سازند و چون خداوند برای گروهی بلایی بخواهد بازگشتی ندارد و آنان را در برابر وی سروری نیست؛ سوره رعد، آیه: ۱۱.
↑ آن، از این روست که خداوند نعمتی را که به گروهی بخشیده است نمی‌گرداند تا آنان آنچه در خود دارند بگردانند و بی‌گمان خداوند شنوایی داناست؛ سوره انفال ، آیه: ۵۳.
↑حیدری نیک، نگاهی دوباره به انتظار، ص۵۴ (با تلخیص).
با کلیک بر «ادامه مطلب» پاسخ باز و با کلیک بر «نهفتن» بسته می‌شود:
