بنی سلمة بن مالک
مقدمه
بنی سلمة بن مالک از اعراب قحطانی[۱] و از شاخه‌های بنی حاشد بن همدان به شمار آمده، نسب کاملش را سلمة بن مالک بن عذر بن سعد بن دافع بن مالک بن جشم بن حاشد بن جشم بن خیوان (خیران) بن نوف بن أوسله (همدان) عنوان گردیده است[۲]. از رجال بارز این قوم که نامی از آنها در منابع برده شده است می‌توان به نام أبو شُعیره (مالک) بن مُنبه بن سلمة بن مالک بن عذر از بزرگان جاهلی بنی عذر و مشهور به «غنیمة عذر» اشاره کرد[۳]. او در جنگ‌های جاهلی این قوم، نقش بسزایی داشت. وی در برخی از این جنگ‌ها حضور داشت و در یکی از همین جنگ‌ها دست خود را از دست داد[۴]. از دیگر وقایع مهم جاهلی این قوم می‌توان به ازدواج‌های جاهلی آنان - که به نوعی می‌توان از آن به عنوان قرارداد سیاسی اجتماعی آن دوران یاد کرد - اشاره داشت. پیوند ازدواج عبدالمطلب با ام البنین بنت حمزة (حمرة) بن مالک سعد نمونه‌ای از این ازدواج‌ها در این عصر است[۵]. این پیوندهای سببی پس از اسلام نیز ادامه یافت چندان که بنی مالک بن عذر، داماد آل حارث بن عبد المطلب بن هاشم به شمار می‌رفتند. سعید بن حمره دختر مطلب بن ربیعة بن حارث بن عبد المطلب را به همسری گرفته بود و دختر سعید، همسر مطلب بن ربیعه بود[۶]. از دیگر اخبار دوران اسلامی بنی سلمه می‌توان به جایگاه ویژه برخی از رجال این قوم در دستگاه خلافت اموی اشاره کرد. سعید بن حمزة (حمرة) بن مالک از جمله این افراد بود که از مقربان درگاه بنی امیه و مورد الطاف خاص بنی مروان بن حکم به شمار می‌رفت[۷]. سعید بن حمره، همراه با خانواده و سیصد تن از اقوام و خویشان خود از یمن به شام کوچ کرده بود[۸]. معاویه در ایام حکومت خود، او را به شهربانی خود منصوب کرد و پس از معاویه، یزید هم مدتی او را بر این منصب برقرار داشت تا این که تصمیم به عزل او گرفت[۹]. همچنین برخی گزارش‌ها، از وفد برخی از فرزندان سعید بن حمره و گروهی از مردم شام، در دوران خلافت عباسیان، و ابراز طاعت و وفاداری خود نسبت به مهدی عباسی (حک. ۱۵۸-۱۶۹ هجری) حکایت دارد[۱۰].
علاوه بر سعید بن حمزة (حمرة)، پدرش حمرة بن مالک بن ذی المشعار نیز از دیگر شخصیت‌ها و رجال مشهور این قوم بود. وی در عام‌الوفود (سال نهم هجرت) همراه با جمعی از سران قبیله همدان[۱۱] از جمله مالک بن نمط، ابوثَور، مالک بن أیفع، ضمام بن مالک سلمانی، عمیرة بن مالک خارفی[۱۲]، در حالی که عمامه‌های عدنی بر سر بسته و لباس‌های فاخر پوشیده، بر مرکب و اسب‌های بسیار عالی سوار بودند و شخصی در پیشاپیش آنان رجز می‌خواند و رؤسای قبیله همدان را مدح، و اوضاع اقتصادی و جغرافیایی و قهرمانان آن را می‌ستود، بر رسول خدا(ص) وارد شدند[۱۳] و از اسلام خود و مردم قبیله خبر دادند[۱۴]. پیامبر(ص) نیز، ضمن ستایش از قبیله همدان در این دیدار[۱۵]، فرمانی برای همدانیان نوشت و سرزمین‌شان را به آنان واگذار نمود[۱۶]. حمرة بن مالک در پیکار صفین، در رأس گروهی از همدانیان مقیم اردن به کمک معاویه شتافتند و سپس در حالی که فرماندهی همدانیان سپاه معاویه را بر عهده داشت، به کارزار علیه امیرالمؤمنین(ع) و خویشان عراقی خود پرداخت[۱۷]. حُمره و برادرش سعد، در ادامه پیکار صفین، و در جریان واقعه حکمیت، از شهود انتخابی معاویه در این جریان قرار گرفتند[۱۸].[۱۹]
منابع
حسینی ایمنی، سید علی اکبر، مکاتبه اختصاصی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت
پانویس
- ↑ عمر رضا کحاله، معجم قبائل العرب، ج۲، ص۵۳۸. نیز ر.ک: ابن‌حزم، جمهرة انساب العرب، ص۳۹۲.
- ↑ حسن بن احمد همدانی، الإکلیل من أخبار الیمن و أنساب حمیر، ص۱۴؛ عمر رضا کحاله، معجم قبائل العرب، ج۲، ص۵۳۸.
- ↑ حسن بن احمد همدانی، الإکلیل من أخبار الیمن و أنساب حمیر، ص۱۴.
- ↑ حسن بن احمد همدانی، الإکلیل من أخبار الیمن و أنساب حمیر، ص۱۴.
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۴، ص۴۲-۴۳.
- ↑ حسن بن احمد همدانی، الإکلیل من أخبار الیمن و أنساب حمیر، ص۱۳.
- ↑ حسن بن احمد همدانی، الإکلیل من أخبار الیمن و أنساب حمیر، ص۱۳.
- ↑ به نظر می‌رسد این کوچ از اردن به شام صورت گرفته که به اشتباه در کتاب همدانی از یمن به شام درج گردیده است. دلیل بر این ادعا – همان‌گونه که در ادامه مقاله بدان خواهیم پرداخت - حضور حمرة بن مالک بن ذی المشعار – پدر سعید بن حمره - در جنگ صفین است که همراه با جمعی از مردم طایفه‌اش از اردن به قصد یاری معاویه به سپاه شام پیوستند. (ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۱۵، ص۱۸۶).
- ↑ حسن بن احمد همدانی، الإکلیل من أخبار الیمن و أنساب حمیر، ص۱۳.
- ↑ حسن بن احمد همدانی، الإکلیل من أخبار الیمن و أنساب حمیر، ص۱۳.
- ↑ ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۱۵، ص۱۸۶؛ ابن حجر، الاصابه فی تمییز الصحابه، ج۲، ص۱۰۴.
- ↑ ابن‌هشام، السیرة النبویه، ج۲، ص۵۹۶-۵۹۸؛ ابن عبد البر، الاستیعاب فی معرفة الصحابه، ج۳، ص۱۳۶۰-۱۳۶۱.
- ↑ ابن‌هشام، السیرة النبویه، ج۲، ص۵۹۶-۵۹۸؛ ابن عبد البر، الاستیعاب فی معرفة الصحابه، ج۳، ص۱۳۶۰-۱۳۶۱.
- ↑ ابن‌هشام، السیرة النبویه، ج۲، ص۵۹۷.
- ↑ ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۳۴۱.
- ↑ ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۳۴۱؛ یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۸۱؛ احمد بن عبدالله رازی، تاریخ مدینة صنعا، ص۴۹۵.
- ↑ ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۱۵، ص۱۸۶.
- ↑ هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۲، ص۵۱۵؛ حسن بن احمد همدانی، الإکلیل من أخبار الیمن و أنساب حمیر، ص۱۳.
- ↑ حسینی ایمنی، سید علی اکبر، مکاتبه اختصاصی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت.