تفسیر اِعراب

مقدمه

زرکشی در کتاب البرهان و سیوطی در الإتقان ذیل بحث اِعراب کلمات قرآن، به دو اصطلاح اشاره می‌کنند که گاهی در کلمات نحویان دیده می‌شود: تفسیر معنا و تفسیر اعراب؛ یعنی گاهی تفسیر و معنایی از یک جمله ارائه می‌شود که بر اساس معنا (با توجه به مجموعه قرائن و سیاق جملات) و فارغ از ملاحظات قوانین ادبی و نحوی است، که در این صورت، مخالفت احتمالی این روش تفسیری و معنایی با صناعت ادبی و نحوی ضرری ندارد. اما گاهی در صدد تفسیر عبارت با ملاحظه اِعراب کلمات و ترکیبات موجود در عبارت هستیم. در این صورت، باید بر اساس قوانین ادبی و نحوی عمل کرده، به آ‌ن‌ها ملتزم باشیم؛ مثلاً سیبویه درباره معنای آیه﴿وَمَثَلُ الَّذِينَ كَفَرُوا كَمَثَلِ الَّذِي يَنْعِقُ بِمَا لَا يَسْمَعُ﴾^[۱] می‌گوید: "مَثَلُکم و مَثَلُ الذین کفروا...، و شارحان کلام سیبویه اختلاف کرده‌اند؛ برخی کلام وی را از قبیل تفسیر معنا دانسته‌اند؛ لذا نیازی به دخل و تصرف در عبارت و تقدیر چیزی نمی‌بینند، اما برخی دیگر که سخن سیبویه را از قبیل تفسیر اعراب" دانسته‌اند، کوشیده‌اند کلام وی را با تقدیر چند کلمه، با قواعد نحوی سازگار کنند^[۲].^[۳]

جستارهای وابسته

منابع

فرهنگ‌نامه علوم قرآنی

پانویس

↑ «و داستان کافران، چون داستان کسی است که حیوانی را بانگ می‌کند که جز فراخواندن و آوایی نمی‌شنود؛ (اینان) کرند، لالند، نابینایند، از این رو خرد نمی‌ورزند» سوره بقره، آیه ۱۷۱.
↑ زرکشی، محمد بن بهادر، البرهان فی علوم القرآن(باحاشیه)، جلد۱،صفحه ۳۰۴؛ سیوطی، عبد الرحمان بن ابی بکر، الاتقان فی علوم القرآن، جلد۱،صفحه ۳۲۰.
↑ فرهنگ نامه علوم قرآنی، ج۱، ص۱۷۵۹.

[1] «و داستان کافران، چون داستان کسی است که حیوانی را بانگ می‌کند که جز فراخواندن و آوایی نمی‌شنود؛ (اینان) کرند، لالند، نابینایند، از این رو خرد نمی‌ورزند» سوره بقره، آیه ۱۷۱.

[2] زرکشی، محمد بن بهادر، البرهان فی علوم القرآن(باحاشیه)، جلد۱،صفحه ۳۰۴؛ سیوطی، عبد الرحمان بن ابی بکر، الاتقان فی علوم القرآن، جلد۱،صفحه ۳۲۰.

[3] فرهنگ نامه علوم قرآنی، ج۱، ص۱۷۵۹.

[۱]

[۲]

[۳]