عرب در معارف مهدویت

اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث عرب است. "عرب" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

براساس روایات یاران حضرت مهدی(ع) از مناطق و گروه‌های مختلفی هستند و این یاران از سراسر جهان گرد هم می‌‌آیند. با این حال، درباره حضور مردم عرب در قیام حضرت مهدی(ع) دو گونه روایت وجود دارد: بعضی روایات بر عدم حضور آنان در انقلاب حضرت دلالت دارد و برخی دیگر دلالت بر حضور آنها در سپاه حضرت می‌‌کنند.

حضور عرب‌ها در سپاه امام مهدی (ع)

مهمترین روایتی که به آن استدلال شده مبنی بر عدم حضور مردم عرب در اصحاب حضرت مهدی(ع)، روایت امام صادق(ع) است که فرمودند: "از عرب‌ها بپرهیزید؛ زیرا آیندۀ بد و خطرناکی در پیش دارند؛ مگر نه این است که کسی از آنان همراه حضرت مهدی(ع) قیام نمی‌کند"^[۱].^[۲] این روایت از نظر سندی و محتوایی قابل بحث و نقداست:

نقد سندی: علامه مجلسی، این روایت را از کتاب «الغیبة» شیخ‌طوسی نقل کرده است، اما سند این روایت به دلیل وجود موسی الآبار و اسباط بن سالم که هر دو مجهول الحال‌اند و هیچ توثیقی ندارند، ضعیف است.

نقد و بحث محتوایی:

این روایت در تعارض با روایات دیگری است که دلالت دارد بر اینکه برخی از یاران و اصحاب امام زمان(ع) از مردم عرب هستند. تعدادی از روایات، برخی از شهرها و کشورهای عربی را نام می‌برند که از آنجا افرادی به پشتیبانی از حضرت قیام می‌کنند، مانند:
1. رسول خدا(ص) می‌فرماید: "بزرگان و انسان‌های شریفی از سرزمین شام (سوریه) به حضرت مهدی(ع) می‌پیوندند و نیز کسانی که از قبایل و سرزمین‌های گوناگون اطراف شام هستند؛ آنان پارسایان شب و شیران روزند"^[۳].
2. امام باقر(ع) می‌فرماید: "سی صد و سیزده نفر، به عدد یاران جنگ بدر، در میان رکن و مقام (در کعبه) با حضرت مهدی(ع)بیعت می‌کنند. در میان آنان بزرگانی از مردم مصر و نیکانی از شام و نیکانی از مردم عراق به چشم می‌خورند. حضرت فرمان‌روایی خواهد کرد، آن مقدار که خدا بخواهد"^[۴].
3. همچنین دربارۀ شهر کوفه می‌فرماید: "هنگامی که حضرت قائم(ع) ظهور کند و به کوفه بیاید، خداوند از پشت کوفه (نجف) هفتاد هزار انسان صدیق را بر می‌انگیزد. آنان از یاران و اصحاب حضرتش خواهند بود"^[۵].^[۶]
برخی گفته‌اند شاید مراد از سخن امام صادق(ع)، آغاز قیام حضرت است و ممکن است عرب‌ها در سپاهیان مخصوصی که در آغاز قیام همراه حضرت خواهند بود شرکت نداشته باشند^[۷].
سخن امام(ع) کنایه از کمی شرکت عرب‌ها دارد و این با توجه به انتظاری که از همراهی آنان می‌رود، یاری ایشان را کمرنگ جلوه می‌دهد. مؤید این توجیه، حدیث نقل شده در کافی‌^[۸] است که سندی موثق و قابل اعتماد دارد. این حدیث، همراهی عرب‌ها با قیام امام مهدی(ع) را به کلی نفی نکرده؛ بلکه آنان را اندک «نَفَرٍ یَسِیر» خوانده است. در حدیث دیگری فردی به نام ام شریک ـ که به سخنرانی پیامبر خدا(ص) درباره دجال و فتنه‌های او گوش می‌داده است ـ از حضرت می‌پرسد: عرب‌ها در آن روز کجایند؟ پیامبر(ص) پاسخ می‌فرماید: "آنها در آن زمان، اندک‌اند و بیشترشان در بیت المقدس هستند"^[۹].^[۱۰]

پرسش مستقیم

آیا در میان اصحاب امام مهدی عرب وجود ندارد؟ (پرسش)

منابع

پانویس

↑ «اتّق العرب؛ فإنّ لهم خبر سوء، أما إنّه لا یخرج مع القائم واحد منهم»؛ طوسی، محمد بن حسن، غیبة طوسی، ص ۲۸۴.
↑ ر.ک: تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص ۴۸۵.
↑ «فَیَخْرُجُ النُّجَبَاءُ مِنْ مِصْرَ وَ الْأَبْدَالُ مِنَ الشَّامِ وَ عَصَائِبُ الْعِرَاقِ رُهْبَانٌ بِاللَّیْلِ لُیُوثٌ بِالنَّهَار»؛ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۰۴؛ ابن طاووس، سید رضی الدین، الملاحم و الفتن، ص ۱۴۲.
↑ «یُبَایِعُ الْقَائِمَ بَیْنَ الرُّکْنِ وَ الْمَقَامِ ثَلَاثُمِائَةٍ وَ نَیِّفٌ عِدَّةُ أَهْلِ بَدْرٍ فِیهِمُ النُّجَبَاءُ مِنْ أَهْلِ مِصْرَ وَ الْأَبْدَالُ مِنْ أَهْلِ الشَّامِ وَ الْأَخْیَارُ مِنْ أَهْلِ الْعِرَاقِ فَیُقِیمُ مَا شَاءَ اللَّهُ أَنْ یُقِیمَ»؛ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۳۴.
↑ ابن طاووس، سید رضی الدین، الملاحم و الفتن، ص ۴۳.
↑ ر.ک: تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص ۴۸۵.
↑ ر.ک: طبسی، نجم‌الدین، چشم‌اندازی به حکومت مهدی، ص ۷۰.
↑ «وَیْلٌ لِطُغَاةِ الْعَرَبِ مِنْ أَمْرٍ قَدِ اقْتَرَبَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ کَمْ مَعَ الْقَائِمِ مِنَ الْعَرَبِ قَالَ نَفَرٌ یَسِیرٌ»؛ کافی، ج۱، ص۳۷۰.
↑ «هُمْ یَوْمَئِذٍ قَلِیلٌ وَ جُلُّهُمْ بِبَیْتِ الْمَقْدِس‏»؛ کشف الغمه، ج۲، ص۴۷۰.
↑ ر.ک: م‍ح‍م‍دی‌ ری‌ش‍ه‍ری‌، محمد، دانشنامهٔ امام مهدی، ج۸، ص۲۶۷، ۲۶۸.

[1] «اتّق العرب؛ فإنّ لهم خبر سوء، أما إنّه لا یخرج مع القائم واحد منهم»؛ طوسی، محمد بن حسن، غیبة طوسی، ص ۲۸۴.

[2] ر.ک: تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص ۴۸۵.

[3] «فَیَخْرُجُ النُّجَبَاءُ مِنْ مِصْرَ وَ الْأَبْدَالُ مِنَ الشَّامِ وَ عَصَائِبُ الْعِرَاقِ رُهْبَانٌ بِاللَّیْلِ لُیُوثٌ بِالنَّهَار»؛ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۰۴؛ ابن طاووس، سید رضی الدین، الملاحم و الفتن، ص ۱۴۲.

[4] «یُبَایِعُ الْقَائِمَ بَیْنَ الرُّکْنِ وَ الْمَقَامِ ثَلَاثُمِائَةٍ وَ نَیِّفٌ عِدَّةُ أَهْلِ بَدْرٍ فِیهِمُ النُّجَبَاءُ مِنْ أَهْلِ مِصْرَ وَ الْأَبْدَالُ مِنْ أَهْلِ الشَّامِ وَ الْأَخْیَارُ مِنْ أَهْلِ الْعِرَاقِ فَیُقِیمُ مَا شَاءَ اللَّهُ أَنْ یُقِیمَ»؛ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۳۴.

[5] ابن طاووس، سید رضی الدین، الملاحم و الفتن، ص ۴۳.

[6] ر.ک: تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص ۴۸۵.

[7] ر.ک: طبسی، نجم‌الدین، چشم‌اندازی به حکومت مهدی، ص ۷۰.

[8] «وَیْلٌ لِطُغَاةِ الْعَرَبِ مِنْ أَمْرٍ قَدِ اقْتَرَبَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ کَمْ مَعَ الْقَائِمِ مِنَ الْعَرَبِ قَالَ نَفَرٌ یَسِیرٌ»؛ کافی، ج۱، ص۳۷۰.

[9] «هُمْ یَوْمَئِذٍ قَلِیلٌ وَ جُلُّهُمْ بِبَیْتِ الْمَقْدِس‏»؛ کشف الغمه، ج۲، ص۴۷۰.

[10] ر.ک: م‍ح‍م‍دی‌ ری‌ش‍ه‍ری‌، محمد، دانشنامهٔ امام مهدی، ج۸، ص۲۶۷، ۲۶۸.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]