بحث:دعای ندبه از کدامین امام است؟ (پرسش)

دعا راهی برای ارتباط با خداوند

• بی‌‏گمان یکی از احساسات اصیل و حقیقی انسان که ریشه در فطرت او دارد، توجّه به نیایش و ارتباط با مبدأ آفرینش و جهان غیب و آفریدگار هستی است. از جمله دعاهای مشهور که مستحب است در نیمه شعبان و در اعیاد چهارگانه مانند: عید فطر، عید قربان، عید غدیر و روز جمعه خوانده شود، "دعای ندبه" است.

معنا و ماهیت و مضامین دعای ندبه

• ندبه، به معنای فراخوانی و نیز گریه و ناله است. این دعای شریف، مشتمل بر استغاثه و استمداد از حضرت ولی عصر(ع) و تأسّف بر غیبت و گریه از فراق آن بزرگوار است؛ از این‌‏رو به این نام شهرت یافته است. همچنین از چهار فراز تشکیل شده است که با یکدیگر مرتبط بوده و در مجموع، یک منظومه منظم و منسجم را سامان داده است که عبارت¬اند از:

1. حمد و صلوات‏
2. ثنای بر قضاء
3. تاریخ، از آغاز تا تکامل‏
4. استغاثه و طلب.

سلسه مراتب موضوع دعای ندبه و اینکه این دعا از کدامین امام است

• اگرچه موضوع و مناسبت دعای ندبه استغاثه به حضرت مهدی(ع) است، اما حاوی فضایل اهل بیت(ع) و ماجرای مظلومیت خاندان رسالت و ذکر جایگاه حضرت امیر و فضایل اوست. دعای ندبه را امام جعفر صادق(ع) به دوستان و شیعیانش تعلیم داده است. این دعا، دعایی است که برای وجود مقدس امام زمان(ع) انشا شده است نه اینکه این دعا از طرف آن حضرت انشا شده باشد. هر چند برخی خواسته‌اند احتمال اول را که صدور آن از جانب امام صادق(ع) است را مردود سازند، ولی برای اهل تحقیق روشن است این اشکالات قابل توجیه است، زیرا نظیر چنین مضامینی در موارد دیگر از امام صادق(ع) و دیگر ائمه(ع) نیز نقل شده است.

پرسش و پاسخ

• برخی معترضان به دعای ندبه می‌گویند: هنگامی که امام صادق(ع)، دعای ندبه را انشا فرموده، بیش از یک قرن به تولد حضرت ولی عصر(ع) مانده بود، پس چگونه نسبت به انسانی که بعد از یک قرن به دنیا می‌آید، در فراقش اشک بریزد؟ پاسخ این است: این معنی دربارۀ افراد معمولی متصوّر است، اما اگر فرد مورد نظر گل سرسبد جهان خلقت باشد و همۀ پیامبران الهی، نوید او را به پیروان خود داده باشند این کار بسیار منطقی است.

نتیجه گیری

• در نتیجه دعای ندبه از جانب امام صادق(ع) به شیعیان و دوستانش تعلیم داده شده و موضوع و مناسبت آن استغاثه به حضرت مهدی(ع) است.

دعا راهی برای ارتباط با خداوند

• بی‌‏گمان یکی از احساسات اصیل و حقیقی انسان که ریشه در فطرت او دارد، توجّه به نیایش و ارتباط با مبدأ آفرینش و جهان غیب و آفریدگار هستی است. از جمله دعاهای مشهور که مستحب است در نیمه شعبان و در اعیاد چهارگانه مانند: عید فطر، عید قربان، عید غدیر و روز جمعه خوانده شود، "دعای ندبه" است. همواره بسیاری از مؤمنان، مشتاقان و منتظران ظهور دولت حق و حکومت جهانی اسلام و ارادتمندان حضرت ولی عصر(ع) خواندن آن را شعار خود قرار داده و در مناسبت‌‏ها و فرصت‌‏های معین به وسیلۀ آن، با آن رهبر پنهان از نظر، به نجوا می‌‏پردازند.

معنا و ماهیت و مضامین دعای ندبه

• ندبه، به معنای فراخوانی و نیز گریه و ناله است. این دعای شریف، مشتمل بر استغاثه و استمداد از حضرت ولی عصر(ع) و تأسّف بر غیبت و گریه از فراق آن بزرگوار است؛ از این‌‏رو به این نام شهرت یافته است. همچنین از چهار فراز تشکیل شده است که با یکدیگر مرتبط بوده و در مجموع، یک منظومه منظم و منسجم را سامان داده است عبارت‌اند از:

1. حمد و صلوات‏: این دعا با حمد و ستایش پروردگار و درود بر پیامبر گرامی اسلام(ص) و اهل بیت(ع) آغاز می‌‏شود. ستایش، مخصوص پروردگار جهانیان است و درود و سلام مخصوص خداوند سبحانه و تعالی بر آقای ما، پیامبرش و خاندان او باد.
2. ثنای بر قضاء: این فراز که با حمد و ثنای دوباره بر جریان قضای الهی نسبت به اولیایش شروع می‌‏شود، در واقع دربردارنده همۀ دعا به نحو اجمال است که با عباراتی مختصر، مضامین بعدی دعا را مورد اشاره قرار می‏‌دهد: بارخدایا! ستایش فقط تو را سزا است بر آن قضا و قدری که درباره‏ اولیا و نمایندگانت جاری شد... و آنان را سبب دست‏‌آویزی به سویت و وسیله‌‏ای برای خشنودی محضت قرار دادی.
3. تاریخ، از آغاز تا تکامل‏: در سومین فراز از این دعای شریف، ماجرای تفصیلی قضا و حکم الهی درباره اولیایش بررسی می‌‏شود که در آن، نقطه شروع تاریخ بشریت و تحوّلات اساسی و در نهایت، سیر تکاملی آن به سوی عصر حاکمیت حضرت بقیة اللّه(ع) که اوج تقرّب جامعه‌ا‏ی بشری به خدای متعال و هدف نهایی از خلقت است، مورد توجه واقع می‌‏شود. این فراز با عبارت «"فَبَعْضٌ‏ أَسْکَنْتَهُ‏ جَنَّتَک‏‏"» آغاز و با جمله «"وَ نَحْنُ‏ نَقُولُ‏ الْحَمْدُ لِلَّهِ‏ رَبِ‏ الْعالَمِین‏‏‏"» به پایان می‌‏رسد.
4. استغاثه و طلب: استغاثه به درگاه حضرت حق، آخرین فراز از دعای ندبه را به خود اختصاص می‌‏دهد: خدایا! تویی تنها برطرف‌‏کننده گرفتاری‌‏ها و سختی‌‏ها .

سلسه مراتب موضوع دعای ندبه و اینکه این دعا از کدامین امام است

• اگر چه موضوع و مناسبت دعای ندبه استغاثه به حضرت مهدی(ع) است، اما حاوی فضایل اهل بیت(ع) و ماجرای مظلومیت خاندان رسالت و ذکر جایگاه حضرت امیر و فضایل اوست. در سلسلۀ پیامبران به حضرت رسول می‌رسد و ماجرای مودّت اهل بیت به عنوان اجر رسالت و حادثۀ غدیر و نصب امیر مؤمنان(ع) به امامت و ولایت و اشاره به حدیث غدیر، حدیث منزلت، حدیث مدینة العلم، موضوع وصایت و اخوّت آن حضرت با پیامبر و اینکه او ساقی کوثر است و شیعیانش رستگارند و اینکه پس از پیامبر، دورۀ "قتال بر تأویل" بود و وی با ناکثین و قاسطین و مارقین جنگید و سران کفر و شرک و نفاق را درهم کوبید و در دل آنان کینه‌های بدر و خیبر و حنین را نهاد و سرانجام به دست شقی‌ترین فرد به شهادت رسید. سپس اشاره به قضایای پس از پیامبر و دشمنی قریش با او و کنار زدنش از خلافت و آواره ساختن فرزندانش و مظلومیت‌های خاندان رسالت دارد. در بخش مربوط به امام زمان نیز از انتقام‌گیری او از خون‌های به ناحق ریختۀ اهل بیت و احیاگری او نسبت به دین خدا و اعادۀ شکوه مکتب و قبله و نبرد با بدعت‌ها و تحریف‌ها و تجدید عدالت علوی سخن به میان می‌آید. دعای ندبه را می‌توان منشور خط علوی و مظلومیت شیعه دانست که به فلسفۀ غیبت امام زمان(ع) و اعتقاد به ظهور منجی و احیای کتاب و سنّت گره می‌خورد.
• دعای ندبه را امام جعفر صادق(ع) به دوستان و شیعیانش تعلیم داده است این دعا، دعایی است که برای وجود مقدس امام زمان(ع) انشا شده است نه اینکه این دعا از طرف آن حضرت باشد. هر چند برخی خواسته‌اند احتمال اول که صدور آن از جانب امام صادق(ع) است را مردود سازند، ولی برای اهل تحقیق روشن است این اشکالات قابل توجیه است، زیرا نظیر چنین مضامینی در موارد دیگر از امام صادق(ع) و دیگر ائمه(ع) نیز نقل شده است.
• گروهی از دانشمندان شیعه سند این دعای گران‏قدر را معتبر شمرده‌‏اند. علامه مجلسی گفته است: "اما دعای ندبه که مشتمل است بر عقاید حقّه و تأسف بر غیبت حضرت قائم(ع)، به سند معتبر از حضرت صادق(ع) نقل شدده است. سید بن طاووس در کتاب اقبال الاعمال و کتاب مصباح الزائر و نیز شیخ محمد مشهدی حائری در کتاب مزار خود این دعای شریف را آورده‏‌اند. همچنین در مزار قدیم که ظاهراً از نگاشته‏‌های قطب راوندی است، این دعا نقل شده است.

پرسش و پاسخ

• برخی معترضان به دعای ندبه می‌گویند: هنگامی که امام صادق(ع)، دعای ندبه را انشا فرموده، بیش از یک قرن به تولد حضرت ولی عصر(ع) مانده بود، پس چگونه ممکن است، انسان نسبت به انسانی که بعد از یک قرن به دنیا می‌آید، گریه و زاری کند و در فراقش اشک بریزد؟ پاسخ این است: این معنی دربارۀ افراد معمولی متصوّر است، اما اگر فرد مورد نظر گل سرسبد جهان خلقت باشد و همۀ پیامبران الهی، نوید او را به پیروان خود داده باشند و به امّت خود از غیبت طولانی و انتظار او گفت‌وگو کرده باشند، بسیار منطقی است که افراد درد آشنا در انتظار آمدنش ثانیه‌شماری کنند و از طول غیبتش گریه‌ها سر دهند.

نتیجه گیری

• در نتیجه دعای ندبه از جانب امام صادق(ع) به شیعیان و دوستانش تعلیم داده شده و موضوع و مناسبت آن استغاثه به حضرت مهدی(ع) است.

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید: