امامت امام باقر: تفاوت میان نسخه‌ها
(←منابع) |
(←نصوص) |
||
| (۲۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ | {{مدخل مرتبط | ||
| موضوع مرتبط = امام باقر | |||
| عنوان مدخل = | |||
| مداخل مرتبط = [[امامت امام باقر در حدیث]] - [[امامت امام باقر در کلام اسلامی]] | |||
| پرسش مرتبط = | |||
}} | |||
'''امامت امام باقر {{ع}}''' مبتنی بر برخی از ادله‌ای است که از طریق آنها می‌توان این امر را [[اثبات]] کرد. این [[ادله]] عبارت‌اند از نصوصی که برخی از آنها دال بر [[امامت دوازده امام]] است و برخی به صورت خاص دلالت بر [[امامت]] آن حضرت دارد. جدای از [[نصوص]]، [[عصمت]]، [[افضلیت]] و [[معجزات]] ایشان نیز گویای امامت ایشان نیز است. | |||
== مقدمه == | |||
[[امام محمد باقر]] {{ع}}، [[روز جمعه]] اول [[ماه رجب]] سال ۵۷ هجری قمری، در [[شهر]] [[مدینه]]، چشم به [[جهان]] گشود<ref>طبری، محمد بن جریر، دلائل الامامة، ص۲۱۵؛ مفید، محمد بن نعمان، الارشاد، ص۱۵۸؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۴۶، ص۲۱۲.</ref>. در بعضی نقل‌ها ولادت حضرت، سوم ماه صفر سال ۵۶ نیز ذکر شده است<ref>ابن‌شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی طالب، ج۲، ص۲۲۷.</ref>. | |||
پدر [[امام باقر]] {{ع}}، [[امام علی بن حسین]] [[زین العابدین]] {{ع}} و مادر بزرگوارش، "ام عبدالله، [[فاطمه]]، دختر [[امام حسن مجتبی]] {{ع}} است. از این جهت در میان [[اهل بیت]] {{عم}} او نخستین کسی است که از نظر نسب پدری و مادری، [[علوی]] و فاطمی است و لذا به "علوی من علویین" و "هاشمی من هاشمیین" معروف است<ref>مفید، محمد بن نعمان، الارشاد، ص۱۵۸؛ طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری، ص۴۹۸.</ref>. | |||
دوران [[امامت]] [[امام باقر]] {{ع}} نوزده سال و همزمان با [[زمامداری]] [[ولید بن عبدالملک]]، [[سلیمان بن عبدالملک]]، [[عمر بن عبدالعزیز]]، [[یزید بن عبدالملک]]، [[هشام بن عبدالملک]]، [[ولید بن یزید]] و [[ابراهیم بن ولید]]، از [[خلفای بنی امیه]] بود. آن حضرت در سال ۱۱۴ هجری قمری، در ۵۷ سالگی به وسیله [[ابراهیم بن عبدالملک]] [[مسموم]] و به [[شهادت]] رسید و پیکر مطهرش در [[قبرستان بقیع]]، [[شهر]] [[مدینه]] به خاک سپرده شد<ref>طبری، محمد بن جریر، دلائل الامامة، ص۲۱۵؛ ابن‌شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابوطالب، ج۲، ص۲۲۷.</ref>.<ref>[[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[امامت امام محمد باقر (مقاله)|مقاله «امامت امام محمد باقر»]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی ج۱]]، ص۴۶۳-۴۶۶.</ref> | |||
در | |||
== | == دلایل امامت امام باقر {{ع}} == | ||
در منابع [[کلامی]] و [[حدیثی]] [[شیعه]]، [[دلایل]] متعددی بر [[امامت]] [[امام باقر]] {{ع}} اقامه شده که عبارت‌اند از: | |||
=== [[نصوص]] === | |||
{{اصلی|امامت امام باقر در حدیث}} | |||
روایاتی که بر [[امامت]] [[امام باقر]] {{ع}} دلالت دارد به چند دسته تقسیم می‌شود: دسته اول [[روایات]] متواتری است که فی الجمله [[امامت]] [[دوازده امام]] را ثابت می‌کند و با [[اثبات امامت]] دوازده نفر قطع به [[امامت]] دوازده امام حاصل می‌گردد و کسانی که [[امامت]] دوازده امام را نمی‌پذیرند [[امامت]] را بر خلاف [[روایات]] بر عدد مخصوصی منحصر نکرده‌اند<ref>طوسی، محمد بن حسن، الاقتصاد، ص۲۳۵ ۲۳۶؛ ابن‌شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابوطالب، ج۳، ص۳۱۵.</ref>. [[پیامبر]] {{صل}} فرمود: "[[امامان]] بعد از من دوازده نفرند که همه آنان از قریش‌اند"<ref>ابن‌شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابوطالب، ج۱، ص۲۵۴؛ ابن بابویه، محمد بن علی، عیون اخبارالرضا، ج۲، ص۶۲.</ref> | |||
در دسته دیگری از [[روایات]] به اسم [[امام باقر]] {{ع}} تصریح شده است؛ مانند:[[ابو خالد کابلی]] می‌گوید: از [[امام سجاد]] {{ع}} پرسیدم [[تعداد امامان]] بعد از شما چند نفر است؟ فرمود: هشت نفر. پرسیدم چگونه؟ فرمود: {{متن حدیث|لِأَنَّ الْأَئِمَّةَ بَعْدَ رَسُولِ اللَّهِ {{صل}} اثْنَا عَشَرَ، عَدَدَ الْأَسْبَاطِ، ثَلَاثَةٌ مِنَ الْمَاضِینَ وَ أَنَا الرَّابِعُ وَ ثَمَانٌ مِنْ وُلْدِی أَئِمَّةٌ أَبْرَارٌ}}<ref>کفایة الأثر، ص ۲۳۶.</ref>. زیرا [[امامان]] بعد از [[رسول خدا]] {{صل}} ۱۲ نفرند به تعداد [[اسباط]] [[بنی اسرائیل]]. سه نفرشان از گذشتگان هستند و من هم نفر چهارم و ۸ نفر دیگر از [[فرزندان]] من از [[پیشوایان]] و [[امامان]] بر حقند<ref>[[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ (کتاب)|معارف و عقاید ۵]]، ج۲، ص۴۳-۴۶.</ref>. | |||
[[ | |||
===[[ | === [[عصمت]] === | ||
[[دلیل]] دیگر بر اثبات [[امامت امام محمد باقر]] {{ع}} [[عصمت]] آن حضرت است. بر اساس [[دلایل عقلی]] و [[نقلی]]، [[امام]] می‌باید از هرگونه [[خطا]] و اشتباه [[فکری]] و عملی مصون باشد، تا بتواند همانند [[پیامبر]] {{صل}} [[الگو]] و [[اسوه]] دیگران باشد و گفتار و رفتارش برای دیگران حجت شرعی محسوب شود. در آن عصر هیچ فرد دیگری ادعای [[عصمت]] نکرده است و تنها ایشان واجد [[مقام عصمت]] بوده است<ref>حلبی، ابوالصلاح، تقریب المعارف، ص۱۱۶.</ref>.<ref>[[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[امامت امام محمد باقر (مقاله)|مقاله «امامت امام محمد باقر»]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی ج۱]]، ص۴۶۳-۴۶۶.</ref> | |||
===[[معجزات]]=== | === [[افضلیت]] === | ||
دلیل دیگر برای اثبات مقام [[امام باقر]]{{ع}} معجزاتی است که در موارد زیادی از آن حضرت صادر شده است و از طرفی او مدعی [[امامت]] نیز بود. [[معجزه]] همان گونه که [[ادعای نبوت]] را اثبات می‌کند ادعای [[امامت]] را نیز اثبات می‌کند. [[ابوبصیر]] [[صحابی]] خاص آن حضرت، نقل می‌کند: هنگامی که نابینا شدم به محضر [[امام باقر]]{{صل}} عرض کردم شما [[وارث]] [[رسول الله]] هستید و [[پیامبر]]{{صل}} [[وارث]] همه [[انبیا]] بود و [[علم]] همه [[پیامبران]] را یکجا داشت، آیا شما می‌توانید مردگان را زنده کنید و [[بیماری]] کور و پیسی را درمان نمایید؟ حضرت فرمود: بلی با اذن [[خدا]]، سپس به من نزدیک شد و دست مبارکش را به صورت و چشمانم مالید، ناگهان من بینایی را باز یافتم و اطرافم را مشاهده نمودم. آن گاه [[امام]]{{ع}} به من فرمود: آیا می‌خواهی این‌گونه بینا باشی و هر چه نصیب دیگران از خوبی و بدی شد نصیب شما نیز بشود یا این که به حال اول برگردی و بهشتی خالص باشی؟ گفتم می‌خواهم به حال قبلی برگردم و [[اهل بهشت]] باشم. حضرت بر چشمانم مسح نمود و به حالت قبل برگشت<ref>مناقب، ج۴، ص۲۰۰.</ref>.<ref>[[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[امامت | به حکم عقل و خرد، کسی می‌باید [[امام]] و پیشوای امت باید از نظر [[کمالات]] [[علمی]] و [[اخلاقی]]، [[افضل]] و [[برتر]] از دیگران است. از این نظر [[امام باقر]] {{ع}} در مقایسه با همه معاصران خود از هر جهت، [[افضل]] دوران خود بوده است و بسیاری از [[علما]] و بزرگان [[اهل سنت]] نیز بدان اعتراف کرده‌اند؛ عبدالله بن عطاء مکی از دانشمندان بزرگ معاصر [[امام باقر]] {{ع}} در مورد عظمت شخصیت [[امام باقر]] {{ع}} می‌گوید: "من هیچ کس را ندیدم که به اندازه ابی جعفر [[باقر]]، [[علما]] و دانشمندان این گونه در مقابل عظمت وی حقیر و کوچک شمرده شود، من دیدم شخصیت‌های بزرگ [[علمی]] چون "حکم بن عیینه" را که همانند کودک نوآموز در برابر استادش در مقابل ابوجعفر، زانو زده است"<ref>ابن عساکر، علی بن حسین، تاریخ دمشق، ج۵۴، ص۲۷۸.</ref>.<ref>[[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[امامت امام محمد باقر (مقاله)|مقاله «امامت امام محمد باقر»]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی ج۱]]، ص۴۶۳-۴۶۶.</ref> | ||
=== [[معجزات]] === | |||
دلیل دیگر برای اثبات مقام [[امام باقر]] {{ع}} معجزاتی است که در موارد زیادی از آن حضرت صادر شده است و از طرفی او مدعی [[امامت]] نیز بود. [[معجزه]] همان گونه که [[ادعای نبوت]] را اثبات می‌کند ادعای [[امامت]] را نیز اثبات می‌کند. [[ابوبصیر]] [[صحابی]] خاص آن حضرت، نقل می‌کند: هنگامی که نابینا شدم به محضر [[امام باقر]] {{صل}} عرض کردم شما [[وارث]] [[رسول الله]] هستید و [[پیامبر]] {{صل}} [[وارث]] همه [[انبیا]] بود و [[علم]] همه [[پیامبران]] را یکجا داشت، آیا شما می‌توانید مردگان را زنده کنید و [[بیماری]] کور و پیسی را درمان نمایید؟ حضرت فرمود: بلی با اذن [[خدا]]، سپس به من نزدیک شد و دست مبارکش را به صورت و چشمانم مالید، ناگهان من بینایی را باز یافتم و اطرافم را مشاهده نمودم. آن گاه [[امام]] {{ع}} به من فرمود: آیا می‌خواهی این‌گونه بینا باشی و هر چه نصیب دیگران از خوبی و بدی شد نصیب شما نیز بشود یا این که به حال اول برگردی و بهشتی خالص باشی؟ گفتم می‌خواهم به حال قبلی برگردم و [[اهل بهشت]] باشم. حضرت بر چشمانم مسح نمود و به حالت قبل برگشت<ref>مناقب، ج۴، ص۲۰۰.</ref>.<ref>[[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[امامت امام محمد باقر (مقاله)|مقاله «امامت امام محمد باقر»]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی ج۱]]، ص۴۶۳-۴۶۶.</ref> | |||
== پرسش‌های وابسته == | == پرسش‌های وابسته == | ||
| خط ۵۲: | خط ۵۷: | ||
* [[امامت در حدیث]] | * [[امامت در حدیث]] | ||
* [[امامت در کلام اسلامی]] | * [[امامت در کلام اسلامی]] | ||
* [[امامت در | * [[امامت در فلسفه اسلامی]] | ||
* [[امامت در عرفان اسلامی]] | * [[امامت در عرفان اسلامی]] | ||
* [[امامت از دیدگاه برون‌دینی]] | * [[امامت از دیدگاه برون‌دینی]] | ||
| خط ۷۴: | خط ۷۹: | ||
* [[امامان از اهل بیت پیامبر خاتم]] | * [[امامان از اهل بیت پیامبر خاتم]] | ||
{{پایان مدخل وابسته}} | {{پایان مدخل وابسته}} | ||
== منابع == | == منابع == | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
# [[پرونده:440259451.jpg|22px]] [[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[امامت | # [[پرونده:440259451.jpg|22px]] [[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[امامت امام محمد باقر (مقاله)|مقاله «امامت امام محمد باقر»]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|'''دانشنامه کلام اسلامی ج۱''']] | ||
# [[پرونده:1368914.jpg|22px]] [[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ (کتاب)|'''معارف و عقاید ۵''']] | # [[پرونده:1368914.jpg|22px]] [[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ (کتاب)|'''معارف و عقاید ۵''']] | ||
{{پایان منابع}} | {{پایان منابع}} | ||
| خط ۹۱: | خط ۸۹: | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده:امامت سایر امامان]] | |||
[[رده: | [[رده:امام باقر]] | ||
[[رده: | |||
[[رده:مقاله‌های اولویت دو]] | [[رده:مقاله‌های اولویت دو]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۳۱ ژوئیهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۱۹
این مدخل زیرشاخهٔ بحث امام باقر است. امامت امام باقر از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: امامت امام باقر در حدیث - امامت امام باقر در کلام اسلامی - پرسش مرتبط نداردامامت امام باقر (ع) مبتنی بر برخی از ادله‌ای است که از طریق آنها می‌توان این امر را اثبات کرد. این ادله عبارت‌اند از نصوصی که برخی از آنها دال بر امامت دوازده امام است و برخی به صورت خاص دلالت بر امامت آن حضرت دارد. جدای از نصوص، عصمت، افضلیت و معجزات ایشان نیز گویای امامت ایشان نیز است.
مقدمه
امام محمد باقر (ع)، روز جمعه اول ماه رجب سال ۵۷ هجری قمری، در شهر مدینه، چشم به جهان گشود[۱]. در بعضی نقل‌ها ولادت حضرت، سوم ماه صفر سال ۵۶ نیز ذکر شده است[۲].
پدر امام باقر (ع)، امام علی بن حسین زین العابدین (ع) و مادر بزرگوارش، "ام عبدالله، فاطمه، دختر امام حسن مجتبی (ع) است. از این جهت در میان اهل بیت (ع) او نخستین کسی است که از نظر نسب پدری و مادری، علوی و فاطمی است و لذا به "علوی من علویین" و "هاشمی من هاشمیین" معروف است[۳].
دوران امامت امام باقر (ع) نوزده سال و همزمان با زمامداری ولید بن عبدالملک، سلیمان بن عبدالملک، عمر بن عبدالعزیز، یزید بن عبدالملک، هشام بن عبدالملک، ولید بن یزید و ابراهیم بن ولید، از خلفای بنی امیه بود. آن حضرت در سال ۱۱۴ هجری قمری، در ۵۷ سالگی به وسیله ابراهیم بن عبدالملک مسموم و به شهادت رسید و پیکر مطهرش در قبرستان بقیع، شهر مدینه به خاک سپرده شد[۴].[۵]
دلایل امامت امام باقر (ع)
در منابع کلامی و حدیثی شیعه، دلایل متعددی بر امامت امام باقر (ع) اقامه شده که عبارت‌اند از:
نصوص
روایاتی که بر امامت امام باقر (ع) دلالت دارد به چند دسته تقسیم می‌شود: دسته اول روایات متواتری است که فی الجمله امامت دوازده امام را ثابت می‌کند و با اثبات امامت دوازده نفر قطع به امامت دوازده امام حاصل می‌گردد و کسانی که امامت دوازده امام را نمی‌پذیرند امامت را بر خلاف روایات بر عدد مخصوصی منحصر نکرده‌اند[۶]. پیامبر (ص) فرمود: "امامان بعد از من دوازده نفرند که همه آنان از قریش‌اند"[۷]
در دسته دیگری از روایات به اسم امام باقر (ع) تصریح شده است؛ مانند:ابو خالد کابلی می‌گوید: از امام سجاد (ع) پرسیدم تعداد امامان بعد از شما چند نفر است؟ فرمود: هشت نفر. پرسیدم چگونه؟ فرمود: «لِأَنَّ الْأَئِمَّةَ بَعْدَ رَسُولِ اللَّهِ (ص) اثْنَا عَشَرَ، عَدَدَ الْأَسْبَاطِ، ثَلَاثَةٌ مِنَ الْمَاضِینَ وَ أَنَا الرَّابِعُ وَ ثَمَانٌ مِنْ وُلْدِی أَئِمَّةٌ أَبْرَارٌ»[۸]. زیرا امامان بعد از رسول خدا (ص) ۱۲ نفرند به تعداد اسباط بنی اسرائیل. سه نفرشان از گذشتگان هستند و من هم نفر چهارم و ۸ نفر دیگر از فرزندان من از پیشوایان و امامان بر حقند[۹].
عصمت
دلیل دیگر بر اثبات امامت امام محمد باقر (ع) عصمت آن حضرت است. بر اساس دلایل عقلی و نقلی، امام می‌باید از هرگونه خطا و اشتباه فکری و عملی مصون باشد، تا بتواند همانند پیامبر (ص) الگو و اسوه دیگران باشد و گفتار و رفتارش برای دیگران حجت شرعی محسوب شود. در آن عصر هیچ فرد دیگری ادعای عصمت نکرده است و تنها ایشان واجد مقام عصمت بوده است[۱۰].[۱۱]
افضلیت
به حکم عقل و خرد، کسی می‌باید امام و پیشوای امت باید از نظر کمالات علمی و اخلاقی، افضل و برتر از دیگران است. از این نظر امام باقر (ع) در مقایسه با همه معاصران خود از هر جهت، افضل دوران خود بوده است و بسیاری از علما و بزرگان اهل سنت نیز بدان اعتراف کرده‌اند؛ عبدالله بن عطاء مکی از دانشمندان بزرگ معاصر امام باقر (ع) در مورد عظمت شخصیت امام باقر (ع) می‌گوید: "من هیچ کس را ندیدم که به اندازه ابی جعفر باقر، علما و دانشمندان این گونه در مقابل عظمت وی حقیر و کوچک شمرده شود، من دیدم شخصیت‌های بزرگ علمی چون "حکم بن عیینه" را که همانند کودک نوآموز در برابر استادش در مقابل ابوجعفر، زانو زده است"[۱۲].[۱۳]
معجزات
دلیل دیگر برای اثبات مقام امام باقر (ع) معجزاتی است که در موارد زیادی از آن حضرت صادر شده است و از طرفی او مدعی امامت نیز بود. معجزه همان گونه که ادعای نبوت را اثبات می‌کند ادعای امامت را نیز اثبات می‌کند. ابوبصیر صحابی خاص آن حضرت، نقل می‌کند: هنگامی که نابینا شدم به محضر امام باقر (ص) عرض کردم شما وارث رسول الله هستید و پیامبر (ص) وارث همه انبیا بود و علم همه پیامبران را یکجا داشت، آیا شما می‌توانید مردگان را زنده کنید و بیماری کور و پیسی را درمان نمایید؟ حضرت فرمود: بلی با اذن خدا، سپس به من نزدیک شد و دست مبارکش را به صورت و چشمانم مالید، ناگهان من بینایی را باز یافتم و اطرافم را مشاهده نمودم. آن گاه امام (ع) به من فرمود: آیا می‌خواهی این‌گونه بینا باشی و هر چه نصیب دیگران از خوبی و بدی شد نصیب شما نیز بشود یا این که به حال اول برگردی و بهشتی خالص باشی؟ گفتم می‌خواهم به حال قبلی برگردم و اهل بهشت باشم. حضرت بر چشمانم مسح نمود و به حالت قبل برگشت[۱۴].[۱۵]
پرسش‌های وابسته
جستارهای وابسته
- هدایت
- ولایت (ولایت تکوینی؛ ولایت تشریعی؛ ولایت امر)
- خلافت
- شهادت
- ملک
- حکم
- وراثت (وراثت زمین؛ وراثت کتاب)
- حجت
- تمکین فی الارض
- امت وسط
- اصطفاء
- اجتبا
- امامت در قرآن
- عهد امامت
- آیات امامت
- امامت در حدیث
- امامت در کلام اسلامی
- امامت در فلسفه اسلامی
- امامت در عرفان اسلامی
- امامت از دیدگاه برون‌دینی
- امامت امامان دوازده‌گانه
- شؤون امام
- صفات امام
- راه تعیین امام
- امامان دوازده‌گانه
- امامت امام علی
- امامت امام حسن مجتبی
- امامت امام حسین
- امامت امام سجاد
- امامت امام باقر
- امامت امام صادق
- امامت امام کاظم
- امامت امام رضا
- امامت امام باقر
- امامت امام هادی
- امامت امام حسن عسکری
- امامت امام مهدی
- امامان از اهل بیت پیامبر خاتم
منابع
پانویس
- ↑ طبری، محمد بن جریر، دلائل الامامة، ص۲۱۵؛ مفید، محمد بن نعمان، الارشاد، ص۱۵۸؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۴۶، ص۲۱۲.
- ↑ ابن‌شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی طالب، ج۲، ص۲۲۷.
- ↑ مفید، محمد بن نعمان، الارشاد، ص۱۵۸؛ طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری، ص۴۹۸.
- ↑ طبری، محمد بن جریر، دلائل الامامة، ص۲۱۵؛ ابن‌شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابوطالب، ج۲، ص۲۲۷.
- ↑ صمدی، قنبر علی، مقاله «امامت امام محمد باقر»، دانشنامه کلام اسلامی ج۱، ص۴۶۳-۴۶۶.
- ↑ طوسی، محمد بن حسن، الاقتصاد، ص۲۳۵ ۲۳۶؛ ابن‌شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابوطالب، ج۳، ص۳۱۵.
- ↑ ابن‌شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابوطالب، ج۱، ص۲۵۴؛ ابن بابویه، محمد بن علی، عیون اخبارالرضا، ج۲، ص۶۲.
- ↑ کفایة الأثر، ص ۲۳۶.
- ↑ زهادت، عبدالمجید، معارف و عقاید ۵، ج۲، ص۴۳-۴۶.
- ↑ حلبی، ابوالصلاح، تقریب المعارف، ص۱۱۶.
- ↑ صمدی، قنبر علی، مقاله «امامت امام محمد باقر»، دانشنامه کلام اسلامی ج۱، ص۴۶۳-۴۶۶.
- ↑ ابن عساکر، علی بن حسین، تاریخ دمشق، ج۵۴، ص۲۷۸.
- ↑ صمدی، قنبر علی، مقاله «امامت امام محمد باقر»، دانشنامه کلام اسلامی ج۱، ص۴۶۳-۴۶۶.
- ↑ مناقب، ج۴، ص۲۰۰.
- ↑ صمدی، قنبر علی، مقاله «امامت امام محمد باقر»، دانشنامه کلام اسلامی ج۱، ص۴۶۳-۴۶۶.