هشام بن حکم (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
| خط ۵۳: | خط ۵۳: | ||
*[[وفات]] | *[[وفات]] | ||
'''فصل دوم: بررسی ابعاد [[شخصیت]] هشام''' | '''فصل دوم: بررسی ابعاد [[شخصیت]] هشام''' | ||
#[[شخصیت]] هشام در [[احادیث]] | |||
##[[احادیث]] [[مدح]] و [[ستایش]] | |||
##[[احادیث]] [[ذم]] و [[نکوهش]] | |||
#[[موقعیت]] و [[جایگاه علمی]] | |||
##[[جامعیت]] [[علمی]] | |||
##استادان و [[شاگردان]] | |||
## مناظره‌ها | |||
##آثار | |||
#[[ویژگی‌های اخلاقی]] ـ [[رفتاری]] | |||
'''بخش دوم: آرا و اندیشه‌های [[کلامی]]''' | '''بخش دوم: آرا و اندیشه‌های [[کلامی]]''' | ||
'''فصل اول: [[علم]] و [[معرفت]]''' | '''فصل اول: [[علم]] و [[معرفت]]''' | ||
*منابع و ابزار [[معرفت]] | *منابع و ابزار [[معرفت]] | ||
#[[حس]] | |||
##گونه‌های [[ادراک حسی]] | |||
##[[محدودیت]] و امکان خطای [[ادراک حسی]] | |||
#[[عقل]] | |||
##اهمیت و [[جایگاه]] [[عقل]] | |||
##[[محدودیت]] [[شناخت عقلی]] | |||
'''فصل دوم: [[خداشناسی]]''' | '''فصل دوم: [[خداشناسی]]''' | ||
*نظر و [[استدلال]] | *نظر و [[استدلال]] | ||
[[براهین]] [[اثبات وجود خدا]] | *[[براهین]] [[اثبات وجود خدا]] | ||
#[[برهان]] از طریق [[آیات]] انفسی | |||
#[[برهان]] از طریق [[آیات]] آفاقی | |||
*[[صفات الهی]] | *[[صفات الهی]] | ||
*مباحث عام | *مباحث عام | ||
#نحوه اتصاف [[خداوند]] به صفات | |||
#[[حدوث و قدم]] صفات | |||
*مباحث خاص | *مباحث خاص | ||
#صفات ثبوتیه | |||
##[[وحدت]] | |||
##[[نفی]] [[شریک]] | |||
##[[نفی]] ترکیب | |||
#[[علم الهی]] | |||
*[[حدوث و قدم]] [[علم الهی]] | *[[حدوث و قدم]] [[علم الهی]] | ||
*[[دلایل]] منسوب به هشام در [[اثبات]] حدوث [[علم الهی]] | *[[دلایل]] منسوب به هشام در [[اثبات]] حدوث [[علم الهی]] | ||
#[[دلایل عقلی]] | |||
#[[دلایل نقلی]] | |||
*کیفیت [[علم الهی]] به اشیای [[پنهان]] | *کیفیت [[علم الهی]] به اشیای [[پنهان]] | ||
*واکنش‌ها | *واکنش‌ها | ||
*[[بداء]] | *[[بداء]] | ||
#[[قدرت]] | |||
#[[سمع]] و [[بصر]] | |||
#[[کلام]] | |||
#[[اراده]] | |||
#[[رضا]] و [[سخط]] | |||
#صفات سلبیه | |||
##[[نفی]] [[تشبیه]] و تجسیم | |||
*[[دلایل]] منسوب به هشام در [[اثبات]] تجسیم | *[[دلایل]] منسوب به هشام در [[اثبات]] تجسیم | ||
*ریشه‌یابی دیدگاه هشام | *ریشه‌یابی دیدگاه هشام | ||
*واکنش [[شیعه]] در برابر انتساب [[اعتقاد]] تجسیم به هشام | *واکنش [[شیعه]] در برابر انتساب [[اعتقاد]] تجسیم به هشام | ||
#[[انکار]] [[اعتقاد]] هشام به تجسیم | |||
#[[اعتقاد]] قبلی | |||
# معارضه | |||
#[[اراده]] معنایی غیر از معنای ظاهری | |||
*[[نفی رؤیت]] | |||
*[[نفی]] مکان‌مندی و جهت‌مندی | |||
*[[اسمای الهی]] | *[[اسمای الهی]] | ||
*عینیت یا مغایرت اسم و مسمی | *عینیت یا مغایرت اسم و مسمی | ||
*اطلاق شیء بر [[خداوند]] | *اطلاق شیء بر [[خداوند]] | ||
*[[افعال الهی]] | *[[افعال الهی]] | ||
فصل سوم: [[جهان‌شناسی]] | '''فصل سوم: [[جهان‌شناسی]]''' | ||
*حدوث عالم | *حدوث عالم | ||
*[[فرشتگان]] | *[[فرشتگان]] | ||
| خط ۱۲۹: | خط ۱۲۸: | ||
*[[زلزله]] | *[[زلزله]] | ||
*[[باران]]، جو و هوا | *[[باران]]، جو و هوا | ||
فصل چهارم: [[انسان‌شناسی]] | '''فصل چهارم: [[انسان‌شناسی]]''' | ||
*[[حقیقت انسان]] | *[[حقیقت انسان]] | ||
*[[افعال]] [[انسان]] | *[[افعال]] [[انسان]] | ||
| خط ۱۳۹: | خط ۱۳۸: | ||
'''فصل پنجم: [[پیامبرشناسی]]''' | '''فصل پنجم: [[پیامبرشناسی]]''' | ||
*تعریف [[پیامبر]] و شرایط [[پیامبری]] | *تعریف [[پیامبر]] و شرایط [[پیامبری]] | ||
#[[انتصاب]] از سوی [[خداوند]] | |||
#[[وحی]] | |||
#[[عصمت]] | |||
#[[معجزه]] | |||
*[[ضرورت نبوت]] | *[[ضرورت نبوت]] | ||
*[[قرآن]]، [[معجزه جاوید]] [[پیامبر اسلام]]{{صل}} | *[[قرآن]]، [[معجزه جاوید]] [[پیامبر اسلام]]{{صل}} | ||
'''فصل ششم: [[امام‌شناسی]]''' | '''فصل ششم: [[امام‌شناسی]]''' | ||
*[[امامت عامه]] | |||
*[[جایگاه امامت]] | *[[جایگاه امامت]] | ||
*[[وجوب تعیین امام]] | *[[وجوب تعیین امام]] | ||
| خط ۱۵۶: | خط ۱۵۵: | ||
*بازگشت [[براهین]] هشام بن [[برهان لطف]] | *بازگشت [[براهین]] هشام بن [[برهان لطف]] | ||
*دامنه دلالت [[براهین]] | *دامنه دلالت [[براهین]] | ||
#از نظر [[شئون]] و [[مناصب]] | |||
#از نظر گستره زمانی | |||
*شرایط و [[ویژگی‌های امام]] | *شرایط و [[ویژگی‌های امام]] | ||
#شرایط و ویژگی‌های نَسَبی | |||
## [[شهرت]] نژاد، [[قبیله]] و [[خاندان]] | |||
##[[منصوص بودن]] | |||
#شرایط و ویژگی‌های شخصی | |||
#[[عصمت]] | |||
## تعریف و [[حقیقت عصمت]] | |||
##[[دلایل عصمت]] | |||
##دامنه و گستره [[عصمت]] | |||
#[[علم]] | |||
#[[سخاوت]] | |||
#[[شجاعت]] | |||
*تعداد و [[نام امامان]] | *تعداد و [[نام امامان]] | ||
*[[امامت]] خاص | |||
*[[دلایل امامت امام علی]]{{ع}} | *[[دلایل امامت امام علی]]{{ع}} | ||
#[[ادله عقلی]] | |||
## [[لزوم]] [[نص]] و [[عصمت]] | |||
##[[لزوم]] [[افضلیت]] | |||
##[[تبیین]] [[برتری علی]]{{ع}} | |||
##رد [[شایستگی]] دیگر مدعیان [[خلافت]] | |||
#[[ادله نقلی]] | |||
#[[ادله قرآنی]] | |||
#[[ادله روایی]] | |||
* | *نقد و بررسی [[شبهات]] | ||
*دیدگاه هشام در مورد [[مخالفان]] [[حکومت علوی]] | *دیدگاه هشام در مورد [[مخالفان]] [[حکومت علوی]] | ||
#[[معاویه]] و [[قاسطین]] | |||
#[[خوارج]] | |||
#حَکَمان | |||
*دیدگاه هشام در مورد [[امامت]] دیگر [[ائمه]]{{ع}} | *دیدگاه هشام در مورد [[امامت]] دیگر [[ائمه]]{{ع}} | ||
#[[امام سجاد]]{{ع}} | |||
#[[امام صادق]]{{ع}} | |||
#[[امام]] [[موسی بن جعفر]]{{ع}} | |||
'''بخش سوم: مناظره‌ها''' | |||
'''بخش سوم: مناظره‌ها | '''فصل اول:''' [[خداشناسی]] و [[توحید]]''' | ||
#با شخص ملحدی در [[اثبات]] [[توحید]] | |||
فصل اول: [[خداشناسی]] و [[توحید]]''' | #با [[روحانی]] زرتشتی در [[اثبات]] [[توحید]] | ||
#با [[جاثلیق]] [[نصرانی]] در رد [[تثلیث]] | |||
'''فصل دوم: [[امامت]]''' | '''فصل دوم: [[امامت]]''' | ||
#با [[یحیی]] بن خالد | |||
#با مرد شامی | |||
#با ضرار بن عمرو ضبی | |||
#با [[عبدالله بن یزید]] [[اباضی]] | |||
#با جمعی از [[متکلمان]] در مجلس [[یحیی]] بن خالد | |||
#با بیان و ضرار | |||
#با جمعی از [[متکلمان]] | |||
#با [[یحیی]] بن خالد برمکی | |||
#با [[خوارج]] | |||
#با ضرار | |||
#با [[ابوعبیده]] معتزلی | |||
# با [[عمرو بن عبید]] | |||
#با برخی از [[اهل سنت]] در مجلس [[یحیی]] بن خالد برمکی | |||
#با برخی از [[اهل سنت]] | |||
'''فصل سوم: مناظره‌های هشام در تناهی عالم، حرکت، صفت، [[خلود]] و [[روح]]''' | '''فصل سوم: مناظره‌های هشام در تناهی عالم، حرکت، صفت، [[خلود]] و [[روح]]''' | ||
#با [[روحانی]] زرتشتی در [[اثبات]] تناهی عالم | |||
#با [[ابوالهذیل]] در مورد حرکت و صفت | |||
#با [[نظام]] در [[خلود]] | |||
#با [[نظام]] در مورد [[روح]] | |||
*کتاب‌نامه | *کتاب‌نامه | ||
*نمایه‌ها | *نمایه‌ها | ||
#اصطلاحات | |||
#کسان، قبیله‌ها و [[فرقه‌ها]] | |||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
نسخهٔ ۱۳ اکتبر ۲۰۲۰، ساعت ۱۶:۵۰
متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.
| هشام بن حکم | |
|---|---|
 | |
| زبان | فارسی |
| نویسنده | علی رضا اسعدی |
| موضوع | متکلمان شیعه |
| مذهب | [[شیعه]][[رده:کتاب شیعه]] |
| ناشر | [[:رده:انتشارات انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی|انتشارات انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی]][[رده:انتشارات انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی]] |
| محل نشر | قم، ایران |
| سال نشر | ۱۳۸۸ ش |
| شابک | ۹۷۸-۶۰۰-۱۹۵-۰۰۵-۶ |
| شماره ملی | 1773221 ۱۷۷۳۲۲۱ |
هشام بن حکم، کتابی است که با زبان فارسی به بررسی مباحثی پیرامون هشام بن حکم یکی از متکلمان شیعه می‌پردازد. پدیدآورندهٔ این اثر علی رضا اسعدی است و انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی انتشار آن را به عهده داشته است.[۱]
دربارهٔ کتاب
در معرفی این کتاب آمده است: «بررسی ابعاد شخصیتی و اندیشه‌های کلامی هشام بن حکم یکی از شاگردان امام صادق(ع) است. در این پژوهش ابتدا به بررسی احوال و ابعاد شخصیت هشام بن حکم پرداخته شده و سپس مهمترین آرا و اندیشه‌های کلامی، ویژگی‌های اخلاقی و رفتاری وی بررسی گردیده است. نگارنده به دیدگاههای هشام بن حکم در مورد خداشناسی، صفات الهی، جهان‌شناسی،پیامبرشناسی، امام‌شناسی و علم و معرفت پرداخته و برخی از مناظره‌های وی را در همین موضوعات منعکس کرده است. بخشی از مناظره‌های هشام بن حکم در باب تناهی عالم، حرکت، صفت و ویژگی‌های آن خلود و روح با ابوالهندیل علاف یحیی بن خالد برمکی و برخی دیگر از مخالفان شیعه نیز در پایان کتاب آمده است»[۱].
فهرست کتاب
هشام بن حکیم
- سخنی با خواننده
- مقدمه
بخش اول: احوال و ابعاد شخصیت هشام فصل اول: بررسی احوال
فصل دوم: بررسی ابعاد شخصیت هشام
- شخصیت هشام در احادیث
- موقعیت و جایگاه علمی
- ویژگی‌های اخلاقی ـ رفتاری
بخش دوم: آرا و اندیشه‌های کلامی فصل اول: علم و معرفت
- منابع و ابزار معرفت
فصل دوم: خداشناسی
- نظر و استدلال
- براهین اثبات وجود خدا
- صفات الهی
- مباحث عام
- نحوه اتصاف خداوند به صفات
- حدوث و قدم صفات
- مباحث خاص
- حدوث و قدم علم الهی
- دلایل منسوب به هشام در اثبات حدوث علم الهی
- دلایل منسوب به هشام در اثبات تجسیم
- ریشه‌یابی دیدگاه هشام
- واکنش شیعه در برابر انتساب اعتقاد تجسیم به هشام
- نفی رؤیت
- نفی مکان‌مندی و جهت‌مندی
- اسمای الهی
- عینیت یا مغایرت اسم و مسمی
- اطلاق شیء بر خداوند
- افعال الهی
فصل سوم: جهان‌شناسی
- حدوث عالم
- فرشتگان
- جن
- شیطان
- تناهی ابعاد
- سبب فرو نرفتن زمین
- جسم
- انکار جزء لایتجزا
- اعراض
- طفره
- تداخل
- کمون
- زلزله
- باران، جو و هوا
فصل چهارم: انسان‌شناسی
- حقیقت انسان
- افعال انسان
- جبر و اختیار
- استطاعت
- تفسیر استطاعت و ارکان آن
- احتمالات در تفسیر سبب مهیج
- استطاعت پیش از فعل یا همراه فعل
فصل پنجم: پیامبرشناسی
فصل ششم: امام‌شناسی
- امامت عامه
- جایگاه امامت
- وجوب تعیین امام
- تبیین دلایل
- دلیل اول: برهان حکمت
- دلیل دوم: برهان عدالت
- دلیل سوم: برهان اضطرار
- دلیل چهارم: برهان رحمت
- بازگشت براهین هشام بن برهان لطف
- دامنه دلالت براهین
- شرایط و ویژگی‌های امام
- شرایط و ویژگی‌های نَسَبی
- شهرت نژاد، قبیله و خاندان
- منصوص بودن
- شرایط و ویژگی‌های شخصی
- عصمت
- تعریف و حقیقت عصمت
- دلایل عصمت
- دامنه و گستره عصمت
- علم
- سخاوت
- شجاعت
- تعداد و نام امامان
- امامت خاص
- دلایل امامت امام علی(ع)
- نقد و بررسی شبهات
- دیدگاه هشام در مورد مخالفان حکومت علوی
- امام سجاد(ع)
- امام صادق(ع)
- امام موسی بن جعفر(ع)
بخش سوم: مناظره‌ها فصل اول: خداشناسی و توحید
فصل دوم: امامت
- با یحیی بن خالد
- با مرد شامی
- با ضرار بن عمرو ضبی
- با عبدالله بن یزید اباضی
- با جمعی از متکلمان در مجلس یحیی بن خالد
- با بیان و ضرار
- با جمعی از متکلمان
- با یحیی بن خالد برمکی
- با خوارج
- با ضرار
- با ابوعبیده معتزلی
- با عمرو بن عبید
- با برخی از اهل سنت در مجلس یحیی بن خالد برمکی
- با برخی از اهل سنت
فصل سوم: مناظره‌های هشام در تناهی عالم، حرکت، صفت، خلود و روح
- با روحانی زرتشتی در اثبات تناهی عالم
- با ابوالهذیل در مورد حرکت و صفت
- با نظام در خلود
- با نظام در مورد روح
- کتاب‌نامه
- نمایه‌ها
- اصطلاحات
- کسان، قبیله‌ها و فرقه‌ها
دربارهٔ پدیدآورنده
آقای علی رضا اسعدی (متولد ۱۳۵۰ ش)، عضو هیئت علمی پژوهشکده فلسفه و کلام اسلامی از جمله فعالیت‌های وی است. او تاکنون چندین جلد کتاب و مقاله به رشته تحریر درآورده است. «سید مرتضی»، «سید رضی»،«هشام بن حکم» و «امام علی و دینداری» برخی از این آثار است.[۲]