انس بن حارث کاهلی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-]]| + - [[)) |
(←پانویس) |
||
| (۳۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۸ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{مدخل مرتبط | |||
{{جعبه اطلاعات | | موضوع مرتبط = صحابه | ||
| | | عنوان مدخل = | ||
| | | مداخل مرتبط = [[انس بن حارث کاهلی در حدیث]] - [[انس بن حارث کاهلی در تاریخ اسلامی]] - [[انس بن حارث کاهلی در معارف و سیره حسینی]] - [[انس بن حارث کاهلی در تراجم و رجال]] | ||
| تصویر = | | پرسش مرتبط = | ||
| | }} | ||
| نام = انس بن حارث | {{جعبه اطلاعات اصحاب | ||
| | | نام = انس بن حارث کاهلی | ||
| | | مشهور به = | ||
| | | نام تصویر = تصویر قدیمی از مسجد کوفه.jpg | ||
| | | عرض تصویر = | ||
| | | توضیح تصویر = تصویر قدیمی از مسجد کوفه | ||
| | | نام کامل = انس بن حارث کاهلی | ||
| | | نام‌های دیگر = | ||
| | | جنسیت = مرد | ||
| | | کنیه = | ||
| | | لقب = | ||
| | | اهل = | ||
| | | از قبیله = [[بنی اسد]] | ||
| دین = | | از تیره = | ||
| پدر = | |||
| مادر = | |||
| همسر = | |||
| پسر = | |||
| دختر = | |||
| خواهر = | |||
| برادر = | |||
| خویشاوندان = | |||
| وابستگان = | |||
| تاریخ تولد = | |||
| محل تولد = | |||
| محل زندگی = [[کوفه]] | |||
| تاریخ درگذشت = | |||
| محل درگذشت = | |||
| تاریخ شهادت = | |||
| محل شهادت = | |||
| طول عمر = | |||
| محل دفن = | |||
| دین = | |||
| مذهب = | | مذهب = | ||
| | | از اصحاب = {{فهرست جعبه افقی| [[پیامبر خاتم]] | [[امام علی]] | [[امام حسین]] }} | ||
| | | از طبقه = | ||
| | | در جنگ = {{فهرست جعبه افقی| [[واقعه عاشورا]] | [[جنگ بدر]] | [[جنگ حنین]] }} | ||
| | | نقش‌ها = | ||
| | | فعالیت‌ها = | ||
| علت شهرت = | |||
| علت درگذشت = | |||
| علت شهادت = | |||
| راوی از = | |||
| روایات مشهور = | |||
| مشایخ او = | |||
| راویان از او = {{فهرست جعبه| [[جعفر بن محمد الأشجعی]] | [[سلیم بن أسود المحاربی]] }} | |||
| آخرین راوی از او = | |||
}} | }} | ||
'''انس بن حارث کاهلی''' از [[شهدای کربلا]] است وی از [[اصحاب پیامبر خدا]] {{صل}}، از طایفه [[بنی اسد]] بود. گفته‌اند در [[جنگ بدر]] و [[حنین]] هم شرکت داشت. پیرمردی سال‌خورده، از [[شیعیان کوفه]] بود که موقعیتی والا داشت. خود را به [[کربلا]] رساند و [[روز عاشورا]] در رکاب [[حسین]] به [[سعادت]] [[شهادت]] رسید. در برخی منابع، نام او [[مالک بن انس کاهلی]] آمده است. | |||
==مقدمه== | == مقدمه == | ||
انس فرزند «حارث بن شبیة بن کاهل» (حرث یا حرت)، از [[اصحاب رسول خدا]]{{صل}}، [[امیرمؤمنان]]{{ع}} و [[امام حسین]]{{ع}} و از شهدای کربلاست<ref>طوسی، ص۲۱ و ۹۹.</ref>. او به تیره بنوکاهل از [[قبیله]] [[بنو اسد بن خزیمه]] از معد نسب می‌برد<ref>ابن اثیر، ج۱، ص۲۸۸؛ ابن حجر، ج۱، ص۲۷۰ و ۲۷۱.</ref>. پدر او حارث، از [[صحابه]] و در شمار [[اصحاب صفه]] بود<ref>ابن اثیر، ج۱، ص۳۴۹.</ref>. نام انس و نام پدرش به چند صورت آمده است. [[صحابه‌نگاران]] به نام دقیق وی در مدخل [[أنس بن حارث کاهلی]] تصریح کرده‌اند<ref>ابن عبدالبر، ج۱، ص۲۰۱؛ ابن اثیر، ج۱، ص۲۸۸؛ ابن حجر، ج۱، ص۲۷۰ و ۲۷۱؛ ابن عساکر، ج۱۴، ص۲۲۴.</ref>. | |||
نام وی در [[زیارت ناحیه مقدسه]]، انس بن کاهل اسدی آمده است<ref>مجلسی، ج۱۰۱، ص۲۷۲۱۰۱، کتاب المزار، باب ۱۹؛ و نیز سید بن طاووس، ج۳، ص۳۴۶.</ref>. [[مرحوم خویی]] می‌گوید: انس بن کاهل، همان انس بن حارث است؛ از این رو، انس بن حارث را با [[لقب]] مستقل «کاهلی اسدی» نام می‌برد و می‌گوید: انس بن کاهل، در واقع منسوب به [[عشیره]] و تیره است، نه منسوب به پدر <ref>خویی، ج۳، ص۲۳۲.</ref>.<ref>[[محمود حیدری آقایی|حیدری آقایی، محمود]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۲ (کتاب)|مقاله «انس بن حارث بن نبیه کاهلی اسدی»، دانشنامه سیره نبوی ج۲]]، ص۱۳۴-۱۳۵؛ [[اعظم فرجامی|فرجامی، اعظم]]، [[انس بن حارث (مقاله)|مقاله «انس بن حارث»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳ (کتاب)| دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳]]، ص۴۸۱.</ref> | |||
== | == صحابی یا تابعی بودن انس == | ||
در مورد [[صحابی]] بودن وی [[اختلاف]] اندکی وجود دارد. مشهور چنان است که او از [[اصحاب رسول خدا]]{{صل}} بود و در [[کوفه]] اقامت گزید<ref>ابن اثیر، ج۱، ص۲۸۸؛ ابن حجر، ج۱، ص۲۷۰-۲۷۹.</ref>. او در [[قیام امام حسین]]{{ع}} با [[روایت]] [[حدیثی]] که خود از [[رسول خدا]]{{صل}} شنیده بود، به [[کربلا]] آمد و در رکاب [[امام]] به [[شهادت]] رسید. [[اشعث بن سلیم]] از پدرش از انس روایت کرد و او از رسول خدا{{صل}} شنید که فرمود: «همانا این فرزندم، حسین، در سرزمینی از [[عراق]] کشته می‌شود. پس هر که او را [[درک]] کرد، باید یاری‌اش کند» <ref>{{متن حدیث| إِنَّ اِبْنِي هَذَا يُقْتَلُ بِأَرْضِ اَلْعِرَاقِ فَمَنْ أَدْرَكَهُ مِنْكُمْ فَلْيَنْصُرْهُ}}؛ ابن عبدالبر، ج۱، ص۲۰۱؛ ابن اثیر، ج۱، ص۲۸۸؛ ابن حجر، ج۱، ص۲۷۰ و ۲۷۱؛ ابن عساکر، ج۱۴، ص۲۲۴؛ سیوطی، ج۲، ص۱۲۵.</ref>. از [[بغوی]] دو نکته نقل شده است: یکم آنکه برای انس جز این روایت، روایتی نمی‌شناسم<ref>ابن عساکر، ج۱۴، ص۲۲۴.</ref> و دوم آنکه، هیچ کس جز او این روایت را نقل نکرده است<ref>ابن حجر، ج۱، ص۲۷۰؛ ابن کثیر، ج۸، ص۲۱۷.</ref>.<ref>[[محمود حیدری آقایی|حیدری آقایی، محمود]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۲ (کتاب)|مقاله «انس بن حارث بن نبیه کاهلی اسدی»، دانشنامه سیره نبوی ج۲]]، ص۱۳۴-۱۳۵؛ [[اعظم فرجامی|فرجامی، اعظم]]، [[انس بن حارث (مقاله)|مقاله «انس بن حارث»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳ (کتاب)| دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳]]، ص۴۸۱؛ [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امام حسین (کتاب)|گزیده دانشنامه امام حسین]]، ص۵۳۶.</ref> | |||
== | == انس، شهید کربلا == | ||
همه منابع، [[انس بن حارث]] را از [[شهدای کربلا]] دانسته‌اند<ref>بخاری، ج۲، ص۳۰؛ طوسی، ص۲۹ و ۹۹؛ علامه حلی، ص۷۵؛ ابن ابی‌حاتم، ج۲، ص۲۸۷؛ ابن حبان، ج۴، ص۴۹.</ref>. او در [[روز عاشورا]] از [[امام]] [[اجازه]] رزم و [[جهاد]] خواست و با آنکه مرد کهنسالی بود، با عمامه‌اش کمر خویش را محکم کرد و با پارچه‌ای ابروهای بلندش را از مقابل [[چشم‌ها]] به پیشانی بست. [[امام حسین]] وی را که چنین دید، با چشمی گریان فرمود: {{متن حدیث|«شَكَرَ اللَّهُ لَكَ و سَعْيُكَ يَا شَيْخ}}<ref>المقرم، ص۲۵۳.</ref>؛ او چنین [[رجز]] خواند: | |||
{{شعر}} | |||
{{ب|''قَدْ عَلِمَتْ كاهِلُها وَدُودَا''|۲=''وَالخِنْدِفِيُّونَ وَقَيْسُ عَيلانَ''}} | |||
{{ب|''بِأَنَّ قَومِي قُصَمُ الأقرانِ''|۲=''يا قَومِ كونوا كأُسُودِ الجَانِ''}} | |||
{{ب|''آلُ عَليٍّ شيعةُ الرَّحمنِ''|۲=''وَآلُ حَرْبٍ شيعةُ الشَّيطان''}} | |||
{{پایان شعر}} | |||
:تیره‌ه‌ای کاهل، دودان و نیز قبیله‌های [[خندف]] و قیس عیلان می‌دانند که [[قوم]] من در [[نبرد]]، آفت [[جان]] دلیران دشمن‌اند و همانا من [[سرور]] [[شجاعان]] قومم هستم. [[آل علی]] [[شیعیان]] و [[پیروان]] [[خدای رحمان]] و [[آل]] [[حرب]] پیرو شیطان‌اند. این رجز را تا چهار [[بیت]] نیز آورده‌اند<ref>ابن اعثم، ج۵، ص۱۹۶؛ صدوق، ص۲۲۵؛ ابن نما، ص۴۷، با اندکی اختلاف؛ ابن‌شهرآشوب، ج۴، ص۱۰۲؛ خویی، ج۱۵، ص۱۶۶.</ref>. | |||
از تعابیری که در این رجز به کار رفته، می‌‌توان دریافت که او به دلیل [[صحابی]] بودن و کهنسالی‌اش، باید از جایگاه والایی میان کوفی‌ها، به ویژه برخی از قبایلی که نام برده، برخوردار باشد. | |||
==پانویس== | براساس گزارش [[صدوق]]، او به میدان رفت و هجده یا چهارده تن<ref>ابن شهرآشوب، ج۳، ص۲۵۱.</ref> از سپاهیان عمر بن سعد را به هلاکت رساند و خود به [[شهادت]] رسید<ref>صدوق، ص۲۲۵.</ref>. [[کمیت بن زید اسدی]] در [[مدح]] وی و [[حبیب بن مظاهر]] که هر دو، هم [[عشیرة]] کمیت بودند، چنین سرود: | ||
{{شعر}} | |||
{{ب|''سِوی عُصبَهُ فیهِم حَبیبُ مَعفَّرُ''|۲=''قَضی نحبَهُ وَالکاهِلیُ مَرمَّلُ''}} | |||
{{پایان شعر}} | |||
:گروهی که در آن حبیب در خاک و [[خون]] غلتان بود و به سرای باقی شتافت و [[کاهلی]] در خون [[غوطه]] ور بود<ref>[[محمود حیدری آقایی|حیدری آقایی، محمود]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۲ (کتاب)|مقاله «انس بن حارث بن نبیه کاهلی اسدی»، دانشنامه سیره نبوی ج۲]]، ص۱۳۴-۱۳۵؛ [[اعظم فرجامی|فرجامی، اعظم]]، [[انس بن حارث (مقاله)|مقاله «انس بن حارث»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳ (کتاب)| دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳]]، ص۴۸۲؛ [[علی راجی|راجی، علی]]، [[مظلومیت سیدالشهداء ج۲ (کتاب)| مظلومیت سیدالشهداء ج۲]]، ص ۷۹.</ref>. | |||
== منابع == | |||
{{منابع}} | |||
# [[پرونده:IM009658.jpg|22px]] [[محمود حیدری آقایی|حیدری آقایی، محمود]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۲ (کتاب)|'''مقاله «انس بن حارث بن نبیه کاهلی اسدی»، دانشنامه سیره نبوی ج۲''']] | |||
# [[پرونده:1100352.jpg|22px]] [[اعظم فرجامی|فرجامی، اعظم]]، [[انس بن حارث (مقاله)|مقاله «انس بن حارث»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳ (کتاب)|'''دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳''']] | |||
# [[پرونده:13681353.jpg|22px]] [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امام حسین (کتاب)|'''گزیده دانشنامه امام حسین''']] | |||
# [[پرونده:IM010744.jpg|22px]] [[علی راجی|راجی، علی]]، [[مظلومیت سیدالشهداء ج۲ (کتاب)|'''مظلومیت سیدالشهداء ج۲''']] | |||
{{پایان منابع}} | |||
== پانویس == | |||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
{{یاران امام حسین}} | {{یاران امام حسین}} | ||
[[رده: | [[رده:اصحاب پیامبر]] | ||
[[رده: | [[رده:اصحاب امام علی]] | ||
[[رده:اصحاب امام حسین]] | |||
[[رده:شهدای واقعه کربلا]] | |||
[[رده:اعلام]] | [[رده:اعلام]] | ||
[[رده:مدخل فرهنگ عاشورا]] | [[رده:مدخل فرهنگ عاشورا]] | ||
[[رده:بنی‌اسد]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۲ مارس ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۵۳
این مدخل زیرشاخهٔ بحث صحابه است. انس بن حارث کاهلی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: انس بن حارث کاهلی در حدیث - انس بن حارث کاهلی در تاریخ اسلامی - انس بن حارث کاهلی در معارف و سیره حسینی - انس بن حارث کاهلی در تراجم و رجال - پرسش مرتبط ندارد| انس بن حارث کاهلی | |
|---|---|
 تصویر قدیمی از مسجد کوفه | |
| نام کامل | انس بن حارث کاهلی |
| جنسیت | مرد |
| از قبیله | بنی اسد |
| محل زندگی | کوفه |
| از اصحاب | |
| حضور در جنگ | |
| مشخصات حدیثی | |
| راویان از او | |
انس بن حارث کاهلی از شهدای کربلا است وی از اصحاب پیامبر خدا (ص)، از طایفه بنی اسد بود. گفته‌اند در جنگ بدر و حنین هم شرکت داشت. پیرمردی سال‌خورده، از شیعیان کوفه بود که موقعیتی والا داشت. خود را به کربلا رساند و روز عاشورا در رکاب حسین به سعادت شهادت رسید. در برخی منابع، نام او مالک بن انس کاهلی آمده است.
مقدمه
انس فرزند «حارث بن شبیة بن کاهل» (حرث یا حرت)، از اصحاب رسول خدا(ص)، امیرمؤمنان(ع) و امام حسین(ع) و از شهدای کربلاست[۱]. او به تیره بنوکاهل از قبیله بنو اسد بن خزیمه از معد نسب می‌برد[۲]. پدر او حارث، از صحابه و در شمار اصحاب صفه بود[۳]. نام انس و نام پدرش به چند صورت آمده است. صحابه‌نگاران به نام دقیق وی در مدخل أنس بن حارث کاهلی تصریح کرده‌اند[۴].
نام وی در زیارت ناحیه مقدسه، انس بن کاهل اسدی آمده است[۵]. مرحوم خویی می‌گوید: انس بن کاهل، همان انس بن حارث است؛ از این رو، انس بن حارث را با لقب مستقل «کاهلی اسدی» نام می‌برد و می‌گوید: انس بن کاهل، در واقع منسوب به عشیره و تیره است، نه منسوب به پدر [۶].[۷]
صحابی یا تابعی بودن انس
در مورد صحابی بودن وی اختلاف اندکی وجود دارد. مشهور چنان است که او از اصحاب رسول خدا(ص) بود و در کوفه اقامت گزید[۸]. او در قیام امام حسین(ع) با روایت حدیثی که خود از رسول خدا(ص) شنیده بود، به کربلا آمد و در رکاب امام به شهادت رسید. اشعث بن سلیم از پدرش از انس روایت کرد و او از رسول خدا(ص) شنید که فرمود: «همانا این فرزندم، حسین، در سرزمینی از عراق کشته می‌شود. پس هر که او را درک کرد، باید یاری‌اش کند» [۹]. از بغوی دو نکته نقل شده است: یکم آنکه برای انس جز این روایت، روایتی نمی‌شناسم[۱۰] و دوم آنکه، هیچ کس جز او این روایت را نقل نکرده است[۱۱].[۱۲]
انس، شهید کربلا
همه منابع، انس بن حارث را از شهدای کربلا دانسته‌اند[۱۳]. او در روز عاشورا از امام اجازه رزم و جهاد خواست و با آنکه مرد کهنسالی بود، با عمامه‌اش کمر خویش را محکم کرد و با پارچه‌ای ابروهای بلندش را از مقابل چشم‌ها به پیشانی بست. امام حسین وی را که چنین دید، با چشمی گریان فرمود: ««شَكَرَ اللَّهُ لَكَ و سَعْيُكَ يَا شَيْخ»[۱۴]؛ او چنین رجز خواند:
| قَدْ عَلِمَتْ كاهِلُها وَدُودَا | {{{2}}} | |
| بِأَنَّ قَومِي قُصَمُ الأقرانِ | {{{2}}} | |
| آلُ عَليٍّ شيعةُ الرَّحمنِ | {{{2}}} |
- تیره‌ه‌ای کاهل، دودان و نیز قبیله‌های خندف و قیس عیلان می‌دانند که قوم من در نبرد، آفت جان دلیران دشمن‌اند و همانا من سرور شجاعان قومم هستم. آل علی شیعیان و پیروان خدای رحمان و آل حرب پیرو شیطان‌اند. این رجز را تا چهار بیت نیز آورده‌اند[۱۵].
از تعابیری که در این رجز به کار رفته، می‌‌توان دریافت که او به دلیل صحابی بودن و کهنسالی‌اش، باید از جایگاه والایی میان کوفی‌ها، به ویژه برخی از قبایلی که نام برده، برخوردار باشد.
براساس گزارش صدوق، او به میدان رفت و هجده یا چهارده تن[۱۶] از سپاهیان عمر بن سعد را به هلاکت رساند و خود به شهادت رسید[۱۷]. کمیت بن زید اسدی در مدح وی و حبیب بن مظاهر که هر دو، هم عشیرة کمیت بودند، چنین سرود:
| سِوی عُصبَهُ فیهِم حَبیبُ مَعفَّرُ | {{{2}}} |
منابع
پانویس
- ↑ طوسی، ص۲۱ و ۹۹.
- ↑ ابن اثیر، ج۱، ص۲۸۸؛ ابن حجر، ج۱، ص۲۷۰ و ۲۷۱.
- ↑ ابن اثیر، ج۱، ص۳۴۹.
- ↑ ابن عبدالبر، ج۱، ص۲۰۱؛ ابن اثیر، ج۱، ص۲۸۸؛ ابن حجر، ج۱، ص۲۷۰ و ۲۷۱؛ ابن عساکر، ج۱۴، ص۲۲۴.
- ↑ مجلسی، ج۱۰۱، ص۲۷۲۱۰۱، کتاب المزار، باب ۱۹؛ و نیز سید بن طاووس، ج۳، ص۳۴۶.
- ↑ خویی، ج۳، ص۲۳۲.
- ↑ حیدری آقایی، محمود، مقاله «انس بن حارث بن نبیه کاهلی اسدی»، دانشنامه سیره نبوی ج۲، ص۱۳۴-۱۳۵؛ فرجامی، اعظم، مقاله «انس بن حارث»، دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳، ص۴۸۱.
- ↑ ابن اثیر، ج۱، ص۲۸۸؛ ابن حجر، ج۱، ص۲۷۰-۲۷۹.
- ↑ « إِنَّ اِبْنِي هَذَا يُقْتَلُ بِأَرْضِ اَلْعِرَاقِ فَمَنْ أَدْرَكَهُ مِنْكُمْ فَلْيَنْصُرْهُ»؛ ابن عبدالبر، ج۱، ص۲۰۱؛ ابن اثیر، ج۱، ص۲۸۸؛ ابن حجر، ج۱، ص۲۷۰ و ۲۷۱؛ ابن عساکر، ج۱۴، ص۲۲۴؛ سیوطی، ج۲، ص۱۲۵.
- ↑ ابن عساکر، ج۱۴، ص۲۲۴.
- ↑ ابن حجر، ج۱، ص۲۷۰؛ ابن کثیر، ج۸، ص۲۱۷.
- ↑ حیدری آقایی، محمود، مقاله «انس بن حارث بن نبیه کاهلی اسدی»، دانشنامه سیره نبوی ج۲، ص۱۳۴-۱۳۵؛ فرجامی، اعظم، مقاله «انس بن حارث»، دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳، ص۴۸۱؛ محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده دانشنامه امام حسین، ص۵۳۶.
- ↑ بخاری، ج۲، ص۳۰؛ طوسی، ص۲۹ و ۹۹؛ علامه حلی، ص۷۵؛ ابن ابی‌حاتم، ج۲، ص۲۸۷؛ ابن حبان، ج۴، ص۴۹.
- ↑ المقرم، ص۲۵۳.
- ↑ ابن اعثم، ج۵، ص۱۹۶؛ صدوق، ص۲۲۵؛ ابن نما، ص۴۷، با اندکی اختلاف؛ ابن‌شهرآشوب، ج۴، ص۱۰۲؛ خویی، ج۱۵، ص۱۶۶.
- ↑ ابن شهرآشوب، ج۳، ص۲۵۱.
- ↑ صدوق، ص۲۲۵.
- ↑ حیدری آقایی، محمود، مقاله «انس بن حارث بن نبیه کاهلی اسدی»، دانشنامه سیره نبوی ج۲، ص۱۳۴-۱۳۵؛ فرجامی، اعظم، مقاله «انس بن حارث»، دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳، ص۴۸۲؛ راجی، علی، مظلومیت سیدالشهداء ج۲، ص ۷۹.