انواع انتظار: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۱۲ اوت ۲۰۱۹، ساعت ۱۰:۲۰

متن این جستار آزمایشی است؛ امید می رود در آینده نه چندان دور آماده شود. برای اطلاع از جزئیات بیشتر به بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت مراجعه کنید.

مقدمه

به رغم روشنی و قطعیت معنای راستین انتظار، تفاسیر و برداشت‌های مختلفی از آن ارائه شده است. بخش عمده این برداشت‌ها، مربوط به فهم اندیشوران و دانشمندان و بخش دیگر، مربوط به برداشت برخی شیعیان از مسأله انتظار است.
دو برداشت اصلی و عمده، در این زمینه، عبارت است از:

۱.انتظار صحیح و سازنده‌: انتظار سازنده، تحرک‌بخش و تعهدآور، همان انتظار راستینی است که در روایات، آن را "با فضیلت‌ترین عبادت" و "برترین جهاد امت پیامبر(ص)" دانسته‌اند. مرحوم مظفر در گفتاری کوتاه و جامع، انتظار را این‌گونه تفسیر کرده است که: معنای انتظار ظهور مصلح حقیقی و نجات‌بخش الهی حضرت مهدی(ع) این نیست که مسلمانان در وظایف دینی خود دست روی دست گذاشته و در آنچه بر آنها واجب‌ است، مانند یاری حق، زنده کردن قوانین و دستورهای دینی، جهاد و امر به معروف و نهی از منکر فروگذاری کنند و به این امید که قائم آل محمد(ع) بیاید و کارها را درست کند، از آنها دست بردارند. هر مسلمان، موظف است خود را به انجام دستورهای اسلام مکلف بداند؛ برای شناسایی دین از راه صحیح، از هیچ کوششی فروگذاری نکند و به توانایی خود از امر به معروف و نهی از منکر دست نکشد؛ همچنان که پیامبر بزرگوار(ص) فرمود: «"كُلُّكُمْ رَاعٍ وَ كُلُّكُمْ مَسْئُولٌ عَنْ رَعِيَّتِهِ"»^[۱]؛ "همه شما رهبر یک‌دیگر و در راه اصلاح هم مسؤول هستید". بر این‌اساس، یک مسلمان نمی‌تواند به دلیل انتظار به ظهور مهدی مصلح، از وظایف مسلم و قطعی خود دست بکشد یا کوتاه بیاید؛ چه، انتظار به ظهور، نه اسقاط تکلیف می‌کند و نه مجوز تأخیر انداختن عمل را می‌دهد. سستی در وظایف دین و بی‌تفاوتی به آن به هیچ وجه جایز نیست^[۲]. کوتاه سخن این که: فرهنگ راستین انتظار با سه رکن اساسی استوار است:

الف) نارضایتی و یا قانع نبودن از وضع موجود؛
ب) امید داشتن به آینده بهتر؛
ج) حرکت و تلاش برای گذر از وضع موجود و قرار گرفتن در وضع مطلوب.

۲. انتظار غلط و ویرانگر: انتظار ویرانگر، فلج‌کننده و بازدارنده که در واقع نوعی "اباحی گری" است، همواره مورد مذمت و سرزنش بزرگان دین قرار گرفته است و این بزرگان پیروان مکتب اهل بیت را از آن پرهیز داده‌اند. علامه مطهری در این‌باره می‌نویسد: [این نوع انتظار حاصل‌] برداشت قشری مردم از مهدویت و قیام و انقلاب مهدی موعود(ع) است که صرفا ماهیت انفجاری دارد؛ فقط و فقط از گسترش و اشاعه و رواج ستم‌ها، تبعیض‌ها، اختناق‌ها، حق‌کشی‌ها و تباهی‌ها ناشی می‌شود. نوعی سامان یافتن است که معلول پریشان شدن است. آن‌گاه که حق و حقیقت طرفداری نداشته باشد، باطل، یکه‌تاز میدان گردد و جز نیروی باطل نیرویی حکومت نکند و فرد صالحی در جهان یافت نشود، این انفجار رخ می‌دهد و دست غیب برای نجات حقیقت- نه اهل حقیقت؛ زیرا حقیقت، طرفداری ندارد- از آستین بیرون می‌آید؛ بنابراین هر اصلاحی محکوم است؛ زیرا هر اصلاح یک نقطه روشن است و تا در صحنه اجتماع، نقطه روشنی هست دست غیب ظاهر نمی‌شود. برعکس، هر گناه، فساد، ستم، تبعیض، حق‌کشی و هر پلیدی- به حکم این که مقدمه صلاح کلی است و انفجار را قریب الوقوع می‌کند- روا است؛ زیرا [[[هدف]] وسیله‌های نامشروع را مشروع می‌کند]؛ پس بهترین کمک به تسریع در ظهور و بهترین شکل انتظار، ترویج و اشاعه فساد است....

این نوع برداشت از ظهور و قیام مهدی موعود(ع) و این نوع انتظار فرج که به نوعی تعطیل در حدود و مقررات اسلامی منجر می‌شود و نوعی "اباحی گری" باید شمرده شود، به هیچ وجه با موازین اسلامی و قرآنی وفق نمی‌دهد^[۳]. بنیانگذار نظام اسلامی ایران، در بیاناتی ارزشمند پس از بیان برداشت‌های نادرست از انتظار، به شدت کسانی را که چنین تصوراتی دارند، مذمت کرده است^[۴]. بنابراین منتظر راستین، برای چنان برنامه مهمی، هرگز نمی‌تواند نقش تماشاگر را داشته باشد؛ بلکه باید از هم‌اکنون به طور حتم در صف یاران آن حضرت قرار گیرد؛ چرا که ایمان به نتایج و عاقبت این تحول بزرگ، هرگز به او اجازه نمی‌دهد در صف مخالفان باشد و قرار گرفتن در صف موافقان نیز محتاج داشتن "اعمال پاک" و "روحی پاک‌تر" و برخورداری از "شهامت" و "آگاهی" کافی است^[۵]^[۶].

پرسش‌های وابسته

پرسمان انتظار فرج (نمایه)

جستارهای وابسته

الگو:جستارهای انتظار فرج

منابع

سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت

پانویس

با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:

↑ قشیری، مسلم بن حجاج، صحیح، ج ۳، ص ۲۰؛ بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح، ج ۲، ص ۱۸؛ علامه مجلسی، بحار الانوار، ج ۷۲، ص ۳۸.
↑ مظفر، محمد رضا، عقاید الامامیة، ترجمه: علی رضا مسجد جامعی، ص ۱۱۸.
↑ مطهری، مرتضی، قیام و انقلاب مهدی(ع)، ص ۵۴(با تصرف).
↑ موسوی خمینی، روح الله، صحیفه نور، ج ۲۱(۱۴ فروردین ۱۳۶۷ ش).
↑ سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت ج۲، ص۲۰۷-۲۰۹.
↑ سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۷۶-۸۴.

[1] قشیری، مسلم بن حجاج، صحیح، ج ۳، ص ۲۰؛ بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح، ج ۲، ص ۱۸؛ علامه مجلسی، بحار الانوار، ج ۷۲، ص ۳۸.

[2] مظفر، محمد رضا، عقاید الامامیة، ترجمه: علی رضا مسجد جامعی، ص ۱۱۸.

[3] مطهری، مرتضی، قیام و انقلاب مهدی(ع)، ص ۵۴(با تصرف).

[4] موسوی خمینی، روح الله، صحیفه نور، ج ۲۱(۱۴ فروردین ۱۳۶۷ ش).

[5] سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت ج۲، ص۲۰۷-۲۰۹.

[6] سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۷۶-۸۴.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

@@ خط ۲: / خط ۲: @@
 {{مهدویت}}
 ==مقدمه==
-*[[انتظار]]، دو گونه [[تفسیر]] شده است:
+*به رغم روشنی و قطعیت معنای [[راستین]] [[انتظار]]، [[تفاسیر]] و برداشت‌های مختلفی از آن ارائه شده است. بخش عمده این برداشت‌ها، مربوط به [[فهم]] [[اندیشوران]] و [[دانشمندان]] و بخش دیگر، مربوط به برداشت برخی [[شیعیان]] از مسأله [[انتظار]] است.
-#'''[[انتظار درست]] و [[انتظار سازنده|سازنده]]‏:''' همان [[انتظار]] راستینی است که در [[روایات]]، آن را با فضیل‌‏ترین [[عبادت]] و [[برترین]] [[جهاد]] [[امت]] [[پیامبر]]{{صل}} دانسته‌‏اند که تحرک‏‌بخش و تعهدآور است. یکی از اندیشوران معاصر در گفتاری کوتاه و جامع، [[انتظار]] را این‏گونه [[تفسیر]] کرده است: معنای [[انتظار ظهور]] [[مصلح]] حقیقی و نجات‌‏بخش الهی [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} این نیست که [[مسلمانان]] در [[وظایف]] دینی خود دست روی دست گذاشته و در آنچه بر آن‏ها [[واجب]] است، مانند [[یاری]] حقّ، زنده کردن [[قوانین]] و دستورهای دینی، [[جهاد]] و [[امر به معروف و نهی از منکر]] فروگذاری کنند و به این [[امید]] که [[امام مهدی|قائم آل محمد]]{{ع}} بیاید و کارها را درست کند، از آن‏ها دست بردارند. هر [[مسلمان]]، موظف است خود را به انجام دستورهای [[اسلام]] [[مکلف]] بداند؛ برای شناسایی [[دین]] از راه صحیح، از هیچ کوششی فروگذاری نکند و به [[توانایی]] خود از [[امر به معروف و نهی از منکر]] دست نکشد؛ همچنان‏که [[پیامبر]]{{صل}} فرمود: "همه شما [[رهبر]] یکدیگر و در راه [[اصلاح]] هم [[مسئول]] هستید"<ref>{{عربی|" كُلُّكُم‏ رَاعٍ‏ و كُلَّكُم‏ مَسْؤُولٌ‏ عن‏ رَعِيَّتِه‏‏"}}؛ صحیح مسلم، ج ۳، ص ۲۰؛ صحیح بخاری، ج ۲، ص ۱۸؛ محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج ۷۲، ص ۳۸</ref>. بر این اساس، یک [[مسلمان]] نمی‌‏تواند به [[دلیل]] [[انتظار]] به [[ظهور مهدی]] [[مصلح]]، از [[وظایف]] مسلّم و قطعی خود دست بکشد یا کوتاه بیاید؛ چه، [[انتظار]] به [[ظهور]]، نه اسقاط [[تکلیف]] می‏‌کند و نه مجوز تأخیر انداختن عمل را می‌‏دهد. سستی در [[وظایف]] [[دین]] و بی‏تفاوتی به آن به هیچ وجه جایز نیست<ref>  محمّد رضا مظفر، عقاید الامامیة، ترجمه: علی رضا مسجد جامعی، ص ۱۱۸</ref><ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۷۶-۸۴.</ref>.
+*دو برداشت اصلی و عمده، در این زمینه، عبارت است از:
-#'''[[انتظار نادرست]] و [[انتظار ویرانگر|ویرانگر]]:''' [[انتظار ویرانگر]]، فلج‌‏کننده و بازدارنده که در واقع نوعی اباحی‌‏گری است، همواره مورد مذمت و سرزنش بزرگان [[دین]] قرار گرفته است و این بزرگان [[پیروان]] [[مکتب]] [[اهل بیت]] را از آن پرهیز داده‏‌اند. [[مرتضی مطهری|علامه مطهری]] در این ‏باره می‏‌نویسد: برداشت قشری از [[مردم]] از [[مهدویت]] و [[قیام]] و [[انقلاب]] [[امام مهدی|مهدی موعود]]{{ع}} این است که صرفاً ماهیت انفجاری دارد؛ فقط و فقط از گسترش و اشاعه و رواج ظلم‏‌ها، تبعیض‌‏ها، اختناق‌‏ها، حق‏کشی‌‏ها و تباهی‌‏ها ناشی می‌‏شود؛ نوعی سامان یافتن است که معلول پریشان شدن است. آن‏گاه که [[صلاح]] به نقطه صفر برسد، [[حق]] و [[حقیقت]] هیچ طرفداری نداشته باشد، [[باطل]]، یکه‌‏تاز میدان گردد و جز نیروی [[باطل]] نیرویی [[حکومت]] نکند و فرد صالحی در [[جهان]] یافت نشود، این انفجار رخ می‏‌دهد و دست [[غیب]] برای [[نجات]] [[حقیقت]] - نه اهل [[حقیقت]]؛ زیرا [[حقیقت]]، طرفداری ندارد- از آستین بیرون می‌‏آید؛ بنابراین هر اصلاحی محکوم است؛ زیرا هر [[اصلاح]] یک نقطه روشن است؛ تا در صحنه اجتماع، نقطه روشنی هست، دست [[غیب]] ظاهر نمی‌‏شود. بر عکس، هر [[گناه]] و هر [[فساد]]، هر [[ستم]] و هر [[تبعیض]] و هر حق‏کشی و هر پلیدی‏ای به [[حکم]] این‏که مقدمه [[صلاح]] کلی است و انفجار را قریب الوقوع می‏‌کند رواست؛ زیرا هدف‌‏ها وسیله‌‏های [[نامشروع]] را [[مشروع]] می‌‏کنند؛ پس [[بهترین]] کمک به [[تسریع در ظهور]] و [[بهترین]] شکل [[انتظار]]، ترویج و [[اشاعه فساد]] است .... این نوع برداشت از [[ظهور]] و [[قیام]] [[امام مهدی|مهدی موعود]]{{ع}} و این نوع [[انتظار فرج]] که به نوعی تعطیل در [[حدود]] و [[مقررات اسلامی]] منجر می‌‏شود و نوعی اباحی‌‏گری باید شمرده شود، به هیچ وجه با [[موازین اسلامی]] و قرآنی وفق نمی‌‏دهد<ref>  مرتضی مطهری، قیام و انقلاب مهدی علیه السّلام، ص ۵۴( با تصرّف)</ref><ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۷۶-۸۴.</ref>.
+:'''۱.[[انتظار صحیح]] و سازنده‌''': [[انتظار سازنده]]، تحرک‌بخش و تعهدآور، همان [[انتظار]] راستینی است که در [[روایات]]، آن را "با فضیلت‌ترین [[عبادت]]" و "[[برترین]] [[جهاد]] [[امت پیامبر]]{{صل}}" دانسته‌اند. مرحوم مظفر در گفتاری کوتاه و جامع، [[انتظار]] را این‌گونه [[تفسیر]] کرده است که: معنای [[انتظار ظهور]] [[مصلح]] [[حقیقی]] و [[نجات‌بخش]] [[الهی]] [[حضرت مهدی]]{{ع}} این نیست که [[مسلمانان]] در [[وظایف دینی]] خود دست روی دست گذاشته و در آنچه بر آنها واجب‌ است، مانند [[یاری]] [[حق]]، زنده کردن [[قوانین]] و دستورهای [[دینی]]، [[جهاد]] و [[امر به معروف و نهی از منکر]] فروگذاری کنند و به این [[امید]] که [[قائم آل محمد]]{{ع}} بیاید و [[کارها]] را درست کند، از آنها دست بردارند. هر [[مسلمان]]، موظف است خود را به انجام دستورهای [[اسلام]] [[مکلف]] بداند؛ برای شناسایی [[دین]] از راه صحیح، از هیچ کوششی فروگذاری نکند و به [[توانایی]] خود از [[امر به معروف و نهی از منکر]] دست نکشد؛ همچنان که [[پیامبر]] بزرگوار{{صل}} فرمود: {{متن حدیث|"كُلُّكُمْ رَاعٍ وَ كُلُّكُمْ مَسْئُولٌ عَنْ رَعِيَّتِهِ"}}<ref>قشیری، مسلم بن حجاج، صحیح، ج ۳، ص ۲۰؛ بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح، ج ۲، ص ۱۸؛ علامه مجلسی، بحار الانوار، ج ۷۲، ص ۳۸.</ref>؛ "همه شما [[رهبر]] یک‌دیگر و در راه [[اصلاح]] هم مسؤول هستید". بر این‌اساس، یک [[مسلمان]] نمی‌تواند به [[دلیل]] [[انتظار]] به [[ظهور مهدی]] [[مصلح]]، از [[وظایف]] [[مسلم]] و قطعی خود دست بکشد یا کوتاه بیاید؛ چه، [[انتظار]] به [[ظهور]]، نه اسقاط [[تکلیف]] می‌کند و نه مجوز تأخیر انداختن عمل را می‌دهد. [[سستی]] در [[وظایف]] [[دین]] و [[بی‌تفاوتی]] به آن به هیچ وجه جایز نیست<ref>مظفر، محمد رضا، عقاید الامامیة، ترجمه: علی رضا مسجد جامعی، ص ۱۱۸.</ref>. کوتاه سخن این که: [[فرهنگ]] [[راستین]] [[انتظار]] با سه رکن اساسی [[استوار]] است:
-*بنیانگذار [[نظام]] اسلامی [[ایران]]، در بیاناتی ارزشمند پس از بیان برداشت‏‌های نادرست از [[انتظار]]، کسانی را که چنین تصوراتی دارند، به شدت سرزنش کرده است<ref>  امام خمینی، صحیفه نور، ج ۲۱؛ ۱۴ فروردین ۱۳۶۷ ش</ref>.
+*الف) [[نارضایتی]] و یا قانع نبودن از وضع موجود؛
-*بنابراین، [[منتظر راستین]]، برای چنان برنامه مهمی، هرگز نمی‌‏تواند نقش تماشاگر را داشته باشد؛ بلکه باید از هم اکنون به طور حتم در صف [[یاران]] آن حضرت قرار گیرد؛ چرا که [[ایمان]] به نتایج و [[عاقبت]] این تحوّل بزرگ، هرگز به او اجازه نمی‏‌دهد در صف [[مخالفان]] باشد و قرار گرفتن در صف موافقان نیز محتاج داشتن "اعمال [[پاک]]" و "روحی پاک‌‏تر" و برخورداری از "[[شهامت]]" و "[[آگاهی]]" کافی است<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۷۶-۸۴.</ref>.
+*ب) [[امید]] داشتن به [[آینده]] بهتر؛
+*ج) حرکت و تلاش برای گذر از وضع موجود و قرار گرفتن در وضع مطلوب.
+:'''۲. [[انتظار غلط]] و ویرانگر''': [[انتظار ویرانگر]]، فلج‌کننده و بازدارنده که در واقع نوعی "اباحی گری" است، همواره مورد [[مذمت]] و [[سرزنش]] بزرگان [[دین]] قرار گرفته است و این بزرگان [[پیروان مکتب اهل بیت]] را از آن پرهیز داده‌اند. [[علامه]] [[مطهری]] در این‌باره می‌نویسد: [این نوع [[انتظار]] حاصل‌] برداشت قشری [[مردم]] از [[مهدویت]] و [[قیام]] و [[انقلاب]] [[مهدی موعود]]{{ع}} است که صرفا ماهیت انفجاری دارد؛ فقط و فقط از گسترش و اشاعه و رواج [[ستم‌ها]]، [[تبعیض‌ها]]، اختناق‌ها، حق‌کشی‌ها و [[تباهی‌ها]] ناشی می‌شود. نوعی سامان یافتن است که معلول پریشان شدن است. آن‌گاه که [[حق]] و [[حقیقت]] طرفداری نداشته باشد، [[باطل]]، یکه‌تاز میدان گردد و جز نیروی [[باطل]] نیرویی [[حکومت]] نکند و فرد صالحی در [[جهان]] یافت نشود، این انفجار رخ می‌دهد و دست [[غیب]] برای [[نجات]] [[حقیقت]]- نه اهل [[حقیقت]]؛ زیرا [[حقیقت]]، طرفداری ندارد- از آستین بیرون می‌آید؛ بنابراین هر اصلاحی محکوم است؛ زیرا هر [[اصلاح]] یک نقطه روشن است و تا در صحنه اجتماع، نقطه روشنی هست دست [[غیب]] ظاهر نمی‌شود. برعکس، هر [[گناه]]، [[فساد]]، [[ستم]]، [[تبعیض]]، حق‌کشی و هر [[پلیدی]]- به [[حکم]] این که مقدمه [[صلاح]] کلی است و انفجار را قریب الوقوع می‌کند- روا است؛ زیرا [[[هدف]] وسیله‌های [[نامشروع]] را [[مشروع]] می‌کند]؛ پس [[بهترین]] [[کمک]] به [[تسریع در ظهور]] و [[بهترین]] شکل [[انتظار]]، [[ترویج]] و [[اشاعه فساد]] است....
+*این نوع برداشت از [[ظهور]] و [[قیام مهدی موعود]]{{ع}} و این نوع [[انتظار فرج]] که به نوعی تعطیل در حدود و [[مقررات اسلامی]] منجر می‌شود و نوعی "اباحی گری" باید شمرده شود، به هیچ وجه با [[موازین اسلامی]] و [[قرآنی]] وفق نمی‌دهد<ref>مطهری، مرتضی، قیام و انقلاب مهدی{{ع}}، ص ۵۴(با تصرف).</ref>. بنیانگذار [[نظام اسلامی ایران]]، در بیاناتی ارزشمند پس از بیان برداشت‌های [[نادرست]] از [[انتظار]]، به شدت کسانی را که چنین تصوراتی دارند، [[مذمت]] کرده است<ref>موسوی خمینی، روح الله، صحیفه نور، ج ۲۱(۱۴ فروردین ۱۳۶۷ ش).</ref>. بنابراین [[منتظر راستین]]، برای چنان برنامه مهمی، هرگز نمی‌تواند نقش تماشاگر را داشته باشد؛ بلکه باید از هم‌اکنون به طور حتم در صف [[یاران]] آن [[حضرت]] قرار گیرد؛ چرا که [[ایمان]] به نتایج و [[عاقبت]] این تحول بزرگ، هرگز به او اجازه نمی‌دهد در صف [[مخالفان]] باشد و قرار گرفتن در صف موافقان نیز محتاج داشتن "[[اعمال]] [[پاک]]" و "روحی پاک‌تر" و برخورداری از "[[شهامت]]" و "[[آگاهی]]" کافی است<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۲ (کتاب)|درسنامه مهدویت ج۲]]، ص۲۰۷-۲۰۹.</ref><ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۷۶-۸۴.</ref>.
 ==پرسش‌های وابسته==