سیره معصومان در فقرزدایی (کتاب)

سیره معصومان(ع) در فقرزدایی، کتابی است که با زبان فارسی به بررسی سیرۀ اقتصادی معصومان‌(ع) و رفع فقر می‌پردازد. پدیدآورندهٔ این کتاب محمد حسین علی اکبری است و انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی انتشار آن را به عهده داشته است.

سیره معصومان(ع) در فقرزدایی
زبان	فارسی
نویسنده	محمد حسین علی اکبری
موضوع	سیره معصوم فقر
مذهب	شیعه
ناشر	انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
محل نشر	قم، ایران
سال نشر	۱۳۹۷ ش
تعداد صفحه	۳۰۷
شابک	‏‫‭۹۷۸-۶۰۰-۱۹۵-۳۹۲-۷‬‬‬
شماره ملی	‎۵۱۳۳۶۹۹

دربارهٔ کتاب

در معرفی این کتاب آمده است: «پدیدۀ فقر بحرانی اجتماعی است که آثار زیان باری در جامعه دارد و مقابله با آن و اهتمام به رفع یا کاستن آن از اهمیت ویژه‌ای در جوامع مختلف برخوردار است. معصومان‌(ع) بر لزوم رفع فقر تأکید دارند و به طرح راهکارهای مناسبی در این زمینه پرداخته‌اند. اثر حاضر ضمن اشاره به سیرۀ اقتصادی معصومان‌(ع) به بیان راهکارهای ایشان در حمایت از نیازمندان همانند انفاق و اعطای تسهیلات و رأی و نظر آنان دربارۀ شیوه‌های برون‌رفت از بیکاری و فقر همانند ایجاد اشتغال، آموزش و تشویق به کار و چگونگی مدیریت و اخلاق کسب درآمد دست زده است».

فهرست کتاب

مقدمه

• تبیین موضوع تحقیق
• ضرورت تحقیق
• چارچوب و مبانی نظری تحقیق (پیش‌فرض‌های تحقیق)
• فرضیه‌های تحقیق
• پیشینه
• بررسی و معرفی منابع
  • منابع حدیثی
  • منابع تاریخی
  • منابع رجالی و شرح حال
  • منابع فقهی
  • منابع تفسیری
  • منابع جغرافیایی

فصل اول: کلیات

مفهوم‌شناسی

• فقر

1. فقر در لغت
2. فقر در اصطلاح
3. فقر در آموزه‌های دینی

• زدودن
• سیره

1. سیره در لغت
2. سیره در اصطلاح
   1. سیره در اصطلاح اصولی
   2. سیره در اصطلاح فقهی
   3. سیره در اصطلاح مورخان
   4. معصوم

عوامل فقر

• عوامل فقر در اسلام

1. عوامل درونی
   1. بیکاری
   2. تنبلی
   3. درخواست مال از دیگران
   4. تأمین معیشت از موقعیت معصومان
   5. عدم مدیریت دخل و خرج
   6. اسراف
   7. تبذیر
   8. بخل
   9. ربا
   10. گناه
       1. خیانت
       2. ناسپاسی
       3. دروغگویی
   11. فقرنمایی
   12. رعایت نکردن بهداشت و آداب و اخلاق
2. عوامل بیرونی
   1. عوامل فرهنگی
      1. تحریف در مفهوم جبر و تفویض
      2. تحریف در مفهوم توکل
      3. تحریف در مفهوم زهد
      4. تحریف در مفهوم صبر
   2. عوامل اقتصادی
      1. تکاثر‌طلبی اغنیا
      2. انحصاری شدن اموال عمومی و منابع درآمدی
   3. عوامل سیاسی
      1. استعمار
      2. استثمار
      3. غارتگری زمامداران
      4. سوء تدبیر مدیران
   4. عوامل فقر در مکاتب مادی
      1. محدودیت منابع و ابزار تولید
      2. کثرت جمعیت
      3. مالکیت خصوصی
   5. عوامل طبیعی و رخدادها

• آثار و پیامدهای فقر

1. آثار منفی
   1. نقص در عقل
      1. افزایش لغزش و خطا
      2. ضعف در یقین
      3. نقص در دین
      4. کاهش حیا
      5. بداخلاقی
   2. آثار اجتماعی
      1. ایجاد دشمنی
      2. خواری در خانه و جامعه
   3. آثار اقتصادی
      1. نقص در زندگی
      2. کاهش نیروی کار
      3. کاهش تولید
      4. کندی چرخ صنعت
      5. کم شدن قدرت خرید
   4. آثار سیاسی
      1. فساد اداری
      2. ایجادناامنی
      3. دشمنی با حکومت
      4. وابستگی
2. آثار مثبت فقر
   1. کاهش غرور
   2. راحتی و آرامش
   3. سلامتی

• الزامات ترتب آثار مثبت بر فقر

1. صبر بر فقر
2. رضایت به فقر
3. تواضع در برابر خدا
4. عفیف بودن
5. بی نیاز نمایی
6. قانع بودن
7. رضایت از خدا

• جایگاه فقر از دیدگاه معصومان
• شیوه‌های فقرزدایی معصومان(ع)

1. شیوه فرهنگی
2. شیوه اجتماعی
3. شیوه اقتصادی
4. شیوه سیاسی

• اوضاع و شرایط مالی معصومان
  • اوضاع و شرایط مالی پیامبر(ص)
  • اوضاع و شرایط مالی امیرمؤمنان(ع)
  • اوضاع و شرایط مالی حضرت فاطمه زهرا(س)
  • اوضاع و شرایط مالی سایر امامان

فصل دوم: سیره فردی معصومان(ع) در فقرزدایی

گفتار اول: سیره فردی در کسب در آمد

• سیره فردی در کسب در آمد از منابع خصوصی

1. کار و کارگری
2. کشاورزی
3. دامداری
4. تجارت
5. پذیرش هدایا
6. استفاده از ارث
7. استفاده از موقوفات
   1. استفاده از موقوفات پیامبر(ص)
   2. استفاده از موقوفات امیرالمؤمنین(ع)
8. استفاده لز هبه
   1. اصل کار و تلاش
   2. اصل حلیت
   3. اصل عدم حرص
   4. اصل سرمایه‌گذاری

• سیره فردی در کسب درآمد از منابع عمومی

1. استفاده از خمس
2. بهره مندی از زکات

گفتار دوم: سیره فردی در ارائه راهکارهای کسب درآمد

• راهکارهای نظری

1. کسب دانش نیازمندی ها
2. خرافه‌زدایی
3. بررسی موقعیت و محل کسب
4. گزینش شغل بایسته
5. فقرپوشی
6. ترغیب بر انفاق
7. استفاده از فرصت‌ها

• راهکارهای عملی

1. تقدیر در معیشت
2. اعتدال در مصرف
3. مسجد نشینی در صبح شکر بر نعمت
4. استغفار
5. دعا
6. زیارت
7. ذکر
8. نماز

گفتار سوم: سیره فردی در مصرف درآمدها

• نظارت و مدیریت بر مصرف
• اتخاذ راهکار و اعمال آن

1. وقف
   1. وقف املاک زراعی
   2. وقف غلات و محصول باغ و مزرعه
   3. وقف خانه
   4. وقف اثاثیه خانه
2. ایثار
3. انفاق
   1. اصول حاکم بر انفاق
      1. اخلاص
      2. ارشاد
      3. عدم تحقیر
      4. گشاده‌رویی
      5. تسریع در انفاق
      6. میانه روی
      7. نیاز محوری
   2. شایستگان انفاق در سیره معصومان(ع)
      1. ناتوان
      2. بردگان
      3. بدهکاران
      4. بی سرپناهان
      5. در راه ماندگان
      6. فقیر قانع
      7. دیه داران
      8. خسارت دیدگان
      9. بی سرمایگان توانمند

فصل سوم: سیره حکومتی معصومان(ع) در فقرزدایی

گفتار اول: سیره حکومتی در تأمین درآمد از منابع مالی

• تأمین درآمد از فیء
• تأمین درآمد از غنایم
• تأمین درآمد از انفال
• تأمین درآمد از خمس
• تأمین درآمد از زکات
• تأمین درآمد از جزیه
• تأمین درآمد از خراج
• تأمین درآمد از مالیات‌های حکومتی
• تأمین درآمد از منابع تولید

1. تأمین درآمد از احیای زمین
2. تأمین درآمد از احیای نهرها

گفتار دوم: سیره حکومتی در جذب درآمد

• جذب درآمد با ایجاد روابط اجتماعی
• جذب درآمد با حفظ روابط اجتماعی

گفتار سوم: سیره حکومتی در حفظ درآمد

• پیشگیری از دستبرد
• جلوگیری از پرداخت بی‌دلیل
• پیشگیری از فساد درآمدها

گفتار چهارم: سیره حکومتی در مصرف درآمدها

• جلوگیری از اسراف
• مقابله با تبعیض در توزیع اموال عمومی
• تسریع در توزیع بیت المال
• تخصیص درآمد به فقرا
• تخصیص بیمه به بازنشستگان
• مدیریتبازار

1. مدیریت در ورود و فروش بازاریان
2. مدیریت در امنیت شغلی
3. مدیریت در عرضه و تقاضا
4. مدیریت در اصلاح اخلاق کسب
5. مدیریت در نظارت بر بازار

• نتیجه‌گیری
• کتابنامه
• نمایه

دربارهٔ پدیدآورنده

محمد حسین علی اکبری

حجت الاسلام و المسلمین محمد حسین علی اکبری (متولد ۱۳۳۲ ش، بیرجند)، او تاکنون چندین جلد کتاب به رشته تحریر درآورده است. «سیره معصومان در فقرزدایی» و «سیاست‌های مالی امام علی» برخی از این آثار است.