فلسفه انتظار چیست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
جز (جایگزینی متن - '}}↵↵== منبع‌شناسی جامع مهدویت ==↵{{منبع‌ جامع}}↵* کتاب‌شناسی مهدویت؛↵* مقاله‌شناسی مهدویت؛↵* پایان‌نامه‌شناسی مهدویت.↵{{پایان منبع جامع}}↵↵==' به '}} ==')
 
(۳۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۹ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{پرسش غیرنهایی}}
{{جعبه اطلاعات پرسش
{{جعبه اطلاعات پرسش
| موضوع اصلی       = [[مهدویت (پرسش)|بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت]]
| موضوع اصلی = [[مهدویت (پرسش)|بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت]]
| موضوع فرعی        = [[فلسفه انتظار]] چیست؟
| تصویر = 7626626268.jpg
| تصویر             = 7626626268.jpg
| مدخل بالاتر = [[مهدویت]] / [[غیبت امام مهدی]] / [[وظایف و تکالیف مسلمانان در عصر غیبت]]   
| اندازه تصویر      = 200px
| مدخل اصلی =  [[فلسفه انتظار]]
| مدخل بالاتر     = [[مهدویت]] / [[غیبت امام مهدی]] / [[وظایف و تکالیف مسلمانان در عصر غیبت]]   
| مدخل وابسته =  
| مدخل اصلی   =  [[فلسفه انتظار]]
| تعداد پاسخ = ۱
| مدخل وابسته   =
| پاسخ‌دهنده        =  
| پاسخ‌دهندگان      = 3 پاسخ
}}
}}
'''[[فلسفه انتظار]] چیست؟''' یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث '''[[مهدویت (پرسش)|مهدویت]]''' است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی '''[[مهدویت]]''' مراجعه شود.
'''[[فلسفه انتظار]] چیست؟''' یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث '''[[مهدویت (پرسش)|مهدویت]]''' است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی '''[[مهدویت]]''' مراجعه شود.


==عبارت‌های دیگری از این پرسش==
== پاسخ‌ جامع اجمالی ==
* '''فلسفه انتظار''' به تمامی بحث های مقدماتی کلیات انتظار اطلاق می‌شود و شامل سه حوزه اصلی است:
# '''[[چیستی انتظار]]:''' به معنای [[حقیقت انتظار]] یا [[ارکان مقوم انتظار]]؛
# '''[[هستی انتظار]]:''' به معنای «[[علت وجود انتظار]]» که از آن به «[[ضرورت انتظار]]» یاد می‌شود؛
# '''[[چرایی انتظار]]:''' به معنای [[علت غایی انتظار]] که به دو نحو قابل تطبیق است: «[[علت غایی خدای متعال از تشریع انتظار]]» برای بندگان یا «[[اهداف الهی انتظار]]» که می توان از آن به «[[علت تشریع انتظار]]» یاد کرد و «[[علت غایی انسان منتظر]]» از انجام عمل انتظار که می توان از آن به «[[اهداف منتظر]]».


== پاسخ نخست==
== پرسش‌های وابسته ==
[[پرونده:11466.jpg|بندانگشتی|right|100px|[[لطف‌الله صافی گلپایگانی|صافی]]]]
{{پرسمان انتظار فرج}}
::::::آیت‌الله '''[[لطف‌الله صافی گلپایگانی]]'''  در کتاب ''«[[انتظار عامل مقاومت (کتاب)|انتظار عامل مقاومت]]»'' در مجموعه ''«[[سلسله مباحث امامت و مهدویت (کتاب)|سلسله مباحث امامت و مهدویت]]»'' در این‌باره گفته‌است:
::::::«[[انتظار مصلح]] [[آخر الزمان]] و [[مهدی موعود]]، علاوه بر ریشه‌های [[استوار]] مذهبی و [[اسلامی]]، دارای عالی‌ترین [[فلسفه]] [[اجتماعی]] است.
::::::[[مسلمانان]] [[عقیده]] دارند که [[انقلاب]] [[اسلام]]، جهان‌گیر و پیروز می‌شود و عالم از این نابسامانی‌های مدنیت منهای [[شرف]] و [[انسانیت]] [[نجات]] پیدا می‌کند و بازگشت به عقب و [[ارتداد]] و عقبگرد، خلاف اصل و خلاف [[نهضت]] [[انبیا]] و [[تعالیم]] [[اسلام]] است.
::::::اگر چه دنیای مادی امروز به ظاهر رو به [[جاهلیت]] گذارده و اهداف عالی انسانی و [[حقیقت]] و [[فضیلت]] و ما به الامتیاز [[بشر]] از حیوان، در بسیاری از [[جوامع]] فراموش شده، و [[طغیان]] و [[ظلم]] و [[بیدادگری]] و [[تجاوز]] و [[زور]] و [[استبداد]] و قلدری و [[استثمار]] و شهوت‌رانی و نابکاری و [[خیانت]] و [[ناامنی]] به صورت‌ها و جلوه‌های نو در [[جهان]] رایج شده و روز به روز رایج‌تر می‌شود؛ و اگر چه الفاظ و کلمات [[صلح]]، [[عدالت]]، [[آزادی]]، [[مساوات]]، [[برادری]]، [[همکاری]]، [[تعاون]] و [[بشر]] [[دوستی]] را در معانی دیگر یا برای مقاصد دیگر به کار می‌برند؛ و اگر چه فاصله بین [[زورمندان]] و [[فرماندهان]] و زیردستان و فرمانبران هر روز زیادتر و رابطه آنها با یکدیگر به رابطه دو [[انسان]] برابر هیچ شباهت ندارد؛ ولی این توحش تا هر کجا برود، تا [[دو هزار و پانصد سال]]، تا سه هزار سال، و پنج هزار سال بیشتر هم به عقب برگردد، چون خلاف خواست‌های واقعی [[بشر]] و سیر کمالی او و خلاف [[عقیده]] و [[آرمان]] او است، پیروز نمی‌شود و سرانجام به شدیدترین وضعی [[سرکوب]] و ریشه‌کن خواهد شد.
::::::این جاهلی مسلکی هر چه نیرو بگیرد و از هر حلقومی برایش [[تبلیغ]] شود، و هر چند که [[آموزش]] و [[فرهنگ]] را با [[زور]] قوای انتظامی با آن همگام و همراه سازند، [[عاقبت]] در برابر منطق آسمانی، [[قرآن]] که می‌فرماید: {{متن قرآن|قُلْ يَا أَهْلَ الْكِتَابِ تَعَالَوْا إِلَى كَلِمَةٍ سَوَاءٍ بَيْنَنَا وَبَيْنَكُمْ أَلَّا نَعْبُدَ إِلَّا اللَّهَ وَلَا نُشْرِكَ بِهِ شَيْئًا وَلَا يَتَّخِذَ بَعْضُنَا بَعْضًا أَرْبَابًا مِنْ دُونِ اللَّهِ}}<ref>«بگو: ای اهل کتاب! بیایید بر کلمه‌ای که میان ما و شما برابر است هم‌داستان شویم که: جز خداوند را نپرستیم و چیزی را شریک او ندانیم و یکی از ما، دیگری را به جای خداوند، به خدایی نگیرد پس اگر روی گرداندند بگویید: گواه باشید که ما مسلمانیم» سوره آل عمران، آیه ۶۴.</ref>. و در برابر [[آیه]]: {{متن قرآن|إِنَّا خَلَقْنَاكُمْ مِنْ ذَكَرٍ وَأُنْثَى وَجَعَلْنَاكُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ}}<ref>«ای مردم! ما شما را از مردی و زنی آفریدیم و شما را گروه‌ها و قبیله‌ها کردیم تا یکدیگر را باز شناسید، بی‌گمان گرامی‌ترین شما نزد خداوند پرهیزگارترین شماست، به راستی خداوند دانایی آگاه است» سوره حجرات، آیه ۱۳.</ref>. و در مقابل منطق [[وحی]]: {{متن قرآن|وَلَقَدْ بَعَثْنَا فِي كُلِّ أُمَّةٍ رَسُولًا أَنِ اعْبُدُوا اللَّهَ وَاجْتَنِبُوا الطَّاغُوتَ}}<ref>«و به راستی ما، در میان هر امّتی پیامبری برانگیختیم (تا بگوید) که خداوند را بپرستید و از طاغوت دوری گزینید» سوره نحل، آیه ۳۶.</ref>. و [[آیات]] بسیار دیگر [[شکست]] می‌خورد، و زبان و بلندگوهایش خاموش و قلم نویسندگانش می‌شکند. [[فساد]]، [[فحشا]]، نابکاری [[جوانان]] و بانوان، وضع بسیار ننگین و پر از آلودگی‌های [[زن]] در شرق و غرب [[جهان]] امروز و [[خیانت]] و جنایت، هر چه جلو برود؛ و هر چه نیروهای مادی، این [[فسادها]] را تهییج کند و آن را برای [[منافع]] پلید استثماری یا استعماری گسترش دهد، جنبش و [[انقلاب]] را علیه این [[مفاسد]]، کوبنده‌تر و ضربت آن را بر کاخ‌های [[فساد]] و [[طغیان]]، کاری‌تر می‌سازد.
::::::'''[[مقاومت]] در برابر بازگشت به [[جاهلیت]]:''' مسلمانی که با چنین [[فکر]] و [[عقیده]] آینده گرا [[زندگی]] می‌کند، هرگز با گروه‌های [[فاسد]] و [[مشرک]] و خدانشناس همراه نمی‌شود و تا می‌تواند تقدم و نوگرایی و آینده‌بینی خود را حفظ کرده، ثابت و [[استوار]] به سوی [[هدف]] پیش می‌رود. او [[اطمینان]] دارد و به [[یقین]] می‌داند که بساط [[ظلم]] و [[فساد]] برچیده شدنی است، چون بر [[جامعه]] و بر [[فطرت]] [[بشر]] تحمیل است و آینده برای [[پرهیزکاران]] و [[زمین]] از آن شایستگان است: {{متن قرآن|إِنَّ الْأَرْضَ لِلَّهِ يُورِثُهَا مَنْ يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ وَالْعَاقِبَةُ لِلْمُتَّقِينَ}}<ref>«بی‌گمان زمین از آن خداوند است، به هر کس از بندگان خویش که بخواهد به میراث می‌دهد و سرانجام (نیکو) از آن پرهیزگاران است» سوره اعراف، آیه ۱۲۸.</ref>. بنابراین [[مسلمان]] [[تسلیم]] [[ظلم]] و [[فساد]] نمی‌شود و با [[ستمگران]] و مفسدان همکار و همراه و هم صدا نخواهد شد. این اصل [[انتظار]] مانند یک [[قوه]] مبقیه و عامل بقا و [[پایداری]]، طرفداران [[حق]] و [[عدالت]] و اسلام‌خواهان حقیقی را در برابر تمام دستگاه‌های فشار، استعباد، [[جهل]] و [[شرک]]، [[بشر]] پرستی و [[فساد]] انگیزی پایدار نگه می‌دارد و همواره بر روشنی چراغ امیداوری [[منتظران]] و [[ثبات]] قدم و [[مقاومت]] آنها می‌افزاید و آنان را در انجام [[وظایف]]، شور و [[شوق]] و [[نشاط]] می‌دهد.
::::::این اصل [[انتظار]] است که در [[مبارزه]] [[حق]] و [[باطل]] صفوف طرفداران [[حق]] را فشرده‌تر و مقاوم‌تر می‌کند و آنها را به [[نصرت]] [[خدا]] و [[فتح]] و [[ظفر]] نوید می‌دهد و گوش آنها را همواره با صداهای نوید بخش [[قرآن]] آشنا می‌دارد: {{متن قرآن|قُلِ انْتَظِرُوا إِنَّا مُنْتَظِرُونَ}}<ref>«بگو چشم به راه باشید که ما نیز چشم به راهیم» سوره انعام، آیه ۱۵۸.</ref>.{{متن قرآن|فَتَرَبَّصُوا إِنَّا مَعَكُمْ مُتَرَبِّصُونَ}}<ref>«پس چشم به راه باشید که ما نیز با شما چشم به راهیم» سوره توبه، آیه ۵۲.</ref>. {{متن قرآن|فَانْتَظِرُوا إِنِّي مَعَكُمْ مِنَ الْمُنْتَظِرِينَ}}<ref>«پس چشم به راه (عذاب خداوند) بدارید که من نیز با شما از چشم به راه داشتگانم» سوره اعراف، آیه ۷۱.</ref>. خاص و عام، و [[شیعه]] و [[سنی]]، از [[رسول خدا]] {{صل}} [[روایت]] کرده‌اند که فرمود: {{متن حدیث|" لَوْ لَمْ يَبْقَ مِنَ اَلدُّنْيَا إِلاَّ يَوْمٌ وَاحِدٌ لَطَوَّلَ اَللَّهُ تَعَالَى ذَلِكَ اَلْيَوْمَ حَتَّى يَظْهَرَ فِيهِ رَجُلٌ مِنْ وُلْدِي يُوَاطِئُ اِسْمُهُ اِسْمِي يَمْلَؤُهَا عَدْلاً وَ قِسْطاً كَمَا مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً"}}؛ «یعنی اگر نماند از [[دنیا]] مگر یک روز، [[خداوند متعال]] آن روز را طولانی فرماید تا بیرون آید مردی از [[فرزندان]] من که نامش نام من و کنیه‌اش [[کنیه]] من باشد، [[زمین]] را پر از [[عدل و قسط]] کند، همچنان‌که از [[جور]] و [[ظلم]] پر شده باشد».
::::::این [[انتظار]]، ضعف و [[سستی]] و [[مسامحه]] در انجام [[تکالیف]] و [[وظایف]] نیست و عذر کسی در ترک [[مبارزه]] مثبت یا منفی و ترک [[امر به معروف و نهی از منکر]] نمی‌باشد؛ و [[سکوت]] و بی‌حرکتی و بی‌تفاوتی و [[تسلیم]] به وضع موجود و [[یأس]] و [[ناامیدی]] را هرگز با آن نمی‌توان توجیه کرد. این [[انتظار]]، حرکت، [[نهضت]]، [[فداکاری]]، طرد [[انحراف]] و [[مبارزه]] با بازگشت به عقب و [[ارتداد]] است؛ [[مکتب]] زنده و سازنده [[اسلام]] و [[محمد]] و [[علی]] و زهرا و [[حسن]] و [[حسین]] و [[زین العابدین]] و [[جعفر بن محمد]] و تمام [[ائمه]] {{عم}} و [[اصحاب]] و [[یاران خاص]] و [[پیروان]] آنها است. اگر نادانان یا مغرضان آن را بطور دیگر [[تفسیر]] کرده و آن را [[مکتب]] کنار رفته‌ها و کنار گذاشته شده‌ها، بیچاره‌ها، مأیوسان، تن به [[خواری]] دادگان، چاپلوسان و دین‌فروشان، معرفی کنند، خود در ردیف [[یهود]] که مصداق {{متن قرآن|يُحَرِّفُونَ الْكَلِمَ عَنْ مَوَاضِعِهِ}}<ref>«کلمات را از جایگاه (راستین) آن جابه‌جا می‌کنند» سوره نساء، آیه ۴۶.</ref> می‌باشند، قرار داده‌اند. {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ لَا يَحْزُنْكَ الَّذِينَ يُسَارِعُونَ فِي الْكُفْرِ مِنَ الَّذِينَ قَالُوا آمَنَّا بِأَفْوَاهِهِمْ وَلَمْ تُؤْمِنْ قُلُوبُهُمْ وَمِنَ الَّذِينَ هَادُوا سَمَّاعُونَ لِلْكَذِبِ سَمَّاعُونَ لِقَوْمٍ آخَرِينَ لَمْ يَأْتُوكَ يُحَرِّفُونَ الْكَلِمَ مِنْ بَعْدِ مَوَاضِعِهِ}}<ref>«ای پیامبر! آنان که در کفر شتاب می‌ورزند تو را اندوهگین نکنند، همان کسانی که به زبان می‌گفتند ایمان آورده‌ایم در حالی که دل‌هاشان ایمان نیاورده است و یهودیانی که به دروغ گوش می‌سپارند جاسوسان گروهی دیگرند که نزد تو نیامده‌اند؛ عبارات (کتاب آسمانی) را از جایگاه آنها پس و پیش می‌کنند» سوره مائده، آیه ۴۱.</ref>»<ref>[[لطف‌الله صافی گلپایگانی|صافی گلپایگانی، لطف‌الله]]، [[انتظار عامل مقاومت (کتاب)|انتظار عامل مقاومت]]، [[سلسله مباحث امامت و مهدویت (کتاب)|سلسله مباحث امامت و مهدویت]]،ج۲، ص۳۴-۴۰.</ref>.


==پاسخ‌های دیگر==
== پانویس ==
{{یادآوری پاسخ}}
{{پانویس}}
{{جمع شدن|۱. آیت‌الله جعفری؛}}
[[پرونده:11748.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[محمد تقی جعفری]]]]
::::::آیت‌الله  '''[[محمد تقی جعفری]]'''، در کتاب ''«[[ امید و انتظار (کتاب)| امید و انتظار]]»'' در این‌باره گفته است:
::::::«چند عامل را می‌توان به عنوان انگیزه مزبور در نظر گرفت:
:::::#عدم [[رضایت]] به وضع موجود که معمولاً دامنگیر اغلب [[مردم]] و انسان‌های [[جوامع]] است که از مشاهده [[پایمال شدن حقوق]] [[انسان‌ها]] و [[تجاوز]] و تعدیل‌هایی ناشی می‌شود که گریبان [[اکثریت]] چشمگیر آنان را به شدت می‌فشارد. این [[نارضایتی]] و کراهت، چون بر احساس‌های ناگوار و نابسامانی‌های [[زندگی]] بشری مبتنی است که "فردا"‌هایی را می‌خواهد تا از ناملایمات رها شود، بدون این که "فردا"یی ‌واقعی را که [[بشر]] در آن زمان [[نجات]] پیدا خواهد کرد، بشناسد و بخواهد. به عبارت معمول‌تر: چنین اشخاصی، رهایی از وضعِ دردآورِ زمانِ خود را می‌خواهند و می‌طلبند، بدون اینکه از آن "فردا" و آن زمان خبری داشته باشند.
:::::#عدم [[رضایت]] تکاملی. گروه‌های بسیار فراوانی از کمال‌یافتگان بشری، در هر زمانی که [[زندگی]] کنند و در هر [[موقعیت]] از [[فرهنگ]] و [[تمدن بشری]] که قرار بگیرند، موقعیتی بالاتر از آن را می‌جویند و هرگز به وضع موجود [[قناعت]] نمی‌کنند. این که نباید به هیچ موقعیتی از کیفیت‌های [[زندگی]] در روی [[زمین]] قانع شد، مستند به یک احساس ریشه‌دار است که اگر عوامل تخدیرآفرین، آن را خاموش نسازد، [[بشر]] با استناد به آن همواره به [[آینده]] عالی‌تر از گذشته می‌نگرد و آن را به صورت جدی می‌خواهد. اساسی‌ترین عامل [[گریز]] از وضع موجود، همان‌گونه که اشاره کردیم، همان احساسی است که از [[لزوم]] گسترش ذات (من) در همه [[جهان هستی]] ریشه می‌گیرد، زیرا این احساس وضع موجودی را که [[بشر]] به دست آورده و در آن به [[زندگی]] می‌پردازد، مانند زندانی می‌بیند که دیوارها و سقف آن را، خود وی ساخته و پرداخته است، اگرچه زندان تجسمی از [[بهترین]] [[فرهنگ‌ها]] و تمدن‌های ساخته‌شده انسانی باشد! در این [[دنیا]] که کمیت‌های محدودکننده و کیفیت‌های رنگ‌آمیزی کننده، [[زندگی]] [[انسان]] را محدود و مشخص می‌سازد، [[انسان]] نمی‌تواند ذات یا "منِ" خود را زندانی کند، زیرا هر آن‌چه که ذاتِ (من) [[آدمی]] آن را دریافت و بر آن مسلط شد، کوچک‌تر از "منِ" [[انسان]] خواهد نمود، اگرچه [[جهان هستی]] باشد. این اشخاص، اگرچه عالی‌تر از گروه 1 می‌اندیشند، با این حال، اینان نیز نمی‌توانند انگیزه اصلیِ [[گریز]] از وضع موجود و گرایش به [[آیین]] را، آن‌گونه که [[حقیقت]] در این مسئله ایجاب می‌کند، دریابند.
:::::#عدمِ رضایتِ [[مقدس]]. این [[رضایت]]، عالی‌ترین انگیزه است. توضیح این نوع انگیزه چنین است: [[انسان]] دارای استعدادها، قوا و سرمایه‌های فراوان و خیره‌کننده‌ای است که با توجه به دو مطلب پیشین، هیچ وضع و موقعیتی، او را نمی‌تواند اشباع کند، اگرچه عالی‌ترین [[فرهنگ‌ها]] و تمدن‌ها و [[جوامع]] را برای خود سامان داده باشد، زیرا عظمتِ "منِ" او به حدی است که هیچ چیزی نمی‌تواند او را احاطه و اشباع نماید. به قول عده‌ای از صاحب‌نظرانِ فلسفیِ [[شرق]]، مانند [[مولوی]] و نیز برخی متفکران [[غرب]]، مانند پاسکال: [[انسان]]، موجودی است که مرکزش همه جا (در مرکزِ همه جاست) و محیطش هیچ کجا نیست. از طرف دیگر، هیچ [[پیشرفت]] و گسترش [[علمی]] و سلطه‌ای در این کیهان بزرگ نتوانسته است "منِ" [[انسان]] را به موقعیتی که خود برای خود ساخته است، قانع نماید.
::::::این عدم [[قناعت]] و [[رضایت]]، یک پدیده بی‌اساس نیست، بلکه ریشه‌های آن را باید از جنبه گرایشِ جدیِ او به ماورای [[طبیعت]] - که جزءِ ذاتِ [[ناب]] و فطرتِ سلیمِ اوست - جستجو کرد، نه از سطوح و ابعادِ طبیعیِ محضِ "من"، زیرا "من" با سطوح و ابعاد خود، هم تلقین‌پذیر است و هم تخدیرپذیر و قابل [[انحراف]] از اصل "صیانت ذات<ref>صیانت ذات، این، همان اصل‌الاصول و در حقیقت موجودیت انسان است که بدون کم‌ترین استثناء، گرداننده حیاتِ انسان‌هاست. به عبارت دیگر: حفظ و مدیریت خویشتن.</ref> تکاملی" به خودخواهیِ تباه‌کننده خود و [[جامعه]] است. "منِ انسانی" با جنبه گرایش به ماورای [[طبیعت]] است که با عامل عدم [[رضایت]] [[مقدس]]، همواره در [[انتظار]] [[ایام الله]] (روزهای [[الهی]]) به سر می‌برد»<ref>[[محمد تقی جعفری|جعفری، محمد تقی]]، [[امید و انتظار (کتاب)| امید و انتظار]]، ص 37-40.</ref>.
{{پایان جمع شدن}}


{{جمع شدن|۲. حجت الاسلام و المسلمین طاهری؛}}
[[رده:پرسش]]
[[پرونده:11562.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[حبیب‌الله طاهری]]]]
[[رده:پرسمان مهدویت]]
[[حجت الاسلام و المسلمین]] دکتر [[حبیب‌الله طاهری]] در کتاب ''«[[سیمای آفتاب (کتاب)|سیمای آفتاب]]»'' در این‌باره گفته‌است:
:::::*«[[مسلمانان]] عموماً و [[شیعیان]] خصوصاً منتظرند که سراسر [[گیتی]] را [[عدل]] و [[علم]] و [[توحید]] و [[ایمان]] و [[برابری]] و [[برادری]] فرا گیرد و آن [[رهبری]] که وعده [[ظهور]] او در [[قرآن]] و صدها [[احادیث]] معتبر وارد شده است، ظاهر شود و [[آیین]] توحیدی [[اسلام]] را که درشرق و غرب [[جهان]] وارد شده است، ظاهر کرده و گسترش دهد و [[امت]] واحد، [[حکومت]] واحد، قانون واحد و [[نظام]] واحد تمام افراد [[بشر]] را متحد، هم‌صدا، هم‌قدم و به هم پیوسته سازد. این [[عقیده]] به [[ظهور]] [[مصلح]] [[منتظر]] است که [[شیعه]] را در جریان زمان برای [[مقاومت]] در برابر صدمات و لطماتی که بر دعوتی وارد می‌شده و آن را متلاشی می‌کرد، پرورش داد و [[فکر]] [[شیعه]] را که [[فکر]] [[خالص]] اسلامی است و [[جامعه]] [[شیعه]] را از زوال و انقراض نگاه داشت و تا امروز این [[فکر]] و [[عقیده]] و [[ایمان]]، عامل بقای [[شیعه]] و [[پایداری]] و [[استقامت]] اوست. شیعیانی که با آن وضع جانگزای [[حکومت]] [[بنی‌امیه]] و [[بنی‌عباس]] روبرو شده بودند، آنچنان که تمام حیثیات و [[شؤون]] ظاهری و [[اجتماعی]] آنها الغا شده و از همه [[مشاغل]] محروم و در همه جا مورد تعقیب و زیر نظر جاسوسان [[حکومت]] قرار گرفته و از کمترین مجازات، یعنی زندان تا مجازاتهای شدید، یعنی بریدن دست و پا و زبان و بینی و شکنجه‌های غیر قابل [[تحمل]] دیگر را [[تحمل]] می‌کردند، اگر [[منتظر]] و اینده بین نبودند و [[اعتقاد]] به [[پیروزی]] [[حق]] و [[عدالت]] و [[شکست]] [[باطل]] و [[ستم]] نداشتند، با اینکه همه چیز را از دست رفته می‌دیدند، هر برایشان حال [[مقاومت]] باقی نمی‌ماند و همه اگر در [[دل]] [[شکست]] خورده و [[تسلیم]] می‌گشتند و از دگرگون شدن اوضاع، عوض شدن و ورق خوردن صفحه [[تاریخ]] [[ناامید]] می‌شدند، ریشه هر [[نهضت]] و حرکت و [[پایداری]] در آنها خشک می‌شد. اما [[پیامبر خاتم|پیامبر اکرم]]{{صل}} و [[امام علی|علی]]{{ع}} وعده داده و [[قرآن مجید]] نیز [[بشارت]] داده است که این [[دین]] پایدار نمی‌ماند و این راه بسته نمی‌شود و این [[نزاع]] و [[نبرد]] [[حق]] و [[باطل]] با [[غلبه]] ظاهری [[جباران]] [[تاریخ]]، مانند [[یزید]] ولید و زیاد و [[حجاج]] و [[هارون]] و دیگران نیز پایان نمی‌پذیرد. پس از [[رحلت]] [[پیامبر خاتم|رسول خدا]]{{صل}} و [[شهادت]] [[امام علی|امیرالمومنین]]{{ع}} و [[امام حسین|سیدالشهدا]]{{ع}} تا به امروز، ریشه تمام حرکات و نهضتهای [[شیعه]] و [[مسلمین]] علیه [[باطل]] و استثمارگران، همین فسلفه [[اجتماعی]] [[انتظار]] و [[عقیده]] به ادامه [[مبارزه]] [[حق]] و [[باطل]] تا [[پیروزی]] مطلق بوده است که می‌بینیم همیشه از میان شکست‌ها و پیروزی‌ مطلق بوده است که می‌بینیم همیشه از میان شکست‌ها و پیروزی‌هایی [[آشکار]] و در عین [[ذلت]] ظاهری، پرتو شعاع [[عزت]] و [[سربلندی]] و آقایی نمودار شده است و اراده‌ها و همت‌ها به حرکت و جنبش در می‌آید و افراد با [[اراده]] و مصمم و [[متعهد]] وارد میدان می‌شوند و هرچه [[دشمنان]] [[حق]] و [[عدالت]]، [[مسلمانان]] را می‌کشند و به زندان می‌اندازند و هرگونه [[شکنجه]] و عذابی را درباره آنها [[اجرا]] می‌کنند و آنها را از اجرای [[قوانین]] [[اسلام]] و برقرار کردن شعائر دینی، با [[زور]] و تطمیع باز می‌دارند، و [[تعلیم]] و تربیتشان و مطبوعات و تبلیغات و تمام وسایل ارتباط جمعی و رسانه‌های گروهی را ضد [[اسلام]] و [[منحرف]] کننده می‌سازند. این است فسلفه بزرگ [[اجتماعی]] [[انتظار]] [[ظهور]] و یکی از [[اسرار]] [[غیبت]] [[حضرت مهدی]] {{ع}} از این رو، [[ثواب]] [[منتظرین]]، مانند [[ثواب]] مجاهدین و بلکه [[شهیدان]] [[بدر]] و احد است. این همان فلسفه‌ای است که در [[ادیان]] گذشته نیز مایه [[امیدواری]] [[پیروان]] آنها و مشوق آنان به [[استقامت]] و [[پایداری]] و [[مقاومت]] و [[جهاد]] بوده است. در [[حقیقت]]، [[انتظار]]، [[فلسفه]] محکم و [[استواری]] است که مورد توجه تمام [[ادیان]] بوده و همه به این [[عقیده]] داشته‌اند، به این معنا که از سنن و نوامیس ثابتی است که همه [[ادیان آسمانی]] در بقای خود از آن مایه گرفته و همه در [[انتظار]] آینده‌ای عالی‌تر و بهتر بوده‌اند. [[اسلام]] نیز که [[دین]] جامع و خاتم است به تمام آنها نوید داده که [[خورشید]] جهانتاب [[اسلام]] طلوع خواهد کرد، عالم و تمام [[پیروان ادیان]] را از [[انتظار]] بیرون خواهد آورد. مسأله [[انتظار]] در [[اسلام]] در [[ظهور]] [[مصلح]] و [[منجی]] [[آخرالزمان]] و ولی دوران، [[حضرت مهدی]] {{ع}} که در بیت [[رسالت]] و از [[فرزند]] [[امام علی|علی]] و [[فاطمه زهرا|فاطمه]] و [[امام حسن|حسن]] و [[امام حسین|حسین]]{{عم}} و نهمین [[فرزند]] [[امام حسین|حسین]] است، خلاصه شد.
:::::بنابراین، چنانکه از بررسی‌های عمیق و دقیق در [[تاریخ]] و در فسلفه [[ادیان]] و در [[قرآن کریم]] و [[احادیث]] و [[روایات]] استفاده می‌شود، [[فلسفه انتظار]]، مانند یک عامل و ماده حیاتی مهم در تمام [[ادیان آسمانی]] وجود داشته و رمز بقا و موجودیت آنان بوده است و اکنون هم از عوامل بقای [[جامعه]] [[مسلمانان]] است<ref> آیت الله صافی، امامت و مهدویت، ج ۱، ص ۳۹۴.</ref>»<ref>[[حبیب‌الله طاهری|طاهری، حبیب‌الله]]، [[سیمای آفتاب (کتاب)|سیمای آفتاب]]، ص ۲۰۹ - ۲۱۱.</ref>.
{{پایان جمع شدن}}
 
{{جمع شدن|۳. [[مجتبی تونه‌ای|آقای تونه‌ای]] (پژوهشگر معارف مهدویت)؛}}
[[پرونده:13681078.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[مجتبی تونه‌ای]]]]
::::::آقای '''[[مجتبی تونه‌ای]]'''، در کتاب ''«[[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]»'' در این‌باره گفته است:
::::::«[[فلسفه انتظار]]، دمیدن [[روح]] [[امیدواری]] و [[پایداری]] است. [[انتظار]] و [[عقیده]] به [[ظهور]] [[مصلح]]، [[شیعه]] را در جریان زمان، برای [[مقاومت]] پرورش داد و [[جامعه]] [[شیعه]] را از زوال نگاه داشت و تا امروز، این [[عقیده]]، عامل بقای [[شیعه]] و [[پایداری]] اوست. شیعیانی که با وضعیت اسفبار [[حکومت]] [[بنی امیه]] و [[بنی عباس]]، روبه‌رو شده بودند، اگر [[منتظر]] و آینده‌بین نبودند و [[اعتقاد]] به [[پیروزی]] [[حق]] و [[عدالت]] نداشتند، هرگز برای‌شان حال [[مقاومت]] باقی نمی‌ماند و از دگرگون شدن اوضاع [[ناامید]] می‌شدند و ریشه هرحرکت و [[پایداری]] در آن‌ها خشک می‌شد. اما [[قرآن کریم]] [[بشارت]] داده و [[پیامبر اکرم]] {{صل}} و [[حضرت علی]] {{ع}} نیز وعده داده‌اند که این [[دین]]، پایدار می‌ماند و همیشه، [[حق]] پیروز است. پس از [[رحلت]] [[رسول خدا]] {{صل}} تا به امروز، ریشه همه حرکت‌ها و نهضت‌های [[شیعه]] علیه [[باطل]]، همین [[فلسفه انتظار]] و [[عقیده]] به ادامه [[مبارزه]] [[حق]] و [[باطل]] بوده است. این همان فلسفه‌ای است که در [[ادیان]] گذشته نیز مایه [[امیدواری]] [[پیروان]] آن‌ها و مشوق آنان به [[پایداری]] بوده است. پس [[فلسفه انتظار]]، مانند یک عامل و ماده حیاتی مهم، در تمام [[ادیان آسمانی]] وجود داشته و رمز بقا و موجودیت آنان بوده است و اکنون هم از عوامل بقای [[جامعه]] [[مسلمانان]] است<ref>امامت و مهدویت، ج ۱، ص ۳۹۴.</ref>»<ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۵۴۶.</ref>.
{{پایان جمع شدن}}
 
{{جمع شدن|۴. آقای دکتر قائمی (پژوهشگر معارف دینی)؛}}
[[پرونده:1130809.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[علی قائمی]]]]
::::::آقای دکتر '''[[علی قائمی]]'''، در کتاب ''«[[نگاهی به مسأله انتظار (کتاب)|نگاهی به مسأله انتظار]]»'' در این‌باره گفته است:
::::::«[[فلسفه انتظار]] می‌تواند گاهی از منحط‌ترین و زمانی از مترقی‌ترین فلسفه‌ها باشد. منحط‌ترین می‌شود به هنگامی که برداشت‌ها از آن تخدیری و بدینگونه باشد که برای ایجاد تحول و تغییر باید دست به دامان یافتن مدد غیبی زد و [[منتظر]] بود که [[رهبری]] آسمانی برای [[نجات]] [[مردم]] بپا خیزد بدون اینکه خود [[مردم]] را در این زمینه وظیفه‌ای باشد. این چنین [[انتظار]] که متاسفانه گریبان‌گیر عده‌ای از [[مردم]] است در [[دین]] وجود ندارد، امری است ساختگی و حتی بهتر است بگوئیم پدید آمده از سوی کسانی که می‌خواهند [[جامعه]] را به سوی فنا و نابودی بکشانند، [[مردم]] را تحت [[استعمار]] و [[استثمار]] [[فکری]] خود قرار داده و از حاصل کوشش و تلاش از استفاده کنند.
::::::مترقی‌ترین به هنگامی است که [[انسان]] خود [[زمینه‌ساز]] تحقق [[انتظار]] باشد. تلاشی و کوششی پیگیر برای پاکسازی محیط، ساختن و آباد کردن ویرانی‌ها، ترمیم خرابی‌ها داشته باشد. او با خود بیندیشد که وی را وظیفه‌ای است انسانی، بهرگونه‌ای که باشد [[وظیفه]] از او سلب نمی‌گردد، حرکت و تلاش او کاری است که بر دوش اوست و او می‌بایست بدان [[اقدام]] نماید. او می‌داند که [[نظام]] حیات بر اساس قواعد [[علت]] و معلولی است، مبتنی بر اصل عمل و عکس‌العمل است. این خطاست که همه قواعد اصیل [[حاکم]] بر [[طبیعت]] محو و فانی شوند تا او به خواسته [[دل]] برسد.
::::::بر این اساس [[انتظار]] نوع اول عامل رکود و در جا زدن، [[منتظر]] ماندن، و در حین آن طعمه [[بلاها]] و عقوبت‌ها شدن است و [[انتظار]] نوع دوم عامل حرکت و ترقی و سببی برای [[پیشرفت]]، [[انجام وظیفه]] و سبب‌سازی است. [[دشمن]] از [[انتظار]] نوع اول استقبال می‌کند وحتی می‌کوشد آن را پرو بال دهد، فلسفه‌اش را در اذهان بگستراند. در حالی که از این نوع دوم [[وحشت]] و [[خوف]] دارد. سعی می‌نماید از رشد و گسترش آن جلوگیر باشد»<ref>[[علی قائمی|قائمی، علی]]، [[نگاهی به مسأله انتظار (کتاب)|نگاهی به مسأله انتظار]]، ص39-40.</ref>.
{{پایان جمع شدن}}


==پرسش‌های وابسته==
[[رده:(اا): پرسش‌های مهدویت با ۱ پاسخ]]
 
[[رده:پرسش‌های مربوط به انتظار فرج]]
==منبع‌شناسی جامع مهدویت==
{{پرسش‌های وابسته}}
{{ستون-شروع|3}}
* [[:رده:کتاب‌شناسی کتاب‌های مهدویت|کتاب‌شناسی مهدویت]]؛
* [[:رده:مقاله‌شناسی مقاله‌های مهدویت|مقاله‌شناسی مهدویت]]؛
* [[:رده:پایان‌نامه‌شناسی پایان‌نامه‌های مهدویت|پایان‌نامه‌شناسی مهدویت]].
{{پایان}}
{{پایان}}
 
==پانویس==
{{یادآوری پانویس}}
{{پانویس2}}
 
[[رده:پرسش]]
[[رده:مهدویت]]
[[رده:پرسش‌]]
[[رده:پرسش‌های مهدویت]]
[[رده:(ات): پرسش‌هایی با ۳ پاسخ]]
[[رده:(ات): پرسش‌های مهدویت با ۳ پاسخ]]
[[رده:اتمام لینک داخلی]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۴ ژانویهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۱:۵۸

فلسفه انتظار چیست؟
موضوع اصلیبانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاترمهدویت / غیبت امام مهدی / وظایف و تکالیف مسلمانان در عصر غیبت
مدخل اصلیفلسفه انتظار
تعداد پاسخ۱ پاسخ

فلسفه انتظار چیست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

پاسخ‌ جامع اجمالی

  • فلسفه انتظار به تمامی بحث های مقدماتی کلیات انتظار اطلاق می‌شود و شامل سه حوزه اصلی است:
  1. چیستی انتظار: به معنای حقیقت انتظار یا ارکان مقوم انتظار؛
  2. هستی انتظار: به معنای «علت وجود انتظار» که از آن به «ضرورت انتظار» یاد می‌شود؛
  3. چرایی انتظار: به معنای علت غایی انتظار که به دو نحو قابل تطبیق است: «علت غایی خدای متعال از تشریع انتظار» برای بندگان یا «اهداف الهی انتظار» که می توان از آن به «علت تشریع انتظار» یاد کرد و «علت غایی انسان منتظر» از انجام عمل انتظار که می توان از آن به «اهداف منتظر».

پرسش‌های وابسته

  1. معنای انتظار چیست؟ (پرسش)
  2. منظور از انتظار به معنای عام چیست؟ (پرسش)
  3. منظور از انتظار به معنای خاص چیست؟ (پرسش)
  4. ارکان انتظار چیست؟ (پرسش)
  5. عناصر و اجزاء انتظار چیستند؟ (پرسش)
  6. هدف از انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
  7. انتظار فرج چه ضرورتی دارد؟ (پرسش)
    1. ضرورت عقلی انتظار چیست؟ (پرسش)
    2. ضرورت نقلی انتظار چیست؟ (پرسش)
  8. آیا مسئله انتظار قابل تحقق است؟ (پرسش)
  9. جایگاه انتظار در مکاتب فکری غیر دینی چیست؟ (پرسش)
  10. نقش انتظار در حرکت توحیدی چیست؟ (پرسش)
  11. انواع انتظار چیست؟ (پرسش)
  12. شدت انتظار شخص منتظر چگونه در آرزوها و دعاهای او تجلی پیدا می‌کند؟ (پرسش)
  13. لوازم انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
    1. آیا زندگی با یاد امام مهدی از لوازم انتظار فرج است؟ (پرسش)
    2. آیا آرزوی یاری کردن امام مهدی از لوازم انتظار فرج است؟ (پرسش)
    3. آیا ایجاد آمادگی برا پیوستن به امام مهدی از لوازم انتظار فرج است؟ (پرسش)
    4. آیا تربیت منتظران راستین از لوازم انتظار فرج است؟ (پرسش)
  14. دیدگاه اهل سنت درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
  15. دیدگاه آیین بودا درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
  16. آیا جنیان در انتظار منجی موعود هستند؟ (پرسش)
  17. آیا فرشتگان در انتظار منجی موعود هستند؟ (پرسش)
  18. چرا گفته می‌شود امام مهدی منتظر ظهور است؟ (پرسش)
  19. دلایل انتظار فرج و امید به آینده چیست؟ (پرسش)
  20. آیا شیعیان در امر انتظار عجول و شتاب‌زده هستند؟ (پرسش)
  21. آیا مسئله انتظار سبب فراگیری ظلم و ستم می‌شود؟ (پرسش)
  22. آیا مسئله انتظار سبب تعطیلی احکام اسلامی می‌شود؟ (پرسش)
  23. آیا اندیشه انتظار موعود در امت‌های پیشین بوده است؟ (پرسش)
  24. آیا انتظار در میان ادیان و ملل گوناگون سابقه‌ای دارد؟ (پرسش)
  25. منشأ نگاه عامیانه به ظهور منجی چیست؟ (پرسش)
  26. آفات نگاه عامیانه به ظهور منجی چیست؟ (پرسش)
  27. گونه‌های احادیث درباره انتظار چیستند؟ (پرسش)
  28. نمادهای انتظار چیستند؟ (پرسش)
    1. آیا دعای ندبه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    2. آیا دعای عهد از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    3. آیا زیارت آل یاسین از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    4. آیا مسجد جمکران از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    5. آیا مسجد کوفه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    6. آیا مسجد صعصعه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    7. آیا مسجد سهله از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    8. آیا عید نیمه شعبان از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    9. آیا روز جمعه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
  29. چرا کسانی که انتظار امام مهدی را می‌کشیده‌اند بعد از ظهور به مخالفت با ایشان برمی‌خیزند؟ (پرسش)
  30. ویژگی‌های اعتراض به وضع موجود در راستای انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  31. شیوه ابراز اعتراض به وضع موجود در راستای انتظار امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
  32. منظور از عمومیت انتظار چیست؟ (پرسش)
  33. مبانی اشتیاق به فرج چیست؟ (پرسش)
  34. چگونه می‌توان انتظار را در جامعه ترویج داد؟ (پرسش)
  35. آیا مراد از انتظار تنها انتظار قلبی است؟ (پرسش)
  36. منظور از انتظار، انتظار فردی است یا انتظار امت؟ (پرسش)
  37. منظور از انتظار امام و امت چیست؟ (پرسش)
  38. شرایط انتظار واقعی چیست؟ (پرسش)
  39. انتظار عملی به چه معناست؟ (پرسش)
  40. آیا انتظار مذهب اعتراض است؟ (پرسش)
  41. آیا انتظار به معنای گوشه‌گیری و احتراز است؟ (پرسش)
  42. آیا انتظار فرج مورد اتفاق همه مسلمین است؟ (پرسش)
  43. مسئولیت اجتماعی مسلمین درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
  44. کامل‌ترین شکل انتظار عملی برای مقدمه ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  45. انتظار فرج با سرنوشت بشریت چه پیوندی دارد؟ (پرسش)
  46. مقصود از انتظار مسیحا چیست؟ (پرسش)
  47. منظور از انتظار ویرانگر چیست؟ (پرسش)
  48. منظور از انتظار سازنده چیست؟ (پرسش)
  49. منظور از انتظار مسئولانه چیست؟ (پرسش)
  50. منظور از انتظار غیر مسئولانه چیست؟ (پرسش)
  51. انواع برداشت از انتظار چیست؟ (پرسش)
  52. دیدگاه شیعه درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
  53. دیدگاه آیین زرتشت درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
  54. دیدگاه آیین هندو درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
  55. دیدگاه یهود درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
  56. دیدگاه مسیحیت درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
  57. برداشت‌های نادرست از انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
  58. علت برداشت‌های انحرافی از انتظار چیست؟ (پرسش)
  59. آیا انتظار امام مهدی واجب است؟ (پرسش)
  60. عوامل ایجاد کننده انتظار چیستند؟ (پرسش)
  61. لوازم تعریف انتظار چیست؟ (پرسش)
  62. نقطه مقابل انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
  63. رابطه انتظار با شدت گرفتاری‌ها چیست؟ (پرسش)
  64. امام مهدی منتظر چه چیزی است؟ (پرسش)
  65. آیا انتظار فرج باید با قصد قربت باشد؟ (پرسش)
  66. مراتب انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
  67. رابطه محبت با انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
  68. بالاترین درجه انتظار فرج امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  69. مشاهده وقوع ظلم در زمین چگونه انتظار فرج را در مؤمن تشدید می‌کند؟ (پرسش)
  70. چه رابطه‌ای میان انتظار فرج و ایمان وجود دارد؟ (پرسش)
  71. انتظار منجی در ادوار مختلف دعوت‌های الهی چه معنایی داشته است؟ (پرسش)
  72. اندیشه انتظار موعود در اسلام چگونه است؟ (پرسش)
  73. آیا انتظار فرج افضل الاعمال است؟ (پرسش)
  74. انتظار فرج چیست و چرا بهترین عمل خوانده شده است؟ (پرسش)
  75. برداشت‌های نادرست از انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
  76. آیا مکاتب فلسفی نیز انتظار فرج را امری ارزشی می‌‏دانند؟ (پرسش)
  77. آیا در کتاب مقدس یهود سخن از انتظار فرج به میان آمده است؟ (پرسش)
  78. مقصود از روایات مطلق در باب انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
  79. چه امتیازی در انتظار منجی موجود است؟ (پرسش)
  80. آیا تأخیر در فرج موجب قساوت قلب می‌‏شود؟ (پرسش)
  81. آیا انتظار طولانی فرج خسته کننده و ملالت‌‏آور است؟ (پرسش)
  82. علت سختی انتظار چیست و چرا می‏‌گویند انتظار زیباست؟ زیبایی انتظار در چیست؟ (پرسش)
  83. امام مهدی در قبال منتظران و شیعیان چه عنایاتی دارند؟ (پرسش)
  84. منتظران امام مهدی که در قرن‏های گذشته بدون پاین انتظارشان فوت کرده‌اند؛ چه تضمینی وجود دارد که انتظار ما به ثمر برسد؟ (پرسش)
  85. آیا انتظار موجب انفعال جامعه نمی‌شود؟ (پرسش)
  86. فرج مردم جهان در چیست و چرا انتظار فرج فضیلت و ارزش بیشتری دارد؟ (پرسش)
  87. خاستگاه و منشأ اصلی انتظار ظهور «مصلح و نجات‏‌دهنده بزرگ» چیست؟ (پرسش)
  88. دعا برای تعجیل فرج چه تأثیری در فرج شیعیان دارد؟ (پرسش)
  89. دعای اللهم کن لولیک الحجه بن الحسن به چه منظوری خوانده می‌شود؟ (پرسش)
  90. آیات مربوط به ظهور و انتظار کدامند؟ (پرسش)
  91. انتظار در دیگر روزهای سال چگونه معنا پیدا می‏‌کند؟ (پرسش)
  92. رابطه انتظار با بهداشت روان چیست؟ (پرسش)
  93. رابطه انتظار با آینده جهان چیست؟ (پرسش)
  94. فلسفه انتظار چیست؟ (پرسش)
  95. باور به ظهور امام مهدی چگونه عامل پایداری و استقامت شیعه می‌شود؟ (پرسش)
  96. انتظار فرج چه فضیلتی دارد؟ (پرسش)
  97. جایگاه انتظار در فرهنگ شیعه چیست؟ (پرسش)
  98. چرا انتظار اهمیت و جایگاه ویژه و برجسته‌ای دارد؟ (پرسش)
  99. چرا انتظار فرج افضل اعمال است؟ (پرسش)
  100. ویژگی‌‏های منتظران واقعی در دوران غیبت چیست؟ (پرسش)
  101. انتظارات امام مهدی از منتظران چیست؟ (پرسش)
  102. چه نوع انتظاری راجح است؟ (پرسش)
  103. دانش ‏آموزان چگونه باید منتظر امام مهدی باشند؟ (پرسش)
  104. رضایت امام مهدی از چه راهی به دست می‌آید؟ (پرسش)
  105. آیا شیعیان و منتظران ظهور افزون‌بر وظایف فردی و دینی تکالیف سیاسی و اجتماعی نیز دارند؟ (پرسش)
  106. آیا برای منتظر واقعی بودن اقدام‌های سیاسی و اجتماعی خاصی باید انجام داد؟ (پرسش)
  107. وظایف ما در دوران غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  108. چه تناسبی میان انتظار موعود و مبارزه با فساد وجود دارد؟ آیا انتظار به معنای ساکت ماندن نیست؟ (پرسش)
  109. چه مقام و منزلتی در روایات برای منتظران بیان شده است؟ (پرسش)
  110. جامعه منتظر دارای چه ویژگی‌هایی است؟ (پرسش)
  111. انتظارات امام مهدی از منتظران چیست؟ (پرسش)
  112. صرف‏‌نظر از وظایف شخصی در قبال امام مهدی وظایف خود انسان منتظر به‌طور کلی چیست؟ (پرسش)
  113. منتظران برجسته همچون علما باید چه عملکردی داشته باشند؟ (پرسش)
  114. منتظران راستین امام مهدی دارای چه فضیلت و منزلتی هستند؟
  115. منتظران برجسته همچون علما باید چه عملکردی داشته باشند؟ (پرسش)
  116. در روایات چه پاداشی برای منتظران امام مهدی بیان شده است؟ (پرسش)
  117. ویژگی‏های منتظران واقعی در این دوران چیست؟ (پرسش)
  118. آیا تنها انتظار فرج برای ظهور امام مهدی کافی است؟ (پرسش)
  119. ویژگی‌های انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
  120. ویژگی‌های فرهنگ انتظار در ابعاد اعتقادی چیست؟ (پرسش)
  121. ویژگی‌های فرهنگ انتظار در ابعاد علمی و اخلاقی چیست؟ (پرسش)
  122. فواید و آثار انتظار چیست؟ (پرسش)
  123. آثار فردی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  124. آثار اجتماعی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  125. آثار تربیتی انتظار چیست؟ (پرسش)
  126. چرا انتظار فرج امام مهدی موجب گشایش می‌شود؟ (پرسش)
  127. عنصر انتظار چگونه در آمادگی نظامی منتظران تأثیر دارد؟ (پرسش)
  128. چگونه روحیه انتظار را در خود تقویت کنیم؟ (پرسش)
  129. آیا انتظار فرج منشأ فرج‌های مادی برای منتظر خواهد بود؟ (پرسش)
  130. انتظار چه ابعادی دارد؟ (پرسش)
  131. ابعاد اعتقادی انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
  132. ابعاد عملی انتظار فرج چیست؟ (پرسش)

پانویس