دولت عباسیان (کتاب)
دولت عباسیان، ترجمه فارسی کتاب تاریخ الدولة العباسیة که به زبان عربی به قلم محمد سهیل طقوش نگاشته شده و به بیان مباحثی پیرامون دولت عباسیان می‌پردازد. این کتاب به کوشش حجت‌الله جودکی به فارسی ترجمه شده و انتشارات پژوهشگاه حوزه و دانشگاه نشر این اثر را به عهده داشته است.[۱]
| دولت عباسیان | |
|---|---|
 | |
| زبان | فارسی |
| نویسنده | محمد سهیل طقوش |
| مترجم | حجت‌الله جودکی |
| ویراستار | حسین حسینیان مقدم |
| موضوع | قرآن |
| مذهب | شیعه |
| ناشر | انتشارات پژوهشگاه حوزه و دانشگاه |
| محل نشر | قم، ایران |
| سال نشر | ۱۳۸۳ ش |
| تعداد صفحه | ۳۴۱ |
| شابک | ۹۶۴۷۷۸۸۲۳۱ |
| شماره ملی | م۸۳-۱۵۵۲۷ |
دربارهٔ کتاب
در معرفی این کتاب آمده است: «نویسنده در این اثر، تاریخ سیاسی دولت عباسیان (۱۳۲ ـ ۶۵۶ق / ۷۵۰ - ۱۲۵۸م) را در قالب چهار مرحله تاریخی بررسی کرده است. دوران اول عباسی که با ویژگی نیرومندی، گسترش و شکوفایی مشخص می‌‌شود شامل شش فصل است: ۱ـ ایجاد حکومت عباسیان ۲ـ خلافت ابوالعباس سفاح و ابوجعفر منصور، ۳ـ خلافت محمد مهدی و ابومحمد موسی هادی، ۴ـ دوران ابوجعفر هارون الرشید، ۵ـ دوران محمد امین~ و عبدالله مأمون، ۶ـ دوران محمد معتصم و هارون واثق. مؤلف هریک از فصل‌های کتاب را از نظر سیاست داخلی و خارجی خلفای عباسی و مهم‌ترین رویدادهای زمان خلافت آنها شرح و بررسی می‌‌کند. عصر دوم عباسی (۲۳۲ـ ۴۳۳ه ـ. ق) با خلافت متوکل آغاز می‌‌شود و در خلال دوران مستکفی پایان می‌‌پذیرد ویژگی این دوران نفوذ عنصر ترک در دستگاه خلافت عباسی است. در این دوره همچنین حرکتهای جدایی طلب به ظهور دولت‌های محلی مستقل و نیمه مستقل در [[قلمرو [اسلامی]] انجامید. این دوره شامل دوران خلافت متوکل، منتصر، مستعین، معتز، مهتدی، معتمد، معتضد، مکتفی، مقتدر، قاهر، راضی، متقی و مستکفی می‌‌باشد که در سه فصل بررسی شده است. دوره سوم عباسی (۳۳۴ـ ۴۴۷ق) در زمان خلافت مستکفی آغاز و در زمان خلافت قائم پایان می‌‌یابد. مشخصه این دوره نفوذ و تسلط آل بویه ایرانی بر دستگاه خلافت است. خلفای این دوره که محتوای فصل دهم کتاب را تشکیل می‌‌دهند عبارت‌اند از: مستکفی، مطیع، طلائع، قادر و قائم. عصر چهارم عباسی که دوران نفوذ سلجوقیان ترک در دستگاه خلافت است (۴۴۷تا ۶۵۶) طی فصل‌های یازدهم و دوازدهم بررسی شده است. این بخش در برگیرنده دوران خلافت قائم، مقتدی، مستنطهر، مستر شد، راشد، مکتفی، مستنجد، مستضئی، ناصر، ظاهر و مستنصر و مستعصم است. در پایان کتاب فهرست نام اشخاص و مکان‌ها و منابع آمده است. گفتنی است این کتاب از سوی پژوهشکده حوزه و دانشگاه از عربی به فارسی ترجمه شده، منبعی درسی برای دانشجویان رشته "تاریخ "و "تاریخ تمدن اسلامی "قلمداد می‌‌شود».[۱]
فهرست کتاب
- سخن مؤسسه
- پیشگفتار
- مقدمه
- عصر اول عباسیان: دوران نیرومندی، گسترش و شکوفایی
- فصل اول: ایجاد حکومت عباسیان
- تشکیلات دعوت عباسیان
- مراحل دعوت عباسی
- مرحله اول
- مرحله دوم
- مرحله ابومسلم خراسانی
- مرحله قحطبة بن شبیب
- به قدرت رسیدن بنی‌عباس
- گرایش‌های کلی حکومت عباسی
- تقسیم تاریخ حکومت عباسی
- دوران اول عباسی (۱۳۲- ۲۳۲ق/ ۷۵۰-۸۴۷م)
- عصر دوم عباسی (۲۳۲-۳۳۴ق/ ۸۴۷-۹۴۶)
- عصر سوم عباسی (۳۳۴-۴۴۷ ق/ ۹۴۶-۱۰۵۵م)
- عصر چهارم عباسی (۴۴۷-۶۵۶ق/ ۱۰۵۵-۱۲۵۸م)
- فصل دوم: ابوالعباس سفاح - ابوجعفر منصور
- شناخت ابوالعباس
- اوضاع داخلی در دوران ابوالعباس
- اوضاع خارجی در دوران ابوالعباس
- جبهه شرق
- جبهه روم
- وزارت در دوران ابوالعباس
- ولایت‌عهدی - مرگ سفاح
- عبدالله ابوجعفر منصور
- شناخت ابوجعفر منصور
- اوضاع داخلی در دوران منصور
- عصیان عبدالله بن علی
- منصور با این مشکلات سه گانه چگونه روبه رو شد؟
- سرانجام ابومسلم خراسانی
- پیامدهای قتل ابومسلم
- حرکت سنباد
- حرکتهای دیگر
- رابطه با علویان
- قیام محمد نفس زکیه
- قیام ابراهیم بن عبدالله
- اوضاع در مغرب
- احیای حکومت اموی در اندلس
- اوضاع خارجی در دوران منصور
- رابطه با رومی‌ها
- ساختن شهر بغداد
- ولایت‌عهدی - مرگ منصور
- مواضع امام صادق (ع) در قبال دولت عباسی
- فصل سوم:محمد مهدی- موسی هادی
- شناخت مهدی
- اوضاع داخلی در دوران مهدی
- اصلاحات مهدی
- حرکتهای خصمانه با عباسیان در دوران مهدی
- حرکت زندیق‌ها
- حرکت مُقنع
- حرکتهای مختلف
- روابط خارجی در دوران مهدی
- رابطه با امویان در اندلس
- رابطه با رومی‌ها
- وزارت در دوران مهدی
- ولایت‌عهدی - مرگ مهدی
- ابومحمد موسی هادی
- شناخت هادی
- اوضاع داخلی در دوران هادی
- رابطه با علویان
- مجازات زنادقه
- ولایت‌عهدی- مرگ هادی
- فصل چهارم: ابوجعفر هارون الرشید
- شناخت هارون الرشید
- اوضاع داخلی در دوران هارون
- رابطه با علویان
- حرکت خوارج
- ناآرامی‌های سرزمین شام
- ناآرامی‌ها در افریقیه
- ناآرامی‌ها در مشرق
- بدفرجامی برمکیان
- روابط خارجی در دوران هارون
- رابطه با رومی‌ها
- رابطه با فرنگ
- انگیزه‌های هارون
- انگیزه‌های شارلمان
- ولایت‌عهدی - مرگ هارون
- امام کاظم (ع) و هارون الرشید
- فصل پنجم: محمد امین - عبدالله مأمون
- شناخت امین
- علل اختلاف میان امین و مأمون
- الف) مشکل ولایت‌عهدی
- ب) درگیری دو حزب عربی و ایرانی
- ج) چشم‌داشت اطرافیان
- مراحل نزاع میان امین و مأمون
- مرحله گفتگوها
- مرحله قطعی [درگیری] نظامی
- ابوجعفر عبدالله مأمون
- شناخت مأمون
- اوضاع داخلی در دوران مأمون
- اوضاع بغداد در آغاز دوران مأمون
- بیعت با علی بن موسی الرضا (ع)
- امام رضا (ع) و مأمون
- عکس‌العمل امام (ع)
- برخوردهای دیگر امام رضا (ع) و مأمون
- رخدادهای بازگشت به بغداد
- حرکتهای مخالف با حکومت
- الف) حرکتهای علویان
- حرکت ابوالسرایا
- حرکت محمد بن جعفر صادق (ع)
- ب) حرکتهای غیر علوی
- حرکت نصر بن شبث
- حرکت زُط (کولی، جَت)
- ناآرامی‌ها در مصر
- حرکت بابک خرمی
- علم در دوران مأمون
- روابط خارجی در دوران مأمون
- رابطه با روم
- مرگ مأمون
- فصل ششم: محمد معتصم- هارون واثق
- شناخت معتصم
- اوضاع داخلی در دوران معتصم
- حرکتهای علوی
- جایگاه امام جواد (ع) در این روزگار
- حرکت زُط (کولی‌ها)
- پیروزی بر حرکت بابک
- حرکت مازیار
- پیدایش عنصر ترک
- پیروزی بر افشین
- روابط خارجی در دوران معتصم
- رابطه با رومی‌ها
- مرگ معتصم
- ابوجعفر هارون واثق
- شناخت واثق
- اوضاع داخلی در دوران واثق
- مرگ واثق
- عصر دوم عباسی: دوران نفوذ عنصر ترک
- ماهیت عصر دوم عباسی
- فصل هفتم: اوضاع داخلی حکومت عباسی
- الف) رابطه با ترکان
- ج) ظهور نظام امیرالامرایی
- ج) حرکت زنگیان
- ماهیت حرکت و هدف‌های آن
- انگیزه‌های پاسخ به دعوت او:
- درگیری با حکومت - پایان حرکت:
- ارزیابی حرکت زنگیان
- د) رابطه علویان
- زیدیه
- اسماعیلیه
- قرامطه
- ایجاد حکومت فاطمیان
- سیاست متوکل در برابر امام هادی (ع)
- وکلای امام هادی (ع) و اختیارات آنان
- امام عسکری (ع) در سامرا
- حضرت مهدی (ع) و نواب خاصه
- ١. عثمان بن سعید عمری سمان
- ۲. ابوجعفر محمد بن عثمان بن سعید عمری
- ۳. ابوالقاسم حسین بن روح
- ۴. ابوالحسن علی بن محمد سمری
- جریان رو به رشد تشیع در دوران غیبت صغرا
- فصل هشتم: اوضاع داخلی حکومت عباسی
- حکومت طاهریان
- حکومت صفاریان
- حکومت سامانیان
- حکومت طولونیان
- تأسیس حکومت طولونیان
- روابط احمد بن طولون با خلافت عباسی
- رابطة خمارویه با خلافت عباسی
- پایان حکومت طولونیان
- حکومت اخشیدیان
- تأسیس حکومت اخشیدیان
- رابطه اخشیدیان با خلافت عباسی
- فصل نهم: اوضاع خارجی حکومت عباسی
- رابطه با رومی‌ها
- عصر سوم عباسی: دوران نفوذ آل بویه ایرانی
- اسامی امیران آل بویه و مدت امارت هر یک از آنان:
- الف) در فارس:
- ب) در عراق، اهواز و کرمان:
- ج) در ری، اصفهان و همدان:
- فصل دهم: خلافت عباسی و آل بویه
- تأسیس حکومت آل بویه
- رابطه حکومت عباسی با آل بویه
- پایان کار آل بویه
- عصر چهارم عباسی: دوران نفوذ سلجوقیان ترک
- عصر ترکان سلجوقی
- سلاجقه بزرگ در خراسان و ایران:
- سلاجقه عراق
- فصل یازدهم: پایان حکومت عباسی
- خلافت عباسی و ترکان سلجوقی
- ایجاد حکومت سلجوقیان
- اوضاع داخلی در بغداد به هنگام خیزش سلاجقه به سمت غرب
- ورود سلجوقیان به بغداد
- دولت عباسیان
- رابطه میان خلافت عباسی و سلطنت سلجوقی
- دوران پایانی حکومت عباسی
- حکومت‌های اتابکان - شاهات - مغول
- پیدایش مغول
- شرایط گسترش مغول به سوی جهان اسلامی
- سقوط حکومت عباسی
- خاتمه
- منابع و مآخذ
- منابع عربی
- منابع فارسی
- منابع لاتین
- منابع ضمائم
- فهرست نام اشخاص و مکان‌ها
دربارهٔ پدیدآورندگان
| محمد سهیل طقوش (نویسنده) |
|---|
 |
| حجت‌الله جودکی (مترجم) |
|---|
 |