فجور: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-==منابع== +== منابع ==)) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ | {{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[فجور در جامعه‌شناسی اسلامی]]| پرسش مرتبط = }} | ||
==مقدمه== | == مقدمه == | ||
“فجر” گشودن در چیزی را می‌گویند. {{عربی|انفجر الماء}} یعنی گشوده شد. این معنا گسترش یافت و در مورد [[برانگیختن]] و گشودن در [[معاصی]] (فجور) به کار رفت؛ از این‌رو [[دروغ]] را فجور دانستند. این کاربرد باز هم گسترش یافت تا آنجا که هر [[تمایل]] و رویگردانی از [[حق]] را “فاجر” نامیدند<ref>ابن فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۵، ص۴۷۵.</ref>. | “فجر” گشودن در چیزی را می‌گویند. {{عربی|انفجر الماء}} یعنی گشوده شد. این معنا گسترش یافت و در مورد [[برانگیختن]] و گشودن در [[معاصی]] (فجور) به کار رفت؛ از این‌رو [[دروغ]] را فجور دانستند. این کاربرد باز هم گسترش یافت تا آنجا که هر [[تمایل]] و رویگردانی از [[حق]] را “فاجر” نامیدند<ref>ابن فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۵، ص۴۷۵.</ref>. | ||
“فجور” در آیاتی در مقابل [[تقوا]]، [[خروج]] از حد [[اعتدال]] و مجریان طبیعی قرار می‌گیرد که به [[فسق]] و طغیان منجر شود؛ مانند {{متن قرآن|أَمْ نَجْعَلُ الْمُتَّقِينَ كَالْفُجَّارِ}}<ref>«یا پرهیزگاران را چون گناهکاران می‌دانیم؟» سوره ص، آیه ۲۸.</ref> فجور انشقاق و جدایی از حالت تقوا و [[عدالت]]، و [[ظهور]] فسق و [[دشمنی]] است، لذا در آیاتی<ref>{{متن قرآن|وَنَفْسٍ وَمَا سَوَّاهَا * فَأَلْهَمَهَا فُجُورَهَا وَتَقْوَاهَا}} «و به جان (آدمی) و آنکه آن را بهنجار داشت * پس به او نافرمانی و پرهیزگاری را الهام کرد» سوره شمس، آیه ۷-۸؛ {{متن قرآن|أَمْ نَجْعَلُ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ كَالْمُفْسِدِينَ فِي الْأَرْضِ أَمْ نَجْعَلُ الْمُتَّقِينَ كَالْفُجَّارِ}} «آیا کسانی را که ایمان آورده‌اند و کارهای شایسته کرده‌اند چون فسادانگیزان در زمین می‌شماریم؟ یا پرهیزگاران را چون گناهکاران می‌دانیم؟» سوره ص، آیه ۲۸.</ref> مقابل تقوا و [[متقی]] قرار گرفته است<ref>حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن، ج۹، ص۳۳.</ref>. طبق [[آیه]] {{متن قرآن|فَأَلْهَمَهَا فُجُورَهَا وَتَقْوَاهَا}}، [[خداوند]] تقوا و فجور ([[قدرت]] تشخیص کار خوب و بد یا میل به انجام خوبی و اجتناب از [[بدی]]) را به [[نفس انسان]] [[الهام]] کرده است. [[علامه طباطبایی]] در [[تفسیر آیه]] مذکور می‌نویسد: فجور - به طوری که راغب گفته - به معنای دریدن پرده [[حرمت]] [[دین]] است. در [[حقیقت]]، وقتی [[شریعت الهی]] از عمل یا از ترک عملی [[نهی]] می‌کند، این [[نهی]] پرده‌ای است که بین آن عمل و ترک عمل و بین [[انسان]] زده شده و ارتکاب آن عمل و ترک این عمل دریدن آن پرده است. اجتناب از فجور، دوری از هر عملی است که با کمال نفس منافات داشته باشد و در [[روایت]] هم به [[ورع]] و [[پرهیز از محرمات]] [[الهی]] [[تفسیر]] شده است. کلمه [[الهام]] به معنای آن است که [[تصمیم]] یا آگهی و [[علمی]] از خبری در [[دل]] [[آدمی]] بیفتد و این خود افاضه‌ای الهی است و [[صور]] علمیه یا [[تصور]] یا [[تصدیقی]] است که [[خدای تعالی]] به دل هر کس که بخواهد می‌اندازد. منظور از الهام این است که خدای تعالی به انسان شناسانده که فعلی که انجام می‌دهد فجور است یا [[تقوا]] و برایش مشخص کرده که تقوا چگونه اعمالی و فجور چگونه اعمالی است. الهام فجور و تقوا همان [[عقل عملی]] است که از نتیجه‌های تسویه نفس است؛ پس الهام مذکور از صفات و خصوصیات [[خلقت]] آدمی است<ref>[[سید محمد حسین طباطبایی|طباطبایی، سید محمد حسین]]، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۲۰، ص۴۹۹-۵۰۰.</ref>. | “فجور” در آیاتی در مقابل [[تقوا]]، [[خروج]] از حد [[اعتدال]] و مجریان طبیعی قرار می‌گیرد که به [[فسق]] و طغیان منجر شود؛ مانند {{متن قرآن|أَمْ نَجْعَلُ الْمُتَّقِينَ كَالْفُجَّارِ}}<ref>«یا پرهیزگاران را چون گناهکاران می‌دانیم؟» سوره ص، آیه ۲۸.</ref> فجور انشقاق و جدایی از حالت تقوا و [[عدالت]]، و [[ظهور]] فسق و [[دشمنی]] است، لذا در آیاتی<ref>{{متن قرآن|وَنَفْسٍ وَمَا سَوَّاهَا * فَأَلْهَمَهَا فُجُورَهَا وَتَقْوَاهَا}} «و به جان (آدمی) و آنکه آن را بهنجار داشت * پس به او نافرمانی و پرهیزگاری را الهام کرد» سوره شمس، آیه ۷-۸؛ {{متن قرآن|أَمْ نَجْعَلُ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ كَالْمُفْسِدِينَ فِي الْأَرْضِ أَمْ نَجْعَلُ الْمُتَّقِينَ كَالْفُجَّارِ}} «آیا کسانی را که ایمان آورده‌اند و کارهای شایسته کرده‌اند چون فسادانگیزان در زمین می‌شماریم؟ یا پرهیزگاران را چون گناهکاران می‌دانیم؟» سوره ص، آیه ۲۸.</ref> مقابل تقوا و [[متقی]] قرار گرفته است<ref>حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن، ج۹، ص۳۳.</ref>. طبق [[آیه]] {{متن قرآن|فَأَلْهَمَهَا فُجُورَهَا وَتَقْوَاهَا}}، [[خداوند]] تقوا و فجور ([[قدرت]] تشخیص کار خوب و بد یا میل به انجام خوبی و اجتناب از [[بدی]]) را به [[نفس انسان]] [[الهام]] کرده است. [[علامه طباطبایی]] در [[تفسیر آیه]] مذکور می‌نویسد: فجور - به طوری که راغب گفته - به معنای دریدن پرده [[حرمت]] [[دین]] است. در [[حقیقت]]، وقتی [[شریعت الهی]] از عمل یا از ترک عملی [[نهی]] می‌کند، این [[نهی]] پرده‌ای است که بین آن عمل و ترک عمل و بین [[انسان]] زده شده و ارتکاب آن عمل و ترک این عمل دریدن آن پرده است. اجتناب از فجور، دوری از هر عملی است که با کمال نفس منافات داشته باشد و در [[روایت]] هم به [[ورع]] و [[پرهیز از محرمات]] [[الهی]] [[تفسیر]] شده است. کلمه [[الهام]] به معنای آن است که [[تصمیم]] یا آگهی و [[علمی]] از خبری در [[دل]] [[آدمی]] بیفتد و این خود افاضه‌ای الهی است و [[صور]] علمیه یا [[تصور]] یا [[تصدیقی]] است که [[خدای تعالی]] به دل هر کس که بخواهد می‌اندازد. منظور از الهام این است که خدای تعالی به انسان شناسانده که فعلی که انجام می‌دهد فجور است یا [[تقوا]] و برایش مشخص کرده که تقوا چگونه اعمالی و فجور چگونه اعمالی است. الهام فجور و تقوا همان [[عقل عملی]] است که از نتیجه‌های تسویه نفس است؛ پس الهام مذکور از صفات و خصوصیات [[خلقت]] آدمی است<ref>[[سید محمد حسین طباطبایی|طباطبایی، سید محمد حسین]]، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۲۰، ص۴۹۹-۵۰۰.</ref>. | ||
==آیات قرآنی مرتبط== | == آیات قرآنی مرتبط == | ||
#تمایز [[پرهیزکاران]] و بدکاران در پیشگاه [[حق]]: {{متن قرآن|أَمْ نَجْعَلُ الْمُتَّقِينَ كَالْفُجَّارِ}}<ref>«یا پرهیزگاران را چون گناهکاران می‌دانیم؟» سوره ص، آیه ۲۸.</ref>. | # تمایز [[پرهیزکاران]] و بدکاران در پیشگاه [[حق]]: {{متن قرآن|أَمْ نَجْعَلُ الْمُتَّقِينَ كَالْفُجَّارِ}}<ref>«یا پرهیزگاران را چون گناهکاران می‌دانیم؟» سوره ص، آیه ۲۸.</ref>. | ||
# [[وعده]] [[عذاب]] [[جهنم]] به بدکاران: {{متن قرآن|إِنَّ الْأَبْرَارَ لَفِي نَعِيمٍ * وَإِنَّ الْفُجَّارَ لَفِي جَحِيمٍ}}<ref>«بی‌گمان نیکان در ناز و نعمتی بی‌شمارند * و به راستی گنهکاران در دوزخ‌اند» سوره انفطار، آیه ۱۳-۱۴.</ref>.<ref>[[سید حسین شرف‌الدین|شرف‌الدین، سید حسین]]، [[ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم (کتاب)|ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم]]، ص ۱۸۲.</ref> | # [[وعده]] [[عذاب]] [[جهنم]] به بدکاران: {{متن قرآن|إِنَّ الْأَبْرَارَ لَفِي نَعِيمٍ * وَإِنَّ الْفُجَّارَ لَفِي جَحِيمٍ}}<ref>«بی‌گمان نیکان در ناز و نعمتی بی‌شمارند * و به راستی گنهکاران در دوزخ‌اند» سوره انفطار، آیه ۱۳-۱۴.</ref>.<ref>[[سید حسین شرف‌الدین|شرف‌الدین، سید حسین]]، [[ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم (کتاب)|ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم]]، ص ۱۸۲.</ref> | ||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||
{{ | {{مدخل وابسته}} | ||
* [[فسق]] | * [[فسق]] | ||
* [[اطاعت خدا]] | * [[اطاعت خدا]] | ||
{{پایان | {{پایان مدخل وابسته}} | ||
== منابع == | == منابع == | ||
| خط ۲۶: | خط ۲۳: | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده: | [[رده:گناه]] | ||
{{ارزش‌های اجتماعی}} | {{ارزش‌های اجتماعی}} | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۶ مارس ۲۰۲۴، ساعت ۱۷:۳۶
فجور از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: فجور در جامعه‌شناسی اسلامی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
“فجر” گشودن در چیزی را می‌گویند. انفجر الماء یعنی گشوده شد. این معنا گسترش یافت و در مورد برانگیختن و گشودن در معاصی (فجور) به کار رفت؛ از این‌رو دروغ را فجور دانستند. این کاربرد باز هم گسترش یافت تا آنجا که هر تمایل و رویگردانی از حق را “فاجر” نامیدند[۱]. “فجور” در آیاتی در مقابل تقوا، خروج از حد اعتدال و مجریان طبیعی قرار می‌گیرد که به فسق و طغیان منجر شود؛ مانند ﴿أَمْ نَجْعَلُ الْمُتَّقِينَ كَالْفُجَّارِ﴾[۲] فجور انشقاق و جدایی از حالت تقوا و عدالت، و ظهور فسق و دشمنی است، لذا در آیاتی[۳] مقابل تقوا و متقی قرار گرفته است[۴]. طبق آیه ﴿فَأَلْهَمَهَا فُجُورَهَا وَتَقْوَاهَا﴾، خداوند تقوا و فجور (قدرت تشخیص کار خوب و بد یا میل به انجام خوبی و اجتناب از بدی) را به نفس انسان الهام کرده است. علامه طباطبایی در تفسیر آیه مذکور می‌نویسد: فجور - به طوری که راغب گفته - به معنای دریدن پرده حرمت دین است. در حقیقت، وقتی شریعت الهی از عمل یا از ترک عملی نهی می‌کند، این نهی پرده‌ای است که بین آن عمل و ترک عمل و بین انسان زده شده و ارتکاب آن عمل و ترک این عمل دریدن آن پرده است. اجتناب از فجور، دوری از هر عملی است که با کمال نفس منافات داشته باشد و در روایت هم به ورع و پرهیز از محرمات الهی تفسیر شده است. کلمه الهام به معنای آن است که تصمیم یا آگهی و علمی از خبری در دل آدمی بیفتد و این خود افاضه‌ای الهی است و صور علمیه یا تصور یا تصدیقی است که خدای تعالی به دل هر کس که بخواهد می‌اندازد. منظور از الهام این است که خدای تعالی به انسان شناسانده که فعلی که انجام می‌دهد فجور است یا تقوا و برایش مشخص کرده که تقوا چگونه اعمالی و فجور چگونه اعمالی است. الهام فجور و تقوا همان عقل عملی است که از نتیجه‌های تسویه نفس است؛ پس الهام مذکور از صفات و خصوصیات خلقت آدمی است[۵].
آیات قرآنی مرتبط
- تمایز پرهیزکاران و بدکاران در پیشگاه حق: ﴿أَمْ نَجْعَلُ الْمُتَّقِينَ كَالْفُجَّارِ﴾[۶].
- وعده عذاب جهنم به بدکاران: ﴿إِنَّ الْأَبْرَارَ لَفِي نَعِيمٍ * وَإِنَّ الْفُجَّارَ لَفِي جَحِيمٍ﴾[۷].[۸]
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ ابن فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۵، ص۴۷۵.
- ↑ «یا پرهیزگاران را چون گناهکاران می‌دانیم؟» سوره ص، آیه ۲۸.
- ↑ ﴿وَنَفْسٍ وَمَا سَوَّاهَا * فَأَلْهَمَهَا فُجُورَهَا وَتَقْوَاهَا﴾ «و به جان (آدمی) و آنکه آن را بهنجار داشت * پس به او نافرمانی و پرهیزگاری را الهام کرد» سوره شمس، آیه ۷-۸؛ ﴿أَمْ نَجْعَلُ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ كَالْمُفْسِدِينَ فِي الْأَرْضِ أَمْ نَجْعَلُ الْمُتَّقِينَ كَالْفُجَّارِ﴾ «آیا کسانی را که ایمان آورده‌اند و کارهای شایسته کرده‌اند چون فسادانگیزان در زمین می‌شماریم؟ یا پرهیزگاران را چون گناهکاران می‌دانیم؟» سوره ص، آیه ۲۸.
- ↑ حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن، ج۹، ص۳۳.
- ↑ طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۲۰، ص۴۹۹-۵۰۰.
- ↑ «یا پرهیزگاران را چون گناهکاران می‌دانیم؟» سوره ص، آیه ۲۸.
- ↑ «بی‌گمان نیکان در ناز و نعمتی بی‌شمارند * و به راستی گنهکاران در دوزخ‌اند» سوره انفطار، آیه ۱۳-۱۴.
- ↑ شرف‌الدین، سید حسین، ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم، ص ۱۸۲.