ابوالهیثم بن تیهان: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - '{{خرد}}' به '{{ویرایش غیرنهایی}}') |
|||
| (۲۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۸ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ | {{مدخل مرتبط | ||
{{ | | موضوع مرتبط = | ||
| عنوان مدخل = صحابه | |||
| مداخل مرتبط = [[ابوالهیثم بن تیهان در معارف و سیره علوی]] - [[ابوالهیثم بن تیهان در تراجم و رجال]] - [[ابوالهیثم بن تیهان در تاریخ اسلامی]] - [[ابوالهیثم بن تیهان در نهج البلاغه]] | |||
| پرسش مرتبط = | |||
}} | |||
{{جعبه اطلاعات اصحاب | |||
| نام = ابوالهیثم بن تیهان | |||
| مشهور به = | |||
| نام تصویر = تصویر نمادین جنگ صفین.jpg | |||
| عرض تصویر = | |||
| توضیح تصویر = تصویر نمادین جنگ صفین | |||
| نام کامل = مالک بن تیهان بن مالک | |||
| نام‌های دیگر = | |||
| جنسیت = مرد | |||
| کنیه = ابوهیثم | |||
| لقب = | |||
| اهل = | |||
| از قبیله = {{فهرست جعبه افقی| [[اوس]] | [[مراد]] }} | |||
| از تیره = [[بنی زعور]] | |||
| پدر = [[تیهان بن مالک انصاری]] | |||
| مادر = | |||
| همسر = [[ملیکه بنت سهل بن زید بن عامر بن عمرو بن جشم]] | |||
| پسر = | |||
| دختر = | |||
| خواهر = | |||
| برادر = [[عبید بن تیهان]] | |||
| خویشاوندان = | |||
| وابستگان = | |||
| تاریخ تولد = | |||
| محل تولد = | |||
| محل زندگی = | |||
| تاریخ درگذشت = | |||
| محل درگذشت = | |||
| تاریخ شهادت = [[۳۷ هجری]] | |||
| محل شهادت = | |||
| طول عمر = | |||
| محل دفن = | |||
| دین = | |||
| مذهب = | |||
| از اصحاب = {{فهرست جعبه افقی| [[پیامبر خاتم]] | [[امام علی]] }} | |||
| از طبقه = | |||
| در جنگ = {{فهرست جعبه افقی| [[جنگ بدر]] | [[جنگ احد]] | [[جنگ خندق]] | [[جنگ موته]] | [[جنگ صفین]] }} | |||
| نقش‌ها = | |||
| فعالیت‌ها = | |||
| علت شهرت = | |||
| علت درگذشت = | |||
| علت شهادت = | |||
| راوی از = | |||
| روایات مشهور = | |||
| مشایخ او = | |||
| راویان از او = | |||
| آخرین راوی از او = | |||
}} | |||
== | == مالک بن تیهان یار [[علی]] {{ع}} == | ||
ابوالهیثم بن تیهان از [[یاران]] برجسته [[امام علی]] {{ع}} بود. نام‌های مختلفی برای او [[ثبت]] شده که معروف‌ترین آن «مالک» است<ref>ر.ک: [[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه ج۱]]، ص ۷۸.</ref>؛ مالک بن تَیهان بن مالک که به کنیه‌اش (ابوهَیثم) مشهور است<ref>ر.ک: [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین (کتاب)|گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین]]، ص ۸۲۸؛ [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۷۴.</ref>. از نخستین افراد گروه [[انصار]] بود که پیش از [[هجرت پیامبر]] {{صل}} در [[مکه]] [[ایمان]] آوردند<ref>ر.ک: [[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه ج۱]]، ص ۷۸.</ref>. وی قبل از [[اسلام]] هم [[موحد]] بود و از [[پرستش]] [[بت]]، دوری می‌‌کرد<ref[[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین (کتاب)|گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین]]، ص ۸۲۸؛ [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۷۴.</ref>. او در [[بیعت عقبه]] با [[پیامبر]] شرکت داشت و از جمله [[نقبای دوازده‌گانه]] است که در [[بیعت]] عقبۀ دوم برای نشر [[اسلام]] برگزیده شدند<ref>ر.ک: [[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه ج۱]]، ص ۷۸.</ref>. | |||
[[ابوهیثم]] در تمام نبردهای [[پیامبر خدا]] شرکت داشت و از جمله کسانی است که «[[حدیث غدیر]]» را [[روایت]] کرده‌اند. او از [[پیش‌گامان]] [[شناخت حق]]، پس از [[پیامبر]] خداست که در [[شناخت]] [[خلافت]] [[حق]]، پیشتاز شد و به [[خلافت ابوبکر]] تن نداد و در زمره [[دوازده]] نفری بود که در [[مسجد النبی]]، به [[دفاع از امام علی]] {{ع}} در برابر دگرگونی مسیر [[خلافت]]، فریاد [[اعتراض]] برآوردند<ref>ر.ک: [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین (کتاب)|گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین]]، ص ۸۲۸؛ [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۷۴.</ref>. | |||
[[ابوالهیثم]] پس از کشته شدن [[عثمان بن عفان]] [[تمایل]] به [[خلافت امام علی]] {{ع}} داشت <ref>ر.ک: [[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه ج۱]]، ص ۷۸.</ref>. لذا از آغاز شکل‌گیری [[حکومت]] آن حضرت با ایشان همراه شد و همراه با [[عمار بن یاسر]]، مسؤول [[بیعت گرفتن]] از [[مردم]] شد. [[امام]]، [[ابو هیثم]] را به همراه [[عمار بن یاسر]]، [[مسئول]] [[بیت المال]] کرد که بیانگر [[سلامت]] نفس اوست. [[علی]] {{ع}} در اوج تنهایی و در تنگنای [[سستی]] همراهانش، زمانی که با سوز و گداز، [[یاران]] [[استوار]] گامِ از دست رفته‌اش را یاد کرده است، از مالک بن تیهان نیز نام برده و بر نبودش [[تأسف]] خورده است: «کجایند برادرانم که در خطّ [[خدا]] حرکت کردند و تا آخرین لحظۀ [[حیات]]، مسیر [[حق]] را رها نکردند. کجاست [[عمار]]، کجاست [[ابن تیهان]]، کجاست [[ذو الشّهادتین]]»<ref>{{متن حدیث|أَیْنَ إِخْوَانِیَ الَّذِینَ رَکِبُوا الطَّرِیقَ وَ مَضَوْا عَلَی الْحَقِّ أَیْنَ عَمَّارٌ وَ أَیْنَ ابْنُ التَّیِّهَانِ وَ أَیْنَ ذُو الشَّهَادَتَیْنِ}}؛ نهج البلاغه، خطبه ١٨٢.</ref><ref>ر.ک: [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین (کتاب)|گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین]]، ص ۸۲۸؛ [[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه ج۱]]، ص ۷۸.</ref> | |||
مؤرخان در زمان درگذشت [[ابو هیثم]]، [[اختلاف]] دارند؛ ولی آنچه از مجموعه اقوال [[تاریخی]]<ref>شرح نهج البلاغة، ج ۱۰، ص ۱۰۸؛ قاموس الرجال، ج ۷، ص ۴۶۲.</ref> به دست می‌آید، این است که او در [[جنگ صفین]] جزء [[یاران امام علی]] {{ع}} بود و در آن [[جنگ]] به [[شهادت]] رسید<ref>ر.ک: [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین (کتاب)|گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین]]، ص ۸۲۸؛ [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۷۴؛ [[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه ج۱]]، ص ۷۸.</ref>. | |||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||
{{مدخل وابسته}} | |||
* [[مراد]] (قبیله) | |||
* [[اوس]] (قبیله) | |||
* [[عبید بن تیهان]] (برادر) | |||
{{پایان مدخل وابسته}} | |||
== منابع == | |||
{{منابع}} | |||
# [[پرونده:1368987.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|'''فرهنگ غدیر''']] | |||
# [[پرونده:13681148.jpg|22px]] [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین (کتاب)|'''گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین''']] | |||
# [[پرونده:13681048.jpg|22px]] [[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|'''دانشنامه نهج البلاغه ج۱''']] | |||
{{پایان منابع}} | |||
== | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | |||
{{صحابه انصار}} | |||
{{ | |||
[[رده: | [[رده:مدخل فرهنگ غدیر]] | ||
[[رده: | [[رده:اصحاب امام علی]] | ||
[[رده:اعلام]] | [[رده:اعلام]] | ||
[[رده:شهدای جنگ صفین]] | |||
[[رده:اصحاب پیامبر]] | |||
[[رده:اوس]] | |||
[[رده:بنی‌مراد]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۵ ژوئن ۲۰۲۴، ساعت ۱۴:۰۱
صحابه از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: ابوالهیثم بن تیهان در معارف و سیره علوی - ابوالهیثم بن تیهان در تراجم و رجال - ابوالهیثم بن تیهان در تاریخ اسلامی - ابوالهیثم بن تیهان در نهج البلاغه - پرسش مرتبط ندارد| ابوالهیثم بن تیهان | |
|---|---|
 تصویر نمادین جنگ صفین | |
| نام کامل | مالک بن تیهان بن مالک |
| جنسیت | مرد |
| کنیه | ابوهیثم |
| از قبیله | |
| از تیره | بنی زعور |
| پدر | تیهان بن مالک انصاری |
| همسر | ملیکه بنت سهل بن زید بن عامر بن عمرو بن جشم |
| برادر | عبید بن تیهان |
| تاریخ شهادت | ۳۷ هجری |
| از اصحاب | |
| حضور در جنگ | |
مالک بن تیهان یار علی (ع)
ابوالهیثم بن تیهان از یاران برجسته امام علی (ع) بود. نام‌های مختلفی برای او ثبت شده که معروف‌ترین آن «مالک» است[۱]؛ مالک بن تَیهان بن مالک که به کنیه‌اش (ابوهَیثم) مشهور است[۲]. از نخستین افراد گروه انصار بود که پیش از هجرت پیامبر (ص) در مکه ایمان آوردند[۳]. وی قبل از اسلام هم موحد بود و از پرستش بت، دوری می‌‌کرد<refمحمدی ری‌شهری، محمد، گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین، ص ۸۲۸؛ محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۷۴.</ref>. او در بیعت عقبه با پیامبر شرکت داشت و از جمله نقبای دوازده‌گانه است که در بیعت عقبۀ دوم برای نشر اسلام برگزیده شدند[۴].
ابوهیثم در تمام نبردهای پیامبر خدا شرکت داشت و از جمله کسانی است که «حدیث غدیر» را روایت کرده‌اند. او از پیش‌گامان شناخت حق، پس از پیامبر خداست که در شناخت خلافت حق، پیشتاز شد و به خلافت ابوبکر تن نداد و در زمره دوازده نفری بود که در مسجد النبی، به دفاع از امام علی (ع) در برابر دگرگونی مسیر خلافت، فریاد اعتراض برآوردند[۵].
ابوالهیثم پس از کشته شدن عثمان بن عفان تمایل به خلافت امام علی (ع) داشت [۶]. لذا از آغاز شکل‌گیری حکومت آن حضرت با ایشان همراه شد و همراه با عمار بن یاسر، مسؤول بیعت گرفتن از مردم شد. امام، ابو هیثم را به همراه عمار بن یاسر، مسئول بیت المال کرد که بیانگر سلامت نفس اوست. علی (ع) در اوج تنهایی و در تنگنای سستی همراهانش، زمانی که با سوز و گداز، یاران استوار گامِ از دست رفته‌اش را یاد کرده است، از مالک بن تیهان نیز نام برده و بر نبودش تأسف خورده است: «کجایند برادرانم که در خطّ خدا حرکت کردند و تا آخرین لحظۀ حیات، مسیر حق را رها نکردند. کجاست عمار، کجاست ابن تیهان، کجاست ذو الشّهادتین»[۷][۸]
مؤرخان در زمان درگذشت ابو هیثم، اختلاف دارند؛ ولی آنچه از مجموعه اقوال تاریخی[۹] به دست می‌آید، این است که او در جنگ صفین جزء یاران امام علی (ع) بود و در آن جنگ به شهادت رسید[۱۰].
جستارهای وابسته
- مراد (قبیله)
- اوس (قبیله)
- عبید بن تیهان (برادر)
منابع
پانویس
- ↑ ر.ک: دین‌پرور، سید حسین، دانشنامه نهج البلاغه ج۱، ص ۷۸.
- ↑ ر.ک: محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین، ص ۸۲۸؛ محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۷۴.
- ↑ ر.ک: دین‌پرور، سید حسین، دانشنامه نهج البلاغه ج۱، ص ۷۸.
- ↑ ر.ک: دین‌پرور، سید حسین، دانشنامه نهج البلاغه ج۱، ص ۷۸.
- ↑ ر.ک: محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین، ص ۸۲۸؛ محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۷۴.
- ↑ ر.ک: دین‌پرور، سید حسین، دانشنامه نهج البلاغه ج۱، ص ۷۸.
- ↑ «أَیْنَ إِخْوَانِیَ الَّذِینَ رَکِبُوا الطَّرِیقَ وَ مَضَوْا عَلَی الْحَقِّ أَیْنَ عَمَّارٌ وَ أَیْنَ ابْنُ التَّیِّهَانِ وَ أَیْنَ ذُو الشَّهَادَتَیْنِ»؛ نهج البلاغه، خطبه ١٨٢.
- ↑ ر.ک: محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین، ص ۸۲۸؛ دین‌پرور، سید حسین، دانشنامه نهج البلاغه ج۱، ص ۷۸.
- ↑ شرح نهج البلاغة، ج ۱۰، ص ۱۰۸؛ قاموس الرجال، ج ۷، ص ۴۶۲.
- ↑ ر.ک: محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین، ص ۸۲۸؛ محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۷۴؛ دین‌پرور، سید حسین، دانشنامه نهج البلاغه ج۱، ص ۷۸.