آمار نهضت کربلا
مقدمه
نقش آمار در ارائه سیمای روشن‌تر از هر موضوع و حادثه، غیر قابل انکار است. لکن در حادثه کربلا و مسائل قبل و بعد از آن، با توجه به اختلاف نقل‌ها و منابع، نمی‌توان در بسیاری از جهات، آمار دقیق و مورد اتفاق ذکر کرد و آنچه نقل شده، گاهی تفاوت‌های بسیاری با هم دارد. در عین حال بعضی از مطالب آماری، حادثه کربلا را گویاتر می‌سازد. به همین دلیل به ذکر نمونه‌هایی از ارقام و آمار می‌پردازیم مدت قیام امام حسین از روز امتناع از بیعت با یزید، تا روز عاشورا ۱۷۵ روز طول کشید ۲ روز در مدینه، ۴ ماه و ۱۰ روز در مکه، ۲۳ روز بین راه مکه تا کربلا و ۸ روز در کربلا (۲ تا ۱۰ محرم). منزل‌هایی که بین مکه تا کوفه بود و امام حسین (ع) آنها را پیمود تا به کربلا رسید ۱۸ منزل بود (معجم البلدان). فاصله منزل‌ها با هم سه فرسخ و گاهی پنج فرسخ بود منزل‌های میان کوفه تا شام ۱۴ منزل بود که اهل بیت را در حال اسارت از آنها عبوردادند. نامه‌هایی که از کوفه به امام حسین در مکه رسید و او را دعوت به آمدن کرده بودند ۱۲۰۰۰ نامه بود (طبق نقل شیخ مفید). بیعت کنندگان با مسلم بن عقیل در کوفه ۱۸۰۰۰ نفر، یا ۲۵۰۰۰ نفر و یا ۴۰۰۰۰ نفر گفته شده است. شهدای کربلا از اولاد ابی طالب که نامشان در زیارت ناحیه آمده است ۱۷ نفر. شهدای کربلا از اولاد ابی طالب که نامشان در زیارت ناحیه نیامده ۱۳ نفر. سه نفر هم کودک از بنی هاشم شهید شدند، جمعا ۳۳ نفراند این افراد به این صورت امام حسین (ع) ۱ نفر، اولاد امام حسین ۳ نفر، اولاد علی ۹ نفر، اولاد امام حسن ۴ نفر، اولاد عقیل ۱۲ نفر، اولاد جعفر ۴ نفر. غیر از امام حسین و بنی هاشم، شهدایی که نامشان در زیارت ناحیه مقدسه وبرخی منابع دیگر آمده است ۸۲ نفرند. غیر از آنان، نام ۲۹ نفر دیگر در منابع متآخرتر آمده‌است. جمع شهدای کوفه از یاران امام ۱۳۸ نفر. تعداد ۱۴ نفر از جمع این جناح حسینی، غلام بوده‌اند. شهدایی که سرهایشان بین قبایل تقسیم شد و از کربلا به کوفه بردند ۷۸ نفر بودند. تقسیم سرها به این صورت بود قیس بن اشعث، رئیس بنی کنده ۱۳ سر، شمر رئیس هوازن ۱۲ سر، قبیله بنی تمیم ۱۷ سر، قبیله بنی اسد ۱۶ سر، قبیله مذحج ۶ سر، افراد متفرقه از قبایل دیگر ۱۳ سر. سید الشهدا هنگام شهادت ۵۷ سال داشت. پس از شهادت حسین ۳۳ زخم نیزه و ۳۴ ضربه شمشیر، غیر از زخم‌های تیر بر بدن آن حضرت بود. شرکت کنندگان در اسب تاختن بر بدن امام حسین ۱۰ نفر بودند. تعداد سپاه کوفه ۳۳ هزار نفر بودند که به جنگ امام حسین آمدند. آنچه در نوبت اول آمد تعداد ۲۲ هزار بودند به این صورت: عمر سعد با ۶۰۰۰، سنان با ۴۰۰۰، عروة بن قیس با ۴۰۰۰، شمر با ۴۰۰۰، شبث بن ربعی با ۴۰۰۰. آنچه بعدا اضافه شدند: یزید بن رکاب کلبی با ۲۰۰۰، حصین بن نمیر با ۴۰۰۰، مازنی با ۳۰۰۰، نصر مازنی با ۲۰۰۰ نفر. سید الشهداء روز عاشورا برای ۱۰ نفر مرثیه خواند و در شهادتشان سخنانی فرمود و آنان را دعا، یا دشمنان آنان را نفرین کرد. اینان عبارتند از: علی اکبر، عباس، قاسم، عبد الله بن حسن، عبد الله طفل شیر خوار، مسلم بن عوسجه، حبیب بن مظاهر، حر بن یزیدریاحی، زهیر بن قین و جون. و در شهادت دو نفر بر آنان درود و رحمت فرستاد: مسلم و هانی. امام حسین بر بالین ۷ نفر از شهدا پیاده رفت: مسلم بن عوسجه، حر، واضح رومی، جون، عباس، علی اکبر، قاسم. سر سه شهید را روز عاشورا به جانب امام حسین انداختند: عبد الله بن عمیرکلبی، عمرو بن جناده، عابس بن ابی شبیب شاکری. سه نفر را روز عاشورا قطعه قطعه کردند: علی اکبر، عباس، عبد الرحمن بن عمیر. مادر ۹ نفر از شهدای کربلا در روز عاشورا حضور داشتند و شاهد شهادت پسر بودند: عبد الله بن حسین که مادرش رباب بود، عون بن عبد الله جعفر، مادرش زینب، قاسم بن حسن مادرش رمله، عبد الله بن حسن مادرش بنت شلیل جیلیه، عبدالله بن مسلم مادرش رقیه دختر علی، محمد بن ابی سعید بن عقیل، عمرو بن جناده، عبد الله بن وهب کلبی مادرش ام وهب، علی اکبر (بنا به نقلی مادرش لیلی، که ثابت نیست). ۵ کودک نابالغ در کربلا شهید شدند: عبد الله رضیع شیر خوار امام حسین، عبد الله بن حسن، محمد بن ابی سعید بن عقیل، قاسم بن حسن، عمرو بن جناده انصاری. ۵ نفر از شهدای کربلا، از اصحاب رسول خدا بودند: انس بن حرث کاهلی، حبیب بن مظاهر، مسلم بن عوسجه، هانی بن عروه، عبد الله بن بقطر عمیری. در رکاب سید الشهداء، تعداد ۱۵ غلام شهید شدند: نصر و سعد از غلامان علی، منحج غلام امام مجتبی، اسلم و قارب غلامان امام حسین، حرث غلام حمزه، جون غلام ابوذر، رافع غلام مسلم ازدی، سعد غلام عمر صیداوی، سالم غلام بنی المدینه، سالم غلام عبدی، شوذب غلام شاکر، شیب غلام حرث جابری، واضح غلام حرث سلمانی. این ۱۴ نفر در کربلا شهید شدند. سلمان غلام امام حسین، که آن حضرت او را به بصره فرستاد و آنجا شهید شد. ۲ نفر از یاران امام حسین روز عاشورا اسیر و شهید شدند: سوار بن منعم و موقع بن ثمامه صیداوی. ۴ نفر از یاران امام در کربلا پس از شهادت آن حضرت به شهادت رسیدند: سعد بن حرث و برادرش ابوالحتوف، سوید بن ابی مطاع که مجروح بود و محمد بن ابی سعید بن عقیل. ۷ نفر در حضور پدرشان شهید شدند: علی اکبر، عبد الله بن حسین، عمرو بن جناده، عبد الله بن یزید، عبید الله بن یزید، مجمع بن عائذ، عبد الرحمن بن مسعود. ۵ نفر از زنان از خیام حسینی به طرف دشمن بیرون آمده و حمله یا اعتراض کردند: کنیز مسلم بن عوسجه، ام وهب زن عبد الله کلبی، مادر عبد الله کلبی، زینب کبری، مادر عمرو بن جناده. زنی که در کربلا شهید شد مادر وهب، همسر عبد الله بن عمیر کلبی بود. زنانی که در کربلا بودند: زینب، ام کلثوم، فاطمه، صفیه، رقیه، ام هانی این ۶ نفر ازاولاد امیر المؤمنین بودند. فاطمه و سکینه(دختران سید الشهدا رباب، عاتکه، مادر محسن بن حسن، دختر مسلم بن عقیل، فضه نوبیه، کنیز خاص حسین، مادر وهب بن عبد الله[۱].
منابع
پانویس
- ↑ ر.ک: محدثی، جواد، فرهنگ عاشورا، ص۳۴ تا ۳۷.