هشام بن حکم (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
==فهرست کتاب== | ==فهرست کتاب== | ||
در | {{فهرست اثر}} | ||
{{ستون-شروع|3}} | |||
هشام بن [[حکیم]] | |||
*سخنی با خواننده | |||
*مقدمه | |||
'''بخش اول: احوال و ابعاد [[شخصیت]] هشام''' | |||
'''فصل اول: بررسی احوال''' | |||
*ولادت | |||
*نژاد و [[قبیله]] | |||
*زادگاه، محل اقامت و [[تجارت]] | |||
*[[خاندان]] | |||
*گرایش‌های [[فکری]] و مذهبی | |||
*[[وفات]] | |||
'''فصل دوم: بررسی ابعاد [[شخصیت]] هشام''' | |||
*الف) [[شخصیت]] هشام در [[احادیث]] | |||
:۱. [[احادیث]] [[مدح]] و [[ستایش]] | |||
:۲. [[احادیث]] [[ذم]] و [[نکوهش]] | |||
*ب) [[موقعیت]] و [[جایگاه علمی]] | |||
:۱. [[جامعیت]] [[علمی]] | |||
:۲. استادان و [[شاگردان]] | |||
:۳. مناظره‌ها | |||
:۴. آثار | |||
*ج) [[ویژگی‌های اخلاقی]] ـ [[رفتاری]] | |||
'''بخش دوم: آرا و اندیشه‌های [[کلامی]]''' | |||
'''فصل اول: [[علم]] و [[معرفت]]''' | |||
*منابع و ابزار [[معرفت]] | |||
*الف) [[حس]] | |||
:۱. گونه‌های [[ادراک حسی]] | |||
:۲. [[محدودیت]] و امکان خطای [[ادراک حسی]] | |||
*ب) [[عقل]] | |||
:۱. اهمیت و [[جایگاه]] [[عقل]] | |||
:۲. [[محدودیت]] [[شناخت عقلی]] | |||
'''فصل دوم: [[خداشناسی]]''' | |||
*نظر و [[استدلال]] | |||
[[براهین]] [[اثبات وجود خدا]] | |||
:۱. [[برهان]] از طریق [[آیات]] انفسی | |||
:۲. [[برهان]] از طریق [[آیات]] آفاقی | |||
*[[صفات الهی]] | |||
*مباحث عام | |||
*الف) نحوه اتصاف [[خداوند]] به صفات | |||
*ب) [[حدوث و قدم]] صفات | |||
*مباحث خاص | |||
*الف) صفات ثبوتیه | |||
:۱. [[وحدت]] | |||
:یک. [[نفی]] [[شریک]] | |||
:دو. [[نفی]] ترکیب | |||
:۲. [[علم الهی]] | |||
*[[حدوث و قدم]] [[علم الهی]] | |||
*[[دلایل]] منسوب به هشام در [[اثبات]] حدوث [[علم الهی]] | |||
*الف) [[دلایل عقلی]] | |||
*ب) [[دلایل نقلی]] | |||
*کیفیت [[علم الهی]] به اشیای [[پنهان]] | |||
*واکنش‌ها | |||
*[[بداء]] | |||
:۳. [[قدرت]] | |||
:۴. [[سمع]] و [[بصر]] | |||
:۵. [[کلام]] | |||
:۶. [[اراده]] | |||
:۷. [[رضا]] و [[سخط]] | |||
*ب) صفات سلبیه | |||
:۱. [[نفی]] [[تشبیه]] و تجسیم | |||
*[[دلایل]] منسوب به هشام در [[اثبات]] تجسیم | |||
*ریشه‌یابی دیدگاه هشام | |||
*واکنش [[شیعه]] در برابر انتساب [[اعتقاد]] تجسیم به هشام | |||
*الف) [[انکار]] [[اعتقاد]] هشام به تجسیم | |||
*ب) [[اعتقاد]] قبلی | |||
*ج) معارضه | |||
*د) [[اراده]] معنایی غیر از معنای ظاهری | |||
:۲. [[نفی رؤیت]] | |||
:۳. [[نفی]] مکان‌مندی و جهت‌مندی | |||
*[[اسمای الهی]] | |||
*عینیت یا مغایرت اسم و مسمی | |||
*اطلاق شیء بر [[خداوند]] | |||
*[[افعال الهی]] | |||
فصل سوم: [[جهان‌شناسی]] | |||
*حدوث عالم | |||
*[[فرشتگان]] | |||
*[[جن]] | |||
*[[شیطان]] | |||
*تناهی ابعاد | |||
*سبب فرو نرفتن [[زمین]] | |||
*[[جسم]] | |||
*[[انکار]] جزء لایتجزا | |||
*[[اعراض]] | |||
*طفره | |||
*تداخل | |||
*کمون | |||
*[[زلزله]] | |||
*[[باران]]، جو و هوا | |||
فصل چهارم: [[انسان‌شناسی]] | |||
*[[حقیقت انسان]] | |||
*[[افعال]] [[انسان]] | |||
*[[جبر و اختیار]] | |||
*[[استطاعت]] | |||
*[[تفسیر]] [[استطاعت]] و ارکان آن | |||
*احتمالات در [[تفسیر]] سبب مهیج | |||
*[[استطاعت]] پیش از فعل یا همراه فعل | |||
'''فصل پنجم: [[پیامبرشناسی]]''' | |||
*تعریف [[پیامبر]] و شرایط [[پیامبری]] | |||
:۱. [[انتصاب]] از سوی [[خداوند]] | |||
:۲. [[وحی]] | |||
:۳. [[عصمت]] | |||
:۴. [[معجزه]] | |||
*[[ضرورت نبوت]] | |||
*[[قرآن]]، [[معجزه جاوید]] [[پیامبر اسلام]]{{صل}} | |||
'''فصل ششم: [[امام‌شناسی]]''' | |||
:۱. [[امامت عامه]] | |||
*[[جایگاه امامت]] | |||
*[[وجوب تعیین امام]] | |||
*[[تبیین]] [[دلایل]] | |||
*[[دلیل]] اول: [[برهان]] [[حکمت]] | |||
*[[دلیل]] دوم: [[برهان]] [[عدالت]] | |||
*[[دلیل]] سوم: [[برهان]] [[اضطرار]] | |||
*[[دلیل]] چهارم: [[برهان]] [[رحمت]] | |||
*بازگشت [[براهین]] هشام بن [[برهان لطف]] | |||
*دامنه دلالت [[براهین]] | |||
*الف) از نظر [[شئون]] و [[مناصب]] | |||
*ب) از نظر گستره زمانی | |||
*شرایط و [[ویژگی‌های امام]] | |||
:یک. شرایط و ویژگی‌های نَسَبی | |||
:۱،۲و۳. [[شهرت]] نژاد، [[قبیله]] و [[خاندان]] | |||
:۴. [[منصوص بودن]] | |||
:دو. شرایط و ویژگی‌های شخصی | |||
*الف) [[عصمت]] | |||
:۱. تعریف و [[حقیقت عصمت]] | |||
:۲. [[دلایل عصمت]] | |||
:۳. دامنه و گستره [[عصمت]] | |||
*ب) [[علم]] | |||
*ج) [[سخاوت]] | |||
*د) [[شجاعت]] | |||
*تعداد و [[نام امامان]] | |||
:۲. [[امامت]] خاص | |||
*[[دلایل امامت امام علی]]{{ع}} | |||
*الف) [[ادله عقلی]] | |||
:۱. [[لزوم]] [[نص]] و [[عصمت]] | |||
:۲. [[لزوم]] [[افضلیت]] | |||
:یک. [[تبیین]] [[برتری علی]]{{ع}} | |||
:دو. رد [[شایستگی]] دیگر مدعیان [[خلافت]] | |||
*ب) [[ادله نقلی]] | |||
*[[ادله قرآنی]] | |||
*[[ادله روایی]] | |||
*ج) نقد و بررسی [[شبهات]] | |||
*دیدگاه هشام در مورد [[مخالفان]] [[حکومت علوی]] | |||
*الف) [[معاویه]] و [[قاسطین]] | |||
*ب) [[خوارج]] | |||
*ج) حَکَمان | |||
*دیدگاه هشام در مورد [[امامت]] دیگر [[ائمه]]{{ع}} | |||
:۱. [[امام سجاد]]{{ع}} | |||
:۲. [[امام صادق]]{{ع}} | |||
:۳. [[امام]] [[موسی بن جعفر]]{{ع}} | |||
'''بخش سوم: مناظره‌ها | |||
فصل اول: [[خداشناسی]] و [[توحید]]''' | |||
:۱. با شخص ملحدی در [[اثبات]] [[توحید]] | |||
:۲. با [[روحانی]] زرتشتی در [[اثبات]] [[توحید]] | |||
:۳. با [[جاثلیق]] [[نصرانی]] در رد [[تثلیث]] | |||
'''فصل دوم: [[امامت]]''' | |||
:۱. با [[یحیی]] بن خالد | |||
:۲. با مرد شامی | |||
:۳. با ضرار بن عمرو ضبی | |||
:۴. با [[عبدالله بن یزید]] [[اباضی]] | |||
:۵. با جمعی از [[متکلمان]] در مجلس [[یحیی]] بن خالد | |||
:۶. با بیان و ضرار | |||
:۷. با جمعی از [[متکلمان]] | |||
:۸. با [[یحیی]] بن خالد برمکی | |||
:۹. با [[خوارج]] | |||
:۱۰. با ضرار | |||
:۱۱. با [[ابوعبیده]] معتزلی | |||
:۱۲. با [[عمرو بن عبید]] | |||
:۱۳. با برخی از [[اهل سنت]] در مجلس [[یحیی]] بن خالد برمکی | |||
:۱۴. با برخی از [[اهل سنت]] | |||
'''فصل سوم: مناظره‌های هشام در تناهی عالم، حرکت، صفت، [[خلود]] و [[روح]]''' | |||
:۱. با [[روحانی]] زرتشتی در [[اثبات]] تناهی عالم | |||
:۲. با [[ابوالهذیل]] در مورد حرکت و صفت | |||
:۳. با [[نظام]] در [[خلود]] | |||
:۴. با [[نظام]] در مورد [[روح]] | |||
*کتاب‌نامه | |||
*نمایه‌ها | |||
*الف) اصطلاحات | |||
*ب) کسان، قبیله‌ها و [[فرقه‌ها]] | |||
{{پایان}} | |||
{{پایان}} | |||
==دربارهٔ پدیدآورنده== | ==دربارهٔ پدیدآورنده== | ||
| خط ۷۸: | خط ۲۶۲: | ||
[[رده:کتاب‌شناسی کتاب‌های امامت انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی]] | [[رده:کتاب‌شناسی کتاب‌های امامت انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی]] | ||
[[رده:کتاب‌های دارای چکیده]] | [[رده:کتاب‌های دارای چکیده]] | ||
[[رده:کتاب‌های | [[رده:کتاب‌های دارای فهرست]] | ||
[[رده:کتاب‌های فاقد متن PDF]] | [[رده:کتاب‌های فاقد متن PDF]] | ||
[[رده:کتاب‌های فاقد متن دیجیتال]] | [[رده:کتاب‌های فاقد متن دیجیتال]] | ||
نسخهٔ ۱ اکتبر ۲۰۲۰، ساعت ۱۵:۱۴
متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.
| هشام بن حکم | |
|---|---|
 | |
| زبان | فارسی |
| نویسنده | علی رضا اسعدی |
| موضوع | متکلمان شیعه |
| مذهب | [[شیعه]][[رده:کتاب شیعه]] |
| ناشر | [[:رده:انتشارات انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی|انتشارات انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی]][[رده:انتشارات انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی]] |
| محل نشر | قم، ایران |
| سال نشر | ۱۳۸۸ ش |
| شابک | ۹۷۸-۶۰۰-۱۹۵-۰۰۵-۶ |
| شماره ملی | 1773221 ۱۷۷۳۲۲۱ |
هشام بن حکم، کتابی است که با زبان فارسی به بررسی مباحثی پیرامون هشام بن حکم یکی از متکلمان شیعه می‌پردازد. پدیدآورندهٔ این اثر علی رضا اسعدی است و انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی انتشار آن را به عهده داشته است.[۱]
دربارهٔ کتاب
در معرفی این کتاب آمده است: «بررسی ابعاد شخصیتی و اندیشه‌های کلامی هشام بن حکم یکی از شاگردان امام صادق(ع) است. در این پژوهش ابتدا به بررسی احوال و ابعاد شخصیت هشام بن حکم پرداخته شده و سپس مهمترین آرا و اندیشه‌های کلامی، ویژگی‌های اخلاقی و رفتاری وی بررسی گردیده است. نگارنده به دیدگاههای هشام بن حکم در مورد خداشناسی، صفات الهی، جهان‌شناسی،پیامبرشناسی، امام‌شناسی و علم و معرفت پرداخته و برخی از مناظره‌های وی را در همین موضوعات منعکس کرده است. بخشی از مناظره‌های هشام بن حکم در باب تناهی عالم، حرکت، صفت و ویژگی‌های آن خلود و روح با ابوالهندیل علاف یحیی بن خالد برمکی و برخی دیگر از مخالفان شیعه نیز در پایان کتاب آمده است»[۱].
فهرست کتاب
هشام بن حکیم
- سخنی با خواننده
- مقدمه
بخش اول: احوال و ابعاد شخصیت هشام
فصل اول: بررسی احوال
فصل دوم: بررسی ابعاد شخصیت هشام
- ب) موقعیت و جایگاه علمی
- ج) ویژگی‌های اخلاقی ـ رفتاری
بخش دوم: آرا و اندیشه‌های کلامی
- ب) عقل
- ۱. اهمیت و جایگاه عقل
- ۲. محدودیت شناخت عقلی
فصل دوم: خداشناسی
- نظر و استدلال
- صفات الهی
- مباحث عام
- الف) نحوه اتصاف خداوند به صفات
- ب) حدوث و قدم صفات
- مباحث خاص
- الف) صفات ثبوتیه
- حدوث و قدم علم الهی
- دلایل منسوب به هشام در اثبات حدوث علم الهی
- الف) دلایل عقلی
- ب) دلایل نقلی
- کیفیت علم الهی به اشیای پنهان
- واکنش‌ها
- بداء
- ب) صفات سلبیه
- دلایل منسوب به هشام در اثبات تجسیم
- ریشه‌یابی دیدگاه هشام
- واکنش شیعه در برابر انتساب اعتقاد تجسیم به هشام
- الف) انکار اعتقاد هشام به تجسیم
- ب) اعتقاد قبلی
- ج) معارضه
- د) اراده معنایی غیر از معنای ظاهری
- اسمای الهی
- عینیت یا مغایرت اسم و مسمی
- اطلاق شیء بر خداوند
- افعال الهی
فصل سوم: جهان‌شناسی
- حدوث عالم
- فرشتگان
- جن
- شیطان
- تناهی ابعاد
- سبب فرو نرفتن زمین
- جسم
- انکار جزء لایتجزا
- اعراض
- طفره
- تداخل
- کمون
- زلزله
- باران، جو و هوا
فصل چهارم: انسان‌شناسی
- حقیقت انسان
- افعال انسان
- جبر و اختیار
- استطاعت
- تفسیر استطاعت و ارکان آن
- احتمالات در تفسیر سبب مهیج
- استطاعت پیش از فعل یا همراه فعل
فصل پنجم: پیامبرشناسی
فصل ششم: امام‌شناسی
- ۱. امامت عامه
- جایگاه امامت
- وجوب تعیین امام
- تبیین دلایل
- دلیل اول: برهان حکمت
- دلیل دوم: برهان عدالت
- دلیل سوم: برهان اضطرار
- دلیل چهارم: برهان رحمت
- بازگشت براهین هشام بن برهان لطف
- دامنه دلالت براهین
- الف) از نظر شئون و مناصب
- ب) از نظر گستره زمانی
- شرایط و ویژگی‌های امام
- یک. شرایط و ویژگی‌های نَسَبی
- ۱،۲و۳. شهرت نژاد، قبیله و خاندان
- ۴. منصوص بودن
- دو. شرایط و ویژگی‌های شخصی
- الف) عصمت
- ۱. تعریف و حقیقت عصمت
- ۲. دلایل عصمت
- ۳. دامنه و گستره عصمت
- ب) علم
- ج) سخاوت
- د) شجاعت
- تعداد و نام امامان
- ۲. امامت خاص
- دلایل امامت امام علی(ع)
- الف) ادله عقلی
- ب) ادله نقلی
- ادله قرآنی
- ادله روایی
- ج) نقد و بررسی شبهات
- دیدگاه هشام در مورد مخالفان حکومت علوی
- الف) معاویه و قاسطین
- ب) خوارج
- ج) حَکَمان
- دیدگاه هشام در مورد امامت دیگر ائمه(ع)
- ۱. امام سجاد(ع)
- ۲. امام صادق(ع)
- ۳. امام موسی بن جعفر(ع)
بخش سوم: مناظره‌ها
فصل دوم: امامت
- ۱. با یحیی بن خالد
- ۲. با مرد شامی
- ۳. با ضرار بن عمرو ضبی
- ۴. با عبدالله بن یزید اباضی
- ۵. با جمعی از متکلمان در مجلس یحیی بن خالد
- ۶. با بیان و ضرار
- ۷. با جمعی از متکلمان
- ۸. با یحیی بن خالد برمکی
- ۹. با خوارج
- ۱۰. با ضرار
- ۱۱. با ابوعبیده معتزلی
- ۱۲. با عمرو بن عبید
- ۱۳. با برخی از اهل سنت در مجلس یحیی بن خالد برمکی
- ۱۴. با برخی از اهل سنت
فصل سوم: مناظره‌های هشام در تناهی عالم، حرکت، صفت، خلود و روح
- ۱. با روحانی زرتشتی در اثبات تناهی عالم
- ۲. با ابوالهذیل در مورد حرکت و صفت
- ۳. با نظام در خلود
- ۴. با نظام در مورد روح
- کتاب‌نامه
- نمایه‌ها
- الف) اصطلاحات
- ب) کسان، قبیله‌ها و فرقه‌ها
دربارهٔ پدیدآورنده
آقای علی رضا اسعدی (متولد ۱۳۵۰ ش)، عضو هیئت علمی پژوهشکده فلسفه و کلام اسلامی از جمله فعالیت‌های وی است. او تاکنون چندین جلد کتاب و مقاله به رشته تحریر درآورده است. «سید مرتضی»، «سید رضی»،«هشام بن حکم» و «امام علی و دینداری» برخی از این آثار است.[۲]