مرجئه در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

افزودن پیوند
از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
دیداریویکی‌متن
جز (جایگزینی متن - 'رده:مدخل‌' به 'رده:مدخل')
جز (جایگزینی متن - 'خودداری' به 'خودداری')
خط ۳۶: خط ۳۶:
#مرجئه جبریه یا [[جهمیه]]: به [[جبر]] معتقدند و [[مرتبت]] عمل را پس از [[ایمان]] می‌انگارند<ref>ر.ک: [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۴۰۸.</ref>.
#مرجئه جبریه یا [[جهمیه]]: به [[جبر]] معتقدند و [[مرتبت]] عمل را پس از [[ایمان]] می‌انگارند<ref>ر.ک: [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۴۰۸.</ref>.
#مرجئۀ خالصه: فقط به ارجا قائل بودند و این صنف چند [[فرقه]] می‌‌شدند که عمده‌ترین آنها که در منابع مختلف دربارۀ آنها به [[وحدت]] نظر می‌‌توان دست یافت، عبارتند از:
#مرجئۀ خالصه: فقط به ارجا قائل بودند و این صنف چند [[فرقه]] می‌‌شدند که عمده‌ترین آنها که در منابع مختلف دربارۀ آنها به [[وحدت]] نظر می‌‌توان دست یافت، عبارتند از:
##یونسیه: [[پیروان]] [[یونس بن عون نمیری]] که [[عقیده]] داشتند [[ایمان]] تنها [[شناخت خداوند]] و [[فروتنی]] و [[فرمانبری]] در برابر او، [[محبت]] قلبی نسبت به او و [[خودداری]] از گردن فرازی در مقابل وی است؛
##یونسیه: [[پیروان]] [[یونس بن عون نمیری]] که [[عقیده]] داشتند [[ایمان]] تنها [[شناخت خداوند]] و [[فروتنی]] و [[فرمانبری]] در برابر او، [[محبت]] قلبی نسبت به او و خودداری از گردن فرازی در مقابل وی است؛
##غسّانیه: [[پیروان]] [[غسان کوفی]]، [[عقیده]] داشتند [[ایمان]] همان [[شناخت]] [[خدا]] و [[پیامبران]] و [[اقرار]] به آنهاست و [[ایمان]] [[کاستی]] و فزونی نمی‌یابد و هر یک از فقره‌های [[ایمان]]، خود بخشی از [[ایمان]] را تشکیل می‌‌دهد؛
##غسّانیه: [[پیروان]] [[غسان کوفی]]، [[عقیده]] داشتند [[ایمان]] همان [[شناخت]] [[خدا]] و [[پیامبران]] و [[اقرار]] به آنهاست و [[ایمان]] [[کاستی]] و فزونی نمی‌یابد و هر یک از فقره‌های [[ایمان]]، خود بخشی از [[ایمان]] را تشکیل می‌‌دهد؛
##[[تومنیه ]](معاذیه): [[پیروان]] [[ابومعاذ تومنی]]، [[عقیده]] داشتند [[ایمان]] نامی برای مجموعه ای از چند نکته است: [[معرفت]]، [[تصدیق]] و [[باور]]، [[محبت]] و [[اخلاص]]، و [[اقرار]] به آنچه [[پیامبر]] {{صل}} آورده است؛
##[[تومنیه ]](معاذیه): [[پیروان]] [[ابومعاذ تومنی]]، [[عقیده]] داشتند [[ایمان]] نامی برای مجموعه ای از چند نکته است: [[معرفت]]، [[تصدیق]] و [[باور]]، [[محبت]] و [[اخلاص]]، و [[اقرار]] به آنچه [[پیامبر]] {{صل}} آورده است؛

نسخهٔ ‏۳۰ ژوئن ۲۰۲۰، ساعت ۱۸:۵۳

آیکون خرد

این یک مقالهٔ خرد است. می‌توانید با گسترش آن به امامت‌پدیا کمک کنید.

اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل مرجئه (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

چیستی مرجئه

  • "مرجئه" نام فرقه‌ای از فرق اسلامی است که در پایان نیمه اول قرن اول هجری پدید آمد[۱]. در شرح مرجئه دو معنای متفاوت ارائه شده است:
  1. مرجئه به معنای "تأخیر انداختن": اطلاق مرجئه بر این فرقه از آن حیث است که عمل را از نظر رتبه، از ایمان مؤخر می‌دانستند.
  2. مرجئه به معنای "امید دادن": اطلاق این اسم بر این فرقه از آن جهت است که معتقد بودند معصیت به ایمان ضرر نمی‌زند و امید به بخشایش گناهکاران در قیامت هست[۲].
  • همچنین برخی قائلند ارجاء به معنای تأخیر انداختن علی (ع) از درجۀ اول به رتبۀ چهارم است، که اگر به این معنا باشد، مرجئه مقابل شیعه قرار می‌‌گیرند[۳].

عقاید مرجئه

  • مرجئه، از اولین فرقه‌های پدیدار شده در عالم اسلام است که بر ایمان قلبی به جای عمل با اعضا و جوارح، تأکید دارد که اگر انسان از نظر عقیده و ایمان که به حوزۀ قلب مربوط است مسلمان باشد، از جرگۀ اهل ایمان به حساب می‌‌آید و معیار ایمان را عمل نمی‌دانستند. از نظر آنان اگر ایمان درست بود، مانعی ندارد عمل انسان فاسد باشد، ایمان، کفارۀ عمل بد است. مرجئه از لحاظ تأثیر گناه بر ایمان، در نقطۀ مقابل خوارج قرار داشتند[۴].
  • مهمترین مسأله در اندیشۀ ارجاء، تعریف ماهیت ایمان و در واقع ملاک و میزان صدق نام مسلمان بر افراد است. اهمیت مسألۀ ایمان و تعریف آن به اندازه ای است که برخی منابع آن را ملاک مرجئ دانستن یا ندانستن اشخاص معرفی کرده اند: "هرکس بگوید ایمان قول و عمل است و کاستی و فزونی می‌‌یابد از ارجاء خارج شده است"[۵].
  • مسألۀ ایمان خود دارای چند فرع است که عبارتند از:
  1. پیوند ایمان و عمل: اهل سنت عقیده داشتند انجام اعمال و تکالیف دینی خود بخشی از ماهیت ایمان را تشکیل می‌‌دهد. طرفداران ارجاء چنین دخالتی را نمی‌پذیرند؛
  2. کاهش و افزایش ایمان: برخی معتقد بودند اعمال نیک ایمان را افزایش می‌‌دهد، مرجئه عقیده داشتند اعمال دینی بر آن نمی‌افزاید و از آن نمی‌کاهد؛
  3. مسألۀ استثنا در ایمان بدان معنا که آیا رواست کسی به طور مطلق بگوید من مؤمنم یا اینکه باید این سخن را که من مؤمنم با قید انشاءالله مقید سازد. در حالی که موضع عمومی اهل سنت لزوم استثنا گفتن است، مرجئه چنین قیدی را لازم نمی‌شمرند؛
  4. مسألۀ عدم خلود در آتش برای گناهکاران: مرجئه از آن روی که گناهکاران را نه کافر بلکه مسلمانی می‌‌دانستند که مرتکب خطا شده است، معتقد بودند چنین کسی در آتش مخلّد نمی‌شود. مرجئه افزون بر این در مباحثات سیاسی اجتماعی نیز خلفا را تکفیر نمی‌کردند[۶].

انشعابات مرجئه

  • فرقۀ مرجئه به فرقه‌هایی انشعاب یافت که مهم‌ترین آنها عبارت‌اند از:
  1. مرجئه شبیبیه: همان مرجئه خوارج‌اند که به جبر و قدر اعتقاد ندارند؛
  2. مرجئه قدریه: یاران غیلان دمشقی‌اند که انسان را مختار می‌دانند؛
  3. مرجئه جبریه یا جهمیه: به جبر معتقدند و مرتبت عمل را پس از ایمان می‌انگارند[۱۳].
  4. مرجئۀ خالصه: فقط به ارجا قائل بودند و این صنف چند فرقه می‌‌شدند که عمده‌ترین آنها که در منابع مختلف دربارۀ آنها به وحدت نظر می‌‌توان دست یافت، عبارتند از:
    1. یونسیه: پیروان یونس بن عون نمیری که عقیده داشتند ایمان تنها شناخت خداوند و فروتنی و فرمانبری در برابر او، محبت قلبی نسبت به او و خودداری از گردن فرازی در مقابل وی است؛
    2. غسّانیه: پیروان غسان کوفی، عقیده داشتند ایمان همان شناخت خدا و پیامبران و اقرار به آنهاست و ایمان کاستی و فزونی نمی‌یابد و هر یک از فقره‌های ایمان، خود بخشی از ایمان را تشکیل می‌‌دهد؛
    3. تومنیه (معاذیه): پیروان ابومعاذ تومنی، عقیده داشتند ایمان نامی برای مجموعه ای از چند نکته است: معرفت، تصدیق و باور، محبت و اخلاص، و اقرار به آنچه پیامبر (ص) آورده است؛
    4. ثوبانیه: پیروان ابوثوبان مُرجی که حکم به ایجاب چیزهایی به حکم عقل و قبل از رسیدن شرع می‌‌کردند[۱۴].

منابع

جستارهای وابسته

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:  

  1. ↑ ر.ک: مجتبی تونه‌ای، موعودنامه، ص۶۳۴.
  2. ↑ ر.ک: محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۳۲۳؛ مجتبی تونه‌ای، موعودنامه، ص۶۳۴.
  3. ↑ ر.ک: خمینی، سید حسن، فرهنگ جامع فرق اسلامی، ص؟؟؟
  4. ↑ ر.ک: محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۳۲۳؛ فرهنگ شیعه، ص ۴۰۷.
  5. ↑ ر.ک: خمینی، سید حسن، فرهنگ جامع فرق اسلامی، ص؟؟؟.
  6. ↑ ر.ک: خمینی، سید حسن، فرهنگ جامع فرق اسلامی، ص؟؟؟.
  7. ↑ ر.ک: خمینی، سید حسن، فرهنگ جامع فرق اسلامی، ص؟؟؟.
  8. ↑ ر.ک: فرهنگ شیعه، ص ۴۰۷.
  9. ↑ ر.ک: فرهنگ شیعه، ص ۴۰۷.
  10. ↑ ر.ک: محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۳۲۴؛ فرهنگ شیعه، ص ۴۰۸؛ مجتبی تونه‌ای، موعودنامه، ص۶۳۴.
  11. ↑ ر.ک: فرهنگ شیعه، ص ۴۰۸.
  12. ↑ ر.ک: محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۳۲۴؛ مجتبی تونه‌ای، موعودنامه، ص۶۳۴.
  13. ↑ ر.ک: فرهنگ شیعه، ص ۴۰۸.
  14. ↑ ر.ک: خمینی، سید حسن، فرهنگ جامع فرق اسلامی، ص؟؟؟
  15. ↑ ر.ک: فرهنگ شیعه، ص ۴۰۸؛ مجتبی تونه‌ای، موعودنامه، ص۶۳۴.
  16. ↑ ر.ک: فرهنگ شیعه، ص ۴۰۸؛ مجتبی تونه‌ای، موعودنامه، ص۶۳۴.
برگرفته از «https://fa.imamatpedia.com/w/index.php?title=مرجئه_در_کلام_اسلامی&oldid=333460»