تفسیر مزجی

مقدمه

تفسیر مزجی به تفسیری گفته می‌شود که مفسر مطالب تفسیری خود را بسیار کوتاه و موجز در اثنای کلام الهی ذکر می‌کند؛ مانند:

آن‌چه از ابن‌عباس نقل شده است:﴿لَيْسَ عَلَيْكُمْ جُنَاحٌ أَنْ تَبْتَغُوا فَضْلًا مِنْ رَبِّكُمْ﴾^[۱] "في موسم الحج"؛
آن‌چه از ابن‌مسعود نقل شده است:﴿فَمَنْ لَمْ يَجِدْ فَصِيَامُ ثَلَاثَةِ أَيَّامٍ ذَلِكَ كَفَّارَةُ أَيْمَانِكُمْ﴾^[۲] "متتابعات"؛
آن‌چه سیوطی از ابن‌زبیر نقل می‌کند: ﴿وَلْتَكُنْ مِنْكُمْ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلَى الْخَيْرِ وَيَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ﴾^[۳] "و يستعينون بالله على ما اصابهم".

و نمونه‌های فراوان دیگری که در منابع آمده است.

روشن است که این گونه تفسیر قرآن که با خود آن ممزوج است، در صدر اسلام مایه اختلاف قرائات می‌شد و در نگاه اول برای برخی چنین به ذهن می‌آمد که تفسیر آیه، جزء آیه و قرآن به شمار می‌آید؛ لذا دانشمندان علوم قرآنی تفسیر مزجی را از عوامل اختلاف قرائات شمرده‌اند.^[۴].^[۵]

↑ «بر شما گناهی نیست که (در ایام حج) بخششی از پروردگار خود بخواهید» سوره بقره، آیه ۱۹۸.
↑ «هر که (هیچ‌یک را) نیابد (کفاره آن) سه روز روزه است» سوره مائده، آیه ۸۹.
↑ «و باید از میان شما گروهی باشند که (مردم را) به نیکی فرا می‌خوانند و به کار شایسته فرمان می‌دهند و از کار ناشایست باز می‌دارند و اینانند که رستگارند» سوره آل عمران، آیه ۱۰۴.
↑ زرکشی، محمد بن بهادر، البرهان فی علوم القرآن (باحاشیه)، جلد1، صفحه (336-337)؛ کمالی دزفولی، علی، شناخت قرآن، صفحه 135؛ عاملی، جعفر مرتضی، حقایق هامة حول القرآن الکریم، صفحه (241-270)
↑ فرهنگ نامه علوم قرآنی، ج1، ص1832.