وظایف امت نسبت به اهل بیت: تفاوت میان نسخه‌ها

افزودن پیوند
از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
دیداریویکی‌متن
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۲۳ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل  = | مداخل مرتبط = [[وظایف امت نسبت به اهل بیت در قرآن]] - [[وظایف امت نسبت به اهل بیت در حدیث]] - [[وظایف امت نسبت به اهل بیت در نهج البلاغه]] - [[وظایف امت نسبت به اهل بیت در معارف دعا و زیارات]] - [[وظایف امت نسبت به اهل بیت در کلام اسلامی]] - [[وظایف امت نسبت به اهل بیت در عرفان اسلامی]] - [[وظایف امت نسبت به اهل بیت در فقه سیاسی]]| پرسش مرتبط  = وظایف امت نسبت به اهل بیت (پرسش)}}
{{مدخل مرتبط
| موضوع مرتبط = اهل بیت
| عنوان مدخل  =  
| مداخل مرتبط = [[وظایف امت نسبت به اهل بیت در قرآن]]
| پرسش مرتبط  =
}}
 
'''وطایف امت نسبت به اهل بیت {{ع}}''' از مواردی است که در آیات و روایات بدان اشاره شده است که در سه بخش [[معرفتی]]، [[عاطفی]] و [[رفتاری]] دسته‌بندی می‌شود. [[وظایف]] معرفتی آن است که یک [[انسان]] [[مسلمان]]، [[بینش]] درستی از شخصیت، جایگاه [[حقوق]] و معارف [[اهل بیت]] {{عم}} داشته باشد تا در مقام عمل و [[رفتار]] نسبت به آنها درست عمل نماید. مهم‌ترین [[وظایف]] معرفتی درباره [[اهل بیت]] {{عم}} عبارت‌اند از: شناخت شخصیت و جایگاه اهل بیت؛ شناخت حقوق ایشان و شناخت سیره و معارف اهل بیت {{عم}}. برخی از مهمترین وظایف قبلی و عاطفی عبارت‌اند از: [[ایمان به اهل بیت]]؛ کفر به دشمنان ایشان؛ پذیرش ولایت؛ [[بیزاری از دشمنان اهل بیت]] {{عم}}؛ [[محبت به اهل بیت]] {{عم}} و غیره. اما مهم‌ترین وظیفه امت نسبت به [[اهل بیت]] {{عم}}، [[عمل به دستورات]] و آموزه‌های آنهاست، برخی از مهم‌ترین وظایف عملی عبارت است از: [[تمسّک به اهل بیت]] {{عم}}؛ اعتصام به ایشان؛ تبعیت؛ اطاعت؛ [[معیت با اهل بیت]] {{عم}}؛ وفاداری در بیعت و غیره.


== [[حقوق اهل بیت]] ==
== مقدمه ==
== مقدمه ==
* در [[قرآن کریم]] و [[روایات]] علاوه بر شمردن [[فضایل اهل‌ بیت]] {{ع}}، [[وظیفۀ عموم مسلمانان]] را نیز در برابر آنان [[تعیین]] کرده است، وظایفی مانند [[مودت]]، تمسّک به آنان، [[ولایت]]، مقدم دانستن آنان، [[اقتدا]] به ایشان، [[تکریم]]، پرداخت [[خمس]]، صله و پیوند، [[صلوات]] بر آنان، یاد ایشان، ذکر [[مصائب]]، [[زیارت]] و...<ref>ر. ک. محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۱۱۰.</ref>.
در [[قرآن کریم]] و [[روایات]] علاوه بر شمردن فضایل [[اهل‌ بیت]] {{ع}}، وظیفۀ عموم [[مسلمانان]] را نیز در برابر آنان تعیین کرده است، وظایفی مانند [[مودت]]، تمسّک به آنان، [[ولایت]]، مقدم دانستن آنان، [[اقتدا]] به ایشان، [[تکریم]]، پرداخت [[خمس]]، صله و پیوند، [[صلوات]] بر آنان، یاد ایشان، ذکر [[مصائب]]، [[زیارت]] و...<ref>ر.ک: [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۱۱۰.</ref>.
* [[وظایف امت پیامبر اسلام]] درباره [[پیامبر]] و [[اهل بیت]] {{عم}} او را می‌توان در عبارت [[تمسک به پیامبر]] و [[تمسک به اهل بیت|اهل بیت]] خلاصه و به سه بخش [[معرفتی]]، [[عاطفی]] و [[رفتاری]] دسته‌بندی کرد:


== نخست: [[وظایف معرفتی امت نسبت به اهل بیت|وظایف معرفتی]] ==
وظایف امت [[پیامبر اسلام]] درباره [[پیامبر]] و [[اهل بیت]] {{عم}} او را می‌توان در عبارت تمسک به پیامبر و [[اهل بیت]] خلاصه و به سه بخش [[معرفتی]]، [[عاطفی]] و [[رفتاری]] دسته‌بندی کرد:
* [[وظایف]] معرفتی آن است که یک [[انسان]] [[مسلمان]]، [[بینش]] درستی از شخصیت، [[جایگاه]] [[حقوق]] و [[معارف]] [[اهل بیت]] {{عم}} داشته باشد تا در [[مقام عمل]] و [[رفتار]] نسبت به آنها درست عمل نماید.
* مهم‌ترین [[وظایف]] معرفتی درباره [[اهل بیت]] {{عم}} چند چیز است<ref>[[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[وظایف امت نسبت به قرآن و عترت (کتاب)|وظایف امت نسبت به قرآن و عترت]]، ص ۶۱.</ref>:
=== [[شناخت شخصیت اهل بیت|شناخت شخصیت]] و [[شناخت جایگاه اهل بیت|جایگاه اهل بیت]] {{عم}} ===
=== [[شناخت حقوق اهل بیت]] {{عم}} ===
=== [[شناخت سیره اهل بیت|شناخت سیره]] و [[شناخت معارف اهل بیت|معارف اهل بیت]] {{عم}} ===


== دوم: [[وظایف قلبی و عاطفی امت نسبت به اهل بیت| وظایف قلبی و عاطفی با اهل بیت]] ==
=== نخست: وظایف معرفتی ===
* [[پیوند قلبی]] و [[عاطفی]] با [[اهل بیت]] {{عم}} به این معناست که ما قلب‌ها و احساسات‌مان را با [[اهل بیت]] {{عم}} پیوند بزنیم، به گونه‌ای که همه [[اعمال]] [[قلبی]] و [[عاطفی]] ما در راستای خواست [[خدای متعال]] و [[اهل بیت]] {{عم}} باشد. برخی از مهمترین [[اعمال]] [[قلبی]] و [[عاطفی]] ما درباره [[اهل بیت]] {{عم}} چند چیز است<ref>[[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[وظایف امت نسبت به قرآن و عترت (کتاب)|وظایف امت نسبت به قرآن و عترت]]، ص ۷۱.</ref>:
{{اصلی|وظایف معرفتی امت نسبت به اهل بیت}}
=== [[ایمان به اهل بیت]] {{عم}} و [[کفر]] به [[دشمنان]] آن‌ها ===
[[وظایف]] معرفتی آن است که یک [[انسان]] [[مسلمان]]، [[بینش]] درستی از شخصیت، جایگاه [[حقوق]] و معارف [[اهل بیت]] {{عم}} داشته باشد تا در مقام عمل و [[رفتار]] نسبت به آنها درست عمل نماید. مهم‌ترین [[وظایف]] معرفتی درباره [[اهل بیت]] {{عم}} عبارت است از:
=== [[پذیرش ولایت اهل بیت]] {{عم}} و [[بیزاری از دشمنان اهل بیت|بیزاری از دشمنان آن‌ها]] ===
# '''شناخت شخصیت و جایگاه اهل بیت {{عم}}:''' آنچه بر عهده [[امت]] است، [[شناخت]] [[شخصیت]] و جایگاه [[اهل بیت]] {{عم}} است، نه شناخت شناسنامه‌ای و شخصی، گرچه شناخت شخصی آنها نیز لازم است. [[امام عسکری]] {{ع}} می‌فرمایند: [[زمین]] تا [[روز قیامت]] از [[حجت خدا]] بر خلقش خالی نیست. هر که بمیرد، در حالی که [[امام زمان]] خود را نشناسد به [[مرگ جاهلیت]] مرده است<ref>{{متن حدیث|أَنَّ الْأَرْضَ لَا تَخْلُو مِنْ حُجَّةٍ لِلَّهِ عَلَى خَلْقِهِ وَ أَنَّ مَنْ مَاتَ وَ لَمْ يَعْرِفْ إِمَامَ زَمَانِهِ مَاتَ مِيتَةً جَاهِلِيَّةً}}؛ وسائل الشیعه، ج۱۶، ص۲۴۶.</ref>.
=== [[محبّت به اهل بیت]] {{عم}} و [[بغض به دشمنان اهل بیت|بغض به دشمنان آن‌ها]] ===
# '''[[شناخت حقوق اهل بیت]] {{عم}}:''' جنبه‌‌ای که در عرصه [[شناخت اهل بیت]] {{عم}} باید به آن توجه داشته باشیم [[شناخت]] [[حقوق اهل بیت]] {{عم}} است. [[پیامبر اسلام]] {{صل}} می‌فرمایند: به [[خداوند]] [[سوگند]] بنده‌ای از [[اعمال]] خود سود نمی‌برد مگر اینکه [[حق]] ما را بشناسد<ref>{{متن حدیث|وَ الَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ لَا يَنْفَعُ عَبْداً عَمَلُهُ إِلَّا بِمَعْرِفَةِ حَقِّنَا}}؛ بحارالأنوار، ج۲۷، ص۱۷۰؛ فضائل الخمسة من الصحاح الستة، ج۲، ص۷۹.</ref>.
=== [[مودّت اهل بیت]] {{عم}} و [[عداوت با دشمنان اهل بیت|عداوت با دشمنان آنها]] ===
# '''شناخت سیره و معارف اهل بیت {{عم}}:''' [[شناخت]] [[زندگی]] [[معصومان]] {{عم}}، دارای مراتب و مراحلی است که بخشی از آن به شناخت [[خاندان]] آن بزرگواران و بخشی به شناخت [[فضایل]]، [[مناقب]] و [[مصائب]] آنان اختصاص دارد و بخشی نیز با شناخت [[حکمت]] [[رفتار]] و نحوه عملکرد آنان به‌دست می‌آید. [[شناخت]] [[سیره]] به معنای فهم و دریافت سیر هدایتی [[اهل بیت]] {{عم}} در عرصه [[اجتماعی]] و [[تاریخی]] است. به دیگر سخن، شناخت سیره، نگرش روشمند و هماهنگی به عملکرد [[معصومان]] {{عم}} است. [[پیروی از ائمه]] اطهار {{عم}}، [[نیازمند]] شناخت سیره آنهاست تا در رویارویی با نیازهای پیش رو، مطابق با الگوی [[رفتاری]] [[ائمه هدی]] {{عم}} عمل نماید<ref>[[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[وظایف امت نسبت به قرآن و عترت (کتاب)|وظایف امت نسبت به قرآن و عترت]]، ص ۶۲ ـ ۷۱.</ref>.
=== [[صلوات بر اهل بیت]] {{عم}} و [[لعن بر دشمنان اهل بیت|لعن بر دشمنان آن‌ها]] ===


== سوم: [[وظایف رفتاری و عملی امت نسبت به اهل بیت|وظایف رفتاری و عملی]] ==
=== وظایف قلبی و عاطفی ===
* مهم‌ترین [[وظیفه امت]] نسبت به [[اهل بیت]] [[عصمت]] و [[طهارت]] {{عم}}، [[عمل به دستورات]] و آموزه‌های آنهاست، [[وظایف معرفتی]] و [[وظایف عاطفی|عاطفی]] ما [[مسلمانان]] مقدمه‌ای برای [[وظایف]] عملی است. چنانچه [[معرفت]]، [[عواطف]] و [[احساسات]] ما، [[جامه]] عمل نپوشاند، راه به‌جایی نمی‌برد. از این‌رو، در ادامه به مهم‌ترین [[وظایف]] عملی نسبت به [[اهل بیت]] [[عصمت]] و [[طهارت]] {{عم}} اشاره می‌شود<ref>[[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[وظایف امت نسبت به قرآن و عترت (کتاب)|وظایف امت نسبت به قرآن و عترت]]، ص ۹۲.</ref>:
{{اصلی|وظایف قلبی و عاطفی امت نسبت به اهل بیت}}
=== [[رجوع به اهل بیت]] {{عم}} ===
پیوند قلبی و [[عاطفی]] با [[اهل بیت]] {{عم}} به این معناست که ما قلب‌ها و احساسات‌مان را با [[اهل بیت]] {{عم}} پیوند بزنیم، به گونه‌ای که همه [[اعمال]] [[قلبی]] و [[عاطفی]] ما در راستای خواست [[خدای متعال]] و [[اهل بیت]] {{عم}} باشد. برخی از مهمترین [[اعمال]] [[قلبی]] و [[عاطفی]] ما درباره [[اهل بیت]] {{عم}} چند چیز است:
[[اهل بیت]] به عنوان تنها [[مرجعیت علمی]] و [[مرجعیت دینی]] [[مسلمین]] - صاحبان [[حق تبیین دین]] هستند و [[پرسش در امور دینی|پرسش از آنان]] در [[امور دینی]] [[وظیفه امت اسلام]] است.
# '''[[ایمان به اهل بیت]] {{عم}}:''' [[ایمان]] به [[اهل بیت]] {{عم}} نخستین و مهمترین پیوند قلبی ما با آنهاست.  [[ایمان]] به [[اهل بیت]] {{عم}} و دارای مراتب و جلوه‌های متعددی است مانند: ایمان به خود اهل بیت {{عم}} و آنچه آنها به آن ایمان دارند<ref>{{متن حدیث|مُؤْمِنٌ بِكُمْ وَ بِمَا آمَنْتُمْ بِهِ}}؛ من لا يحضره الفقيه، ج‏۲، ص۶۱۴.</ref>.
# '''[[کفر به دشمنان اهل بیت]] {{عم}}:''' [[کفر]] به دشمنان [[اهل بیت]] چونان ایمان به آنان نیز لازم است<ref>{{متن حدیث|كَافِرٌ بِعَدُوِّكُمْ}}؛ من لا يحضره الفقيه، ج‏۲، ص۶۱۴.</ref>، همچنین باید کفر ورزید به آنچه اهل بیت {{عم}} بدان [[کفر]] ورزیدند<ref>{{متن حدیث|وَ بِمَا كَفَرْتُمْ بِهِ}}؛ من لا يحضره الفقيه، ج‏۲، ص۶۱۴.</ref>.
# '''[[پذیرش ولایت اهل بیت]] {{عم}}:''' [[پذیرش ولایت]] [[اهل بیت]] {{عم}} در ردیف [[پذیرش ولایت]] [[خدا]] قرار گرفته است<ref>{{متن حدیث|مَنْ وَالاكُمْ فَقَدْ وَالَى اللَّهَ وَ مَنْ عَادَاكُمْ فَقَدْ عَادَى اللَّهَ}}؛ کافی، ج۱، ص۲۱۷.</ref>. [[امام صادق]] {{ع}} می‌فرمایند: "[[خداوند]] [[دستور]] به [[پذیرش ولایت]] [[ائمه]] {{عم}} داده که در [[آیه]] {{متن قرآن|وَجَعَلْنَاهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا}}<ref>«و آنان را پیشوایانی کردیم که به فرمان ما راهبری می‌کردند» سوره انبیاء، آیه ۷۳.</ref> به آنها تصریح می‌نماید<ref>{{متن حدیث|فَإِنَّ اللَّهَ أَمَرَ بِوَلَايَةِ الْأَئِمَّةِ الَّذِينَ سَمَّاهُمُ اللَّهُ فِي كِتَابِهِ فِي قَوْلِهِ {{متن قرآن|وَجَعَلْنَاهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا}} وَ هُمُ الَّذِينَ أَمَرَ اللَّهُ بِوَلَايَتِهِمْ وَ طَاعَتِهِمْ}}؛ بحارالأنوار، ج۷۵، ص۲۲۳.</ref>.
# '''[[بیزاری از دشمنان اهل بیت]] {{عم}}:''' همان‌گونه که [[پذیرش ولایت اهل بیت]] {{عم}} [[وظیفه]] است، [[برائت]] از دشمنان اهل بیت نیز یک [[وظیفه]] به‌شمار می‌آید. [[تبری از دشمنان]] [[اهل بیت]] دارای مراتب و مصادیق متعددی است مانند: [[بیزاری از دشمنان]] [[اهل بیت]]<ref>{{متن حدیث|بَرِئْتُ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ أَعْدَائِكُمْ}}.</ref>؛ بیزاری از هر [[فرمانروایی]] جز [[اهل بیت]] {{عم}}<ref>{{متن حدیث|وَ كُلِّ مُطَاعٍ سِوَاكُمْ}}؛ مفاتیح الجنان، زیارت جامعه کبیره.</ref> و غیره.
# '''[[محبت به اهل بیت]] {{عم}}:''' [[محبت]]، به معنای [[دوست داشتن]] و امری [[قلبی]] و در برابر [[بغض]] است<ref>{{متن حدیث|وَ الْحُبُّ وَ ضِدَّهُ الْبُغْضَ}}؛کافی، ج۱، ص۲۰.</ref>. [[امیر مؤمنان]] {{ع}} [[محبّت به خاندان پیامبر]] {{صل}} را [[حق]] [[خدا]] بر [[انسان]] می‌داند<ref>{{متن حدیث|عَلَيْكُمْ بِحُبِّ آلِ نَبِيِّكُمْ فَإِنَّهُ حَقُّ اللَّهِ عَلَيْكُمْ}}؛ غررالحکم، ص۱۱۷.</ref> و از سویی [[محبّت]] [[اهل بیت]] {{عم}} با [[محبّت]] [[خدا]] گره خورده است: {{متن حدیث|فَمَنْ أَحَبَّنَا فَقَدْ أَحَبَّ اللَّهَ}}<ref>صدوق، أمالی، ص۴۷۶.</ref>.
# '''[[بغض به دشمنان اهل بیت]]:''' [[بغض]] در برابر [[حبّ]] و به معنای نفرت داشتن از چیزی است، هم باید به [[اهل بیت]] [[محبت]] ورزید و هم باید به [[دشمنان]] آنها نفرت و بغض داشت<ref>[[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[وظایف امت نسبت به قرآن و عترت (کتاب)|وظایف امت نسبت به قرآن و عترت]]، ص ۷۱ ـ ۸۰.</ref>.
# '''[[مودت اهل بیت]] {{عم}}:''' یکی از [[وظایف]] مهم [[مسلمانان]] در هر زمانی، [[مودت]] [[اهل بیت پیامبر]] {{صل}} است. منظور از مودت اهل بیت {{ع}} [[پذیرش ولایت]] آن بزرگواران است. [[مودت]] نسبت به [[خاندان پیامبر]] {{صل}} دارای ثمرات مختلفی است که مهمترین آنها [[سعادت]] [[دنیا]] و [[آخرت]] است<ref>ر.ک: [[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[وظایف امت نسبت به قرآن و عترت (کتاب)|وظایف امت نسبت به قرآن و عترت]]، ص ۸۱ و ۹۵؛ [[سید محمد حسین میرباقری|میرباقری، سید محمد حسین]]، [[وظایف منتظران (کتاب)|وظایف منتظران]] ص ۷۹-۹۱؛ [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[شرح زیارت جامعه کبیره ۴ (کتاب)|شرح زیارت جامعه کبیره]]، ص۴۷۷ ـ ۴۷۸؛ [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۳۸.</ref>.
# '''[[عداوت با دشمنان اهل بیت]]:''' [[عداوت]] نقطه مقابل [[مودت]] و به معنای [[دشمنی]] است. [[مسلمانان]] به همان اندازه که موظف‌اند به [[اهل بیت]] {{عم}} [[مودت]] داشته باشند باید با دشمنان اهل بیت نیز باید [[دشمنی]] نمایند<ref>{{متن حدیث|عَدُوٌّ لِمَنْ عَادَاكُمْ}}</ref>.
# '''[[دوستی با دوستان اهل بیت]]:''' اگر کسی [[اهل بیت]] را [[دوست]] داشته باشد، [[عشق]] به [[دوستان]] و شیفتگان آنها نیز بر او [[واجب]] است. علت این [[وجوب]]، [[تبعیت]] و [[هدایت]] آنان است<ref>[[آرزو شکری|شکری، آرزو]]، [[حقوق اهل بیت (کتاب)|حقوق اهل بیت]]، ص۹۰- ۹۱.</ref>.
# '''[[زیارت اهل بیت]] {{عم}}:''' مهم‌ترین [[هدف]] در [[زیارت]]، اتصاف [[زائر]] به اوصاف مزور است از این رو، دستورهای اکیدی درباره [[زیارت]] [[اهل بیت]] {{عم}} و کیفیت آن رسیده است؛ چنان‌که [[سیره سلف صالح]] از [[اولیای خدا]] نیز چنین بوده است و [[روایات]] فراوان جوامع روایی، [[شاهد]] گویای آن است.
# '''[[توسل به اهل بیت]]:''' [[دستور]] به [[توسل]] یک [[دستور الهی]] است<ref>«ای مؤمنان! از خداوند پروا کنید و به سوی او راه جویید و در راه او جهاد کنید باشد که رستگار گردید» سوره مائده، آیه ۳۵.</ref>. مصادیق وسیله نیز در نگاه [[رسول خدا]] {{صل}} اهل بیت‌اند<ref>{{متن حدیث|وَ هُمُ الْوَسِيلَةُ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ}}؛ عیون أخبار الرضا، ج۲، ص۵۸.</ref>. سرّ [[توسل]] به [[اهل بیت]] {{عم}} و [[سوگند]] دادن [[خدا]] به [[حق]] ایشان این است که آنان [[بهترین]] مجرای [[فیض]] الهی‌اند.
# '''[[صلوات بر اهل بیت]] {{عم}}:''' [[خدای متعال]] به همراه [[ملائکه]] بر [[پیامبر]] {{صل}} [[صلوات]] می‌فرستند و به [[مؤمنان]] نیز [[دستور]] می‌دهد تا بر حبیبش [[صلوات]] بفرستند و [[تسلیم]] وی باشند: {{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِيمًا}}<ref>«خداوند و فرشتگانش بر پیامبر درود می‌فرستند، ای مؤمنان! بر او درود فرستید و به شایستگی (بدو) سلام کنید» سوره احزاب، آیه ۵۶.</ref>.
# '''[[لعن بر دشمنان اهل بیت]] {{عم}}:''' [[لعن]] به‌معنای طلب دوری از [[رحمت]] و جلوه [[عاطفی]] و لفظی [[برائت]] از [[باطل]] و [[اهل باطل]] است و بر هر [[انسان]] [[مسلمانی]] لازم است تا از [[باطل]] و [[اهل باطل]] [[تبری]] جسته و آنان را [[لعن]] نمایند. یکی از مهم‌ترین مصادیق [[اهل باطل]]، دشمنان اهل بیت [[عصمت]] و [[طهارت]] {{عم}} هستند<ref>[[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[وظایف امت نسبت به قرآن و عترت (کتاب)|وظایف امت نسبت به قرآن و عترت]]، ص ۸۶ ـ ۹۲.</ref>.


=== [[اعتصام به اهل بیت]] {{عم}} ===
=== سوم: وظایف رفتاری و عملی ===
=== [[تبعیت از اهل بیت]] ===
{{اصلی|وظایف رفتاری و عملی امت نسبت به اهل بیت}}
=== [[اطاعت از اهل بیت]] {{عم}} ===
مهم‌ترین وظیفه امت نسبت به اهل بیت [[عصمت]] و [[طهارت]] {{عم}}، [[عمل به دستورات]] و آموزه‌های آنهاست، [[وظایف]] معرفتی و [[عاطفی]] مقدمه‌ای برای [[وظایف]] عملی است. چنانچه [[معرفت]]، [[عواطف]] و [[احساسات]] ما، جامه عمل نپوشاند، راه به‌جایی نمی‌برد. برخی از مهم‌ترین [[وظایف]] عملی نسبت به [[اهل بیت]] [[عصمت]] و [[طهارت]] {{عم}} اشاره می‌شود:
=== [[معیت با اهل بیت]] {{عم}} ===
# '''[[تمسّک به اهل بیت]] {{عم}}:''' یکی از [[وظایف مسلمانان نسبت به اهل بیت]] {{عم}} تمسّک به آنهاست. تمسک به‌معنای چنگ زدن به اهل بیت {{عم}} و محکم گرفتن آنهاست، به گونه‌ای که با وجودمان آمیخته گردد و هیچ جدایی از آن نداشته باشیم.
=== [[وفاداری در بیعت با اهل بیت]] ===
# '''[[اعتصام به اهل بیت]] {{عم}}:''' [[خدای متعال]] به [[انسان]] [[دستور]] می‌دهد اعتصام به حبل [[الهی]] داشته باشد: {{متن قرآن|وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِيعًا}}<ref>«و همگان به ریسمان خداوند بیاویزید» سوره آل عمران، آیه ۱۰۳.</ref>. حبل [[الهی]]، [[اهل بیت]] [[عصمت]] و طهارت‌اند<ref>{{متن حدیث|نَحْنُ حَبْلُ اللَّهِ الَّذِي قَالَ اللَّهُ تَعَالَى وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِيعاً وَ لا تَفَرَّقُوا}}؛ بحارالأنوار، ج۲۴، ص۸۴.</ref>.
=== [[اجابت دعوت اهل بیت]] {{عم}} ===
# '''[[تبعیت از اهل بیت]]:''' تبعیت از [[اهل بیت]] [[عصمت]] و [[طهارت]] {{عم}} در اصطلاح به معنای عمل نمودن به [[دستورات]] [[اهل بیت]] {{عم}} است که در بسیاری از [[آیات قرآن]] و [[روایات]] بر آن تأکید شده است<ref>سوره آل عمران، آیه ۳۱.</ref>.
=== [[پرداخت حقوق مالی اهل بیت]] ===
# '''[[اطاعت از اهل بیت]] {{عم}}:''' اطاعت و پیروی به عنوان یک [[حق]] بر گردن هر [[انسانی]] است که از [[امام]] خود [[اطاعت]] کند.
=== [[تسلیم اهل بیت]] {{عم}} و [[جنگ با دشمنان اهل بیت|جنگ با دشمنان آن‌ها]] ===
# '''[[معیت با اهل بیت]] {{عم}}:''' یکی از [[دستورات]] [[خدا]] به [[مؤمنان]]، [[همراهی]] [[مؤمنان]] با [[صادقان]] است: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَكُونُوا مَعَ الصَّادِقِينَ}}<ref>«ای مؤمنان! از خداوند پروا کنید و با راستگویان باشید!» سوره توبه، آیه ۱۱۹.</ref>. در پاره‌ای از روایات [[شیعه]] و [[سنّی]]، [[صادقان]]، [[پیامبر]] و [[اهل بیت]] {{عم}} او معرفی شده‌اند<ref>{{متن حدیث| عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ {{ع}} فِي قَوْلِهِ كُونُوا مَعَ الصَّادِقِينَ قَالَ مَعَ آلِ مُحَمَّدٍ {{عم}}}}؛بحارالأنوار، ج۲۴، ص۳۱.</ref>.
=== [[انتظار فرج اهل بیت]] {{عم}} ===
# '''[[وفاداری در بیعت با اهل بیت]]:''' یکی از [[حقوق امام]] بر گردن [[امت]] و [[وظایف امت]] نسبت به [[امام]]، [[وفاداری]] در بیعت با امام است.
# '''[[اجابت دعوت اهل بیت]] {{عم}}:''' یاری و نصرت [[اهل بیت]] [[عصمت]] و [[طهارت]] {{عم}} در همه حالات؛ چه در هنگام یارخواهی آنان<ref>{{متن حدیث|وَ أَمَّا حَقِّي عَلَيْكُمْ... وَ الْإِجَابَةُ حِينَ أَدْعُوكُمْ}}؛ بحارالأنوار، ج۳۴، ص۴۸.</ref> و چه در سکوتشان بر همه مسلمین واجب است<ref>[[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[وظایف امت نسبت به قرآن و عترت (کتاب)|وظایف امت نسبت به قرآن و عترت]]، ص ۹۳ ـ ۱۰۲.</ref>.
# '''[[پرداخت حقوق مالی اهل بیت]]:''' پرداخت [[حقوق]] [[مالی]] [[اهل بیت]] {{عم}} از [[وظایف امت]] [[مسلمان]] به‌شمار می‌رود که امروزه بیشتر در قالب [[خمس]] جلوه کرده است<ref>سوره انفال، آیه ۴۱.</ref>. گاهی نیز در قالب "[[انفال]]" <ref>سوره انفال، آیه ۱.</ref> و گاهی در قالب فیء است<ref>سوره حشر، آیه ۷.</ref>.<ref>[[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[وظایف امت نسبت به قرآن و عترت (کتاب)|وظایف امت نسبت به قرآن و عترت]]، ص ۱۰۲-۱۰۳؛ [[حسن یوسفیان|یوسفیان، حسن]]، [[اهل بیت - یوسفیان (مقاله)|مقاله «اهل بیت»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵]]، ص ۹۳.</ref>
# '''[[تسلیم اهل بیت]] {{عم}}:''' [[تسلیم]] [[اهل بیت]] {{عم}} بودن، دستوری [[الهی]] است. [[خدای سبحان]] [[فرشتگان]] را موظف کرده که به همراه او بر [[پیامبر]] عظیم‌الشأن [[اسلام]] {{صل}} [[درود]] فرستند: {{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِيمًا}}<ref>«خداوند و فرشتگانش بر پیامبر درود می‌فرستند، ای مؤمنان! بر او درود فرستید و به شایستگی (بدو) سلام کنید» سوره احزاب، آیه ۵۶.</ref> و در برابر [[راهنمایی]] آن حضرت [[تسلیم محض]] باشند.
# '''[[جنگ با دشمنان اهل بیت]] {{عم}}:''' یکی از [[وظایف]] [[رفتاری]] [[امت]] نسبت به [[اهل بیت]] {{عم}} [[زندگی]] مسالمت‌آمیز با کسانی است که [[تسلیم]] آنهایند<ref>{{متن حدیث|سِلْمٌ لِمَنْ سَالَمَكُمْ}}</ref> و [[جنگ]] بی‌امان با کسانی که با آنها سر [[جنگ]] و [[نزاع]] دارند<ref>{{متن حدیث|وَ حَرْبٌ لِمَنْ حَارَبَكُمْ}}</ref>.<ref>[[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[وظایف امت نسبت به قرآن و عترت (کتاب)|وظایف امت نسبت به قرآن و عترت]]، ص ۱۰۳ ـ ۱۰۴.</ref>
# '''[[انتظار فرج اهل بیت]] {{عم}}:''' انتظار ظهور امام مهدی {{ع}} از مهمترین ارکان [[اعتقادی]] [[شیعیان]] است که بسیاری آن را صرفا یک حالت [[قلبی]] تلقی می کنند در حالی که [[روح]] سازنده [[انتظار]]، با حرکت و عمل پیوند خورده است و تمام ابعاد فردی و [[اجتماعی]] [[زندگی]] [[انسان]] را دربر می گیرد و آثار عمیق [[تربیتی]]، روانشناختی، [[سیاسی]]، [[اقتصادی]] و... بر فرد و [[جامعه]] باقی می گذارد<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[مؤلفه‌­های انتظار توان­مند از نگاه روایات معصومین (مقاله)|مؤلفه‌­های انتظار توان­مند از نگاه روایات معصومین]]؛ [[سید مهدی موسوی|موسوی، سید مهدی]]، [[تربیت سیاسی در پرتو انتظار (مقاله)|تربیت سیاسی در پرتو انتظار]]، ص۳۸-۳۹.</ref>.


== جستارهای وابسته ==  
== جستارهای وابسته ==  
خط ۸۳: خط ۹۹:
* [[انتظار فرج اهل بیت]]
* [[انتظار فرج اهل بیت]]
* [[پیمان با خدا]]
* [[پیمان با خدا]]
*
{{پایان مدخل وابسته}}
{{پایان مدخل وابسته}}


== منابع ==
== منابع ==
{{منابع}}
{{منابع}}
* [[پرونده:IM010259.jpg|22px]] [[وظایف امت نسبت به قرآن و عترت (کتاب)|'''وظایف امت نسبت به قرآن و عترت''']]
# [[پرونده:IM010259.jpg|22px]] [[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[وظایف امت نسبت به قرآن و عترت (کتاب)|'''وظایف امت نسبت به قرآن و عترت''']]
# [[پرونده:10103832.jpg|22px]] [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[شرح زیارت جامعه کبیره ۴ (کتاب)|'''شرح زیارت جامعه کبیره ۴''']]
# [[پرونده:1368987.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|'''فرهنگ غدیر''']]
# [[پرونده:77799.jpg|22px]] [[سید محمد حسین میرباقری|میرباقری، سید محمد حسین]]، [[وظایف منتظران (کتاب)|'''وظایف منتظران''']]
# [[پرونده:1379781.jpg|22px]] [[آرزو شکری|شکری، آرزو]]، [[حقوق اهل بیت (کتاب)|'''حقوق اهل بیت''']]
# [[پرونده:1313.jpg|22px]] [[حسن یوسفیان|یوسفیان، حسن]]، [[اهل بیت - یوسفیان (مقاله)|مقاله «اهل بیت»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|'''دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵''']]
# [[پرونده:13681225.jpg|22px]] [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[مؤلفه‌­های انتظار توان­مند از نگاه روایات معصومین (مقاله)|'''مؤلفه‌­های انتظار توان­مند از نگاه روایات معصومین''']]، [[گفتمان مهدویت مقاله‌های گفتمان هشتم ج۱ (کتاب)|گفتمان مهدویت مقاله‌های گفتمان هشتم ج۱]]
# [[پرونده:مشرق موعود.jpg|22px]] [[سید مهدی موسوی|موسوی، سید مهدی]]، [[تربیت سیاسی در پرتو انتظار (مقاله)|'''تربیت سیاسی در پرتو انتظار''']]، [[مشرق موعود (نشریه)|فصلنامه مشرق موعود]]
{{پایان منابع}}
{{پایان منابع}}


خط ۹۶: خط ۱۱۷:


[[رده:اهل بیت]]
[[رده:اهل بیت]]
[[رده:وظایف امت نسبت به اهل بیت]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۳۰ مهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۳:۰۶

این مدخل زیرشاخهٔ بحث اهل بیت است. وظایف امت نسبت به اهل بیت از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: وظایف امت نسبت به اهل بیت در قرآن - پرسش مرتبط ندارد

وطایف امت نسبت به اهل بیت (ع) از مواردی است که در آیات و روایات بدان اشاره شده است که در سه بخش معرفتی، عاطفی و رفتاری دسته‌بندی می‌شود. وظایف معرفتی آن است که یک انسان مسلمان، بینش درستی از شخصیت، جایگاه حقوق و معارف اهل بیت (ع) داشته باشد تا در مقام عمل و رفتار نسبت به آنها درست عمل نماید. مهم‌ترین وظایف معرفتی درباره اهل بیت (ع) عبارت‌اند از: شناخت شخصیت و جایگاه اهل بیت؛ شناخت حقوق ایشان و شناخت سیره و معارف اهل بیت (ع). برخی از مهمترین وظایف قبلی و عاطفی عبارت‌اند از: ایمان به اهل بیت؛ کفر به دشمنان ایشان؛ پذیرش ولایت؛ بیزاری از دشمنان اهل بیت (ع)؛ محبت به اهل بیت (ع) و غیره. اما مهم‌ترین وظیفه امت نسبت به اهل بیت (ع)، عمل به دستورات و آموزه‌های آنهاست، برخی از مهم‌ترین وظایف عملی عبارت است از: تمسّک به اهل بیت (ع)؛ اعتصام به ایشان؛ تبعیت؛ اطاعت؛ معیت با اهل بیت (ع)؛ وفاداری در بیعت و غیره.

مقدمه

در قرآن کریم و روایات علاوه بر شمردن فضایل اهل‌ بیت (ع)، وظیفۀ عموم مسلمانان را نیز در برابر آنان تعیین کرده است، وظایفی مانند مودت، تمسّک به آنان، ولایت، مقدم دانستن آنان، اقتدا به ایشان، تکریم، پرداخت خمس، صله و پیوند، صلوات بر آنان، یاد ایشان، ذکر مصائب، زیارت و...[۱].

وظایف امت پیامبر اسلام درباره پیامبر و اهل بیت (ع) او را می‌توان در عبارت تمسک به پیامبر و اهل بیت خلاصه و به سه بخش معرفتی، عاطفی و رفتاری دسته‌بندی کرد:

نخست: وظایف معرفتی

مقالهٔ اصلی: وظایف معرفتی امت نسبت به اهل بیت

وظایف معرفتی آن است که یک انسان مسلمان، بینش درستی از شخصیت، جایگاه حقوق و معارف اهل بیت (ع) داشته باشد تا در مقام عمل و رفتار نسبت به آنها درست عمل نماید. مهم‌ترین وظایف معرفتی درباره اهل بیت (ع) عبارت است از:

  1. شناخت شخصیت و جایگاه اهل بیت (ع): آنچه بر عهده امت است، شناخت شخصیت و جایگاه اهل بیت (ع) است، نه شناخت شناسنامه‌ای و شخصی، گرچه شناخت شخصی آنها نیز لازم است. امام عسکری (ع) می‌فرمایند: زمین تا روز قیامت از حجت خدا بر خلقش خالی نیست. هر که بمیرد، در حالی که امام زمان خود را نشناسد به مرگ جاهلیت مرده است[۲].
  2. شناخت حقوق اهل بیت (ع): جنبه‌‌ای که در عرصه شناخت اهل بیت (ع) باید به آن توجه داشته باشیم شناخت حقوق اهل بیت (ع) است. پیامبر اسلام (ص) می‌فرمایند: به خداوند سوگند بنده‌ای از اعمال خود سود نمی‌برد مگر اینکه حق ما را بشناسد[۳].
  3. شناخت سیره و معارف اهل بیت (ع): شناخت زندگی معصومان (ع)، دارای مراتب و مراحلی است که بخشی از آن به شناخت خاندان آن بزرگواران و بخشی به شناخت فضایل، مناقب و مصائب آنان اختصاص دارد و بخشی نیز با شناخت حکمت رفتار و نحوه عملکرد آنان به‌دست می‌آید. شناخت سیره به معنای فهم و دریافت سیر هدایتی اهل بیت (ع) در عرصه اجتماعی و تاریخی است. به دیگر سخن، شناخت سیره، نگرش روشمند و هماهنگی به عملکرد معصومان (ع) است. پیروی از ائمه اطهار (ع)، نیازمند شناخت سیره آنهاست تا در رویارویی با نیازهای پیش رو، مطابق با الگوی رفتاری ائمه هدی (ع) عمل نماید[۴].

وظایف قلبی و عاطفی

مقالهٔ اصلی: وظایف قلبی و عاطفی امت نسبت به اهل بیت

پیوند قلبی و عاطفی با اهل بیت (ع) به این معناست که ما قلب‌ها و احساسات‌مان را با اهل بیت (ع) پیوند بزنیم، به گونه‌ای که همه اعمال قلبی و عاطفی ما در راستای خواست خدای متعال و اهل بیت (ع) باشد. برخی از مهمترین اعمال قلبی و عاطفی ما درباره اهل بیت (ع) چند چیز است:

  1. ایمان به اهل بیت (ع): ایمان به اهل بیت (ع) نخستین و مهمترین پیوند قلبی ما با آنهاست. ایمان به اهل بیت (ع) و دارای مراتب و جلوه‌های متعددی است مانند: ایمان به خود اهل بیت (ع) و آنچه آنها به آن ایمان دارند[۵].
  2. کفر به دشمنان اهل بیت (ع): کفر به دشمنان اهل بیت چونان ایمان به آنان نیز لازم است[۶]، همچنین باید کفر ورزید به آنچه اهل بیت (ع) بدان کفر ورزیدند[۷].
  3. پذیرش ولایت اهل بیت (ع): پذیرش ولایت اهل بیت (ع) در ردیف پذیرش ولایت خدا قرار گرفته است[۸]. امام صادق (ع) می‌فرمایند: "خداوند دستور به پذیرش ولایت ائمه (ع) داده که در آیه ﴿وَجَعَلْنَاهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا﴾[۹] به آنها تصریح می‌نماید[۱۰].
  4. بیزاری از دشمنان اهل بیت (ع): همان‌گونه که پذیرش ولایت اهل بیت (ع) وظیفه است، برائت از دشمنان اهل بیت نیز یک وظیفه به‌شمار می‌آید. تبری از دشمنان اهل بیت دارای مراتب و مصادیق متعددی است مانند: بیزاری از دشمنان اهل بیت[۱۱]؛ بیزاری از هر فرمانروایی جز اهل بیت (ع)[۱۲] و غیره.
  5. محبت به اهل بیت (ع): محبت، به معنای دوست داشتن و امری قلبی و در برابر بغض است[۱۳]. امیر مؤمنان (ع) محبّت به خاندان پیامبر (ص) را حق خدا بر انسان می‌داند[۱۴] و از سویی محبّت اهل بیت (ع) با محبّت خدا گره خورده است: «فَمَنْ أَحَبَّنَا فَقَدْ أَحَبَّ اللَّهَ»[۱۵].
  6. بغض به دشمنان اهل بیت: بغض در برابر حبّ و به معنای نفرت داشتن از چیزی است، هم باید به اهل بیت محبت ورزید و هم باید به دشمنان آنها نفرت و بغض داشت[۱۶].
  7. مودت اهل بیت (ع): یکی از وظایف مهم مسلمانان در هر زمانی، مودت اهل بیت پیامبر (ص) است. منظور از مودت اهل بیت (ع) پذیرش ولایت آن بزرگواران است. مودت نسبت به خاندان پیامبر (ص) دارای ثمرات مختلفی است که مهمترین آنها سعادت دنیا و آخرت است[۱۷].
  8. عداوت با دشمنان اهل بیت: عداوت نقطه مقابل مودت و به معنای دشمنی است. مسلمانان به همان اندازه که موظف‌اند به اهل بیت (ع) مودت داشته باشند باید با دشمنان اهل بیت نیز باید دشمنی نمایند[۱۸].
  9. دوستی با دوستان اهل بیت: اگر کسی اهل بیت را دوست داشته باشد، عشق به دوستان و شیفتگان آنها نیز بر او واجب است. علت این وجوب، تبعیت و هدایت آنان است[۱۹].
  10. زیارت اهل بیت (ع): مهم‌ترین هدف در زیارت، اتصاف زائر به اوصاف مزور است از این رو، دستورهای اکیدی درباره زیارت اهل بیت (ع) و کیفیت آن رسیده است؛ چنان‌که سیره سلف صالح از اولیای خدا نیز چنین بوده است و روایات فراوان جوامع روایی، شاهد گویای آن است.
  11. توسل به اهل بیت: دستور به توسل یک دستور الهی است[۲۰]. مصادیق وسیله نیز در نگاه رسول خدا (ص) اهل بیت‌اند[۲۱]. سرّ توسل به اهل بیت (ع) و سوگند دادن خدا به حق ایشان این است که آنان بهترین مجرای فیض الهی‌اند.
  12. صلوات بر اهل بیت (ع): خدای متعال به همراه ملائکه بر پیامبر (ص) صلوات می‌فرستند و به مؤمنان نیز دستور می‌دهد تا بر حبیبش صلوات بفرستند و تسلیم وی باشند: ﴿إِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِيمًا﴾[۲۲].
  13. لعن بر دشمنان اهل بیت (ع): لعن به‌معنای طلب دوری از رحمت و جلوه عاطفی و لفظی برائت از باطل و اهل باطل است و بر هر انسان مسلمانی لازم است تا از باطل و اهل باطل تبری جسته و آنان را لعن نمایند. یکی از مهم‌ترین مصادیق اهل باطل، دشمنان اهل بیت عصمت و طهارت (ع) هستند[۲۳].

سوم: وظایف رفتاری و عملی

مقالهٔ اصلی: وظایف رفتاری و عملی امت نسبت به اهل بیت

مهم‌ترین وظیفه امت نسبت به اهل بیت عصمت و طهارت (ع)، عمل به دستورات و آموزه‌های آنهاست، وظایف معرفتی و عاطفی مقدمه‌ای برای وظایف عملی است. چنانچه معرفت، عواطف و احساسات ما، جامه عمل نپوشاند، راه به‌جایی نمی‌برد. برخی از مهم‌ترین وظایف عملی نسبت به اهل بیت عصمت و طهارت (ع) اشاره می‌شود:

  1. تمسّک به اهل بیت (ع): یکی از وظایف مسلمانان نسبت به اهل بیت (ع) تمسّک به آنهاست. تمسک به‌معنای چنگ زدن به اهل بیت (ع) و محکم گرفتن آنهاست، به گونه‌ای که با وجودمان آمیخته گردد و هیچ جدایی از آن نداشته باشیم.
  2. اعتصام به اهل بیت (ع): خدای متعال به انسان دستور می‌دهد اعتصام به حبل الهی داشته باشد: ﴿وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِيعًا﴾[۲۴]. حبل الهی، اهل بیت عصمت و طهارت‌اند[۲۵].
  3. تبعیت از اهل بیت: تبعیت از اهل بیت عصمت و طهارت (ع) در اصطلاح به معنای عمل نمودن به دستورات اهل بیت (ع) است که در بسیاری از آیات قرآن و روایات بر آن تأکید شده است[۲۶].
  4. اطاعت از اهل بیت (ع): اطاعت و پیروی به عنوان یک حق بر گردن هر انسانی است که از امام خود اطاعت کند.
  5. معیت با اهل بیت (ع): یکی از دستورات خدا به مؤمنان، همراهی مؤمنان با صادقان است: ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَكُونُوا مَعَ الصَّادِقِينَ﴾[۲۷]. در پاره‌ای از روایات شیعه و سنّی، صادقان، پیامبر و اهل بیت (ع) او معرفی شده‌اند[۲۸].
  6. وفاداری در بیعت با اهل بیت: یکی از حقوق امام بر گردن امت و وظایف امت نسبت به امام، وفاداری در بیعت با امام است.
  7. اجابت دعوت اهل بیت (ع): یاری و نصرت اهل بیت عصمت و طهارت (ع) در همه حالات؛ چه در هنگام یارخواهی آنان[۲۹] و چه در سکوتشان بر همه مسلمین واجب است[۳۰].
  8. پرداخت حقوق مالی اهل بیت: پرداخت حقوق مالی اهل بیت (ع) از وظایف امت مسلمان به‌شمار می‌رود که امروزه بیشتر در قالب خمس جلوه کرده است[۳۱]. گاهی نیز در قالب "انفال" [۳۲] و گاهی در قالب فیء است[۳۳].[۳۴]
  9. تسلیم اهل بیت (ع): تسلیم اهل بیت (ع) بودن، دستوری الهی است. خدای سبحان فرشتگان را موظف کرده که به همراه او بر پیامبر عظیم‌الشأن اسلام (ص) درود فرستند: ﴿إِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِيمًا﴾[۳۵] و در برابر راهنمایی آن حضرت تسلیم محض باشند.
  10. جنگ با دشمنان اهل بیت (ع): یکی از وظایف رفتاری امت نسبت به اهل بیت (ع) زندگی مسالمت‌آمیز با کسانی است که تسلیم آنهایند[۳۶] و جنگ بی‌امان با کسانی که با آنها سر جنگ و نزاع دارند[۳۷].[۳۸]
  11. انتظار فرج اهل بیت (ع): انتظار ظهور امام مهدی (ع) از مهمترین ارکان اعتقادی شیعیان است که بسیاری آن را صرفا یک حالت قلبی تلقی می کنند در حالی که روح سازنده انتظار، با حرکت و عمل پیوند خورده است و تمام ابعاد فردی و اجتماعی زندگی انسان را دربر می گیرد و آثار عمیق تربیتی، روانشناختی، سیاسی، اقتصادی و... بر فرد و جامعه باقی می گذارد[۳۹].

جستارهای وابسته

منابع

  1. مقامی، مهدی، وظایف امت نسبت به قرآن و عترت
  2. محمدی ری‌شهری، محمد، شرح زیارت جامعه کبیره ۴
  3. محدثی، جواد، فرهنگ غدیر
  4. میرباقری، سید محمد حسین، وظایف منتظران
  5. شکری، آرزو، حقوق اهل بیت
  6. یوسفیان، حسن، مقاله «اهل بیت»، دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵
  7. سلیمیان، خدامراد، مؤلفه‌­های انتظار توان­مند از نگاه روایات معصومین، گفتمان مهدویت مقاله‌های گفتمان هشتم ج۱
  8. موسوی، سید مهدی، تربیت سیاسی در پرتو انتظار، فصلنامه مشرق موعود

پانویس

  1. ↑ ر.ک: محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۱۱۰.
  2. ↑ «أَنَّ الْأَرْضَ لَا تَخْلُو مِنْ حُجَّةٍ لِلَّهِ عَلَى خَلْقِهِ وَ أَنَّ مَنْ مَاتَ وَ لَمْ يَعْرِفْ إِمَامَ زَمَانِهِ مَاتَ مِيتَةً جَاهِلِيَّةً»؛ وسائل الشیعه، ج۱۶، ص۲۴۶.
  3. ↑ «وَ الَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ لَا يَنْفَعُ عَبْداً عَمَلُهُ إِلَّا بِمَعْرِفَةِ حَقِّنَا»؛ بحارالأنوار، ج۲۷، ص۱۷۰؛ فضائل الخمسة من الصحاح الستة، ج۲، ص۷۹.
  4. ↑ مقامی، مهدی، وظایف امت نسبت به قرآن و عترت، ص ۶۲ ـ ۷۱.
  5. ↑ «مُؤْمِنٌ بِكُمْ وَ بِمَا آمَنْتُمْ بِهِ»؛ من لا يحضره الفقيه، ج‏۲، ص۶۱۴.
  6. ↑ «كَافِرٌ بِعَدُوِّكُمْ»؛ من لا يحضره الفقيه، ج‏۲، ص۶۱۴.
  7. ↑ «وَ بِمَا كَفَرْتُمْ بِهِ»؛ من لا يحضره الفقيه، ج‏۲، ص۶۱۴.
  8. ↑ «مَنْ وَالاكُمْ فَقَدْ وَالَى اللَّهَ وَ مَنْ عَادَاكُمْ فَقَدْ عَادَى اللَّهَ»؛ کافی، ج۱، ص۲۱۷.
  9. ↑ «و آنان را پیشوایانی کردیم که به فرمان ما راهبری می‌کردند» سوره انبیاء، آیه ۷۳.
  10. ↑ «فَإِنَّ اللَّهَ أَمَرَ بِوَلَايَةِ الْأَئِمَّةِ الَّذِينَ سَمَّاهُمُ اللَّهُ فِي كِتَابِهِ فِي قَوْلِهِ ﴿وَجَعَلْنَاهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا﴾ وَ هُمُ الَّذِينَ أَمَرَ اللَّهُ بِوَلَايَتِهِمْ وَ طَاعَتِهِمْ»؛ بحارالأنوار، ج۷۵، ص۲۲۳.
  11. ↑ «بَرِئْتُ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ أَعْدَائِكُمْ».
  12. ↑ «وَ كُلِّ مُطَاعٍ سِوَاكُمْ»؛ مفاتیح الجنان، زیارت جامعه کبیره.
  13. ↑ «وَ الْحُبُّ وَ ضِدَّهُ الْبُغْضَ»؛کافی، ج۱، ص۲۰.
  14. ↑ «عَلَيْكُمْ بِحُبِّ آلِ نَبِيِّكُمْ فَإِنَّهُ حَقُّ اللَّهِ عَلَيْكُمْ»؛ غررالحکم، ص۱۱۷.
  15. ↑ صدوق، أمالی، ص۴۷۶.
  16. ↑ مقامی، مهدی، وظایف امت نسبت به قرآن و عترت، ص ۷۱ ـ ۸۰.
  17. ↑ ر.ک: مقامی، مهدی، وظایف امت نسبت به قرآن و عترت، ص ۸۱ و ۹۵؛ میرباقری، سید محمد حسین، وظایف منتظران ص ۷۹-۹۱؛ محمدی ری‌شهری، محمد، شرح زیارت جامعه کبیره، ص۴۷۷ ـ ۴۷۸؛ محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۳۸.
  18. ↑ «عَدُوٌّ لِمَنْ عَادَاكُمْ»
  19. ↑ شکری، آرزو، حقوق اهل بیت، ص۹۰- ۹۱.
  20. ↑ «ای مؤمنان! از خداوند پروا کنید و به سوی او راه جویید و در راه او جهاد کنید باشد که رستگار گردید» سوره مائده، آیه ۳۵.
  21. ↑ «وَ هُمُ الْوَسِيلَةُ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ»؛ عیون أخبار الرضا، ج۲، ص۵۸.
  22. ↑ «خداوند و فرشتگانش بر پیامبر درود می‌فرستند، ای مؤمنان! بر او درود فرستید و به شایستگی (بدو) سلام کنید» سوره احزاب، آیه ۵۶.
  23. ↑ مقامی، مهدی، وظایف امت نسبت به قرآن و عترت، ص ۸۶ ـ ۹۲.
  24. ↑ «و همگان به ریسمان خداوند بیاویزید» سوره آل عمران، آیه ۱۰۳.
  25. ↑ «نَحْنُ حَبْلُ اللَّهِ الَّذِي قَالَ اللَّهُ تَعَالَى وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِيعاً وَ لا تَفَرَّقُوا»؛ بحارالأنوار، ج۲۴، ص۸۴.
  26. ↑ سوره آل عمران، آیه ۳۱.
  27. ↑ «ای مؤمنان! از خداوند پروا کنید و با راستگویان باشید!» سوره توبه، آیه ۱۱۹.
  28. ↑ « عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (ع) فِي قَوْلِهِ كُونُوا مَعَ الصَّادِقِينَ قَالَ مَعَ آلِ مُحَمَّدٍ (ع)»؛بحارالأنوار، ج۲۴، ص۳۱.
  29. ↑ «وَ أَمَّا حَقِّي عَلَيْكُمْ... وَ الْإِجَابَةُ حِينَ أَدْعُوكُمْ»؛ بحارالأنوار، ج۳۴، ص۴۸.
  30. ↑ مقامی، مهدی، وظایف امت نسبت به قرآن و عترت، ص ۹۳ ـ ۱۰۲.
  31. ↑ سوره انفال، آیه ۴۱.
  32. ↑ سوره انفال، آیه ۱.
  33. ↑ سوره حشر، آیه ۷.
  34. ↑ مقامی، مهدی، وظایف امت نسبت به قرآن و عترت، ص ۱۰۲-۱۰۳؛ یوسفیان، حسن، مقاله «اهل بیت»، دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵، ص ۹۳.
  35. ↑ «خداوند و فرشتگانش بر پیامبر درود می‌فرستند، ای مؤمنان! بر او درود فرستید و به شایستگی (بدو) سلام کنید» سوره احزاب، آیه ۵۶.
  36. ↑ «سِلْمٌ لِمَنْ سَالَمَكُمْ»
  37. ↑ «وَ حَرْبٌ لِمَنْ حَارَبَكُمْ»
  38. ↑ مقامی، مهدی، وظایف امت نسبت به قرآن و عترت، ص ۱۰۳ ـ ۱۰۴.
  39. ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، مؤلفه‌­های انتظار توان­مند از نگاه روایات معصومین؛ موسوی، سید مهدی، تربیت سیاسی در پرتو انتظار، ص۳۸-۳۹.
برگرفته از «https://fa.imamatpedia.com/w/index.php?title=وظایف_امت_نسبت_به_اهل_بیت&oldid=1235170»