ویژگی‌های حکومت امام مهدی چیست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
جز (جایگزینی متن - '{{عربی| {{متن قرآن' به '{{متن قرآن')
جز (جایگزینی متن - ' ؛' به '؛')
خط ۷۰: خط ۷۰:
::::::به بیان [[علامه]]، تعبیر «دینهم» که [[دین]] را به خود [[مردم]] اضافه کرده است، برای نشان دادن هماهنگی آن با [[فطرت]] انسان‌‌ها می‌‌باشد؛ لذا در این [[جامعه]]، [[دین]] فطری تمام انسانها را با مجذوب خود خواهد کرد<ref>المیزان، جلد ۱۵، صفحه ۱۵۲.</ref>.  
::::::به بیان [[علامه]]، تعبیر «دینهم» که [[دین]] را به خود [[مردم]] اضافه کرده است، برای نشان دادن هماهنگی آن با [[فطرت]] انسان‌‌ها می‌‌باشد؛ لذا در این [[جامعه]]، [[دین]] فطری تمام انسانها را با مجذوب خود خواهد کرد<ref>المیزان، جلد ۱۵، صفحه ۱۵۲.</ref>.  
::::::'''نشر [[اسرار]] [[دین]] به وسیله [[امام مهدی]]''' {{ع}} نکته‌ای که در اینجا حائز اهمیت است، این است که در [[حکومت]] [[امام زمان]] {{ع}}، خود آن حضرت [[مسئول]] بیان [[دین]] و [[تبیین معارف]] آن است و نه تنها [[ظواهر]] [[دین]]، بلکه [[اسرار]] و ناگفته‌‌های دینی را نیز برای [[مردم]] روشن می‌کند و آن را با عمق [[معارف]] بلند [[اسلام]] آشنا می‌‌کند؛ چرا که از جمله اموری که طبق [[روایات]] در [[زمان ظهور]] به وسیله [[امام مهدی]] {{ع}} انجام می‌گیرد، [[تبیین]] حقیقت‌‌های نهفته دینی و [[اسرار]] بلند الهی است، که تا آن زمان شرایط بیان آن فراهم نبوده است.
::::::'''نشر [[اسرار]] [[دین]] به وسیله [[امام مهدی]]''' {{ع}} نکته‌ای که در اینجا حائز اهمیت است، این است که در [[حکومت]] [[امام زمان]] {{ع}}، خود آن حضرت [[مسئول]] بیان [[دین]] و [[تبیین معارف]] آن است و نه تنها [[ظواهر]] [[دین]]، بلکه [[اسرار]] و ناگفته‌‌های دینی را نیز برای [[مردم]] روشن می‌کند و آن را با عمق [[معارف]] بلند [[اسلام]] آشنا می‌‌کند؛ چرا که از جمله اموری که طبق [[روایات]] در [[زمان ظهور]] به وسیله [[امام مهدی]] {{ع}} انجام می‌گیرد، [[تبیین]] حقیقت‌‌های نهفته دینی و [[اسرار]] بلند الهی است، که تا آن زمان شرایط بیان آن فراهم نبوده است.
::::::[[مرحوم علامه]] در رساله الولایه، ضمن بیان وجود [[معارف]] باطنی و عمیق در [[دین]] و اطلاع [[معصومین]] {{عم}} و اولیای [[خدا]] از این [[اسرار]]، می‌‌گوید: در این [[روایات]] اخباری است درباره [[ظهور حضرت مهدی]] که در آن [[احادیث]] آمده است که [[قائم]] [[اسرار]] [[شریعت]] را [[آشکار]] می‌‌سازد و از [[حقیقت]] آن پرده برمی‌دارد و [[قرآن]] نیز ایشان را [[تصدیق]] می‌کند<ref>طریق عرفان (ترجمه و شرح رساله الولایه)، صفحه ۲۳ و ۱۵۵ ؛انسان و عقیده، صفحه ۲۱۱.</ref>.
::::::[[مرحوم علامه]] در رساله الولایه، ضمن بیان وجود [[معارف]] باطنی و عمیق در [[دین]] و اطلاع [[معصومین]] {{عم}} و اولیای [[خدا]] از این [[اسرار]]، می‌‌گوید: در این [[روایات]] اخباری است درباره [[ظهور حضرت مهدی]] که در آن [[احادیث]] آمده است که [[قائم]] [[اسرار]] [[شریعت]] را [[آشکار]] می‌‌سازد و از [[حقیقت]] آن پرده برمی‌دارد و [[قرآن]] نیز ایشان را [[تصدیق]] می‌کند<ref>طریق عرفان (ترجمه و شرح رساله الولایه)، صفحه ۲۳ و ۱۵۵؛انسان و عقیده، صفحه ۲۱۱.</ref>.
::::::البته ایشان به همین مقدار اکتفا کرده و [[احادیث]] متعددی که در این باره وجود دارد را ذکر نکرده است<ref>از جمله حضرت علی {{ع}} می‌فرماید: {{عربی|فَيُرِيكُمْ كَيْفَ عَدْلُ اَلسِّيرَةِ وَ يُحْيِي مَيِّتَ اَلْكِتَابِ وَ اَلسُّنَّةِ}}؛ او روش عادلانه در حکومت را به شما نشان می‌‌دهد و کتاب خدا و سنت پیامبر {{صل}} را که تا آن روز متروک مانده است، زنده می‌‌کند. نهج البلاغه، خطبه ۱۳۸.</ref>.
::::::البته ایشان به همین مقدار اکتفا کرده و [[احادیث]] متعددی که در این باره وجود دارد را ذکر نکرده است<ref>از جمله حضرت علی {{ع}} می‌فرماید: {{عربی|فَيُرِيكُمْ كَيْفَ عَدْلُ اَلسِّيرَةِ وَ يُحْيِي مَيِّتَ اَلْكِتَابِ وَ اَلسُّنَّةِ}}؛ او روش عادلانه در حکومت را به شما نشان می‌‌دهد و کتاب خدا و سنت پیامبر {{صل}} را که تا آن روز متروک مانده است، زنده می‌‌کند. نهج البلاغه، خطبه ۱۳۸.</ref>.
::::::لازم به ذکر است که بر اساس [[روایات]]، [[فهم]] و سطح فکری [[مردم]] نیز در آن زمان بالا می‌رود و در نتیجه ظرفیت لازم برای [[درک]] [[معارف]] بلند دینی که از طرف [[امام]] {{ع}} ارائه می‌شود را خواهند داشت.  
::::::لازم به ذکر است که بر اساس [[روایات]]، [[فهم]] و سطح فکری [[مردم]] نیز در آن زمان بالا می‌رود و در نتیجه ظرفیت لازم برای [[درک]] [[معارف]] بلند دینی که از طرف [[امام]] {{ع}} ارائه می‌شود را خواهند داشت.  
::::::[[علامه]] در این زمینه از [[امام سجاد]] {{ع}} [[نقل]] می‌‌کند که فرمود: {{عربی|إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ عَلِمَ أَنَّهُ يَكُونُ فِي آخِرِ الزَّمَانِ أَقْوَامٌ مُتَعَمِّقُونَ فَأَنْزَلَ اللَّهُ تَعَالَى قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ وَ الْآيَاتِ مِنْ سُورَةِ الْحَدِيدِ إِلَى قَوْلِهِ وَ هُوَ عَلِيمٌ بِذاتِ الصُّدُورِ}}<ref>مقصود آیه اول تا ششم این سوره می‌‌باشد.</ref>؛ [[خداوند]] می‌‌دانست، در [[آخرالزمان]] مردمی ژرف‌‌اندیش خواهند بود، به همین جهت [[آیات]] {{متن قرآن|قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ}} و [[آیات]] اول سوره حدید را نازل فرمود<ref>المیزان، جلد ۱۹، صفحه ۱۴۷؛ به نقل از: اصول کافی، جلد ۱، صفحه ۹۱.</ref>.
::::::[[علامه]] در این زمینه از [[امام سجاد]] {{ع}} [[نقل]] می‌‌کند که فرمود: {{عربی|إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ عَلِمَ أَنَّهُ يَكُونُ فِي آخِرِ الزَّمَانِ أَقْوَامٌ مُتَعَمِّقُونَ فَأَنْزَلَ اللَّهُ تَعَالَى قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ وَ الْآيَاتِ مِنْ سُورَةِ الْحَدِيدِ إِلَى قَوْلِهِ وَ هُوَ عَلِيمٌ بِذاتِ الصُّدُورِ}}<ref>مقصود آیه اول تا ششم این سوره می‌‌باشد.</ref>؛ [[خداوند]] می‌‌دانست، در [[آخرالزمان]] مردمی ژرف‌‌اندیش خواهند بود، به همین جهت [[آیات]] {{متن قرآن|قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ}} و [[آیات]] اول سوره حدید را نازل فرمود<ref>المیزان، جلد ۱۹، صفحه ۱۴۷؛ به نقل از: اصول کافی، جلد ۱، صفحه ۹۱.</ref>.
::::::بنابراین [[حاکمیت]] در [[دوره ظهور]]، با توجه به بالا رفتن سطح [[فهم]] [[مردم]] و دسترسی به [[امام]] [[معصوم]] که عالم به تمام [[معارف دینی]] می‌‌باشد، این آموزه‌‌های [[معرفت]] زا و به خصوص مباحث خداشناسی توحیدی را در سطح عمومی نشر و توسعه می‌دهد.  
::::::بنابراین [[حاکمیت]] در [[دوره ظهور]]، با توجه به بالا رفتن سطح [[فهم]] [[مردم]] و دسترسی به [[امام]] [[معصوم]] که عالم به تمام [[معارف دینی]] می‌‌باشد، این آموزه‌‌های [[معرفت]] زا و به خصوص مباحث خداشناسی توحیدی را در سطح عمومی نشر و توسعه می‌دهد.  
:::::*'''گسترش دادن [[عدالت]]''': [[گسترش عدالت]] در سراسر [[گیتی]] در برنامه‌‌های [[حکومت امام مهدی]] {{ع}} می‌‌باشد و آن حضرت به مجرد شروع [[انقلاب جهانی]] خود در راستای تحقق آن تلاش می‌کند؛ البته آنچه این مسئله را دارای اهمیت ویژه و خاص می‌کند، گستردگی [[ظلم]] و [[جور]] تا قبل از [[حکومت]] [[امام]] {{ع}} و نیز عدم فراهم شدن بستر چنین [[عدالت]] گستره و فراگیری در طول [[تاریخ]] [[بشر]] می‌‌باشد؛ به همین علت در بسیاری از [[روایات]] بر موضوع [[عدل]] و گسترش آن در زمان [[حکومت]] [[حضرت حجت]] {{ع}} و پایان دوره زوال و [[بیداد]] بی‌‌عدالتی تاکید شده و از آن به عنوان آرزوی دیرین یاد شده است<ref>برای اطلاع بیشتر مراجعه شود به الاحتجاج، جلد ۱، صفحه ۶۸ و ۲۵۲؛ ارشاد القلوب، جلد ۲، صفحه ۲۸۵ و ۳۱۴ ؛تفسیر العیاشی، جلد ۱، صفحه ۱۴ و ۶۶ ؛بحارالانوار، جلد ۳۶، صفحه ۵۱ و ۵۲ و غیره.</ref>.
:::::*'''گسترش دادن [[عدالت]]''': [[گسترش عدالت]] در سراسر [[گیتی]] در برنامه‌‌های [[حکومت امام مهدی]] {{ع}} می‌‌باشد و آن حضرت به مجرد شروع [[انقلاب جهانی]] خود در راستای تحقق آن تلاش می‌کند؛ البته آنچه این مسئله را دارای اهمیت ویژه و خاص می‌کند، گستردگی [[ظلم]] و [[جور]] تا قبل از [[حکومت]] [[امام]] {{ع}} و نیز عدم فراهم شدن بستر چنین [[عدالت]] گستره و فراگیری در طول [[تاریخ]] [[بشر]] می‌‌باشد؛ به همین علت در بسیاری از [[روایات]] بر موضوع [[عدل]] و گسترش آن در زمان [[حکومت]] [[حضرت حجت]] {{ع}} و پایان دوره زوال و [[بیداد]] بی‌‌عدالتی تاکید شده و از آن به عنوان آرزوی دیرین یاد شده است<ref>برای اطلاع بیشتر مراجعه شود به الاحتجاج، جلد ۱، صفحه ۶۸ و ۲۵۲؛ ارشاد القلوب، جلد ۲، صفحه ۲۸۵ و ۳۱۴؛تفسیر العیاشی، جلد ۱، صفحه ۱۴ و ۶۶؛بحارالانوار، جلد ۳۶، صفحه ۵۱ و ۵۲ و غیره.</ref>.
::::::[[مرحوم علامه]] در این مورد، ضمن بیان شرحی از زندگی حضرت می‌گوید پس از انقضای [[غیبت کبری]]، طبق [[اخبار]] آن حضرت فرموده و زمان [[حکومت اسلامی]] را به دست گرفته و [[دنیا]] را پر از [[عدل و داد]] می‌‌کند، پس از آنکه با [[ظلم]] و [[جور]] پر شده باشد<ref>بررسی‌های اسلامی، جلد ۱، صفحه ۲۳۰.</ref>. در [[المیزان]]، به [[نقل]] از مرحوم طبرسی از [[علی بن الحسین]] {{ع}} [[روایت]] می‌‌کند که وقتی [[آیه]] {{متن قرآن|وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُم فِي الأَرْضِ...}}<ref>نور: ۵۵.</ref> را تلاوت کرد فرمود: «به [[خدا]] سوگند ایشان [[شیعیان]] ما اهل بیتند، که [[خدا]] این وعده خود را در [[حق]] ایشان به وسیله مردی از ما انجاز می‌کند و او [[مهدی این امت]] است و او کسی است که [[رسول خدا]] {{صل}} درباره‌‌اش فرمود: اگر از [[دنیا]] نماند مگر یک روز، [[خدا]] آن روز را آنقدر طولانی می‌‌کند، تا مردی از عترتم [[قیام]] کند، که نامش نام من است، [[زمین]] را پر از [[عدل و داد]] کند، آن‌‌چنان که پر از [[ظلم]] و [[جور]] شده باشد<ref>المیزان، جلد ۱۵، صفحه ۱۵۸؛ به نقل از: مجمع البیان، جلد ۷، صفحه ۱۵۲. این حدیث را امام باقر {{ع}} و امام صادق {{ع}} نیز فرموده‌‌اند.</ref>.  
::::::[[مرحوم علامه]] در این مورد، ضمن بیان شرحی از زندگی حضرت می‌گوید پس از انقضای [[غیبت کبری]]، طبق [[اخبار]] آن حضرت فرموده و زمان [[حکومت اسلامی]] را به دست گرفته و [[دنیا]] را پر از [[عدل و داد]] می‌‌کند، پس از آنکه با [[ظلم]] و [[جور]] پر شده باشد<ref>بررسی‌های اسلامی، جلد ۱، صفحه ۲۳۰.</ref>. در [[المیزان]]، به [[نقل]] از مرحوم طبرسی از [[علی بن الحسین]] {{ع}} [[روایت]] می‌‌کند که وقتی [[آیه]] {{متن قرآن|وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُم فِي الأَرْضِ...}}<ref>نور: ۵۵.</ref> را تلاوت کرد فرمود: «به [[خدا]] سوگند ایشان [[شیعیان]] ما اهل بیتند، که [[خدا]] این وعده خود را در [[حق]] ایشان به وسیله مردی از ما انجاز می‌کند و او [[مهدی این امت]] است و او کسی است که [[رسول خدا]] {{صل}} درباره‌‌اش فرمود: اگر از [[دنیا]] نماند مگر یک روز، [[خدا]] آن روز را آنقدر طولانی می‌‌کند، تا مردی از عترتم [[قیام]] کند، که نامش نام من است، [[زمین]] را پر از [[عدل و داد]] کند، آن‌‌چنان که پر از [[ظلم]] و [[جور]] شده باشد<ref>المیزان، جلد ۱۵، صفحه ۱۵۸؛ به نقل از: مجمع البیان، جلد ۷، صفحه ۱۵۲. این حدیث را امام باقر {{ع}} و امام صادق {{ع}} نیز فرموده‌‌اند.</ref>.  
::::::همچنین در جای دیگر، ضمن [[نقل]] [[حدیث]] [[پیامبر]] {{صل}} که در [[حدیث]] [[امام سجاد]] {{ع}} نیز آمده است، آن را [[مورد اتفاق]] و پذیرش همه می‌‌دانند<ref>شیعه در اسلام (طبع قدیم)، صفحه ۲۳۲.</ref>.  
::::::همچنین در جای دیگر، ضمن [[نقل]] [[حدیث]] [[پیامبر]] {{صل}} که در [[حدیث]] [[امام سجاد]] {{ع}} نیز آمده است، آن را [[مورد اتفاق]] و پذیرش همه می‌‌دانند<ref>شیعه در اسلام (طبع قدیم)، صفحه ۲۳۲.</ref>.  
::::::بنابراین، [[احیا]] و گسترش داد و [[عدل]] به احیای [[حقوق]] [[مظلومان]] و [[اجرای حدود الهی]] نسبت به [[ظالمان]]، از شاخصه‌‌های اصلی و مهم در [[حاکمیت]] مهدوی می‌‌باشد.  
::::::بنابراین، [[احیا]] و گسترش داد و [[عدل]] به احیای [[حقوق]] [[مظلومان]] و [[اجرای حدود الهی]] نسبت به [[ظالمان]]، از شاخصه‌‌های اصلی و مهم در [[حاکمیت]] مهدوی می‌‌باشد.  
:::::*'''ایجاد [[امنیت]] گسترده و همه جانبه''': [[حکومت مهدوی]] با پدید آوردن [[جامعه]] سالم و ایمن، [[بهترین]] شرایط را برای زیستن [[انسان‌ها]] فراهم می‌کند، جامعه‌ای که در آن [[مردم]] [[امنیت]] را مدیون خداند و [[خلیفه]] او در [[زمین]] هستند. {{متن قرآن|وَلَيُبَدِّلَنَّهُم مِّن بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْنًا}}<ref>«و پس از ترسشان، امنیت روزیشان فرماید». نور: ۵۵.</ref>  
:::::*'''ایجاد [[امنیت]] گسترده و همه جانبه''': [[حکومت مهدوی]] با پدید آوردن [[جامعه]] سالم و ایمن، [[بهترین]] شرایط را برای زیستن [[انسان‌ها]] فراهم می‌کند، جامعه‌ای که در آن [[مردم]] [[امنیت]] را مدیون خداند و [[خلیفه]] او در [[زمین]] هستند. {{متن قرآن|وَلَيُبَدِّلَنَّهُم مِّن بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْنًا}}<ref>«و پس از ترسشان، امنیت روزیشان فرماید». نور: ۵۵.</ref>  
::::::از [[کلام]] [[علامه]] در این بخش و دیگر مباحث اجتماعی بر‌‌می‌آید که وی این [[امنیت]] را در ابعاد مختلف و در تمام حوزه‌ها و از جمله [[امنیت]] اقتصادی، فکری و اعتقادی می‌‌داند؛ لذا همان‌‌گونه که در ادامه [[آیه]] نیز آمده است، [[امنیت]] کامل زمانی محقق می‌‌شود که [[جامعه]] با کمال [[آرامش]] و با [[التزام]] به [[اعتقاد]] خود زندگی کند و از هرگونه [[مصلحت]] سنجی در اعمال دینی و [[ترس]] و [[تقیه]] و پنهان‌‌کاری که منافی [[امنیت]] است، بی‌‌نیاز باشد، {{متن قرآن|محل قرار دادن آیه}}،<ref>«مرا می‌‌پرستند و چیزی را شریک من نمی‌‌کنند». همان.</ref> لذا در [[جامعه مهدوی]] و زیر سایه [[حکومت]] [[امام زمان]] {{ع}} تمام این موارد رفع می‌شود و زندگی فردی و اجتماعی انسان‌‌های [[صالح]] در کمال آزادی و [[امنیت]] خواهد بود<ref>ر.ک به: المیزان، جلد ۱۵، صفحه ۱۵۲ ؛جلد ۲ صفحه ۳۰۱ و ج ۹، صفحه ۳۹۶ ؛بررسی‌های اسلامی، جلد ۱، صفحه ۱۱۵ ؛فرازهایی از اسلام، صفحه ۳۷، بند ۱۹۵.</ref>.
::::::از [[کلام]] [[علامه]] در این بخش و دیگر مباحث اجتماعی بر‌‌می‌آید که وی این [[امنیت]] را در ابعاد مختلف و در تمام حوزه‌ها و از جمله [[امنیت]] اقتصادی، فکری و اعتقادی می‌‌داند؛ لذا همان‌‌گونه که در ادامه [[آیه]] نیز آمده است، [[امنیت]] کامل زمانی محقق می‌‌شود که [[جامعه]] با کمال [[آرامش]] و با [[التزام]] به [[اعتقاد]] خود زندگی کند و از هرگونه [[مصلحت]] سنجی در اعمال دینی و [[ترس]] و [[تقیه]] و پنهان‌‌کاری که منافی [[امنیت]] است، بی‌‌نیاز باشد، {{متن قرآن|محل قرار دادن آیه}}،<ref>«مرا می‌‌پرستند و چیزی را شریک من نمی‌‌کنند». همان.</ref> لذا در [[جامعه مهدوی]] و زیر سایه [[حکومت]] [[امام زمان]] {{ع}} تمام این موارد رفع می‌شود و زندگی فردی و اجتماعی انسان‌‌های [[صالح]] در کمال آزادی و [[امنیت]] خواهد بود<ref>ر.ک به: المیزان، جلد ۱۵، صفحه ۱۵۲؛جلد ۲ صفحه ۳۰۱ و ج ۹، صفحه ۳۹۶؛بررسی‌های اسلامی، جلد ۱، صفحه ۱۱۵؛فرازهایی از اسلام، صفحه ۳۷، بند ۱۹۵.</ref>.
::::::این بود بعضی از ویژگی‌‌های [[حکومت]] [[امام زمان]] {{ع}} در [[عصر ظهور]] که از بیانات [[علامه]] استفاده می‌‌شود، البته خصوصیات دیگری نیز در کتاب‌های مربوط به [[حضرت مهدی]] {{ع}} ذکر شده است که در [[کلام]] ایشان نیامده و ما نیز از ذکر آنها پرهیز می‌‌کنیم<ref>ر.ک به: کتاب امام مهدی {{ع}} موجود موعود، نوشته آیت الله جوادی آملی؛ و موعود شناسی نوشته علی اصغر رضوانی.</ref>»<ref>[[علی رضا امامی میبدی|امامی میبدی، علی رضا]]، [[آموزه‌های مهدویت در آثار علامه طباطبائی (کتاب)|آموزه‌های مهدویت در آثار علامه طباطبائی]]، ص ۲۶۶-۲۷۲.</ref>.
::::::این بود بعضی از ویژگی‌‌های [[حکومت]] [[امام زمان]] {{ع}} در [[عصر ظهور]] که از بیانات [[علامه]] استفاده می‌‌شود، البته خصوصیات دیگری نیز در کتاب‌های مربوط به [[حضرت مهدی]] {{ع}} ذکر شده است که در [[کلام]] ایشان نیامده و ما نیز از ذکر آنها پرهیز می‌‌کنیم<ref>ر.ک به: کتاب امام مهدی {{ع}} موجود موعود، نوشته آیت الله جوادی آملی؛ و موعود شناسی نوشته علی اصغر رضوانی.</ref>»<ref>[[علی رضا امامی میبدی|امامی میبدی، علی رضا]]، [[آموزه‌های مهدویت در آثار علامه طباطبائی (کتاب)|آموزه‌های مهدویت در آثار علامه طباطبائی]]، ص ۲۶۶-۲۷۲.</ref>.
{{پایان جمع شدن}}
{{پایان جمع شدن}}

نسخهٔ ‏۸ ژوئن ۲۰۱۹، ساعت ۱۳:۴۳

الگو:پرسش غیرنهایی

ویژگی‌های حکومت امام مهدی چیست؟
موضوع اصلیبانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاترمهدویت / عصر پس از ظهور / حکومت جهانی امام مهدی
مدخل اصلیویژگی‌های حکومت امام مهدی
مدخل وابسته؟

ویژگی‌های حکومت امام مهدی(ع) چیست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

عبارت‌های دیگری از این پرسش

  • برخی از ویژگی‌های حکومت حضرت مهدی را بیان کنید؟

پاسخ نخست

محسن قرائتی
حجت الاسلام و المسلمین محسن قرائتی در کتاب «جهت‌نما» در اين باره گفته است:
«حکومت امام عصر همانند حکومت انبیا و اولیای الهی است و با تأکید بیش‌تر و به میزان گسترده تری به اجرای احکام الهی می‌پردازد. تفاوت این حکومت با حکومت‌های الهی که در گذشته برپا شده‌اند، در جهانی بودن آن است؛ به این معنا که موجب اجرای کامل احکام الهی در سرتا سر گیتی می‌گردد. به هر روی ویژگی‌های حکومت مهدوی عبارتند از:
  • احیای فرهنگ قرآن: اولین اقدام آن حضرت پس از استقرار حکومت، تشکیل کلاس‌های قرآن و با نتیجه ترویج فرهنگ قرآنی است: " السَّلَامُ‏ عَلَيْكَ‏ يَا تَالِيَ‏ كِتَابِ‏ اللَّهِ‏ وَ تَرْجُمَانَه‏‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"[۱]
  • وفور نعمت‌های آسمانی و زمینی: "وقتی قائم قیام کند، بر اساس عدالت حکومت می‌کند و در زمان او ستم از بین می‌رود و راهها امنیت می‌یابد و برکات زمین استخراج می‌گردد"[۲]. در زمان حکومت آن حضرت، آب‌ها و سرچشمه‌ها فراوان و محصولات چند برابر می‌شوند: " تُخْرِجُ‏ الْأَرْضُ‏ نَبْتَهَا وَ تُنْزِلُ‏ السَّمَاءُ بَرَكَتَهَا وَ تَظْهَرُ لَهُ‏ الْكُنُوزُ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"[۳]؛امام باقر(ع): " فَلَا يَبْقَى‏ فِي‏ الْأَرْضِ‏ خَرَابٌ‏ إِلَّا قَدْ عُمِرَ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏" [۴]
  • اقامه نماز: از امام صادق(ع) در تفسیر آیه ﴿الَّذِينَ إِن مَّكَّنَّاهُمْ فِي الأَرْضِ أَقَامُوا الصَّلاةَ وَآتَوُا الزَّكَاةَ وَأَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَنَهَوْا عَنِ الْمُنكَرِ وَلِلَّهِ عَاقِبَةُ الأُمُورِ [۵] سؤال کردند؛ حضرت در پاسخ فرمودند: " فَهَذِهِ‏ لآِلِ‏ مُحَمَّدِ صَلَّى‏ اللَّهُ‏ عَلَيْهِمْ‏ إِلَى‏ آخِرِ الْأَئِمَّةِ وَ الْمَهْدِيِ‏ وَ أَصْحَابِهِ‏ يَمْلِكُهُمُ‏ اللَّهُ‏ مَشَارِقَ‏ الْأَرْضِ‏ وَ مَغَارِبَهَا وَ يُظْهِرُ بِهِ الدِّينَ وَ يُمِيتُ اللَّهُ بِهِ وَ بِأَصْحَابِهِ الْبِدَعَ وَ الْبَاطِلَ كَمَا أَمَاتَ السُّفَهَاءُ الْحَقَّ حَتَّى لَا يُرَى‏ أَيْنَ الظُّلْمُ‏ ﴿ وَ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏" [۶].
  • امام(ع) فرمود: برنامه مهدی ما وقتی که می‌آید، این چهار موضوع است:
  1. اقامه نماز: در زیارت آل یاسین به این مطلب اشاره شده است: " السَّلَامُ‏ عَلَيْكَ‏ حِينَ‏ تُصَلِّي‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏" وقتی که نماز تا این اندازه مهم است که در زیارت حضرت به آن اشاره می‌شود، در برنامه‌های مهدوی از اهتمام ویژه‌ای برخوردار است.
  2. پرداخت زکات: مهدی(ع) مانع الزکات را می‌کشد. " قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ (ع)‏ دَمَانِ‏ فِي‏ الْإِسْلَامِ‏ حَلَالٌ‏ مِنَ‏ اللَّهِ‏ عَزَّ وَ جَلَ‏ لَا يَقْضِي‏ فِيهِمَا أَحَدٌ بِحُكْمِ‏ اللَّهِ‏ حَتَّى‏ يَبْعَثَ‏ اللَّهُ‏ عَزَّ وَ جَلَ‏- الْقَائِمَ‏ مِنْ‏ أَهْلِ‏ الْبَيْتِ‏ (ع)‏ فَيَحْكُمُ فِيهِمَا بِحُكْمِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ لَا يُرِيدُ عَلَى ذَلِكَ بَيِّنَةً الزَّانِي الْمُحْصَنُ يَرْجُمُهُ وَ مَانِعُ الزَّكَاةِ يَضْرِبُ رَقَبَتَهُ‏ "[۷]
  3. تقویت توان علمی: تقویت توان علمی‌ جامعه از جمله برنامه‌های حکومت مهدوی است. منتظران امام زمان(ع) باید عاشق علم و دانش و در تمام رشته‌های علمی‌ ممتاز باشند. قَالَ الصَّادِقُ (ع): "مجموعه علوم بیست وهفت حرف است که تاکنون فقط دوحرف آن به وسیله انبیا الهی شناخته شده است؛ در نتیجه هنگامی‌ که قائم آل محمد قیام کند بیست وپنج باب دیگر از علوم به برکت او شناخته خواهد شد و در میان مردم گسترش خواهد یافت و جامعه از مجموعه بیست وهفت حرف علم آگاهی خواهد داشت"[۸]. قَالَ الْبَاقِرُ(ع) : "گوئی می‌بینم که دین در میان خونی که برایش ریخته می‌شود، در حرکت است و دست و پا می‌زند و هیچ شخصی نمی‌تواند آن را برای شما باز گرداند، مگر مردی از ما اهل بیت که در هنگام امامت او هر سال دو بار بر شما بخشش خواهد شد و در هر ماه دو نوع روزی بر شما خواهد رسید و در دوران ظهور اوست که حکمت به شما داده خواهد شد تا آنجا که زن در خانه خود نشسته و در اثر افزایش بینش و بصیرت دینی جامعه و گسترش معارف اسلامی‌ بر اساس کتاب خدا و سنّت رسول خدا قضاوت خواهد کرد"[۹]. پیشرفت علم در زمان حضرت مهدی(ع) به اندازه‌ای است که زنان در خانه‌ها بر اساس قرآن و حدیث قضاوت می‌کنند.
  4. مقاومت و تلاش: از امام باقر(ع) سؤال کردند که آیا با ظهور مهدی کارها خود به خود درست می‌شود؟ فرمود: "اگر چنین بود پیشانی پیامبر(ص) نمی‌شکافت و دندانش نمی‌شکست" [۱۰]. از این حدیث چنین برمی‌آید که استقرار حاکمیت مهدوی حتی با ظهور آن حضرت به تلاش و کوشش نیاز دارد»[۱۱].

پاسخ‌های دیگر

 با کلیک بر «ادامه مطلب» پاسخ باز و با کلیک بر «نهفتن» بسته می‌شود:  

پرسش‌های وابسته

منبع‌شناسی جامع مهدویت

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:  

  1. احتجاج، ج ۲، ص ۴۹۲.
  2. " إِذَا قَامَ الْقَائِمُ(ع) حَكَمَ‏ بِالْعَدْلِ‏ وَ ارْتَفَعَ‏ فِي‏ أَيَّامِهِ‏ الْجَوْرُ وَ آمَنَتْ‏ بِهِ‏ السُّبُلُ‏ وَ أَخْرَجَتِ‏ الْأَرْضُ‏ بَرَكَاتِهَا‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"؛ ارشاد مفید، ج ۲، ص ۳۸۴.
  3. احتجاج، ج ۲، ص ۲۹۰.
  4. کمال الدین و تمام النعمه، ج ۱، ص۳۳۰.
  5. همان کسانی که اگر آنان را در زمین توانمندی دهیم نماز بر پا می‌دارند و زکات می‌پردازند و به کار شایسته فرمان می‌دهند و از کار ناپسند باز می‌دارند و پایان کارها با خداوند است؛ سوره حج، آیه: ۴۱.
  6. بحارالانوار، ج ۵۱، ص ۴۷.
  7. کمال الدین و تمام النعمه، ج ۲، ص۶۷۱.
  8. " الْعِلْمُ‏ سَبْعَةٌ وَ عِشْرُونَ‏ حَرْفاً فَجَمِيعُ‏ مَا جَاءَتْ‏ بِهِ‏ الرُّسُلُ‏ حَرْفَانِ‏ فَلَمْ‏ يَعْرِفِ‏ النَّاسُ‏ حَتَّى‏ الْيَوْمِ‏ غَيْرَ الْحَرْفَيْنِ‏ فَإِذَا قَامَ‏ قَائِمُنَا أَخْرَجَ‏ الْخَمْسَةَ وَ الْعِشْرِينَ‏ حَرْفاً فَبَثَّهَا فِي‏ النَّاسِ‏ وَ ضَمَّ إِلَيْهَا الْحَرْفَيْنِ حَتَّى يَبُثَّهَا سَبْعَةً وَ عِشْرِينَ حَرْفاً‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۳۶.
  9. " كَأَنَّنِي‏ بِدِينِكُمْ‏ هَذَا لَا يَزَالُ‏ مُتَخَضْخِضاً يَفْحَصُ‏ بِدَمِهِ‏ ثُمَّ لَا يَرُدُّهُ عَلَيْكُمْ إِلَّا رَجُلٌ مِنَّا أَهْلَ الْبَيْتِ فَيُعْطِيكُمْ فِي السَّنَةِ عَطَاءَيْنِ وَ يَرْزُقُكُمْ فِي الشَّهْرِ رِزْقَيْنِ وَ تُؤْتَوْنَ الْحِكْمَةَ فِي زَمَانِهِ حَتَّى إِنَّ الْمَرْأَةَ لَتَقْضِي فِي بَيْتِهَا بِكِتَابِ اللَّهِ تَعَالَى وَ سُنَّةِ رَسُولِ اللَّهِ الگو:ص‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"؛ غیبت نعمانی، ص ۲۳۸.
  10. " وَ الَّذِي‏ نَفْسِي‏ بِيَدِهِ‏ حَتَّى‏ نَمْسَحَ‏ نَحْنُ‏ وَ أَنْتُمُ‏ الْعَرَقَ‏ وَ الْعَلَقَ‏ ثُمَ‏ مَسَحَ‏ جَبْهَتَهُ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"؛ غیبت نعمانی، ص ۲۸۴.
  11. قرائتی، محسن، جهت‌نما، ص ۱۱۲ - ۱۱۶.
  12. خداوند زمین را پس از مرگش زنده می‌کند؛ سوره حدید، آیه ۱۷.
  13. اثبات الهداة، ج ۷، ص ۶۳؛ ۱۳۰.
  14. ویژگی‌های این زمان در کتاب بحار الانوار، ج ۵۳، از ص ۱؛ ۳۸ آمده است.
  15. و العصر (سوره عصر، آیه ۱) که یکی از تفاسیر آن سوگند به عصر درخشان حکومت حضرت مهدی (ع) است.
  16. بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۲۴.
  17. اثبات الهداة، ج ۷، ص ۶۱، بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۱۱۰.
  18. اثبات الهداة، ج ۷، ص ۶۱، بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۱۱۰.
  19. منتخب الأثر، ص ۴۷۱ الی ۴۷۳؛ البته در آغاز، امام (ع) براساس دلیل و منطق با مردم برخورد می‌کند و حجت را بر آنها تمام می‌نماید. امام باقر(ع) در این‌باره فرمود: امام قائم (ع) به یارانش می‌فرماید: «مردم مکه به سوی من نمی‌آیند، ولی من می‌فرستم سراغ آنها و به آنچه که شایسته من است، بر آنها استدلال می‌کنم»؛ بحار الانوار، ج ۵۲ ص ۳۰۷.
  20. اثبات الهداة، ج ۷، ص ۹۶.
  21. " إِذَا قَامَ قَائِمُنَا، وَضَعَ‏ اللَّهُ‏ يَدَهُ‏ عَلى‏ رُؤُوسِ‏ الْعِبَادِ، فَجَمَعَ‏ بِهَا عُقُولَهُمْ‏ وَكَمَلَتْ بِهِ أَحْلامُهُم‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"؛ اصول کافی، ج ۱، ص ۲۵.
  22. بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۳۷.
  23. بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۳۶.
  24. " إِنَ‏ الْمُؤْمِنَ‏ فِي‏ زَمَانِ‏ الْقَائِمِ‏ وَ هُوَ بِالْمَشْرِقِ لَيَرَى أَخَاهُ الَّذِي فِي الْمَغْرِبِ وَ كَذَا الَّذِي فِي الْمَغْرِبِ يَرَى أَخَاهُ الَّذِي فِي الْمَشْرِق‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"؛ منتخب الاثر، ص ۴۸۳، بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۳۶.
  25. " سَلُونِي‏ قَبْلَ‏ أَنْ‏ تَفْقِدُونِي‏ فَإِنَ‏ بَيْنَ‏ جَوَانِحِي عِلْماً جَمّاً ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"؛ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۲۷۲.
  26. بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۲۴.
  27. " فَلَا يَبْقَى فِي الْأَرْضِ‏ خَرَابٌ‏ إِلَّا قَدْ عُمِر‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"؛ اسعاف الراغبین، ص ۱۴۰؛ کشف الغمه، ج ۳، ص ۳۷۶.
  28. منتخب الاثر، ص ۱۶۸.
  29. المجالس السنیه، ج ۵، ص ۷۰۷.
  30. " إِذْ قَامَ الْقَائِمُ جَاءَتِ الْمُزَامَلَةُ وَ يَأْتِي الرَّجُلُ إِلَى كِيسِ أَخِيهِ فَيَأْخُذُ حَاجَتَهُ‏ لَا يَمْنَعُه‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"؛ اثبات الهداة، ج ۷، ص ۱۱۳؛ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۷۳.
  31. بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۴۵.
  32. المجالس السنیه، ج ۵، ص ۷۰۶.
  33. المجالس السنیه، ج ۵، ص ۱۱۰؛ کشف الغمه، ج ۳، ص ۳۶۵.
  34. " يَتَنَعَّمُ فِيهِ أُمَّتِي نِعْمَةً لَمْ يَتَنَعَّمُوا مِثْلَهَا قَطُّ تُؤْتِي الْأَرْضُ أُكُلَهَا وَ لَا تَدَّخِرُ مِنْهُمْ شَيْئاً وَ الْمَالُ يَوْمَئِذٍ كُدُوسٌ‏ يَقُومُ‏ الرَّجُلُ‏ فَيَقُولُ‏ يَا مَهْدِيُّ أَعْطِنِي فَيَقُولُ خُذ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"؛ المجالس السنیه، ج ۵، ص ۷۲۲؛ کشف الغمه، ج ۳، ص ۳۸۲.
  35. کشف الغمه، ج ۳، ص ۳۷۶؛ ۳۹۰.
  36. کشف الغمه، ج ۳، ص ۳۵۶ و ۴۴۶؛ اعلام الوری، ص ۴۲۹.
  37. کشف الغمه، ج ۳، ص ۳۶۵.
  38. اثبات الهداة، ج ۷، ص ۱۱۱؛ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۳۹.
  39. اثبات الهداة، ج ۷ ص ۱۰۹؛ بحار الانوار، ج ۵۲ ص ۳۳۰؛ کشف الغمه، ج ۳ ص ۳۶۱.
  40. منظور، سید حسنی است که شرح قیام او را قبلا ذکر کردیم.
  41. بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۳۰.
  42. بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۳۷.
  43. گویا منظور چهار مسجدی است که دشمنان اهل بیت(ع) هریک از آن را برای تشویق به نام یکی از دشمنان یا شرکت کنندگان در خون امام حسین(ع) ساختند که عبارتند از: مسجد ثقیف (به نام مغیرة بن شعبه ثقفی) و مسجد اشعث (به نام اشعث بن قیس، سرکرده منافقین) و مسجد جریر (به نام جریر بن عبد الله، مخالف امام علی (ع)) و مسجد سماک (به نام سماک بن مخزمه اسدی، که از فرمانروایان جنگ صفین است)؛ تهذیب، ج ۲، ص ۲۵۰.
  44. اعلام الوری، ص ۴۳۲؛ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۳۹.
  45. اثبات الهداة، ج ۷، ص ۱۴۶.
  46. این روایات در معانی الاخبار، ص ۲۰۰ به بعد آمده است.
  47. " الَّذِينَ‏ لَا يَجِدُونَ‏ حِيلَةً وَ لا يَهْتَدُونَ‏ سَبِيلًا لا يَسْتَطِيعُونَ حِيلَةً فَيَدْخُلُوا فِي الْكُفْرِ وَ لا يَهْتَدُونَ‏ فَيَدْخُلُوا فِي الْإِيمَانِ فَلَيْسَ هُمْ مِنَ الْكُفْرِ وَ الْإِيمَانِ فِي شَيْ‏ءٍ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"؛ معانی الاخبار، ص ۲۰۳.
  48. محمدی اشتهاردی، محمد، حضرت مهدی فروغ تابان ولایت، ص ۱۷۹-۱۸۷.
  49. "أُبَشِّرُكُمْ بِالْمَهْدِيِّ يَمْلَأُ الأَرْضَ قِسْطاً كَمَا مُلِئَتْ جَوْراً و ظُلْماً يَرْضَى عَنْهُ سُكَّانُ السَّمَاءِ وَ الأْرْضِ يُقْسِّمُ الْمَالَ صَحاحاً فَقَالَ رَجُلٌ مَا مَعْنَى صَحَاحاً؟ قالَ: بِالسَّوِيَّةِ بَيْنَ النَّاسِ وَ يَمْلَأُ قُلُوبَ اُمَّةِ مُحَمَّدٍ (ص) غِنًى وَ يَسَعُهُمْ عَدْلُهُ..."؛ منتخب الاثر، ص ۱۴۷.
  50. "يَخْرُجُ‏ رَجُلٌ‏ مِنْ‏ أَهْلِ‏ بَيْتِي‏ يُوَاطِئُ‏ اسْمُهُ اسْمِي وَ خَلْقُهُ خَلْقِي يَمْلَأُهَا قِسْطاً وَ عَدْلًا"؛ منتخب الاثر، ص ۱۷۹.
  51. "لَوْ لَمْ‏ يَبْقَ‏ مِنَ‏ الدُّنْيَا إِلَّا يَوْمٌ‏ وَاحِدٌ لَطَوَّلَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ ذَلِكَ الْيَوْمَ حَتَّى يَخْرُجَ رَجُلٌ مِنْ وُلْدِي فَيَمْلَأَهَا عَدْلًا وَ قِسْطاً كَمَا مُلِئَتْ جَوْراً وَ ظُلْماً"
  52. طاهری، حبیب‌الله، سیمای آفتاب، ص: ۳۳۳ - ۳۳۴.
  53. بحارالانوار، ج ۵۱، ص ۷۱.
  54. دعای افتتاح؛ کافی، ج ۳، ص ۴۲۴.
  55. مستدرک الوسائل، ج ۱۲، ص ۲۸۳.
  56. رحیمی، عباس، امید فردا، ص:۶۰.
  57. «خداوند به مومنان و کسانی از شما که اعمال شایسته به جا می‌آورند وعده داده که آنها را در زمین جانشین کند». نور: ۵۵.
  58. «همانا زمین از آن خداوند است و آن را میراث هر کس از بندگانش که بخواهد قرار می‌دهد و پایان‌‌کار، از آن پرهیزکاران است». اعراف: ۱۲۸.
  59. «زمین را بندگان شایسته من به ارث می‌‌برند». انبیا: ۱۰۵.
  60. «پس پروردگار‌‌شان به ایشان وحی فرستاد که به طور قطع ستمکاران را هلاک خواهیم کرد و بعد از ایشان شما را در زمین سکونت خواهیم داد». ابراهیم: ۱۳-۱۴.
  61. المیزان، جلد ۱۵، صفحه ۱۵۱.
  62. «و نیز دینشان را که برای آنها پسندیده است استقرار دهد». نور: ۵۵.
  63. المیزان، جلد ۱۵، صفحه ۱۵۲.
  64. طریق عرفان (ترجمه و شرح رساله الولایه)، صفحه ۲۳ و ۱۵۵؛انسان و عقیده، صفحه ۲۱۱.
  65. از جمله حضرت علی (ع) می‌فرماید: فَيُرِيكُمْ كَيْفَ عَدْلُ اَلسِّيرَةِ وَ يُحْيِي مَيِّتَ اَلْكِتَابِ وَ اَلسُّنَّةِ؛ او روش عادلانه در حکومت را به شما نشان می‌‌دهد و کتاب خدا و سنت پیامبر (ص) را که تا آن روز متروک مانده است، زنده می‌‌کند. نهج البلاغه، خطبه ۱۳۸.
  66. مقصود آیه اول تا ششم این سوره می‌‌باشد.
  67. المیزان، جلد ۱۹، صفحه ۱۴۷؛ به نقل از: اصول کافی، جلد ۱، صفحه ۹۱.
  68. برای اطلاع بیشتر مراجعه شود به الاحتجاج، جلد ۱، صفحه ۶۸ و ۲۵۲؛ ارشاد القلوب، جلد ۲، صفحه ۲۸۵ و ۳۱۴؛تفسیر العیاشی، جلد ۱، صفحه ۱۴ و ۶۶؛بحارالانوار، جلد ۳۶، صفحه ۵۱ و ۵۲ و غیره.
  69. بررسی‌های اسلامی، جلد ۱، صفحه ۲۳۰.
  70. نور: ۵۵.
  71. المیزان، جلد ۱۵، صفحه ۱۵۸؛ به نقل از: مجمع البیان، جلد ۷، صفحه ۱۵۲. این حدیث را امام باقر (ع) و امام صادق (ع) نیز فرموده‌‌اند.
  72. شیعه در اسلام (طبع قدیم)، صفحه ۲۳۲.
  73. «و پس از ترسشان، امنیت روزیشان فرماید». نور: ۵۵.
  74. «مرا می‌‌پرستند و چیزی را شریک من نمی‌‌کنند». همان.
  75. ر.ک به: المیزان، جلد ۱۵، صفحه ۱۵۲؛جلد ۲ صفحه ۳۰۱ و ج ۹، صفحه ۳۹۶؛بررسی‌های اسلامی، جلد ۱، صفحه ۱۱۵؛فرازهایی از اسلام، صفحه ۳۷، بند ۱۹۵.
  76. ر.ک به: کتاب امام مهدی (ع) موجود موعود، نوشته آیت الله جوادی آملی؛ و موعود شناسی نوشته علی اصغر رضوانی.
  77. امامی میبدی، علی رضا، آموزه‌های مهدویت در آثار علامه طباطبائی، ص ۲۶۶-۲۷۲.
  78. کمال الدین، ج ۱، باب ۳۲، ح ۱۶، ص ۶۰۳
  79. بحار الانوار، ج ۵۱، ص ۸۱
  80. ابن طاووس، ملاحم، ص ۸۳
  81. بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۲۶
  82. همان، ص ۳۹۰، ح ۲۱۲
  83. خصال، ج ۲، ص ۴۱۸
  84. کمال الدین، ج ۱، باب ۳۰، ح ۴، ص ۵۸۴
  85. عیون اخبار الرضا (ع)، ص ۶۵
  86. مفاتیح الجنان، دعای ندبه
  87. مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها، ص ۴۵۴.