آیه خیر البریة
متن آیه: إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ أُوْلَئِكَ هُمْ خَيْرُ الْبَرِيَّةِ[۱].
مقدمه
این آیه در شأن حضرت علی بن ابیطالب S نازل شده است. از جابر بن عبدالله انصاری نقل کردهاند که گفته است: روزی با پیامبر a کنار کعبه نشسته بودیم که علی S پیش ما آمد. چون چشم پیامبر a به وی افتاد، فرمود: "برادرم آمد!" آن گاه رو به سوی کعبه کرد و فرمود: "به خدای این خانه سوگند که این مرد پیش از همه شما به خدا ایمان آورده و بیش از همه شما خدا را فرمان بُرده است و از همه شما به پیمان الهی وفادارتر است و بیش از شما به حکم خدا داوری کرده است و در تقسیم بیت المال دادگرتر است و در رفتار با رعیت بهتر است و مقامش والاتر است". در این هنگام بود که آیه إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ... نازل شد و از آن پس هر گاه علی میآمد، اصحاب پیامبر a میگفتند: "بهترین آفریده خدا پس از پیامبر آمد!"[۲]. روایاتی فراوان از شیعه و سنی نقل است که بنابر آنها مراد از "هُم خیر البریه" علی S و پیروان او است[۳].
مقاتل بن سلیمان از ابن عباس روایت کرده است که این آیه در شأن امام علی S و اهل بیت S او نازل شده است[۴]. در روایتی از ابوبرزه نقل است که چون پیامبر اسلام a این آیه را قرائت کرد، فرمود: "یا علی! آنان، تو و شیعیانت هستید و وعده من و شما، حوض کوثر!"[۵] با بررسی این آیه و احادیثی که آن را تفسیر کردهاند، بر میآید که خداوند و پیامبر گرامیاش a، شایستهترین کس به خلافت را معرفی کردهاند تا امامت و هدایت امت به دست شایستگان افتد و مسلمانان از گمراهی و حیرانی در امان مانند. نیز از این روایات میتوان فهمید که اصطلاح "شیعه" در عصر پیامبر a و به دست ایشان پدید آمده و میان مسلمانان رواج یافته است[۶].