تفسیر غریب قرآن

مقدمه

توضیح کلمات نامأنوس، شرح مجملات و بیان وقایع مورد اشاره قرآن

این اصطلاح در سه مورد کاربرد دارد:

برای توضیح کلمات مبهم و نامأنوس در قرآن‌کریم؛ مانند: ﴿مَا جَعَلَ اللَّهُ مِنْ بَحِيرَةٍ وَلَا سَائِبَةٍ وَلَا وَصِيلَةٍ وَلَا حَامٍ وَلَكِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا يَفْتَرُونَ عَلَى اللَّهِ الْكَذِبَ وَأَكْثَرُهُمْ لَا يَعْقِلُونَ﴾^[۱] که واژه‌های ﴿بَحِيرَةٍ﴾، ﴿سَائِبَةٍ﴾ و ﴿وَصِيلَةٍ﴾ نیازمند توضیح است؛
شرح و توضیح شرایط مطلبی که در قرآن‌ کریم به طور مجمل مطرح شده است؛ مانند: ﴿وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَآتَوُا الزَّكَاةَ﴾^[۲]؛
بیان حکایت و ماجرایی که در آیه به‌آن اشاره شده است؛ مانند: ﴿إِنَّمَا النَّسِيءُ زِيَادَةٌ فِي الْكُفْرِ﴾^[۳] که ﴿النَّسِيءُ﴾ همان جابه‌جایی ماه‌های حرام برای فرار از حکم تحریم جنگ در ماه‌های حرام است^[۴].^[۵]

↑ «خداوند هیچ (چیز ممنوعی چون) بحیره (- شتر ماده گوش بریده چند شکم زاده) و سائبه (- ماده شتر نذر بت شده) و وصیله (- میش دوگانیک نر و ماده‌زاده) و حامی (- شتر نر با ده نتاج) قرار نداده است اما کافران بر خداوند دروغ می‌بافند و بیشتر آنان خرد نمی‌ورزند» سوره مائده، آیه ۱۰۳.
↑ «نماز بر پا داشته و زکات داده‌اند» سوره بقره، آیه ۲۷۷.
↑ «بی‌گمان واپس افکندن (ماه‌های حرام) افزایشی در کفر است» سوره توبه، آیه ۳۷.
↑ زرکشی، محمد بن بهادر، البرهان فی علوم القرآن (باحاشیه)، جلد۲،صفحه ۲۱۲؛ سیوطی، عبد الرحمان بن ابی بکر، الاتقان فی علوم القرآن،جلد۴،صفحه ۲۳۱؛ معرفت، محمد هادی، التفسیروالمفسرون فی ثوبه القشیب،جلد۱،صفحه ۱۶؛ راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن،صفحه ۶۳۶.
↑ فرهنگ نامه علوم قرآنی، ج۱، ص۱۸۱۲.