شر در جامعه‌شناسی اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۱ ژوئن ۲۰۲۲، ساعت ۱۹:۱۰

مقدمه

به اعتقاد اهل لغت ماده (ش.ر) در اصل بر انتشار و تطایر به کار می‌رود و از همین جهت شر، خلاف خیر است^[۱]. “شر” در مقابل “خیر” و با همان گستره معنایی، تقریباً همه اموری را که از جهتی ناپسند، نامطلوب، زیان‌بخش و انحرافی باشند، شامل می‌گردد^[۲]. برخی لغت‌شناسان در توضیح این واژه برآنند که “شر” در مقابل “خیر” صفت مشبه است و بر هر چیزی که در آن ضرر، آثار منفی و فساد وجود داشته باشد، یا هر عملی که از راه نظم طبیعی تکوین و تشریع خارج شود، گفته می‌شود. به بیان دیگر، شر نتیجه انحراف در افکار، اخلاق، اعمال و آداب است که دامنگیر صاحبش می‌شود^[۳]؛ البته “شر” در حوزه ارزش‌های اخلاقی ناظر به افعال اختیاری است و با کاربرد کلامی آن در حوزه تکوین کاملاً متمایز است.

آیات قرآنی مرتبط

آزمون بندگان با خیر و شر: ﴿وَنَبْلُوكُمْ بِالشَّرِّ وَالْخَيْرِ فِتْنَةً وَإِلَيْنَا تُرْجَعُونَ﴾^[۴].

در آیاتی نیز، به پناه بردن مستمر و طلب فریادرسی از خداوند برای در امان ماندن از شر شرارت‌پیشگان، توصیه شده است^[۵] و در برخی، فاعلان شر، به صورت ضمنی به عذاب اخروی تهدید شده‌اند^[۶].^[۷]

منابع

شرف‌الدین، سید حسین، ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم

پانویس

↑ ابن فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۴، ص۱۸۱.
↑ ر.ک: حسین بن محمد راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، ص۴۴۸.
↑ حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن، ج۶، ص۴۲.
↑ «هر کسی (مزه) مرگ را می‌چشد و شما را با بد و نیک می‌آزماییم و به سوی ما بازگردانده می‌شوید» سوره انبیاء، آیه ۳۵.
↑ ﴿وَمِنْ شَرِّ غَاسِقٍ إِذَا وَقَبَ﴾ «و از بدی تاریکی شباهنگامی که فرا رسد» سوره فلق، آیه ۳.
↑ ﴿وَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا يَرَهُ﴾ «و هر کس همسنگ ذره‌ای بدی کند، آن را خواهد دید» سوره زلزال، آیه ۸.
↑ شرف‌الدین، سید حسین، ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم، ص ۱۷۶.

[1] ابن فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۴، ص۱۸۱.

[2] ر.ک: حسین بن محمد راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، ص۴۴۸.

[3] حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن، ج۶، ص۴۲.

[4] «هر کسی (مزه) مرگ را می‌چشد و شما را با بد و نیک می‌آزماییم و به سوی ما بازگردانده می‌شوید» سوره انبیاء، آیه ۳۵.

[5] ﴿وَمِنْ شَرِّ غَاسِقٍ إِذَا وَقَبَ﴾ «و از بدی تاریکی شباهنگامی که فرا رسد» سوره فلق، آیه ۳.

[6] ﴿وَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا يَرَهُ﴾ «و هر کس همسنگ ذره‌ای بدی کند، آن را خواهد دید» سوره زلزال، آیه ۸.

[7] شرف‌الدین، سید حسین، ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم، ص ۱۷۶.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

@@ خط ۱۵: / خط ۱۵: @@
 در آیاتی نیز، به [[پناه]] بردن مستمر و [[طلب]] فریادرسی از [[خداوند]] برای در امان ماندن از شر شرارت‌پیشگان، توصیه شده است<ref>{{متن قرآن|وَمِنْ شَرِّ غَاسِقٍ إِذَا وَقَبَ}} «و از بدی تاریکی شباهنگامی که فرا رسد» سوره فلق، آیه ۳.</ref> و در برخی، فاعلان شر، به صورت ضمنی به [[عذاب اخروی]] [[تهدید]] شده‌اند<ref>{{متن قرآن|وَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا يَرَهُ}} «و هر کس همسنگ ذره‌ای بدی کند، آن را خواهد دید» سوره زلزال، آیه ۸.</ref>.<ref>[[سید حسین شرف‌الدین|شرف‌الدین، سید حسین]]، [[ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم (کتاب)|ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم]]، ص ۱۷۶.</ref>
-== جستارهای وابسته ==
 == منابع ==