نسخه‌ای که می‌بینید نسخه‌ای قدیمی از صفحه‌است که توسط Wasity(بحث | مشارکت‌ها) در تاریخ ۱ مهٔ ۲۰۲۰، ساعت ۱۲:۴۱ ویرایش شده است. این نسخه ممکن است تفاوت‌های عمده‌ای با نسخهٔ فعلی بدارد.
نسخهٔ ویرایششده در تاریخ ۱ مهٔ ۲۰۲۰، ساعت ۱۲:۴۱ توسط Wasity(بحث | مشارکت‌ها)
آیا تعیین وقت ظهور صحیح است؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. در ذیل، پاسخ به این پرسش را بیابید. تلاش بر این است که پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه این پرسش، در یک پاسخ جامع اجمالی تدوین گردد. پرسش‌های وابسته به این سؤال در انتهای صفحه قرار دارند.
«حکمت الهی، اقتضا کرده است که وقت ظهورامام زمان (ع) برای مردم، نامعلوم و مخفی باشد. با اینکه احادیث زیادی از پیامبر (ص) و امامانپاک (ع) راجع به ابعاد مختلف زندگی امام زمان (ع) آمده، ولی به زمان ظهور در هیچ یک از آنها، تصریح نشده است؛ بلکه به عکس، احادیث شریفی از پیامبر (ص) و امامانپاک (ع) آمده است که کسی را که از وقت ظهور خبر می‌دهد، تکذیب کنید همچنین در احادیث رد شده است که یکی از معصومین، خبر از وقت ظهور داده باشد. درباره غیبتامام زمان (ع) از پیامبر (ع) آمده است: "کسانی که برای ظهور، وقتی را معین می‌کنند، دروغ میگویند"[۱]. همچنین فضیل از امام باقر(ع) پرسید: آیا زمان ظهور مشخص است؟ فرمود: "کسانی که وقتی را معین می‌کنند، دروغ میگویند؛ کسانی که وقتی را معین می‌کنند، دروغ میگویند؛ کسانی که وقتی را معین می‌کنند، دروغ میگویند"[۲]. امام صادق(ع) فرمود: "کسانی که وقتی را معین می‌کنند، دروغ میگویند؛ ما اهل بیت (ع) برای این امر، درگذشته و در آینده، وقتی را مشخص نکرده‌ایم و نخواهیم کرد"[۳]. همچنین ایشان فرمود: "کسانی که وقتی را معین می‌کنند، دروغ میگویند و کسانی که در این امر، عجله کنند، هلاک می‌شوند و تسلیم شدگان، نجات می‌یابند"[۴]. منظور از "معین کردن وقت"، مشخص کردن سال ظهور آن حضرت (ع) به صورت دقیق است. چون احادیثی راجع به نشانه‌های حتمیظهور آمده، که نشان دهنده این است که به ظهور آن حضرت نزدیک شده‌ایم»[۵].
پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه
با کلیک بر «ادامه مطلب» پاسخ باز و با کلیک بر «نهفتن» بسته میشود:
از این احادیث کثیره استفاده میشود که: نه پیغمبر اکرم (ص) و نه هیچ امامی وقت ظهور را تعیین نکرده‌اند و راه هرگونه سوءاستفاده‌ای را بسته‌اند. پس اگر حدیثی نسبت به امامی داده شده که وقت ظهور در آن، تعیین گشته اگر قابل تأویل و توجیه باشد باید تأویلش نمود و الا یا باید مسکوت عنه بماند یا تکذیب شود. مانند حدیث ضعیف و مجمل ابو لبید مخزومی که مطالبی را بامام نسبت داده و در ضمن آنها میگوید: قائم مادر "الر" قیام میکند[۹]»[۱۰].
«می‌دانیم که "توقیت" - تعیین وقت مشخص برای ظهور - عملی است که ائمه هدی (ع) به شدت از آن نهی کرده و آن را ممنوع اعلام کرده‌اند. در روایات وارد شده که از امام رضا (ع) سؤال شد: قائم (ع)] چه وقتی ظهور میکند؟ امام پاسخ فرمودند: "پاسخ گفتن به کی ظهور میکند؟ خبر دادن از وقت است. پدرم از پدرش از پدرانش از علی (ع) روایت کرد که به رسول خدا (ص) گفته شد: قائم شما چه وقتی خروج میکند؟ حضرت پاسخ فرمود: مَثَل قیام و ظهور او مَثَل قیامت است؛ ﴿لاَ يُجَلِّيهَا لِوَقْتِهَا إِلاَّ هُوَ ثَقُلَتْ فِي السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ لاَ تَأْتِيكُمْ إِلاَّ بَغْتَةً﴾[۱۱] از تو درباره قیامت می‌پرسند که وقوع آن چه وقت است؟ بگو: علم آن تنها نزد پروردگار من است؛ جز او هیچ کس آن را به موقع خود آشکار نمی‌گرداند، این حادثه بر آسمان‌ها و زمین گران است. جز ناگهان به شما نمی‌رسد[۱۲].
نیز از امام صادق (ع) نقل است در پاسخ مفضل که سؤال کرد: آیا می‌توان برای ظهورحجت (ع) وقتی تعیین کرد؟ فرمودند: "ای مفضل! من برای این امر زمانی را تعیین نمی‌کنم و اساساً نمی‌توان برای آن وقتی مشخص نمود. هرکس برای قیام مهدی ما زمانی تعیین کند، در علم، انباز خدا شده است و در واقع مدعی دست یافتن بر سر الهی گشته و..."[۱۳].
نهی از این عمل تعبدی نیست، بلکه به علت ترتب مفاسدنفس الأمریست که منع به آن تعلق گرفته است؛ باید این نکته را گوشزد کنیم که تطبیق غیر متعهدانه نشانه‌های ظهور بر حوادث جاری پیرامونی و مصداق یابی غیر کارشناسی شده برای آنها نیز به نوبه خود شعبه‌ای از توقیت و به احتمال قوی، محکوم به همان حکم است. زیرا تبعاً و خواه ناخواه منتهی به توقیت می‌گردد[۱۴].
«حکمت الهی بر این است که وقت ظهور امام زمان(ع) را از بندگانش به خاطر اموری که بر ما پوشیده است، مخفی بدارد و لذا وقت ظهور آن حضرت بر احدی معلوم نیست، و کسی نمی‌تواند وقت ظهور امام زمان(ع) را تعیین نماید. در این‌باره روایات زیادی وارد شده و مرحوم کلینی بابی به این موضوع اختصاص داده است.
کلینی به سند خود از فضیل بن یسار آورده که گفت: از آقایم امام صادق(ع) پرسیدم: آیا ظهورمهدی منتظر وقت معینی دارد؟ فرمود: "وقتگذاراندروغ میگویند، وقتگذاراندروغ میگویند، وقتگذاراندروغ میگویند. همانا موسی(ع) چون (در طور سینا) به پروردگار خود برای پیغام بردن وارد شد، قومش را وعده سی روز داد و چون خدا ده روز بر سی روز افزود، قومش گفتند: موسی با ما خلفوعده کرد، و کردند آنچه کردند (یعنی گوساله‌پرست شدند) پس اگر ما خبری به شما گفتیم و طبق گفته ما واقع شد بگویید: خدا راست فرموده و اگر به شما خبری گفتیم و برخلاف گفته ما (بدائی) واقع شد، بگویید: خدا راست فرموده است تا دو پاداش گیرید"[۱۵].
و در کتاب حسین بن حمران به سند خود از مفضل بن عمرروایت کرده که گفت: از آقایم امام صادق(ع) پرسیدم: آیا ظهورمهدی منتظر وقت معینی دارد که مردم آن را بدانند؟ فرمود: حاشا که خداوند برای آن وقتی تعیین کرده باشد، یا شیعیان ما برای آن وقتی معین کنند، گوید: عرض کردم: ای مولای من این از چه جهت است؟ فرمود: زیرا که ساعت آن همان است که خدای عزوجل فرموده: ﴿يَسْأَلُونَكَ عَنِ السَّاعَةِ أَيَّانَ مُرْسَاهَا قُلْ إِنَّمَا عِلْمُهَا عِنْدَ رَبِّي لَا يُجَلِّيهَا لِوَقْتِهَا إِلَّا هُوَ ثَقُلَتْ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ لَا تَأْتِيكُمْ إِلَّا بَغْتَةً يَسْأَلُونَكَ كَأَنَّكَ حَفِيٌّ عَنْهَا قُلْ إِنَّمَا عِلْمُهَا عِنْدَ اللَّهِ وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَعْلَمُونَ﴾[۱۶]. و فرموده خداوند: ﴿فَهَلْ يَنْظُرُونَ إِلَّا السَّاعَةَ أَنْ تَأْتِيَهُمْ بَغْتَةً فَقَدْ جَاءَ أَشْرَاطُهَا فَأَنَّى لَهُمْ إِذَا جَاءَتْهُمْ ذِكْرَاهُمْ﴾[۱۷]. قول خداوند: ﴿اقْتَرَبَتِ السَّاعَةُ وَانْشَقَّ الْقَمَرُ﴾[۱۸]. باز خداوند می‌فرماید: ﴿وَمَا يُدْرِيكَ لَعَلَّ السَّاعَةَ قَرِيبٌ * يَسْتَعْجِلُ بِهَا الَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ بِهَا وَالَّذِينَ آمَنُوا مُشْفِقُونَ مِنْهَا وَيَعْلَمُونَ أَنَّهَا الْحَقُّ أَلَا إِنَّ الَّذِينَ يُمَارُونَ فِي السَّاعَةِ لَفِي ضَلَالٍ بَعِيدٍ﴾[۱۹]. مفضل میگوید: عرض کردم: ای مولای من، معنی ﴿يُمَارُونَ﴾ چیست؟ امام صادق(ع) فرمود: میگویند قائم کی متولد شده، چه کسی او را دیده، در کجاست، کجا خواهد بود و کی ظاهر میشود؟، تمام اینها از جهت عجله کردن در امر خداوند و شک در قضای الهی است، آنان در دنیا و آخرت زیان کرده‌اند و پایان بد از آن کافران است. راوی میگوید: گفتم ای مولای من، پس وقتی برای آن تعیین نمی‌کنید، فرمود: ای مفضل برای آن وقتی مگذار که هرکس برای ظهور مهدی ما وقتی تعیین نماید خود را در علمخداوند شریک دانسته و (به ناحق) مدعی شده که خداوند تعالی او را از اسرار خویش آگاه ساخته است[۲۰].
و در غیبت نعمانی به سند خود از محمد بن مسلم آورده که گفت: امام صادق(ع) فرمود: ای محمد، هرکس تعیین وقتی را از ما به تو خبر دهد بدون تردید او را تکذیب کن، زیرا که ما برای هیچکس وقتی را تعیین نمی‌کنیم[۲۱].
اینکه تاریخ و وقت ظهورحضرت را به طور دقیق و تفصیلی معین کنیم که در فلان سال، و فلان ماه و فلان روز خواهد بود. این احتمال باطل است، زیرا در هیچ روایتی به آن اشاره نشده است و مضافاً به اینکه در برخی از احادیث تعیین کننده وقت ظهور مورد لعن قرار گرفته است.
اینکه موعد ظهور به نحو اجمال تعیین گردد، به اینکه بگوییم: هر گاه خداونداراده کند آن حضرتظهور خواهد کرد. این احتمال به طور حتم اشکالی نداشته و صحیح است.
اینکه از طریق قواعد حساب و جفر، به طور اجمال یا تفصیل به زمان ظهورحضرتعلم پیدا کرده و از آن خبر دهیم. این احتمال گر چه در برخی روایات به آن اشاره شده[۳۰] ولی از سند معتبری برخوردار نیست. خصوصاً آنکه تاریخظهور، ممکن است مورد بدا واقع شود.
اینکه مطابق برخی از روایات به طور کلّی و اجمال به زمان ظهور آن حضرت اشاره گردد: طبرسی از امام صادق (ع) نقل کرده که: لاَ يَخْرُجُ اَلْقَائِمُ عَلَيْهِ السَّلاَمُ إِلاَّ فِي وَتْرٍ مِنَ اَلسِّنِينَ سَنَةِ إِحْدَى أَوْ ثَلاَثٍ أَوْ خَمْسٍ أَوْ سَبْعٍ أَوْ تِسْعٍ[۳۱]. و نیز به سند خود از امام صادق (ع) نقل کرده که فرمود: به اسم قائم در شب بیست و سوّم ماه رمضان ندا داده خواهد شد و در روز عاشوراقیام خواهد کرد، و آن روزی است که حسین بن علی در آن روز به شهادت رسید[۳۲].
در هیچ روایتی به وقت دقیق و حتی غیر دقیق ظهور اشاره نشده است.
از آنجا که زمان ظهور ممکن است به جهت شرایطی تغییر پیدا کند و به تعبیری متعلق بداء واقع شود و ما از آن اطلاعی نداشته باشیم، لذا نباید از زمان ظهور خبر دهیم، گر چه انسان ممکن است از راه‌های غیر عادی به یک پرده از قضایا علم حاصل نماید.
گاهی با برخی از خبرها نسبت به ظهور که در خارج هم تحقق نیافته است مردم به اصل ظهور بدبین می‌شوند و اصل واقعه از دید آنان بی اعتبار می‌گردد.
نویسندگان کتاب «نگین آفرینش» در این باره گفته‌اند:
«از آسیب‌های فرهنگمهدویت آن است که بعضی به دنبال تعیین زمان برای ظهور هستند؛ در حالی که زمان ظهور بر مردم مخفی است. در روایاتپیشوایان دینی از تعیین وقت برای ظهور به شدت نهی شده است و وقت گذاران، دروغ‌گو شمرده شده‌اند. از امام باقر(ع) سؤال شد: "آیا برای ظهور وقت (معنی) است؟ حضرت فرمود: آنها که برای ظهورتعیین وقت می‌کنند، دروغ میگویند. (و دو بار این جمله را تکرار کرد).[۳۴] با این حال، بعضی آگاهانه یا ناآگاهانه برای ظهورتعیین وقت می‌کنند که کمترین اثر آن احساس یأس و ناامیدی برای کسانی است که این وعده‌های دروغین را باور کرده‌اند؛ ولی خلاف آن دیده‌اند. بنابراین منتظرانِ واقعی باید خود را از دام شیّادان و نیز نادانان حفظ کنند و درباره زمان ظهور، تنها منتظرارادهپروردگار باشند»[۳۵].
↑«از تو از برپا شدن رستخیز می‌پرسند که چه هنگام است؟ بگو: دانش آن، تنها نزد پروردگار من است؛ هیچ کس جز او در زمان آن از آن پرده بر نمی‌دارد؛ (بار آن) در آسمان‌ها و زمین، سنگین است، جز ناگهان به سراغتان نمی‌آید؛ از تو می‌پرسند گویی تو از آن نیک آگاهی بگو: دانش آن، تنها نزد خداوند است اما بیشتر مردم نمی‌دانند» سوره اعراف، آیه ۱۸۷.
↑«پس آیا جز چشم به راه رستخیزند که ناگهان بر آنان فرا می‌رسد؟ و به راستی نشانه‌های آن در رسیده است و چون به سراغشان بیاید یادکردشان، آنان را چگونه سود خواهد داشت؟» سوره محمد، آیه ۱۸.
↑«رستخیز بسی نزدیک شد و ماه از میان شکافت» سوره قمر، آیه ۱.
↑«و تو چه می‌دانی؟ شاید رستخیز نزدیک باشد * آنان که بدان ایمان ندارند آن را به شتاب می‌جویند و مؤمنان از آن در هراسند و می‌دانند که راستین است، آگاه باش! آنان که درباره رستخیز چالش می‌ورزند در گمراهی ژرفند» سوره شوری، آیه ۱۷-۱۸.
↑قائم در سال وتر (فرد) ظهور خواهد کرد، سال یک یا سه یا پنج یا هفت یا نه» اعلام الوری، ج ۲، ص ۲۸۶؛ بحارالأنوار، ج ۵۲، ص ۲۹۱، ح ۳۶
↑ینادی باسم القآئم فی لیله ثلاث وعشرین من شهر رمضان ویقوم فی عاشورآء، وهو الّذی قتل فیه الحسین بن علی علیهما السلام ....؛ اعلام الوری، ج ۲، ص ۲۸۶؛ بحارالأنوار، ج ۵۲، ص ۲۹۱، ح ۳۶
با کلیک بر «ادامه مطلب» پاسخ باز و با کلیک بر «نهفتن» بسته میشود:
