عباسیان در معارف و سیره رضوی
این مدخل زیرشاخهٔ بحث عباسیان است. عباسیان از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: عباسیان در تاریخ اسلامی - عباسیان در معارف مهدویت - عباسیان در معارف و سیره رضوی - پرسش مرتبط نداردخلفای هم‌دوره با زندگانی امام رضا (ع)
امام رضا (ع) در سال ۱۴۸ هجری قمری دیده به جهان گشود[۱] و این در حالی بود که ۱۲ سال از مدت خلافت منصور عباسی می‌گذشت[۲]. منصور برای تثبیت پایه‌های حکومت خود انسان‌های فراوانی را به قتل رسانید و علما و مشاهیر جهان اسلام را مورد آزار قرار داد. سال‌های پایانی حکومت منصور مصادف بود با اوج ستم و بیدادگری‌های او و امام رضا (ع) که کودکی بیش نبودند شاهد نیرنگ‌ها و تجاوزگری‌های منصور بودند و چون می‌دیدند که نزدیکان وی از آل ابی طالب (ع)، مورد آزار و شکنجه و قتل قرار می‌گیرند، اندوهگین می‌گشتند. امام (ع) شاهد تلاش‌ها و مبارزات پدرشان امام موسی بن جعفر (ع) بودند و در این راه ایشان را حمایت می‌کردند. بعد از منصور، فرزندش مهدی، در سال ۱۵۸ هجری قمری، خلیفه شد. او در ابتدای کار زندانیان سیاسی را آزاد، و شکنجه و آزار شیعیان را تعطیل و اموال بیت المال را بین مردم تقسیم کرد. ولی طولی نکشید که این برنامه را تغییر داد و روش پدرش را در پیش گرفت[۳]. در این دوران امام رضا (ع) نوجوان بودند و فساد و هرزه‌گری‌ها و ظلم مهدی عباسی بیداد می‌کرد. با تبعید امام کاظم (ع) به بغداد، نگرانی امام رضا (ع) بیشتر شد ولی این تبعید طولی نکشید و امام کاظم (ع) باری دیگر به مدینه برگشتند و در همان روزها مهدی عباسی به هلاکت رسید[۴].
با مرگ مهدی، فرزندش هادی عباسی که جوانی ۲۵ ساله بود و زندگی در محیط آلوده به فساد او را منحرف ساخته بود، به سال ۱۶۹ هجری قمری، به خلافت رسید. در این زمان، قیام حسین بن علی (ع) در شهر فخ[۵] بر علیه حکومت عباسیان شکل می‌گرفت که امام رضا (ع) با روحیه بخشیدن به علویان، آنها را در قیام استوار می‌ساخت. امام رضا (ع) نسبت به این جنبش نظر موافقی داشتند و از این رو ۲۰۰ تن از یاران امام موسی کاظم (ع) و بزرگان بنی‌هاشم، به فرمان امام (ع) در این جنبش شرکت نمودند. هادی عباسی مردی جبار بود و هر چند خلافت او یک‌سال طول کشید، اما دستور داد تا تمام علویان شورشی را دستگیر و به قتل برسانند و حقوق بنی‌هاشم را از بیت المال قطع نمایند[۶]. با مرگ هادی عباسی، برادرش هارون الرشید از سال ۱۷۰ هجری قمری تا سال ۱۹۳ هجری قمری به عنوان خلیفه، بنای ظلم و ستم را بر شیعیان گذاشت. او چون بر اوضاع مسلط گردید، دستور اخراج علویان از مدینه را صادر کرد و یحیی بن عبدالله را زندانی و به شهادت رساند. او همچنین عبدالله افطس را که از فرزندان امام سجاد (ع) بود شکنجه و به شهادت رساند.
از جنایات مهم هارون عباسی زندانی نمودن امام موسی بن جعفر (ع) بود که عاقبت این ملعون امام (ع) را مظلومانه و غریبانه در زندان به شهادت رساند. امام رضا (ع) با اندوه و تألم، این رویدادهای دردناک را می‌دیدند و به جهت این که واقعه‌ای چون واقعه کربلا دوباره تکرار نشود، تقیه می‌نمودند. با شهادت امام موسی بن جعفر (ع) در سال ۱۸۳ هجری قمری، امام رضا (ع) به امامت رسیدند و ده سال اول امامت ایشان مصادف با خلافت هارون الرشید بود و بعد از آن پنج سال امامت ایشان در زمان خلافت امین عباسی گذشت. با کشته شدن امین در سال ۱۹۸ هجری قمری و خلافت مأمون عباسی، امام تنها ۵ سال دیگر در قید حیات بودند به طوری که ایشان تا سن ۵۲ سالگی در مدینه حضور داشتند و با دعوت اجباری مأمون از ایشان، ۳ سال را در شهرهای ایران و خراسان اقامت داشتند و سرانجام در سال ۲۰۳ هجری قمری در سن ۵۵ سالگی به دست شخص مأمون به شهادت رسیدند[۷].[۸]
منابع
پانویس
- ↑ منتهی الامال، ج۲، ص۲۵؛ بحارالانوار، ج۴۹، ص۲.
- ↑ تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۴۰۲ و ۴۰۵.
- ↑ تاریخ الخلفاء، ص۲۹۹.
- ↑ وفیات الاعیان، ج۴، ص۳۹۳؛ بحارالانوار، ج۴۸.
- ↑ شهر فخ در نزدیکی مدینه بود و قیام حسین بن علی (ع) در این شهر به قیام فخ معروف گشت و با شهادت این بزرگوار، تاریخ ایشان را به شهید فخ می‌شناسد.
- ↑ پیشوای آزاده، ص۶۷-۶۸؛ ماهیت قیام شهید فخ.
- ↑ زندگانی چهاده معصوم (ع) (ترجمه اعلام الوری)، ص۴۵۲؛ الارشاد، ص۶۱۱.
- ↑ محمدی، حسین، رضانامه ص ۲۸۵.