امامت امام باقر: تفاوت میان نسخه‌ها

افزودن پیوند
از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
دیداریویکی‌متن
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-{{منبع‌ جامع}} +{{منبع جامع}}))
 
(۳۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۷ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{امامت}}
{{مدخل مرتبط
<div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
| موضوع مرتبط = امام باقر
<div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[امامت امام باقر در قرآن]] - [[امامت امام باقر در حدیث]] - [[امامت امام باقر در نهج البلاغه]] - [[امامت امام باقر در کلام اسلامی]] - [[امامت امام باقر در فلسفه اسلامی]] - [[امامت امام باقر در عرفان اسلامی]]</div>
| عنوان مدخل =
<div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[امامت امام باقر (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
| مداخل مرتبط = [[امامت امام باقر در حدیث]] - [[امامت امام باقر در کلام اسلامی]]
| پرسش مرتبط  =  
}}


==مقدمه==
'''امامت امام باقر {{ع}}''' مبتنی بر برخی از ادله‌ای است که از طریق آنها می‌توان این امر را [[اثبات]] کرد. این [[ادله]] عبارت‌اند از نصوصی که برخی از آنها دال بر [[امامت دوازده امام]] است و برخی به صورت خاص دلالت بر [[امامت]] آن حضرت دارد. جدای از [[نصوص]]، [[عصمت]]، [[افضلیت]] و [[معجزات]] ایشان نیز گویای امامت ایشان نیز است.
برای اثبات امامت [[امام باقر]] {{ع}} [[نصوص]] فراوانی از [[رسول خدا]] {{صل}} و [[امیرالمومنین]] {{ع}} و [[امام حسن]] {{ع}} و [[امام حسین]] {{ع}} رسیده است<ref>ر.ک: الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج ۲، ص ۱۶۰ و اثبات الهداه بالنصوص و المعجزات، ج ۴، ص ۹۱.</ref> در اینجا برخی از [[نصوص]] ذکر می‌شود:
#[[زید بن علی بن الحسین]] {{عم}} می‌گوید: نزد پدرم [[علی بن الحسین]] {{عم}} بودم که [[جابر بن عبدالله انصاری]] [[صحابی رسول خدا]] {{صل}} وارد شد و با پدرم مشغول [[گفتگو]] بود که برادرم [[محمد]] از یکی از حجره‌ها بیرون آمد. [[جابر]] بعد که او را [[شناخت]] سر و دست او را بوسه زد و [[سلام]] [[رسول خدا]] {{صل}} را به او رسانید، آنگاه رو به پدرم کرد و گفت: روزی [[رسول خدا]] {{صل}} به من فرمود: ای [[جابر]] وقتی که خدمت فرزندم [[باقر]] رسیدی [[سلام]] مرا به او برسان، او شبیه‌ترین [[مردم]] به من است [[دانش]] او [[دانش]] من و [[فرمان]] او [[فرمان]] من است آنگاه فرمود: {{متن حدیث|سَبْعَةٌ مِنْ وُلْدِهِ أُمَنَاءُ مَعْصُومُونَ أَئِمَّةٌ أَبْرَارٌ وَ السَّابِعُ مَهْدِيُّهُمْ الَّذِي يَمْلَأُ الدُّنْيَا قِسْطاً وَ عَدْلًا كَمَا مُلِئَتْ جَوْراً وَ ظُلْماً}}؛ هفت نفر از [[فرزندان]] او امینان [[معصوم]] و [[پیشوایان]] نیکوکارند و هفتمین آنان [[مهدی]] آنان است همو که [[دنیا]] را پر از [[عدل و داد]] می‌کند آن‌گونه که از [[ظلم و ستم]] پر شده بود. بعد [[رسول خدا]] {{صل}} [[آیه]] {{متن قرآن|وَجَعَلْنَاهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا وَأَوْحَيْنَا إِلَيْهِمْ فِعْلَ الْخَيْرَاتِ وَإِقَامَ الصَّلَاةِ وَإِيتَاءَ الزَّكَاةِ وَكَانُوا لَنَا عَابِدِينَ}}<ref>«و آنان را پیشوایانی کردیم که به فرمان ما راهبری می‌کردند و به آنها انجام کارهای نیک و برپا داشتن نماز و دادن زکات را وحی کردیم و آنان پرستندگان ما بودند» سوره انبیاء، آیه ۷۳.</ref> را [[تلاوت]] کرد<ref>کفایة الأثر، ص ۳۰۲.</ref>.
#هنگامی که [[حضرت زین العابدین]] {{ع}} در بستر بیماری و مرض فوت افتاده بود یکی از یارانش عرضه می‌دارد: اگر پیش [[آمدی]] کرد که هیچ کس را از آن گریزی نیست باید بعد از شما به که پناه بریم؟ فرمود: {{متن حدیث|إِلَى ابْنِی هَذَا وَ أَشَارَ إِلَى مُحَمَّدٍ ابْنِهِ إِنَّهُ وَصِیِّی وَ وَارِثِی وَ عَیْبَةُ عِلْمِی وَ مَعْدِنُ الْعِلْمِ وَ بَاقِرُ الْعِلْمِ}}؛ این پسرم ـ اشاره به [[محمد]] کرد ـ او [[وصی]] و [[وارث]] و [[حافظ]] [[علم]] من است و معدن [[دانش]] است و [[باقر]] العلم است. از آن حضرت معنای [[باقر]] العلم را پرسید فرمود: {{متن حدیث|سَوْفَ یَخْتَلِفُ إِلَیْهِ خُلَّاصُ شِیعَتِی وَ یَبْقُرُ الْعِلْمَ عَلَیْهِمْ بَقْراً}}؛ به زودی ارادتمندان [[پاک]] من نزد او می‌روند و او برای ایشان به واقع [[دانش]] را می‌شکافد. سؤال شد: یا ابن رسول الله چرا [[وصیت]] به [[فرزند]] بزرگترت نکردی؟ فرمود: {{متن حدیث|لَيْسَتِ الْإِمَامَةُ بِالصِّغَرِ وَ الْكِبَرِ هَكَذَا عَهِدَ إِلَيْنَا رَسُولُ اللَّهِ {{صل}} وَ هَكَذَا وَجَدْنَا مَكْتُوباً فِي اللَّوْحِ وَ الصَّحِيفَةِ}}؛ [[امامت]] به کوچکی و بزرگی نیست چنین [[رسول خدا]] به ما دستور داده و در [[لوح]] و [[صحیفه]] نام او نوشته شده است. سؤال شد: بعد از ایشان نام چند نفر [[وصی]] و [[امام]] را [[پیغمبر]] ذکر کرده؟ فرمود: {{متن حدیث|وَجَدْنَا فِي الصَّحِيفَةِ وَ اللَّوْحِ اثْنَيْ عَشَرَ أَسَامِيَ مَكْتُوبَةً بِإِمَامَتِهِمْ وَ أَسَامِي آبَائِهِمْ وَ أُمَّهَاتِهِمْ ثُمَّ قَالَ يَخْرُجُ مِنْ صُلْبِ مُحَمَّدٍ ابْنِي سَبْعَةٌ مِنَ الْأَوْصِيَاءِ فِيهِمُ الْمَهْدِيُّ}}<ref>کفایة الأثر، ص ۲۴۲.</ref>. در [[صحیفه]] و [[لوح]] نام [[دوازده نفر]] با اسم پدر و مادرشان ذکر شده. سپس فرمود از نژاد این پسرم [[محمد]] هفت نفر [[امام]] خواهند بود که [[مهدی]] جزء همین هفت نفر است.
#[[ابو خالد کابلی]] می‌گوید: از [[امام سجاد]] {{ع}} پرسیدم [[تعداد امامان]] بعد از شما چند نفر است؟ فرمود: هشت نفر. پرسیدم چگونه؟ فرمود: {{متن حدیث|لِأَنَّ الْأَئِمَّةَ بَعْدَ رَسُولِ اللَّهِ {{صل}} اثْنَا عَشَرَ، عَدَدَ الْأَسْبَاطِ، ثَلَاثَةٌ مِنَ الْمَاضِینَ وَ أَنَا الرَّابِعُ وَ ثَمَانٌ مِنْ وُلْدِی أَئِمَّةٌ أَبْرَارٌ}}<ref>کفایة الأثر، ص ۲۳۶.</ref>. زیرا [[امامان]] بعد از [[رسول خدا]] {{صل}} ۱۲ نفرند به تعداد به تعداد [[اسباط]] [[بنی اسرائیل]]. سه نفرشان از گذشتگان هستند و من هم نفر چهارم و ۸ نفر دیگر از [[فرزندان]] من از [[پیشوایان]] و [[امامان]] بر حقند.
#عُثَمان بن خَالِد از پدرش [[نقل]] می‌کند: {{عربی|"مَرِضَ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ عَلَيْهِ السَّلَامُ مَرَضَهُ الَّذِي تُوُفِّيَ فِيهِ، فَجَمَعَ أَوْلَادَهُ: مُحَمَّداً وَ الْحَسَنَ، وَ عَبْدَ اللَّهِ، وَ عُمَرَ، وَ زَيْداً، وَ الْحُسَيْنَ، وَ أَوْصَى إِلَى ابْنِهِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ وَ كَنَّاهُ بِالْبَاقِرِ، وَ جَعَلَ أَمْرَهُمْ إِلَيْهِ"}}<ref>کفایة الأثر، ص ۲۴۰.</ref>.
#[[مالک بن أعین جهنی]] می‌گوید: {{عربی|"أَوْصَى عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ {{ع}} ابْنَهُ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِيٍّ {{ع}} فَقَالَ يَا بُنَيَّ إِنِّي جَعَلْتُكَ خَلِيفَتِي مِنْ بَعْدِي لَا يَدَّعِي فِيمَا بَيْنِي وَ بَيْنَكَ أَحَدٌ إِلَّا قَلَّدَهُ اللَّهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ طَوْقاً مِنْ نَارٍ"}}<ref>کفایة الأثر، ص ۲۳۹.</ref>.
#[[امام سجاد]] {{ع}} در بیان مصادیق [[اولی الامر]] و کسانی که [[خداوند عزوجل]] [[پیروی]] و [[تبعیت]] از آنان را بعد از [[رسول خدا]] {{صل}} بر [[امت]] [[واجب]] و لازم نموده اسامی [[امامان]] را از [[امیرالمومنین]] تا خودشان را ذکر کرده مدتی [[سکوت]] می‌کنند [[راوی]] می‌گوید پرسیدم: {{عربی|"فَقُلْتُ لَهُ يَا سَيِّدِي رُوِيَ لَنَا عَنْ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ أَنَّ الْأَرْضَ لَا تَخْلُو عَنْ حُجَّةِ اللَّهِ‏ عَلَى عِبَادِهِ فَمَنِ الْحُجَّةُ وَ الْإِمَامُ بَعْدَكَ فَقَالَ ابْنِي مُحَمَّدٌ وَ اسْمُهُ فِي التَّوْرَاةِ بَاقِرٌ يَبْقُرُ الْعِلْمَ بَقْراً هُوَ الْحُجَّةُ وَ الْإِمَامُ بَعْدِي"}}<ref>کمال الدین و تمام النعمة، ج ۱، ص ۳۱۹.</ref>.


==استناد به [[نصوص امامت]]==
== مقدمه ==
در [[سخنان امام]] [[باقر]] {{ع}} برای [[اثبات امامت]] [[اهل بیت]] {{عم}} و تعیین مصادیق [[جانشینان پیامبر]] {{صل}} به [[نصوص امامت]] استناد شده است به یک مورد اشاره می‌شود: جابر بن یزید الجعفی گوید: به [[امام باقر]] {{ع}} عرض شد: چرا [[مردم]] [[احتجاج]] به [[پیامبر]] و [[امام]] دارند؟ [[امام باقر]] {{ع}} فرمود: برای بقاء و [[نظم]] و [[اصلاح]] عالم، [[خداوند]] [[عذاب]] را از [[مردم]] (که به واسطه اعمال بدشان مستوجب شده‌اند) دفع و رفع می‌نماید تا زمانی که [[پیغمبر]] و [[امام]] در بین ایشان باشند. آنان که در [[قرآن]] می‌فرماید: {{متن قرآن|وَمَا كَانَ اللَّهُ لِيُعَذِّبَهُمْ وَأَنْتَ فِيهِمْ}}<ref>«و خداوند بر آن نیست تا تو در میان آنان هستی آنان را عذاب کند» سوره انفال، آیه ۳۳.</ref>، [[خداوند]] [[عذاب]] نخواهد کرد [[مردم]] را در حالی که تو ای [[پیغمبر]] در بین ایشان هستی. و [[رسول]] [[خدا]] {{ع}} فرموده: {{متن حدیث|النُّجُومُ أَمَانٌ لِأَهْلِ السَّمَاءِ فَإِذَا ذَهَبَتِ النُّجُومُ ذَهَبَ أَهْلُ السَّمَاءِ وَ أَهْلُ بَیْتِی أَمَانٌ لِأَهْلِ الْأَرْضِ فَإِذَا ذَهَبَ أَهْلُ بَیْتِی ذَهَبَ أَهْلُ الْأَرْضِ ما یکرهون}}؛ [[ستارگان]] امانند برای اهل [[آسمان]] و [[اهل بیت]] من امانند برای اهل [[زمین]]، و اگر [[ستارگان]] از [[آسمان]] فرو ریزند می‌رسد به اهل [[آسمان]] آنچه را که [[دوست]] ندارند (شاید [[هلاکت]] و نابود شدن باشد) هم چنین اگر [[اهل بیت]] من از میان [[مردم]] بروند خواهد رسید به اهل [[زمین]] آنچه را که [[مکروه]] می‌دارند و آن [[مرگ]] است. آنگاه [[امام]] {{ع}} مصادیق [[امامان]] را مشخص نموده و می‌فرماید: {{متن حدیث|يَعْنِي بِأَهْلِ بَيْتِهِ الْأَئِمَّةَ الَّذِينَ قَرَنَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ طَاعَتَهُمْ بِطَاعَتِهِ فَقَالَ: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ}} وَ هُمُ الْمَعْصُومُونَ الْمُطَهَّرُونَ الَّذِينَ لَا يُذْنِبُونَ وَ لَا يَعْصُونَ وَ هُمُ الْمُؤَيَّدُونَ الْمُوَفَّقُونَ الْمُسَدَّدُونَ بِهِمْ يَرْزُقُ اللَّهُ عِبَادَهُ وَ بِهِمْ تُعْمَرُ بِلَادُهُ وَ بِهِمْ يُنْزِلُ الْقَطْرَ مِنَ السَّمَاءِ وَ بِهِمْ يُخْرِجُ بَرَكَاتِ الْأَرْضِ وَ بِهِمْ يُمْهِلُ أَهْلَ الْمَعَاصِي وَ لَا يُعَجِّلُ عَلَيْهِمْ بِالْعُقُوبَةِ وَ الْعَذَابِ لَا يُفَارِقُهُمْ رُوحُ الْقُدُسِ وَ لَا يُفَارِقُونَهُ وَ لَا يُفَارِقُونَ الْقُرْآنَ وَ لَا يُفَارِقُهُمْ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِمْ أَجْمَعِينَ}}<ref>علل الشرائع، باب ۱۰۳، العلة التی من أجلها یحتاج إلی النبی و الإمام ع، ج ۱، ص ۱۲۳. و اهل بیت آن حضرت (دوازده نفر) ائمه می‌باشند که خداوند اطاعت آنهان را با اطاعت خود و رسول خود برابر و مقرون فرموده چنان که می‌فرماید: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ}} سوره نساء، آیه ۵۹، ای کسانی که ایمان (بخدا و رسول و قیامت) آورده‌اید فرمان خدا و رسول و فرمانداران (از طرف خدا و رسول) را اطاعت کنید، و ایشان معصوم و پاک هستند (از هر رجس و پلیدی و اعمال زشت) و مرتکب هیچ گونه گناهی نشده و نمی‌شوند و نافرمانی خدا را نمی‌کنند بلکه مؤید من عند الله و براه و طریق صواب و صلاح می‌باشند، و بسبب ایشان خداوند بندگان خود را روزی می‌دهد و شهرهایشان را آباد می‌گرداند، و بواسطه آنها باران از آسمان می‌بارد و (گیاه و محصولات که توأمست با) برکات از زمین خارج می‌شود، و بواسطه وجود ایشان است که بگناهکاران مهلت داده شده و تعجیل در عذاب و عقوبت ایشان نمی‌شود (تا شاید بیدار و هوشیار شوند و توبه نمایند). و روح قدسی از ایشان دقیقه و آنی جدا نمی‌گردد، و ایشان از قرآن جدا نیستند و قرآن هم از ایشان جدا نیست، صلوات الله علیهم اجمعین.</ref>.<ref>[[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ (کتاب)|معارف و عقاید ۵]]، جلد ۲ ص ۴۳-۴۶.</ref>
[[امام محمد باقر]] {{ع}}، [[روز جمعه]] اول [[ماه رجب]] سال ۵۷ هجری قمری، در [[شهر]] [[مدینه]]، چشم به [[جهان]] گشود<ref>طبری، محمد بن جریر، دلائل الامامة، ص۲۱۵؛ مفید، محمد بن نعمان، الارشاد، ص۱۵۸؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۴۶، ص۲۱۲.</ref>. در بعضی نقل‌ها ولادت حضرت، سوم ماه صفر سال ۵۶ نیز ذکر شده است<ref>ابن‌شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی طالب، ج۲، ص۲۲۷.</ref>.
 
پدر [[امام باقر]] {{ع}}، [[امام علی بن حسین]] [[زین العابدین]] {{ع}} و مادر بزرگوارش، "ام عبدالله، [[فاطمه]]، دختر [[امام حسن مجتبی]] {{ع}} است. از این جهت در میان [[اهل بیت]] {{عم}} او نخستین کسی است که از نظر نسب پدری و مادری، [[علوی]] و فاطمی است و لذا به "علوی من علویین" و "هاشمی من هاشمیین" معروف است<ref>مفید، محمد بن نعمان، الارشاد، ص۱۵۸؛ طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری، ص۴۹۸.</ref>.
 
دوران [[امامت]] [[امام باقر]] {{ع}} نوزده سال و همزمان با [[زمامداری]] [[ولید بن عبدالملک]]، [[سلیمان بن عبدالملک]]، [[عمر بن عبدالعزیز]]، [[یزید بن عبدالملک]]، [[هشام بن عبدالملک]]، [[ولید بن یزید]] و [[ابراهیم بن ولید]]، از [[خلفای بنی امیه]] بود. آن حضرت در سال ۱۱۴ هجری قمری، در ۵۷ سالگی به وسیله [[ابراهیم بن عبدالملک]] [[مسموم]] و به [[شهادت]] رسید و پیکر مطهرش در [[قبرستان بقیع]]، [[شهر]] [[مدینه]] به خاک سپرده شد<ref>طبری، محمد بن جریر، دلائل الامامة، ص۲۱۵؛ ابن‌شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابوطالب، ج۲، ص۲۲۷.</ref>.<ref>[[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[امامت امام محمد باقر (مقاله)|مقاله «امامت امام محمد باقر»]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی ج۱]]، ص۴۶۳-۴۶۶.</ref>
 
== دلایل امامت امام باقر {{ع}} ==
در منابع [[کلامی]] و [[حدیثی]] [[شیعه]]، [[دلایل]] متعددی بر [[امامت]] [[امام باقر]] {{ع}} اقامه شده که عبارت‌اند از:
 
=== [[نصوص]] ===
{{اصلی|امامت امام باقر در حدیث}}
روایاتی که بر [[امامت]] [[امام باقر]] {{ع}} دلالت دارد به چند دسته تقسیم می‌شود: دسته اول [[روایات]] متواتری است که فی الجمله [[امامت]] [[دوازده امام]] را ثابت می‌کند و با [[اثبات امامت]] دوازده نفر قطع به [[امامت]] دوازده امام حاصل می‌گردد و کسانی که [[امامت]] دوازده امام را نمی‌پذیرند [[امامت]] را بر خلاف [[روایات]] بر عدد مخصوصی منحصر نکرده‌اند<ref>طوسی، محمد بن حسن، الاقتصاد، ص۲۳۵ ۲۳۶؛ ابن‌شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابوطالب، ج۳، ص۳۱۵.</ref>. [[پیامبر]] {{صل}} فرمود: "[[امامان]] بعد از من دوازده نفرند که همه آنان از قریش‌اند"<ref>ابن‌شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابوطالب، ج۱، ص۲۵۴؛ ابن بابویه، محمد بن علی، عیون اخبارالرضا، ج۲، ص۶۲.</ref>
 
در دسته دیگری از [[روایات]] به اسم [[امام باقر]] {{ع}} تصریح شده است؛ مانند:[[ابو خالد کابلی]] می‌گوید: از [[امام سجاد]] {{ع}} پرسیدم [[تعداد امامان]] بعد از شما چند نفر است؟ فرمود: هشت نفر. پرسیدم چگونه؟ فرمود: {{متن حدیث|لِأَنَّ الْأَئِمَّةَ بَعْدَ رَسُولِ اللَّهِ {{صل}} اثْنَا عَشَرَ، عَدَدَ الْأَسْبَاطِ، ثَلَاثَةٌ مِنَ الْمَاضِینَ وَ أَنَا الرَّابِعُ وَ ثَمَانٌ مِنْ وُلْدِی أَئِمَّةٌ أَبْرَارٌ}}<ref>کفایة الأثر، ص ۲۳۶.</ref>. زیرا [[امامان]] بعد از [[رسول خدا]] {{صل}} ۱۲ نفرند به تعداد [[اسباط]] [[بنی اسرائیل]]. سه نفرشان از گذشتگان هستند و من هم نفر چهارم و ۸ نفر دیگر از [[فرزندان]] من از [[پیشوایان]] و [[امامان]] بر حقند<ref>[[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ (کتاب)|معارف و عقاید ۵]]، ج۲، ص۴۳-۴۶.</ref>.
 
=== [[عصمت]] ===
[[دلیل]] دیگر بر اثبات [[امامت امام محمد باقر]] {{ع}} [[عصمت]] آن حضرت است. بر اساس [[دلایل عقلی]] و [[نقلی]]، [[امام]] می‌باید از هرگونه [[خطا]] و اشتباه [[فکری]] و عملی مصون باشد، تا بتواند همانند [[پیامبر]] {{صل}} [[الگو]] و [[اسوه]] دیگران باشد و گفتار و رفتارش برای دیگران حجت شرعی محسوب شود. در آن عصر هیچ فرد دیگری ادعای [[عصمت]] نکرده است و تنها ایشان واجد [[مقام عصمت]] بوده است<ref>حلبی، ابوالصلاح، تقریب المعارف، ص۱۱۶.</ref>.<ref>[[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[امامت امام محمد باقر (مقاله)|مقاله «امامت امام محمد باقر»]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی ج۱]]، ص۴۶۳-۴۶۶.</ref>
 
=== [[افضلیت]] ===
به حکم عقل و خرد، کسی می‌باید [[امام]] و پیشوای امت باید از نظر [[کمالات]] [[علمی]] و [[اخلاقی]]، [[افضل]] و [[برتر]] از دیگران است. از این نظر [[امام باقر]] {{ع}} در مقایسه با همه معاصران خود از هر جهت، [[افضل]] دوران خود بوده است و بسیاری از [[علما]] و بزرگان [[اهل سنت]] نیز بدان اعتراف کرده‌اند؛ عبدالله بن عطاء مکی از دانشمندان بزرگ معاصر [[امام باقر]] {{ع}} در مورد عظمت شخصیت [[امام باقر]] {{ع}} می‌گوید: "من هیچ کس را ندیدم که به اندازه ابی جعفر [[باقر]]، [[علما]] و دانشمندان این گونه در مقابل عظمت وی حقیر و کوچک شمرده شود، من دیدم شخصیت‌های بزرگ [[علمی]] چون "حکم بن عیینه" را که همانند کودک نوآموز در برابر استادش در مقابل ابوجعفر، زانو زده است"<ref>ابن عساکر، علی بن حسین، تاریخ دمشق، ج۵۴، ص۲۷۸.</ref>.<ref>[[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[امامت امام محمد باقر (مقاله)|مقاله «امامت امام محمد باقر»]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی ج۱]]، ص۴۶۳-۴۶۶.</ref>
 
=== [[معجزات]] ===
دلیل دیگر برای اثبات مقام [[امام باقر]] {{ع}} معجزاتی است که در موارد زیادی از آن حضرت صادر شده است و از طرفی او مدعی [[امامت]] نیز بود. [[معجزه]] همان گونه که [[ادعای نبوت]] را اثبات می‌کند ادعای [[امامت]] را نیز اثبات می‌کند. [[ابوبصیر]] [[صحابی]] خاص آن حضرت، نقل می‌کند: هنگامی که نابینا شدم به محضر [[امام باقر]] {{صل}} عرض کردم شما [[وارث]] [[رسول الله]] هستید و [[پیامبر]] {{صل}} [[وارث]] همه [[انبیا]] بود و [[علم]] همه [[پیامبران]] را یکجا داشت، آیا شما می‌توانید مردگان را زنده کنید و [[بیماری]] کور و پیسی را درمان نمایید؟ حضرت فرمود: بلی با اذن [[خدا]]، سپس به من نزدیک شد و دست مبارکش را به صورت و چشمانم مالید، ناگهان من بینایی را باز یافتم و اطرافم را مشاهده نمودم. آن گاه [[امام]] {{ع}} به من فرمود: آیا می‌خواهی این‌گونه بینا باشی و هر چه نصیب دیگران از خوبی و بدی شد نصیب شما نیز بشود یا این که به حال اول برگردی و بهشتی خالص باشی؟ گفتم می‌خواهم به حال قبلی برگردم و [[اهل بهشت]] باشم. حضرت بر چشمانم مسح نمود و به حالت قبل برگشت<ref>مناقب، ج۴، ص۲۰۰.</ref>.<ref>[[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[امامت امام محمد باقر (مقاله)|مقاله «امامت امام محمد باقر»]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی ج۱]]، ص۴۶۳-۴۶۶.</ref>


== پرسش‌های وابسته ==
== پرسش‌های وابسته ==
{{پرسش وابسته}}
* [[ادله امامت امام باقر کدامند؟ (پرسش)]]
* [[ادله امامت امام باقر کدامند؟ (پرسش)]]
{{پایان پرسش وابسته}}


== جستارهای وابسته ==
== جستارهای وابسته ==
خط ۳۸: خط ۵۷:
* [[امامت در حدیث]]
* [[امامت در حدیث]]
* [[امامت در کلام اسلامی]]
* [[امامت در کلام اسلامی]]
* [[امامت در حکمت اسلامی]]
* [[امامت در فلسفه اسلامی]]
* [[امامت در عرفان اسلامی]]
* [[امامت در عرفان اسلامی]]
* [[امامت از دیدگاه برون‌دینی]]
* [[امامت از دیدگاه برون‌دینی]]
خط ۵۸: خط ۷۷:
* [[امامت امام حسن عسکری]]
* [[امامت امام حسن عسکری]]
* [[امامت امام مهدی]]
* [[امامت امام مهدی]]
* [[امامان از اهل بیت پیامبر خاتم]]
* [[امامان از اهل بیت پیامبر خاتم]]  
{{پایان}}
{{پایان مدخل وابسته}}  
{{پایان}}
 
==[[:رده:آثار امامت|منبع‌شناسی جامع امامت]]==
{{منبع جامع}}
* [[:رده:کتاب‌شناسی کتاب‌های امامت|کتاب‌شناسی امامت]]؛
* [[:رده:مقاله‌شناسی مقاله‌های امامت|مقاله‌شناسی امامت]]؛
* [[:رده:پایان‌نامه‌شناسی پایان‌نامه‌های امامت|پایان‌نامه‌شناسی امامت]].
{{پایان}}
{{پایان}}


== منابع ==
== منابع ==
{{منابع}}
{{منابع}}
* [[پرونده:1368914.jpg|22px]] [[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ (کتاب)|'''معارف و عقاید ۵''']]
# [[پرونده:440259451.jpg|22px]] [[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[امامت امام محمد باقر (مقاله)|مقاله «امامت امام محمد باقر»]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|'''دانشنامه کلام اسلامی ج۱''']]
# [[پرونده:1368914.jpg|22px]] [[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ (کتاب)|'''معارف و عقاید ۵''']]
{{پایان منابع}}
{{پایان منابع}}


خط ۷۸: خط ۸۹:
{{پانویس}}
{{پانویس}}


{{امامت شناسی}}
[[رده:امامت سایر امامان]]
[[رده:مدخل]]
[[رده:امام باقر]]
[[رده:امامت امام باقر]]
[[رده:امامت]]
[[رده:مقاله‌های اولویت دو]]
[[رده:مقاله‌های اولویت دو]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۳۱ ژوئیهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۱۹

این مدخل زیرشاخهٔ بحث امام باقر است. امامت امام باقر از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: امامت امام باقر در حدیث - امامت امام باقر در کلام اسلامی - پرسش مرتبط ندارد

امامت امام باقر (ع) مبتنی بر برخی از ادله‌ای است که از طریق آنها می‌توان این امر را اثبات کرد. این ادله عبارت‌اند از نصوصی که برخی از آنها دال بر امامت دوازده امام است و برخی به صورت خاص دلالت بر امامت آن حضرت دارد. جدای از نصوص، عصمت، افضلیت و معجزات ایشان نیز گویای امامت ایشان نیز است.

مقدمه

امام محمد باقر (ع)، روز جمعه اول ماه رجب سال ۵۷ هجری قمری، در شهر مدینه، چشم به جهان گشود[۱]. در بعضی نقل‌ها ولادت حضرت، سوم ماه صفر سال ۵۶ نیز ذکر شده است[۲].

پدر امام باقر (ع)، امام علی بن حسین زین العابدین (ع) و مادر بزرگوارش، "ام عبدالله، فاطمه، دختر امام حسن مجتبی (ع) است. از این جهت در میان اهل بیت (ع) او نخستین کسی است که از نظر نسب پدری و مادری، علوی و فاطمی است و لذا به "علوی من علویین" و "هاشمی من هاشمیین" معروف است[۳].

دوران امامت امام باقر (ع) نوزده سال و همزمان با زمامداری ولید بن عبدالملک، سلیمان بن عبدالملک، عمر بن عبدالعزیز، یزید بن عبدالملک، هشام بن عبدالملک، ولید بن یزید و ابراهیم بن ولید، از خلفای بنی امیه بود. آن حضرت در سال ۱۱۴ هجری قمری، در ۵۷ سالگی به وسیله ابراهیم بن عبدالملک مسموم و به شهادت رسید و پیکر مطهرش در قبرستان بقیع، شهر مدینه به خاک سپرده شد[۴].[۵]

دلایل امامت امام باقر (ع)

در منابع کلامی و حدیثی شیعه، دلایل متعددی بر امامت امام باقر (ع) اقامه شده که عبارت‌اند از:

نصوص

مقالهٔ اصلی: امامت امام باقر در حدیث

روایاتی که بر امامت امام باقر (ع) دلالت دارد به چند دسته تقسیم می‌شود: دسته اول روایات متواتری است که فی الجمله امامت دوازده امام را ثابت می‌کند و با اثبات امامت دوازده نفر قطع به امامت دوازده امام حاصل می‌گردد و کسانی که امامت دوازده امام را نمی‌پذیرند امامت را بر خلاف روایات بر عدد مخصوصی منحصر نکرده‌اند[۶]. پیامبر (ص) فرمود: "امامان بعد از من دوازده نفرند که همه آنان از قریش‌اند"[۷]

در دسته دیگری از روایات به اسم امام باقر (ع) تصریح شده است؛ مانند:ابو خالد کابلی می‌گوید: از امام سجاد (ع) پرسیدم تعداد امامان بعد از شما چند نفر است؟ فرمود: هشت نفر. پرسیدم چگونه؟ فرمود: «لِأَنَّ الْأَئِمَّةَ بَعْدَ رَسُولِ اللَّهِ (ص) اثْنَا عَشَرَ، عَدَدَ الْأَسْبَاطِ، ثَلَاثَةٌ مِنَ الْمَاضِینَ وَ أَنَا الرَّابِعُ وَ ثَمَانٌ مِنْ وُلْدِی أَئِمَّةٌ أَبْرَارٌ»[۸]. زیرا امامان بعد از رسول خدا (ص) ۱۲ نفرند به تعداد اسباط بنی اسرائیل. سه نفرشان از گذشتگان هستند و من هم نفر چهارم و ۸ نفر دیگر از فرزندان من از پیشوایان و امامان بر حقند[۹].

عصمت

دلیل دیگر بر اثبات امامت امام محمد باقر (ع) عصمت آن حضرت است. بر اساس دلایل عقلی و نقلی، امام می‌باید از هرگونه خطا و اشتباه فکری و عملی مصون باشد، تا بتواند همانند پیامبر (ص) الگو و اسوه دیگران باشد و گفتار و رفتارش برای دیگران حجت شرعی محسوب شود. در آن عصر هیچ فرد دیگری ادعای عصمت نکرده است و تنها ایشان واجد مقام عصمت بوده است[۱۰].[۱۱]

افضلیت

به حکم عقل و خرد، کسی می‌باید امام و پیشوای امت باید از نظر کمالات علمی و اخلاقی، افضل و برتر از دیگران است. از این نظر امام باقر (ع) در مقایسه با همه معاصران خود از هر جهت، افضل دوران خود بوده است و بسیاری از علما و بزرگان اهل سنت نیز بدان اعتراف کرده‌اند؛ عبدالله بن عطاء مکی از دانشمندان بزرگ معاصر امام باقر (ع) در مورد عظمت شخصیت امام باقر (ع) می‌گوید: "من هیچ کس را ندیدم که به اندازه ابی جعفر باقر، علما و دانشمندان این گونه در مقابل عظمت وی حقیر و کوچک شمرده شود، من دیدم شخصیت‌های بزرگ علمی چون "حکم بن عیینه" را که همانند کودک نوآموز در برابر استادش در مقابل ابوجعفر، زانو زده است"[۱۲].[۱۳]

معجزات

دلیل دیگر برای اثبات مقام امام باقر (ع) معجزاتی است که در موارد زیادی از آن حضرت صادر شده است و از طرفی او مدعی امامت نیز بود. معجزه همان گونه که ادعای نبوت را اثبات می‌کند ادعای امامت را نیز اثبات می‌کند. ابوبصیر صحابی خاص آن حضرت، نقل می‌کند: هنگامی که نابینا شدم به محضر امام باقر (ص) عرض کردم شما وارث رسول الله هستید و پیامبر (ص) وارث همه انبیا بود و علم همه پیامبران را یکجا داشت، آیا شما می‌توانید مردگان را زنده کنید و بیماری کور و پیسی را درمان نمایید؟ حضرت فرمود: بلی با اذن خدا، سپس به من نزدیک شد و دست مبارکش را به صورت و چشمانم مالید، ناگهان من بینایی را باز یافتم و اطرافم را مشاهده نمودم. آن گاه امام (ع) به من فرمود: آیا می‌خواهی این‌گونه بینا باشی و هر چه نصیب دیگران از خوبی و بدی شد نصیب شما نیز بشود یا این که به حال اول برگردی و بهشتی خالص باشی؟ گفتم می‌خواهم به حال قبلی برگردم و اهل بهشت باشم. حضرت بر چشمانم مسح نمود و به حالت قبل برگشت[۱۴].[۱۵]

پرسش‌های وابسته

جستارهای وابسته

منابع

  1. صمدی، قنبر علی، مقاله «امامت امام محمد باقر»، دانشنامه کلام اسلامی ج۱
  2. زهادت، عبدالمجید، معارف و عقاید ۵

پانویس

  1. ↑ طبری، محمد بن جریر، دلائل الامامة، ص۲۱۵؛ مفید، محمد بن نعمان، الارشاد، ص۱۵۸؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۴۶، ص۲۱۲.
  2. ↑ ابن‌شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی طالب، ج۲، ص۲۲۷.
  3. ↑ مفید، محمد بن نعمان، الارشاد، ص۱۵۸؛ طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری، ص۴۹۸.
  4. ↑ طبری، محمد بن جریر، دلائل الامامة، ص۲۱۵؛ ابن‌شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابوطالب، ج۲، ص۲۲۷.
  5. ↑ صمدی، قنبر علی، مقاله «امامت امام محمد باقر»، دانشنامه کلام اسلامی ج۱، ص۴۶۳-۴۶۶.
  6. ↑ طوسی، محمد بن حسن، الاقتصاد، ص۲۳۵ ۲۳۶؛ ابن‌شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابوطالب، ج۳، ص۳۱۵.
  7. ↑ ابن‌شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابوطالب، ج۱، ص۲۵۴؛ ابن بابویه، محمد بن علی، عیون اخبارالرضا، ج۲، ص۶۲.
  8. ↑ کفایة الأثر، ص ۲۳۶.
  9. ↑ زهادت، عبدالمجید، معارف و عقاید ۵، ج۲، ص۴۳-۴۶.
  10. ↑ حلبی، ابوالصلاح، تقریب المعارف، ص۱۱۶.
  11. ↑ صمدی، قنبر علی، مقاله «امامت امام محمد باقر»، دانشنامه کلام اسلامی ج۱، ص۴۶۳-۴۶۶.
  12. ↑ ابن عساکر، علی بن حسین، تاریخ دمشق، ج۵۴، ص۲۷۸.
  13. ↑ صمدی، قنبر علی، مقاله «امامت امام محمد باقر»، دانشنامه کلام اسلامی ج۱، ص۴۶۳-۴۶۶.
  14. ↑ مناقب، ج۴، ص۲۰۰.
  15. ↑ صمدی، قنبر علی، مقاله «امامت امام محمد باقر»، دانشنامه کلام اسلامی ج۱، ص۴۶۳-۴۶۶.
برگرفته از «https://fa.imamatpedia.com/w/index.php?title=امامت_امام_باقر&oldid=1311514»